Morgunblaðið - 31.12.1964, Qupperneq 31

Fimmtudagur 31. des. 1964
MORGUNBLAÐIÐ
31
— Vexfir
Framhald af bls 32
fljótt sem verða má, og verður
breyting á þeim vöxtum að bíða
þess tíma.
Bankastjórn Seðlabankans hef-
ur talið þær vaxtabreytingar, sem
nú hafa verið raktar, tímabærar
með tilliti til hins aukna jafn-
vægis, sem náðst hefur í þjóðar-
búskapnum á því ári, sem nú er
að líða. Þótt endanlegar tölur
liggi enn ekki fyrir, er ljóst, að
raunverulegur greiðslujöfnuður
þjóðarbúsins við útlönd hefur
orðið mun hagstæðari á þessu ári
en árið 1963, enda mun gjald-
eyrisstáðan væntanlega batna
um a, m. k. 200 millj. kr. á árinu.
Jafnframt hefur betra jafnvægi
náðst í verðlags- og kaupgjalds-
málum síðustu sex mánuði en
um langt skeið undanfarið, og er
það að verulegu leyti að þakka
því samkomulagi í launamálum,
sem gert var í júní sl.
Þrátt fyrir það, sem áunnizt
hefur að undanförnu, er banka-
stjórn Seðlabankans þeirrar
skoðunar, að enn sé veruleg
Ihætta á nýrri verðþenslu. Það er
því full þörf, að haldið verði á-
fram þeirri stefnu aðhalds í pen-
ingamálum, sem fylgt hefur ver-
ið að undanförnu, og reynt verði
eftir föngum að draga úr út-
gjöldum ríkis- og sveitarfélaga.
Seðlabankinn mun því leggja á-
herzlu á, að útlánastefna bank-
anna breytist ekki og þeir bank-
ar, sem verr hafa staðið, bæti
stöðu sína gagnvart Seðlabankan-
um. Hækkun vanskilavaxta og
fleiri breytingar, sem nú hafa
verið gerðar á vaxtakerfinu, eru
til þess ætlaðar, að bankarnir
geti haft meira vald á útlánum
sínum en oft hefur orðið reyndin
á að undanförnu.
Eitt erfiðasta vandamálið, sem
nú er við að glíma í efnahagsmál-
um, eru áhrifin af hinum vax-
andi framleiðslukostnaði útflutn-
ingsatvinnuveganna. Það hefur
því verið lögð á það megináherzla
að sú vaxtabreyting, sem nú hef-
ur verið ákveðin, komi þessum
atvinnuvegum sérstaklega til
góða.
í tilefni þessarar vaxtabreyt-
ingar er rétt að leggja áherzlu á
það, hve náið samband hlýtur
ætíð að vera á milli þróunar verð
lagsins annars vegar og þess,
hvaða vextir séu eðlilegir og rétt-
látir. Háir vextir eru á verðhækk
unartimum nauðsynlegir til þess
að tryggja eigendum sparifjár
hæfilegan afrakstur af eign sinni,
svo að eðlileg fjármagnsmyndun
geti átt sér stað í þjóðfélaginu.
Það byggist því fyrst og fremst
á því, hvort takast muni að halda
verðlagi sæmilega stöðugu á
næstunni, hvort hægt verður að
halda þeim vöxtum, sem nú hafa
verið ákveðnir eða lækka þá enn
frekar. Hinn hagstæði árangur,
sem meira jafnvægi í launa- og
verðlagsmálum hefur þegar haft
í för með sér, ætti að hvetja alla
aðila til þess að sameinast um
áframhaldandi stefnu.
Um leið og þessar breytingar
eru gerðar á vöxtum banka og
sparisjóða, hefur bankastjórn
Seðlabankans talið æskilegt, að
gerðar yrðu frekari ráðstafanir
til þess að verðtrygging í pen-
ingasamningum verði tekin upp
í framtiðinni í ríkara mæli en
hingað til. Með verðtryggingu
má lækka vexti á lánum til langs
tíma verulega, eins og þegar hef-
ur verið gert á húsnæðislánum,
en jafnframt er verðtrygging
mikilvægur grundvöllur aukins
sparnaðar til langs tíma, eins og
sala verðtryggðra spariskírteina
nú að undanförnu sýnir. Banka-
stjórnin hefur því beint þeirri
beiðni til ríkisstjórnarinnar, að
undirbúin verði almenn löggjöf,
er skapi grundvöll notkunar
verðtryggingarákvæða í peninga-
samningum, eftir því sem heil-
brigt væri talið á hverjum tíma
og undir traustu eftirliti.
Seðlabanki íslands“.
Þarna halda félagar úr Frjálslynda flokknunt í Kanada sigri
hrosandi uppi nýja, rauð'a ríkisfánanum, með laufi af hlyn,
þjóðartré Kanada, í miðju. Fána þennan hefur neðri deild
Kar.adaþings nýverið samþykkt eftir harðar umræður og deilur
þingmanna. Þessi nýi fáni verður einnig að ná samþykki öld-
ungadeildarinnar og er því engan veginn útséð um hvort hlyn-
urinn muni um síðir skáka gamla, rauða fánanum með „XJnion
Jack“ brezka heimsveldisins í horninu.
IVIiklar framfarir i Kín-
verska Alþýðulýðveldinu
— segir Chou En-lai
Tókíu 30. des. (AP).
í RÆÐU, sem Chou En-Iai, for-
sætisráðherra Kínverska Alþýðu
lýðveldisins, hélt á fundi þjóð-
þings I.andsins, sem nú stendur
yfir, sagði hann m. a., að í grund
vallaratriðum væri nú lokið end-
urskipulagningu efnahags lands-
ins og á undanförnum árum
hefðu orðið miklar framfarir á
sviði landbúnaðar og iðnaðar.
Chou viðurkenndi, að fyrir
nokkrum árum hefðu mikiir erf-
iðleikar steðjað að efnahagslífi
Kínverja, t. d. • uppskerubrestur
1959, 1960 og 1961 og ákvarðanir
Krúsjeffs, fyrrv. forsætisráð-
herra Sovétríkjanna, um að rifta
fjölda samninga við Kínverska
alþýðulýðveldið, kalla heim
tæknifræðinga og hætta að láta
Kínverjum í té ýmsar vélar og
tæki.
„En kínverska þjóðin lét hina
miklu erfiðleika ekki buga sig“,
sagði Chou,“ hún hófst handa
um endurskipulagningU efnahags
síns og því starfi er nú lokið í
meginatriðum. Mest áherzla hef-
ur verið lögð á eflingu land-
búnaðarins.“
Fundur í ráð-
lierranefnd
RÁÐHERRANEFND Evrópuráðs
ins hélt fund í París 18. og 13.
desember. Norski ráðherrann
Halvard Lange stjórnaði fund-
inum. Fulltrúar íslands voru am
bassadorarnir Pétur Eggerz og
Pétur Thorsteinsson.
Ráðherrarnir ræddu um tolla-
viðræðurnar, sem fram fara á
vegum GATT, og um viðskipta-
bandalögin í Evrópu. Þá fjölluðu
þeir um samstarf ríkjanna í V-
Evrópu og Norður-Ameríku og
þann áhuga, sem fram hefur
kemið á að þingmenn í þessum
ríkjum haldi með sér fundi. Rætt
var einnig um þróun mála í A-
Evrópu og hugsanlegar afleiðing
ar þeirrar þróunar. Kom glöggt
fram í umræðunum, að Evrópu-
ráðsríkin eru ekki sem slík aðili
að flokkamyndun á alþjóðavett-
vangi, en eru reiðubúin til sam
starfs við önnur riki innan þeirra
marka, sem stofnskrá Evrópuráðs
ins setur.
Chiu minntist á kjarnorku-
sprengju Kínverja og bar lof á
kínversku þjóðina fyrir að hafa
framleitt slíkt vopn upp á eigin
spýtur.
Forsætisráðherrann sagði, að
frá 1961 hefðu Kínverjar ekki
stofnað til skulda á erlendum
vettvangi, en þvert á móti borg-
að nær allar skuldir sínar við
erlend ríki. Auk þess hefðu þeir
veitt mörgum ríkjum efnahags-
aðstoð, og væri hún samtals
hærri, en skuldagreiðslurnar.
Aðalfundur Lands
sambands raf-
virkjameistara
15. AÐAEFUNDUR L.Í.R. var
haldinn hér í Reykjavík dagana
25. og 26. september s.l. Sóttu
fulltrúar víðsvegar að af land-
inu. Voru þar rædd ýms mál raf-
virkjameistara og gerð um þau
ályktanir.
Þau mál, sem sérstaklega voru
til umræðu voru: löggildingar-
skiiyrðin og samning nýrrar
reglugerðar um raforkuvirki,
sem rafvirkjameistarar telja að
alls eigi megi lengur fresta.
Þá var samþykkt áskorun til
stjórnskipaðrar nefndar, er
semja á reglur um útboð og til-
boð um að ljúka störfum sem
allra fyrst, þar eð vöntun á slík-
um reglum er mjög tilfinnanleg
og veldur töfum á heilbrigðri
þróun á þessum vettvangi.
Nú í sumar var haldið norrænt
rafvirkjameistara, og rafvirkja-
verktakamót á vegum L.Í.R., hið
fyrsta hér á landi. Sóttu fulltrúar
frá öllum hinum Norðurlöndun-
um mót þetta.
Gísli Jóhann Sigurðsson, sem
verið hefir formaður L.Í.R. s.l.
9 ár baðst eindregið undan end-
urkjöri og var honum við fund-
arlok þakkað mikið og gott starf
í þágu samtakanna.
Núverandistjórn L.Í.R. skipa:
Gunnar Guðmundsson, Reykja-
vík, formaður, Aðalsteinn Gísla-
son, Sandgerði, varaformaðui,
Gissur Pálsson, gjaldkeri, Reykja
vík, Hannes Sigurðsson, ritari,
Reykjavík og Sigurjón Guð-
mundsson, Hafnarfirði, með-
stjórnandi.
3ja—4ra herb. íbúð óskast
sem fyrst. — Þrennt fullorðið í heimili.
Upplýsingar í síma 17333.
Kniítiir Þorsteíassan:
Ná ungskákfin ekki ti
þjóðarinnar?
EINN HINN ritfærasti biaða-
maður okkar nú og bókmennta
unnandi, s.a.m., gaf þá yfirlýs-
ingu á bókmenntaþroska þjóð-
arinnar nú í dag, í „Rabbi'* í
Lesbók Morgunblaðsins fyrir
skömmu, að góðborgarar lands-
ins svöluðu nú lestrarþorsta sín
um með ritverkum „8 eða 10
kerlimga“, sem vart væru sendi-
bréfsfærar á íslenzkt mál. — En
við verkum hinna ungu Ijóð-
skálda liti helst en.ginn maður.
„Og er þetfca þá ekki aillt í lagi,
góðir hálsar", spyr greinarhöf-
undur.
Urn sendibréfshæfni þesarra
„8-10 kerlinga“ ætla ég ekki að
ræða. — Hitt get ég þó sagt, að
það lítið, sem ég hef gluggað í
ritverk þeirra, hefur það hvorki
orðið til að svala lestrarþrá
minni, né heldur til að hvetja
mig að lesa þær bókmenntir
gaumgæfkega. — Hlýt ég því
að far á mis við þann heiður, að
lenda í tölu „góðborgara“, Þeirra
sem slíku sálar góðgæti renna
niður , sv(o sem væru það „heit-
ar lummur".
En þau ummæli greinarhöf-
undar, að hin un.gu ljóðsikáld
okkar lesi naumast nokkur — og
þau ummæili eru því miður a.llt-
of sönn—, hafa endurvaxið í
ihuga mér spurningar og þankar,
sem að visu hafa oft skotið þar
upp koltinum áður, og ekki ein-
ungis hjá mér, heldur hjá fjölda'
manns, sem ljóðum og Ijóðskáld
um unna. — Hversvegna líta ís-
lendingar ekki leng'ur við ljóð-
um sinna upprennandi skiáilda?
Löngum höfum við íslending-
ar stært okkur af því, að við
værum skáldlhneigð og Ijóðelsk
þjóð. — Og gegnum nálega allar
aldir hafa uppvaxið með þjóð-
inni skáld, sem með Ijóðum sín-
um hafa sungið sig svto inn í
hug hennar og hjörtu að hún
geymir á vörum sér kvæði
þeirra löngu eftir að þau hafa
safnast till feðra sinna. — Það
hlýtur því eitfchvað að hafa skeð,
sem „ekki er í lagi“, þegar ná-
lega enginn leggur lengur eyr-
un við þegar ung skáld hefja
hér upp rödd sína. — Er raunin
sú, að þjóðin sé svo „forpokuð"
orðin, svo fjarlæg sínu fyrra
eð!i, að hún meti ekki lengiur
þá tegund bókmennta, sem löng
um var hennar ljúfasta yndi,
sá „sólskinsblettur í heiði“, sem
hún vermdist við á skammdægr-
um oks og örbirgðar? Eða er
ástæðan sú, að hin upprennandi
skáld nútímans eigi ekki þá list
tjáningu í ljóðum sínum, eða
hafi þann boðskap að bera,
sem snortið geti þjóðina og feng
ið hana til að hiusta, lesa og
læra?
Því er títt haldið fram — og
vissulega með réttu — að með
fjölbreytileika skemmtanalífs,
auknu þéttbýli, kvikmyndahús-
um, útvarpi, sjónvarpi og ann-
arri háreysti þessarrar hávaða-
sömu atómaldar, hafi hneigð þjóð
arinnar til lestrar og kynningar
bókmennta goldið afhroð. Þó mun
nú svo, sem betur fer, að enn
sé til almikill þorri fólks, er les
og íhugar bókmenntir og finnur
yndi við þá hiuti. — Ummæli
s.a.m. um það hversu ljúfsætt
góðborgurunum renni niður rit-
verk hinna „8-10 kerlin,ga“ renna
og síioðum undir þá skoðun. —
En hví eru þá hin ungu skáld,
svo áfcakanilega sniðgengin, —
hví standast þau ekki samkeppni
við hinar lítt „sendibréfsfærar
kerlingar". — Hljótuim við ekki
að verða að álykta, að ástæðan
sé sú, að þessir ágætu umgu
me-nn eigi ekki í hörpum sínum
þá strengi, sem seitt gieti frarn
þá töfrafcóna, er snerti hjörtu
þjóðarinmar, eða þann boðskap,
sem ljóðelskir lesendur brífíst
aí og hrærist til fylgís við? Ég
held að hér, — og hér fyrst oig
fremst sé röksemdauna að leita.
Þessi skáld, — þó mör.g þeirra
geti orkt og yrki prýðisanotiur
kvæði — vantar það líf, þann
kraft og þá vígðu strengi í :ist
sína, sem þeir fyrirrennarar
þeirra áttu, sem sungu sig inn
í hug og líf og tilfinningar þjóð
ar sinnar, svo að þeir urðu henn
ar ástmegir — sumir á auga-
bragði. — Og þá 1 s m.um við að
einni spurningu enn — og e.t.v.
þeirri, sem mestrar íhygli er
verð: Hversu má það ske, að
þjóð, sem svo mörg góð»káild
heíur alið á umliðnuim öldum
og árum, sé nú svo heillum hor£
in í Ijóðrænum efnum, að hún
geti ekki enn fóstrað upp skáld
er hún vilji heyra og nertm?
Aldrei frá því er byggð þessa
lands hófst hefur þjóðin haflt
þau efni, að hún gæti búið svö
fjárhagslega vel að skáldum
sínum sem nú.
Nú þurfa ekki skáld að svelta
í beitarhúsum, svo sem Bólu-
Hjálmar forðum. — Nú þurfa
þau ekki að láta sér nægja einn
baunadisk á dag til matar, svo
sem snillingurinn Gunnar Gunn-
arsson hefur sagt að þeir Jóhann
Sigurjónsson og hann hafi stund-
um orðið að gera, er þeir voru
úti í kóngsins Kaupmannahofn
að hefja fræigðargöngu sína. —
Mörg okkar stærstu ljóðskáld
hafa ort sum sín fegurstu og
þróttmestu kvæði um náttúru-
töfra og gæði lands síns. — Aldrei
hefur íslenzk náttúra skartað
meiri fegurð og fjölbreytileik en
nú, er framtakssamar hendur
hafa aukið fegurð hennar með
ræktun og gróðri um auðnir og
sanda. En hver eru þau hin ungu
skáld nú, er þangað leita yrkis-
efna? Og þó margrætt sé um
spillingu og siðgæðisskort æsk-
dinnar er það víst að aldrei hafa
íslenzkar stúlkur verið fegurri,
kurteisari, né gæddar meiri yndis
þokka en nú. — En hvar og hver
eru þau hin ungu skáld nútím-
ans, sem frá sér senda heillandi
ástarljóð, á borð við t.d. Davíð
Stefánsson, sem á fyrstu irafcug-
um aldarinnar kvað svo ódauð-
leg Ijóð um ástir og munað, að
ekki einungis við, sem þá vorum
ung og ógefin, fengum örari hjart
slátt ,heldur jafnvel nýgiftu
fólki og harðsoðnum piparmeyj-
um hitnaði um hjartarætur. —
Nei hér er ekki „allt í lagi“,
hvað snertir hin ungu skáld. En
hvar og hver er meinsemdin er
því veldur að þjóðin getur ekki
enn sem fyrr, fóstrað upp skáid
sem með boðskap og list Ijó'ða
sinna, ná til sin hugum hennar
og hjörtum? Er það svo að þessi
hugsjúka og hávaðasama öld
atóms-geimflauga og annarra
óskapa geti ekki skapað ijóðræna
list, svo sem hinar fyrri aldir?
— Er það svo, að fjárausturinn
braskhyggjan, fégræðgin, munað
arsýkin og hóglífið, sem á síð-
ustu 20-25 árum hefur gegnsýrt
þetta þjóðfélag, hafi skörið svo á
rætur okkar andlega þroska, að
þjóðin sé þess eigi lengur megn-
ug að framleiða þá ljóðrænu
föfra, sem löngum hafa verið
hennar auður og aðall.
Er það máske svo, mitt í öll-
um lúxusnum, allri velsældinni,
öllum praktugheitum að á okkur
séu að sannast orð íslenzka stór-
skáldsins, sém lengtan hluta ævi
innar bjó við Klettafjöll vestra
og svo kvað:
„Við syngjum, er sorgirnar
mæða,
en n utninnar ræna okkur
róm.“