Morgunblaðið - 18.03.1965, Qupperneq 13

Fimmtudagur 18. marz 1965
MORGUNBLAÐIÐ
13
TÓNLEIKAR
RAGNAR BJÖRNSSON
ORGELTÓNLEIKAR Ragnars
Björnssonar í Dómkirkjunni á
mánudag, þriðjudag og fimmtu-
dag í síðustu viku voru stórátak
af hans hálfu. Ragnar hefur áð-
ur sýnt, að hann er bæði djarfur
og dugandi söngstjóri, hljóm-
sveitarstjóri og organleikari, en
þó mun hann ekki öðru sinni
hafa færzt meira í fang en nú.
Á tónleikum þessum kynnti hann
áheyrendum þrjú mjög ólík
timabil orgellistarinnar. Hinir
íyrstu voru helgaðir stórmeist-
ara orgelsins, Joh. S. Bach, og
leiknar eftir hann fjórar tokk-
ötur. Á öðrum tónleikunum var
rómantíkin í öndvegi: verk eftir
Max Reger, César Frank og
Henry Mulet. Á þriðju tónleik-
unum voru flutt verk eftir tvo
samtímahöfunda, finnska tón-
skáldið Erik Bergman (f. 1911)
og franska tónskáldið Olivier
Messiaen (f. 1908). Voru þessir
siðustu tónleikar forvitnilegastir.
Exsultate, op. 43, eftir Bergman
reyndist vera nýstárlegt og all-
rismikið verk og sýndist vera
þéttslungið og þrauthugsað. En
ekki er það aðgengilegt að sama
skapi og sýndist litlu aðgengi-
legra við aðra heyrn, en það var
endurtekið á tónleikunum. Verk
Messiaens, sem ber nafnið „Fæð-
ing frelsarans" er af allt öðru
sauðahúsi, enda mun það vera 30
éra gamalt. Hér voru fluttir að-
eins sex af níu þáttum verksins,
en þó var þetta fyrirferðarmesta
verkið á efnisskrám þessara tón-
leika, og mun flestum hafa þótt
það nógu iangt. Messiaen hefur
getið sér orð fyrir að vera tals-
vert trúartónskáld, en ekki þykir
mér þetta verk styðja það rykti.
Ef ekki væri nafn þess og ítar-
legar biblíutilvitnanir í efnis-
skrá, mundi fáum detta í hug að
setja það í samband við þann
atburð, sem nafnið bendir til.
Verkið sjálft er glamurkennt og
á köflum furðulega „banalt“; —
ef fallizt er á, að saga verði sögð
í tónum, þá var hér sögð háleit
og heilög saga með algerlega ó-
viðeigandi „orðavali". En sem
„orgelstúdia" mun verkið hafa
ýmislegt til síns 'ágætis, enda er
höfundurinn sagður góður organ-
leikari.
Eins og v-ikið var að í upphafi
mega tónleikar þessir í heild telj-
ast áfrek af hálfu Ragnars
Björnssonar. Þrennir* tónleikar
með svo ólíku efnisvali, haldnir
á fjórum dögum, mundu vera
mikil þrekraun hvaða organista
sem væri. Þeir krefjast áræðis,
úthalds og fjölhæfni, auk þeirr-
ar kunnáttu og þeirra hæfileika,
sem nauðsynlegir eru til að hafa
vald á þessu margbrotna og
mikilúðuga hljóðfæri. Dálítill
taugaóstyrkur á fyrstu tónleik-
um, sem meðal annars kom fram
í ónákvæmu eða að minnsta kosti
óvenjulegu hraðavali, sýndi að-
eins að listamanninum var ljóst,
hve mikið hann hafði færzt í
fang, en kom annars ekki veru-
lega að sök. Síðan óx honum ás-
megin við hverja raun.
Ragnar Björnsson er nú á för-
um til dvalar erlendis um skeið.
Honum fylgja að heiman hinar
beztu óskir.
GUÐRVN TOMASDOTTIR
Guðrún Tómasdóttir sópran-
söngkona efndi t.il tónleika í
Gamla bíó sl. fimmtudag. Við
hljóðfærið var Guðrún Kristins-
dóttir. Efnisskráin var fjölbreytt
en smekkleg. Hún hófst með lög-
um eftir Hándel og Caldara, síð-
an komu tvær aríur úr óperum
eftir Mozart, þá fjögur íslenzk
lög eftir Markús Kristjánsson,
Jón Nordal og Fjölni Stefánsson
og þjóðlag í útsetningu Ferdin-
ands Rauters, loks nokkur lög
eftir Schubert, Hugo Wolf og
Richard Strauss.
Það var mildur, listrænn og
menningarlegur blær yfir þess-
um tónleikum öllum. Söngurinn
var tárhreinn og fágaður og allt-
af hófsamlegur: kannske hefði
svolítið meiri skaphiti og snerpa
sumstaðar komið í góðar þarfir,
líka svolítið opinskárri húmor.
Mér er nær að halda, að allt
þetta sé til staðar og eigi eftir
að koma fram með meiri sviðs-
reynslu. Ef svo verður, án þess
það komi niður á þeim innileik,
hlýju og hófsemd, sem nú er höf-
uðstyrkur Guðrúnar Tómasdótt-
ur, má mikils af henni vænta.
Guðrún Kristinsdóttir aðstoð-
aði nöfnu sína af mikilli nær-
færni og listfengi.
Jón Þórarinsson.
Nýjar bækur
Meffal nýrra bóka, sem komið hafa síðustu daga
eru: Gilot & Lake: Life wiíh Picasso, 280,00. Arth-
ur Miller: After the Fail (Syndafallið), 168,00.
Britain, an official Handbook 1965, 128,00 (ób.),
220,00 (innb.). Agatha Christie: A Caribbean Myst-
ery, 128,00. The Radio Amateur’s Handbook 1965,
308,00. Current Therapy 1965, 650,00. Motor's Auto
Repair Manual 1965, 497,50. Gerhardsen: Fisker-
iene i Norge, 314,00. Huggins: Aluminium in Chang
ing Communities, 440,00. The Northmen Talk, a
choice of Tales from Iceland; transl. J. Simpson,
foreword bæ Eric Linklater, 240,00. The Observer
revisited, (m.a. grein um Surtsey eftir Matthías
Johannessen, ritstjóra), 168,00.
Útvegum allar fáanlegar erlendar bækur.
Hafnarstræti 9. Símar 11936 og 10103.
Snttbjörnlíónsson&G).h.f
THE ENGLISH BOOKSHOP
A Lundi var hof
| í ÁRSRITI Fornleifafélagsins, I
sem kom út fyrir síðastliðin jól,
er grein eftir Knstján Eldjárn, I
þjóðminjavörð, um uppgröftinn
i á Lundi i Lundarreykjadal. Skilst í
ms. GULLFOSS - sumaráæflun 1965
Frá Kaupm.höfn . 8/5 22/5 5/6 19/6 3/7 17/7 31/7 14/8 28/8 11/9 25/9
Frá Leith 10/5 24/5 7/6 21/6 5/7 19/7 2/8 16/8 30/8 13/9 27/9
Tii Reykjavíkur . 13/5 27/5 10/6 24/6 8/7 22/7 5/8 19/8 2/9 16/9 30/9
Frá Reykjavík ,, 17/4 15/5 29/5 12/6 26/6 10/7 24/7 7/8 21/8 4/9 18/9 2/10
Frá Leith — 18/5 1/6 15/6 29/6 13/7 27/7 10/8 24/8 7/9 21/9 5/10
Til Kaupm.hafnar 22/4 20/5 3/6 17/6 1/7 15/ 7 29/7 12/8 26/8 9/9 23/9 7/10
- DRAGIÐ EKKI AÐ TRYGGJA YÐUR
FARMIÐA MEÐAN ENNÞÁ ERU LAUS
FARÞEGARÚM I FLESTUM FERÐUNUM
hj^. J2itniliipaiéiaa J)iianJi
FARÞEGADEILD
Sími 21460
mér að hann haldi þar fram stað-
hæfingu Voionmaas, finnska forn
leifafræðingsins, sem sá um upp-
gröftinn á Lundi sumarið 1939.
Ég, sem þessar línur rita, var
með Finnanum og merkti hjá
mér alla lýsingu hoftóftarinnar.
Hoftóftin, sem ég tel vera, er
fremst á brekkubrún, 7—8 m
hárri, sem hefur brekkuhalla
kringum 22° horn.
Tóftin mældist mér öll um 100
fet á lengd og lítið eitt
aðdregin fremst. — Lágur
grjótbálkur var þvert yfir
miðja tóftina. Fremri hluti
hússins virtist vera lagður smá-
hellum, þó sérstaklega miðpart-
urinn. Til hiiðana voru velkant-
aðir steinar reistir upp á rönd,
eins og settir væru undir sæti.
Það var um 3 fet á millum sæta-
raðanna og engar hellur þar und
ir. Fremst við dyrnar beggja
megin var röst af birkikubbum.
Innri hlutinn var ekki hellulagð-
ur. Þar var öskuborinn botn. Þar
hvorum megin, undir þekjunni.Á .
millum stoðanna öðrum megin
voru þrír stórir steinar í röð i'nn
eftir gólfinu, og ofan í þá var
klöppuð hola, tomma á vídd.
Taldi ég að þar höfðu goðin verið
fest á. Steinar þessir voru í kring
um 400 kg. á þyngd. Við austur-
hlið hússins var smáhús með inn-
gangi í aðalhúsið. Þar voru hlóð-
ir og mikil aska. Fundum við þar
hestabein í gólfskáninni og mikla
hrúgu af hrossbeinum utan til
við vegg þessarar útbyggingar.
Má nú hver ætla sem vill af
lýsingu minni, hvað þetta hús
hafi verið. Ég verð aldrei sam-
mála finnska fornleifafræðingn-
um það að þetta hafi verið fjós
og hlaða. Ef svo hefði verið mætti
ætla að gripirnir hafi hálsbrotn-
að að ryðjast út og niður í snar-
bratta brekkuna.
Voionmaan var ungur og hafði
litla þekkingu á íslenzkum forn-
byggingum og þar með hofum.
Ég get varla haldið að þjóðminja
vörður haldi stíft fram áliti
finnska fornfræðingsins.
Allir sem þekkja íslenzk gripa
hús sjá að þetta er ekkert fjós
og hefur aldrei verið.
______ Jón Arnfinnsson.
Mjög mikið úrval — Margar stærðir —
Margir litir.
M.a. jakkakjólar úr blúndwefni.
Ens\ir fermingarkjólar
Mikið úrval — Nýjasta tízka.
E.is’iir ullarkjálar
Eíiskir Eiaftar
MARKAÐURINN
I.augavegi 89.