Morgunblaðið - 16.01.1965, Blaðsíða 13

Laugardagur 16. Janúar 1965
MORGU NBLAÐIÐ
13
Á aö leyfa íslenzkum fiskiskipum veiöar með
botnvörpu innan fiskveiðimarka landhelginnar?
Framhald af 11. siðu.
anfarin ár, með botnvörpu, þá
er eðlilegt að veita botnvörp-
unni aukið eða frjálst svig-
rúm innan íslenzkrar fiskveiði
lögsögu.
— Mitt sjónarmið er, að
fiskveiðar verði stundaðar
eins arðbærar og framast er
mögulegt að gera hverju
sinni. Séu takmarkanir nauð-
synlegar á veiðarfærum til að
ná þessum árangri fyrir heild-
ina verður að setja nauðsyn-
legar reglur varðandi notkun
þeirra.
Jón Jónsson, forstjóri Fiski-
deiidar, gaf blaðinu þessi svör:
— Það er skoðun Fiskideild-
ar að nýta beri eftir beztu
getu og því sem fiskstofnarn-
ir frekast þola, allt svæðið
innan 12 mílna fiskveiðilög-
sögunnar.
— Dragnótaveiðar á grunn-
miðum eru að áliti Fiskideild-
ar skynsamleg ráðstöfun til
þess að nýta sem bezt fisk-
stofnana á þessu svæði og ekk
ert hefur ennþá komið í Ijós
er bendir til þess að veiðar
þessar hafi skaðleg áhrif á þá
fiskstofna, sem hér um ræðir.
— Möguleikar til dragnóta-
veiða eru ekki fullnýttir enn-
þá, en þess verður að vænta
að afstaða manna til þessa
veiðarfæris mótist af meiri
skynsemi en verið hefur hing-
að til, þegar komin er frekari
reynsla af veiðunum.
— Að því er snertir frekari
beitingu botnvörpu innan fisk-
veiðilögsögunnar, þá er æski-
legast að til að byrja með sé
sótt í eldri hluta . stofnsins,
þ. e. fisk, sem orðinn er kyn-
þroska. Hér er því aðallega
um að ræða hrygningarsvæð-
in 1 hlýja sjónum allt frá
Hornafirði og vestur að Snæ-
fellsnesi.
— Þær tegundir sem hér
yrðu aðallega nytjaðar eru
þorskur og ýsa.
— Fiskideildin telur að auka
megi sóknina í hinn kyn-
þroska hluta þorskstofnsins
um a.m.k. 20% frá því sem nú
er, án þess að honum verði
misboðið. Raunar er hér mið-
að við meðalsókn nokkurra
ára áður en 12 mílna fiskveiði-
lögsaga tók gildi fullkomlega
og ber því að telja umrædda
sóknaraukningu sem lágmark,
vegna þess að allir útlending-
ar eru nú horfnir af þessum
miðum.
— Það er ekki ástæða til
þess að ætla að viðkomu stofns
ins sé stefnt í voða með auk-
inni sókn á hrygningarstöðv-
um hans. Eins og nú er hátt-
að mun veiðast á hverri ver-
tíð 40—50 % af þeim f iski,
sem kemur til hrygningar.
— Endanlegar tölur eru enn
þá ekki fyrir hendi um heild-
arþorskveiði íslendinga og út-
lendinga á sl. vetrarvertíð, en
það er ekki fjarri lagi að
áætla, að fyrstu fimm mánuði
ársins hafi aflast um 300 þús.
tonn af óslægðum þorski og að
hlutur okkar í þeirri veiði sé
um 80%.
— Samkvæmt lengdardreif-
ingunni mun þessi tonnafjöldi
samsvara um 43 milljón fisk-
um og má því reikna með að
a.m.k. jafnmargir fiskar hafi
ekki veiðzt og því getað lagt
sinn skerf til viðhalds stofnin-
um. Meðaleggjafjöldi í hverri
hrygnu var 3—4 milljónir og
mun því láta nærri að 75—
100 milljón milljón eggjum
hafi verið gotið.
—Það er því greinilega vel
séð fyrir framtíð stofnsins,
jafnvel með meðal hrygning-
arstofni. Hinsvegar koma hér
til greina ýmiss ytri skilyrði
sem orsaka sveiflur . í styrk-
leika hinna ýmsu árganga, al-
gerlega óháð sókn veiðanna í
stofninn. Að því er snertir
þorskinn, geta þessi ytri skil-
yrði orsakað sveiflur í stærð
árganganna er nema allt að
einum á móti fimmtíu.
— Rannsóknir á ýsustofnin-
um benda til þess að hann sé
í vexti og ekki ofnýttur. Sveifl
ur í árgangaskipan eru hér
tíðari en hjá þorskinum, en
ýmislegt bendir til þess að
hinn kynþroska hluti þessa
stofns sé minna nýttur en
þorskurinn.
— Það álit fiskimanna, að
dragnót og botnvarpa eyði-
leggi „gróður“ botnsins, er
byggt á misskilningi. Hinn
raunverulegi gróður á botnin-
um, þang og þari, nær ekki
lengra niður en 30—40 metra,
vegna þess að geisla sólarinn-
ar gætir ekki dýpra, og allir,
sem til þekkja, vita, að fisk-
veiðar með botnvörpu og drag
nót eru ekki stundaðar í þessu
gróðurbelti Það, sem fiski-
menn nefna gróður, eru hins
vegar dýr af ýmsu tagi, smá-
dýr úr flokki kóralla og marg-
littna, sem oft lifa saman í bú-
um, er mynda greinar og jafn-
vel stærri hríslur. Þessi dýr
hafa sárálitla þýðineu, ef þá
nokkra, sem fiskafæða.
— Þau dýr, sem lifa á sand-
og leirbotni og þýðingu hafa
fyrir nytjafiska okkar, eru
t.d. ails konar skeldýr: kúskel,
tígulskel o.fl. Þessum skelium
er engin hætta búin af tog-
veiðum; þær eru veniuleea
niðri í leirnum og verður fisk
urinn því að róta þeim unp
til bess að ná þeim, og koma
botnvarnan oe drasnótin hon-
um bar til hiáinar, að svo
miklu levti sem þær róta upp
botninum.
— jAðrar dvrateeunðir sem
lifa á botnínum og þvðiomi
þata sem fiskaf"°ða, eru t.d.
alls konar slöneustiörnur.
krabbadyr og marear t°«und-
ir af ormum. og má h'klaust
fullvrða. að bessum dvrum sé
enein hmtta búin af dragnót
og bntnvörpu.
— Það er ástaeða til bocss að
taka hér skvrt fram að tn»-
veiðar eru í siólfu sér alls
ekki hættuleeri fiskstofninum
en aðrar vpiðar, séu b-»r stund
aðar á réttan hátt. Þáð er rétt,
að með lítilli möskvastærð er
hægt að hlífa smáfiskinum.
M.jög yfirgripsmiklar rann-
sóknir, bæði hér við land og
annars staðar, hafa sýnt, að
náið samhengi er á milli þess
fisks, sem fæst í botnvörpu og
dragnót og möskastærðarinn-
ar. Fram til ársins 1954 var
möskvastærðin hér við land
70—80 mm, en er nú orðin 120
mm. Það má nefna að með 70
mm möskvastærð sleppur að-
eins þorskur undir 22 cm úr
pokanum, en úr p.oka með 120
mm möskvastærð sleppá allir
fiskar undir 38 cm.
— Að lokum er rétt að
benda á, að sóknin í fiski-
stofna okkar á grunnmiðum
í dag er á engan hátt sam-
bærileg við það sem var, áð-
ur en landhelgin jvar færð út
og útlendir togarar stunduðu
veiðar inn að þrem mílum
og hver gat haft þá möskva-
stærð, sem honum sýndist. Það
er sjálfsagt að fara að öllu
með gát, en hitt er jafn slæmt
að nýta ekki til fulls afkasta-
getu stofnanna. Við vitum, að
hjá fullorðna þorskinum t.d.
hirðir náttúran sjálf einn fisk
á móti hverjum fjórum sem
við tökum og að þetta hlutfall
er enn hagstæðara fyrir nátt-
úruna hjá yngri hluta stofns-
ins.
— Frá stærðfræðilegu sjón-
armiði eru tvær meginreglur
um nýtingu fiskstofnanna:
Hrygningarstofninn verður að
vera það stór að viðkomu
stofnsins sé ekki stefnt í voða
af þeim sökum og fiskurinn
verður að fá að ná þeirri
stærð að hann gefi af sér há-
marksarð. Það er engin ástæða
til þess að láta hann lifa eftir
að hann hefur uppfyllt þessi
tvö skilyrði.
— Hvaða veiðarfæri er not-
að til þessa er í raun réttri
líffræðilegt vandamál. Þorsk-
ur sem veiddur er af botn-
vörpu er ekki dauðari en
þorskur sem tekinn er á hand-
færi. Réttlát skipting veiði-
svæðanna milli einstakra veið
arfæra er því eitt af brýnustu
vandamálum íslenzkrar út-
gerðar í dag.
þannig, að við ætluðum að
nýta hana til eigin þarfa.
— A haustin vantar okkur
verkefni fyrir smábátana, þ.e.
báta frá ca. 12—50 tonn og
jafnvel upp í 100 tonna báta,
og einnig hráefni fyrir frysti-
húsin, því reynslan sýndi sl.
haust að síldin gaf sig ekki
til svo æskilegast hefði verið
að leyfi hefði verið veitt fyr-
ir botnvörpubátana innan land
helgi.
— Frá febrúarbyrjun til 15.
maí væri ekki óæskilegt, að
taka eitthvað af þeim afla sem
þá gefst í botnvörpu og
tryggja með því betra hráefni
heldur en netin gefa.
— Botnvarpan er ódýrt veið
arfæri, krefst ekki mikils
mannafla og síðast en ekki
sízt skilar 1. flokks hráefni.
Kristján Jóhannsson, sjó-
maður, svaraði spurningu
blaðsins á eftirfarandi hátt:
— Það liggur í augum uppi,
að nauðsynlegt er að opna
landhelgina á vissum tímum
og á vissum svæðum. Reynsl-
an frá sl. hausti sýndi, að tals-
vert ýsumagn var á línunni
og innan við hana, sem tog-
ararnir náðu ekki, en sjómenn
urðu varir við. Og frá sjón-
armiði okkar Islendinga er
ekki ástæða til að láta hana
fara út til að Englendingurinn
taki hana, enda hef ég alltaf
skilið útfærslu landhelginnar
Loftur Bjarnason, formaður
Félags ísl. botnvörpuskipaeig-
enda, svaraði spurningunni
þannig:
— Ég tel, að nauðsyn beri
til þess að friða aðalhrygn-
ingarstöðvar nytjafiska hér
við land fyrir allri veiði með
botnvörpu, flotvörpu, drag-
nótum, síldarnótum, þorska-
nótum og þorskanetum.
— Að öðru leyti tel ég að
íslenzk fiskiskip eigi öll að
hafa sama rétt til fiskveiða í
íslenzkri landhelgi.
— íslenzka togaraútgerðin
er nú að þrotum komin, vegna
þess að tekin hefur verið af
henni rétturinn til fiskveiða á
meginhluta fyrri fiskimiða
með útfærslu landhelginnar.
Þetta verður að leiðrétta með
því, að hún haldi fyrri rétti,
án fjarða og flóa, sem henni
ber eins og öðrum landsmönn-
um, nema fullar bætur komi
fyrir réttindasviftinguna.
— Því hefur verið kastað
fram af þeim sem vilja tog-
araútgerðina feiga, að ísl. tog-
ararnir veiði með gömlum og
úreltum tækjum, og að betur
myndi aflast á skuttogara.
— Þetta. er ekki rétt. fs-
lenzku togararnir eru útbún-
ir með fullkomnustu tækjum
og veiðarfærum, hliðstætt við
það, sem er á togurum ann-
ara þjóða. Skuttogarar eru að-
allega reknir sem-verksmiðju-
skip, sem ætluð eru til langs
úthalds á fjarlægum miðum,
og mjög dýrir í stofnkostnaði
og rekstri, og henta því ekki
þeim þjóðum, sem skammt
eiga að sækja á beztu fiskimið
in, og geta unnið aflan heima.
— íslendingar þurfa að at-
huga vel hvort hyggilegt sé,
að leggja togaraútgerðina að
velli með því að svifta hana
þeim rétti til fiskveiða við
landið, sem hún naut til
skamms tíma og gerði henni
kleift að vera um hálfrar ald-
ar skeið aðalhornsteinninn
undir framförum landsins.
— Úr því fæst skorið á
næstu mánuðum hvort tog-
araútgerðin á að hverfa úr
sögunni eða fá aftur tækifæri
til þess að verða einn traust-
asti þátturinn í sjávarútvegi
íslendinga.
Magnús Z. Sigurðsson, for-
stjóri Atlantors h.f., sagði eft-
irfarandi:
— Með útfærslu fiskveiði-
takmarkanna í 12 mílur var
stígið stórt og heillavænlegt
spor til að skapa íslenzkum
fiskveiðum tryggari grund-
völl en þær áttu áður við að
búa. Því var þá haldið fram
með réttu, að með því að
banna allar togveiðar innan
12 mílnanna, væri verið að
koma í veg fyrir að ungfisk-
urinn væri drepinn áður en
hann næði fullum eða nægi-
legum þroska. Yeiðibannið
gilti þannig jafnt fyrir íslenzk
skip sem erlend, er veiddu
með botnvörpu.
— Á þeim fáu árum, sem
liðin eru síðan 12 mílna mörk-
in gengu í gildi, hefur komið
greinilega í Ijós, að fisksæld
hefur aukizt á hinum friðuðu
svæðum. Þetta kemur fram í
aukinni veiði með öðrum
veiðarfærum en botnvörpu.
Þannig er augljóst, að friðun-
in hefur þegar borið veruleg-
an árangur.
— Tilgangurinn með út-.
víkkun fiskveiðitakmarkanna
var auðvitað sá — þegar litið
er á lengri tíma — að tryggja
íslenzkum fiskiskipum að þau
sætu ein að miðunum á þess-
um svæðum. En það mun hafa
þótt nauðsynlegt að banna
skipum allra landa togveiðar
á þessum svæðum um nokk-
urn tíma.
— Það er að sjálfsögðu
helzt á færi fiskifræðinga okk
ar að dæma um það, hvort
nú er kominn tími til að byrja
aftur togveiðar innan fisk-
veiðilögsögunnar án þesS að
fiskistofninum sé af því hætta
búin. Sennilegt tel ég þó, að
ekki fáist úr þessu skorið
nema með tilraunum. Þess
vegna tel ég, að rétt sé að
heimila nú þegar smærri bát-
um togveiðar á vissum svæð-
um og á vissum tímum til
reynslu, t.d. í 2—3 ár til að
byrja með og dæma síðan eft-
ir þeirri reynslu og taka
ákvarðanir fyrir framtíðina
samkvæmt henni.
— Afkoma fjölda smærri
báta, sem ekki hafa aðstæður
til að sækja á fjarlæg mið,
mundi væntanlega gjörbreyt-
ast til hins betra, ef þeir gætu
stundað togveiðar innan 12
mílnanna, en eins og kunnugt
er, eru slíkir bátar nú reknir
með stórkostlegu tapi.
Framhald á bls. 14