Morgunblaðið - 21.03.1965, Blaðsíða 10

10
MORGU N BLAÐIÐ
Sunnudagur 21. mar? 1965..
Farsæld fólksins ekki undir því
komin að allar óskir uppfyilist
Rætt við Kristjönu Hannes-
dóttur í Stykkishólmi, sem
verður sjötug á morgun
KENNSLAN og leiðbeining hefir
verið hennar aðaláhugamál frá
því fyrsta. Hún var ekki gömul,
þegar hún miðlaði öðrum fróð-
leik og því sem að igagni gat kom
ið í lífinu. Hún sagði við mig um
daginn þegar óg spurði hana
hvort þeir væru ekki orðnir marg
ir nemendur hennar frá því
fyrsta: „Jú, þeir eru orðnir marg
ir. Ég geng varla svo hér um bæ-
inn að ég mæti ekki einhverjum
þeirra og víða annars staðar
hitti ég gamla nemendur, sem
muna eftir mér. Ég fékk til dæm-
is kveðju frá gömlum vini í Fær-
eyjum i sumar, en þar kenndi ég
1926. Maður héðan hafði verið á
leið milli Danmerkur á Færeyja.
Þá hitti hann Jóhannes, son
Simunar av Skarði. Þegar hann
vissi að maðurinn var frá Stykk-
ishólmi ritaði Jóhannes á lítið
blað kveðju, sem hann bað fyrir
til mín. annig berast kveðjurnar
úr öllum áttum.
— Kenrtsluferill þinn er orðinn
langur og margbrotinn?
„Hann er í það minnsta lang-
ur. Ég var 17 ára, þegar ég byrj-
aði að kenna í eyjunum hér á
Breiðafirði og í Daigverðarnesi.
Og skömmu síðar fór ég svo í
Kennaraskólann og lau'k þaðan
prófi. Svo hófst starfið fyrir al-
vöru. Ég varð farkennari í Helga
fellssveit og síðar forfallakennari
í Stykkishólmi. >á fór ég vestur
á firði. í þrjú ár kenndi ég á
Suðureyri í Súgandafirði og 5 ár
á Patreksfirði. Á þeim árum fór
ég námsferð til Norðurlanda og
dvaldi þar í hálft annað ár. Fyrst
var ég í Lýðháskóla í Svíþjóð
og tók þátt í handavinnu, vefnaði,
matreiðslu og garðyrkju. Síðan
fór ég um Svíþjóð og þá til Nor-
egs og Danmerkur. Á þessum
ferðum kynnti ég mér kennslu-
fyrirkomulag í barna-, mið- og
húsmæðraskólum. Ég reyndi að
nota tímann vel, enda varð hann
mér mikils. virði síðar. Á heim-
leiðinni hafði ég viðdvöl í Fær-
eyjum og kenndi við Lýðháskóla
Simunar av Skarði. Ég á margar
og góðar minningar frá ölium
þessum löndum og vinátta Sim-
unar av Skarði og fjölskyldu hans
hefir enzt alla tíma síðan. Simun
var merkilegur maður og naut
mikils trausts oig álits í Færeyj-
um. Þarf ég ekki að iýsa því nán-
ar svo kunnugur varð hann jafn-
vel út fyrir land sitt af skóla-
málum sínum o.fl. Ég var beð-
in að kenna við þennan skóla
síðar, en það gat ekki orðið vegna
heilsubrests.“
— En þegar þú komst til baka?
„Þá byrjaði ég að kenna aftur
á Patreksfirði. Tók þá einnig
aukatíma og hefi ég ef til vill
ekki kunnað mér hóf, því ég
varð veik og varð að hætta
kennslu í tvö og hálft ár.
— Kenndirðu svo ekki víðar?
„Árið 192'9 varð ég kennari við
Alþýðuskólann á Laugum og þar
kenindi ég í 3 ár og eitt ár var
ég við Reykjaskóla í Hrútafirði.
En eftir það fór ég í umferða-
kennslu í saumum, vefnaði og
garðyrkju á vegum Sambands
sunnlenskra kvenna, Sambands
breiðfirzkra kvenna og Búnaðar-
sambands Snæfells- og Hnappa-
dalssýslu, en þessi samtök héldu
uppi slíkri kennslu í nokkur ár.
Síðar kenndi ég svo við hús-
mæðranámskeið í Varmahlíð í
Skagafirði. En svo var það árið
1944 að ég réðist sem forstöðu-
kona húsmæðraskólans að Stað-
arfelli og því starfi gegndi ég í,
5 ár. Skólinn var jafnan fullset-
inn þau ár og á ég þaðan mangar
ógleymanlegar og indælar minn-
ingar. Því miður varð ég að
hætta þar vegna heilsunnar og
hefi síðan átt heima hér í Stykk-
ishólmi.“
— Þú hefir tekið mikinn þátt
í félagsstörfum um dagana?
„Það hefir allt komið af sjálfu
sér. Ég hefi ef til vill fentgið
þennan félagsáhuga í arf. Pabbi
minn var mjög félagslyndur mað
ur og móðir mín líka. Ég og
systur mínar fórum snemma í
Kvenfélagið í Stykkishólmi og sl.
12 ár hefi ég haft formennsku
þess félags á hendi. Mér þykir
vænt um ef einhverju er hæigt
að þoka í menningarátt með fé-
lagsstarfið og þó mér finnist oft
afköstin minni en ættu að vera
þá er ekki rétt að vanþakka það,
sem gert hefir verið. Félagsand-
inn hefir verið ágætur oð það er
gleði mín að félagið hefir jafn-
an átt mikil ítök í bæjarbúum.
Ég byrjaði snemma að starfa fyr
ir aðra og því fannst mér eðli-
legt að starfa í félögum.“
— Fleiri áhugamál?
„Já, það get ég sagt. Kirkjan
og Kristindómurinn. Æskuheimili
mitt bar mikla virðingu fyrir
kirkju og kristni, og því var
snemma komið inn hjá okkur
krökkunum að hugsa um kirkj-
una okar. Heimilisandinn var
þannig að guðsóttta oig góða siði
bar þar hæst. Veganesti foreldra
minna hefir enzt mér síðan. ÉS
hefi því haft mikinn áhuga á að
Kvenfélagið ynni fyrir kirkjuna
og það hefir verið gert svo sem
tök hafa verið á.“
— Viðhorf þitt til dagsins í
dag?
„í fljótu bragði virðist manni
hugsunarháttur yngri kynslóðar-
innar vera ólíkur okkar sem upp
eru vaxin um aldamótin. En það
gerir hraðinn og tæknin. Innst
inni held ég að mannfólkið sé
mjög líkt því sem áður var. Við
áttum ung okkar óskir og
drauma, sem vissulega voru að
mörgu leyti kröfur til framtíð-
arinnar. Nú hafa kröfurnar bara
aukizt með vaxandi framförum
og meiri tækni. Við megum gæta
okkar að heimta ekki of mikið.
— Og þegar þú lítur til baka?
„Þá er ég þakklát fyrir þá
birtu og hlýju, sem ég alltaf hef
svo auðveldlega fundið hjá sam-
ferðafókinu. Ég tel að ég hafi
verið gæfumanneskja og þá að
eitthvað hafi stundum á móti
blásið, þá eru það gömul og ný
sannindi að farsæld fólks er
ekki undir því komin að allar ósk
ir verði uppfylltar. En guðs ráð-
stöfun er í hverjum hlut og hans
handleiðsla er það eina sem aldrei
igregst. Þess vegna hefi ég alltaf
verið bjartsýn.“
Og ábyggilega er þetta rétt
hjá Kristjönu. Ég minnist ekki
að hafa hitt hana nokkurn tíma
öðru vísi en í góðu skapi og sann-
færzt hefi ég um að hún kann
vel að tala við þá sem hún leið-
beinir, svo að eftir er tekið og
ekki gleymist.
Ég mun lengi minnast jóla-
kvöldvöku er við í stúkunni
héldum fyrir nokkurm árum oig
fengum Kristjönu til að tala og
segja frá atvikum úr æsku sinni.
Þá hlustaði unglingahópurinn
með andagt, og þó áttu mörg
skemmtiatriði að verða á eftir.
Ég bjóst því við að andlitin
myndu sýna óþolinmæðt. Nei,
þvert á móti. Eftirtektin var hin
sama frá upphafi til enda. Þann-
ig gat Kristjana unnið huiga
þeirra sem hún talaði til. Það var
eins og þetta væri algerlega fyrir
hafnarlaust.
Kristjana Hannesdóttir er fædd
að Ögri við Stykkishóm 22. marz
1895. Foreldrar hennar voru Ein-
björg Þorsteinsdóttir og Hannes
Kristjánsson, sem lengi bjuggu i
Nesi við Stykkishólm. Hanne3
var völundur bæði á tré oig járn
og vann mikið fyrir bæjarbúa i
þeim efnum. Þóttu handtök hans
betri en margra annarra. Hann
var lengi póstur frá Stykkis-
hólmi og út um Snæfellsnes.
Kristjana er því fæddur Hólmari
og ekki get ég hugsað meér ann-
að en hér verji hún þeim dögum
sem eftir eru, sem ég vona að
verði bæði margir og bjartir
bæði henni og okkur, sem vin-
áttu hennar njóta til gagns og
gleði. Henni berast vafalaust
margar kveðjur og óskir á morg-
un á sjötugsafmælinu, því þeir
eru margir sem eru í þakkar-
skuld við hana og nutu kennslu
og leiðsagnar. Þeir gátu svo vel
treyst hennar áttavita.
Og að síðustu lýk ég þessum
línum með þökk fyrir skemmti-
lega oig góða samleið og ósk um
heill og hamingju i framtiðinnL
Árni Helgason.
Geðveikur maður verður
f jórum að bana ■ Moregi
Meðal þeirra sem létust voru
móðir hans og systir
Arendal, 19. marz (NTB).
MAfiUR eiiuii í Arendal í Noregi
Ole Magne Röiiid, skaut í morg-
un til bana fjórar manneskjur og
særði tvær. Þeir, sem létust voru
móðir skotmannsins, systir hans,
mágur og systurdóttir. Röilid hef
ur ekki verið heill á geðsmun-
um og verið í geðveikrahælum
alltaf af og til s.l. fimm ár.
Ole Magne Röilid hefur búið
á heimili systur sinnar, Anne
Danielsen, frá þvi að hann út-
skrifaðist úr geðveikrahæli eftir
að hafa verið þar frá því í des-
ember, þar til fyrir mánuði. Hef-
ur Röilid alltaf verið rólegur
milli þess, sem hann hefur þurft
að vera á hælum, en í morgun
óð hann inn í eldhús systur sinn-
ar, þar sem fjölskylda hennar var
að matast og skaut allt í kxing
um sig.
Við morgunvérðarborðið sátu
frú Danielsen, maður hennar,
Arne Danielsen, 45 ára bifreiða-
stjóri, móðir frú Danielsen og skot
mannsins, Marie Röilid, og þrjár
dætur Danielsen-hjónanna. Tvær
dætranna komust lífs af úr skot-
hríðinni, en liggja báðar særðar
í sjúkrahúsi. Þær eru 22 og 20
ára, en systir þeirra, sem léjrt,
ásamt foreldrutm sínum og ömmu
er 18 ára.
Frá húsi Danielsens hljóp
Röilid, sem er 29 ára, inn í annað
hús í nágrenninu og miðaði byss
unni á heimafólk, en heimilisföð
urnum Peder K. Oland og sonum
hans tveimur, tókst að hafa
Röilid undir og hringja á lög-
regluna áður en hann ynni skaða.
Er Röilid nú í vörzlu lögreglunn-

Mcmnréttindavika Æskulýðssambonds íslands
I GÆROAG var unnið að þvi
að ná inn á Laufásveginn
gömlu timburhúsi, sem verið
hefur á móts við fatahreimsun
ina Glæsi. Voru 2 stórir krana
bílar notaðir við verkið og
mun húsið verða flutt til
Keflavíkur. Átti að reyna að
flytja húsið þangtað s.I. nótt.
Ljósm.: Sv. Þ.
Æskulýðsisamlband íslands
U íðaði fyrir sköimmu blaðanmenn
til fundar vegna Mannréttinda-
viku, sem sambandið ætlar að
gangast fyrir. Hefst hún 22.
þessa mánaðar og lýkur henni
þann 28. þ.m.
Sunnudaginn 21. marz eru lið-
in fimm ár síðan fjöldamorðin
í Sharpeville í S-uður-Afríku
áttu sér stað og þykir vel við
eiga að byrja Mannréttindavik-
una þann dag.
Á fundi sambandsins með
blaðamönnum kom eftirfarandi
fram:
Æskulýðssamband íslands er
þátttakandi í WAY, alþjóðasam-
tökum æskulýðs í 56 löndum.
Samtök þessi hafa fordæmt mann
réttindabrot í öllum löhdum og
álfum og benda á þýðingu þess,
að öllum sé óréttlætið ljóst, og
beiti sér gegn því. Þýðing slíikr-
ar árvekni og baráttu kemur
þeim að gagni, sem við óréttinn
búa og eins hinum, sem nú búa
við mannréttindi. Æskulýðssam-
band íslands vill vekja æsiku
landsins og alla þjóðina til um-
hugsunar um þessi málefni og
bendir sérstaklega á eitt skýr-
asta dæmið um brot mannrétt-
inda og réttlætis, ástandið í Suð-
ur-Afríku.
Stjórn Æskulýðssambands ís-
lands skipaði hinn 17. nóvember
1964 nefnd til athugunar og að-
gerða hérlendis til stuðnings því
fólki og þjóðum, sem við skert
mannréttindi eða kynþáttamis-
rétti búa. Verksvið nefndarinnar
hefur verið að fjalla um ástand
þessara mála í Suður-Afríku,
eins gleggsta og þekktasta dœm-
is á þessu sviði, jafnframt því
að taka til meðflerðar þau mál,
hvaðanæva að úr heiminum, sem
skapast vegna þess, að fólki af
ólíkum kynþætti eða litarhætti
er mismunað. Þá hefur nefndin
til meðferðar hvert það mál í
þessium efnum, sem hún sjáli
kann að vilja taka til athugun-
ar, eða stjórn Æ.S.Í. vísar til
hennar.
í nefndinni eiga sæti: Einar
Hannesson, frá íslenzkum ung-
templurum, og er hann formað-
ur hennar, Elías Snæland Jóns-
son, frá Sambandi ungra fram-
sóknarmanna, ritari nefndiarinn-
ar, Hörður Zóponíasson, frá Saitn
ban^k ungra j afnaðarman.na,
HallvlHg Thorlacius, frá Æsku-
\ lýðsfylkingunni, og Jón H. Ragn
) arsson, frá Sambandi ungra SjáJf
j stæðismanna.