Morgunblaðið - 24.06.1965, Blaðsíða 6

6
MORCUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 24. júní 1965
YFIRLÝSING
MÉR þykir hlýða, að gera
þeim, sem láta sig einhverju
skifta stofnun mirmingarsafns
Davíðs heitins Stefánssonar
skálds, bróður mins, nokkra
grein fyrir meginþáttum þess
máls, svo sem það horfir við
frá mínu sjónarmiði, en nú hef-
ir það mál væntanlega verið til
lykta leitt, svo sem fram kom
í fregn í Morgunblaðinu í gær.
Nokkru eftir fráfall Davíðs
heitins komu fram raddir um,
að tilhlýðilegt vaeri að varðveita
sem safn, til minningar um hann
bókasafn hans og helztu persónu
lega muni. Bæjarstjóm Akur-
eyrar — en þar var Davíð heit-
inn heiðursborgari — leitaði eft-
ir því við okkur, nánustu ætt-
ingja hans, hvort við værum
þessu samþykk og var svar okk-
ar einróma á þá leið, að okkur
og án efa öllum aðstandendum
og velunnurum hans væri á-
nægja að því, að minningu hans
yrði sómi sýndur með einhvers-
konar minningarsafni, sem yrði
stofnað og starfrækt af opin-
berri hálfu, Framan af virtist
nokkuð óljóst, hvernig menn
hugsuðu sér, að þessu yrði fyrir
komið, en þegar fram í sótti
virtust einkum tvær hugmynd-
ir koma fram. Önnur var sú,
að hús Davíðs heitins, Bjarkar-
stígur 6 á Akureyri, yTði varð-
veitt með öllum munum hans og
bókasafni og þá væntanlega
þannig, að Akureyrarbær eign-
aðist það og stæði undir rekstri
þess. Hin var sú, að bókasafn-
inu og nánustu munum og lista-
verkum hins látna yrði komið
fyrir í einum sal hinnar nýju
Amtsbókasafnsbyggingar á Ak-
ureyri, en í henni er salur, sem
mundi mjög vel hæfa þessum
tilgangi. Er það Ijóst þeim, sem
til þekkja, að í þessum sal
mundi hið mikla og ágæta bóka
safn njóta sín að fullu og að
þar mundu verða skilyrði til
þess að það kæmi að not-
um, þar sem það væri í mjög
nánum tengslum við Amtsbóka-
safnið. Var það ætlun þeirra,
sem þessari hugmynd fylgdu, að
þessi rúmgóði, bjarti og glæsi-
legi salur yrði verðugur minn-
ingarstaður um hið látna skáld.
Þarna yrðu starfandi bókaverð-
ir Amtbókasafnsins og allur
kostnaður við rekstur þessa
minningarsalar yrði innan hóf-
legra marka. Þeir, sem þessari
leið fylgdu og þekktu til á
,Bjarkarstíg 6, töldu, að bóka-
safnið nyti sín ekki þar, en þar
er það í mörgum vistarverum og
sumt af því lokað inni í skáp-
um. Ennfremur að það kæmi
þar ekki að notum þar sem mjög
léleg skilyrði eru þar til lestrar
ef halda á stofunum þar eins og
þær voru í tíð Davíðs heitins.
Auk þessa er svo það, að þarna
þyrfti að halda húsvörð og bóka-
vörð og húsið þarf viðgerðar og
viðhalds fyrir utan annan rekstr
arkostnað slíks safns í framtíð-
inni, sem fyrirsjáanlega verður
talsverður. Mjög hlýtur jafnan
að vera tvísýnt um aðsókn að
slíkum húsum og hætt við að
þau verði, a.m.k. þegar fram í
sækir, hálfgerðir eyðistaðir, sem
verði minningu þeirri, sem þeir
eiga að geyma, engu síður til
óþurftar en sóma.
Að fenginni rausnarlegri að-
stoð ríkissjóðs til að kaupa bóka
safnið í því skyni að það yrði
í tengslum við Amtsbókasafnið,
óskaði Akureyrarbær eftir því í
nóvemberlok s.l. að kaupa bóka-
safnið, en falaðist ekki eftir
húsinu. Voru þá samningar gerð
ir um að bærinn keypti bóka-
safnið og jafnframt gáfu ættingj
arnir listmuni og aðra innan-
stokksmuni hins látna til þess að
allt þetta yrði varðveitt í hinum
fyrirhugaða minningarsal í
Amtsbókasafnsbyggingunni.
Þetta samiþykkti bæjarstjóm
Akureyrar einróma og virtust
þessi mál nú vera komin far-
sællega í höfn. Erfingjarnir
voru yfirleitt ánægðir með
þessa ráðstöfim, töldu hana
mjög smekklega og skynsam-
lega og stóðu einlhuga að þess-
ari lausn málsins.
En nú gerist í máli þessu það,
sem alkunnugt er, að samtök
urðu meðal allmargs fólks á
Akureyri um að vinna að því
að fyrri leiðin yrði farin, þ.e.a.s.
að húsið yrði, á vegum Akur-
eyrarbæjar, varðveitt með því,
sem þar var þegar Davíð heitinn
féll frá. Virðist samtökum þess-
um hafa þótt sú lausn, sem feng
in var, allsendis ófullnægjandi
og ekkert sæmandi annað en að
sú leið yrði farin, sem þau vildu
vera láta. Var nú hafist handa
um fjársöfnun þá, sem eigi þarf
hér að lýsa. Skal það viður-
kennt, að við, erfingjarnir, viss-
★ HÁLFA I.KIÐ TIL
TUNGLSINS
Menn virðast hafa komizt
að þeirri niðurstöðu, að land-
kostir séu hvað líkastir á tungl-
inu og á íslandi. Þetta er engin
ný uppgötvun, en fyrst nú telja
menn beint hagræði að tungl-
landslaginu okkar. Bandaríkja-
menn ætla sem sagt að senda
nokkra tilvonandi tunglfara og
vísindamenn hingað til æfinga
og tilrauna.
Héðan í frá ættu þeir, sem
áhuga hafa á tunglferðum, því
að geta komizt hálfa leið til
tunglsins með því að fara inn
að Öskju og klöngrast þar yfir
hraunið í geimferðabúningi.
Síðan gætu þeir endurskoðað
afstöðu sína og komizt að end-
anlegri niðurstöðu um það,
hvort þá langar nokkuð til
tunglsins, þegar öllu er á botn-
inn hvolft.
Við vonum samt að ekki
bresti flótti í lið tilvonandi
ferðalanga frá Bandaríkjunum.
* RÓS í HNAPPAGATIÐ
Nú ættu ferðamálamenn-
irnir okkar að fá eina nýja rós
í hnappagatið. Þeir geta í fram-
tíðinni farið og sýnt ferðamönn-
um um fyrirætlanir samtakanna
um söfnun þessa áður en hún
hófst. Var hún a.m.k. flestum
okkar þá þegar mjög á móti
skapi, en við settum okkur ekki
upp á móti henni og mun þar
hafa ráðið miklu um, að for-
göngumenn samtakanna voru,
ajm.k. sumir, vinir og kunningj-
ar Davíðs heitins. Mtm okkur,
satt a ð segja, eigi þá, í upplhafi
og í skammsýni okkar, hafa ór-
að fyrir því, hvílíkri skapraun
söfnun þessi og það, sem henni
fylgdi, mundi valda, ekki ein-
ungis okkur heldur einnig fjöl-
mörgu öðru fólki, sem lét sig
þessi efni skifta. Er ég eigi ó-
hræddur um, að þeir, sem að
söfnuninni stóðu, hafi eigi aS-
gætt nægilega inn á hve við-
kvæm einkasvið þeir voru að
ráðast, né hvaða óheillaöfl þess-
ar gerðir þeirra kynnu að leysa
úr læðingi
Eitt af því, sem samskotaher-
ferðin hafði í för með sér, er
það að okkur systkinunum hefir
af ýmsum verið legið á hálsi
fyrir það, að við skyldum ekki
gefa húsið til safnstofnunar
þessarar. Um þetta skal það tek-
ið fram, að við höfðum leyst
mál þetta með bæjarstjóm Ak-
ureyrar á þann hátt, sem við
vorum mjög ánægð með og ekk-
ert lá fyrir um að bærinn hefði
hug á að eignast húsið í því
skyni, að halda þar uppi safni
með ærnum kostnaði. Áttuim við
þá þótt einlhverjir vildu hafa
þetta á annan veg, að gefa hús-
ið til þess fyrirkomulags minn-
um — ekki aðeins eldfjallið
Öskju — heldur líka æfinga-
stöðvar bandarískra geimfara.
Þeir geta farið með ferðafólk
sitt hálf leið til tunglsins og er
það meira en ýmsir aðrir geta
gert.
* FITAN Á KJÖTINU
Við borðum meira dilka-
kjöt en áður, segir í blöðun-
um. Það er í rauninni ekkert
óeðlilegt þótt kjötneyzla fari
vaxandi. Öll neyzla fer vaxandi,
ekki sízt á matvælum, því
landsmönnum fjöigar jafnt og
þétt — og hingað koma æ fleiri
útlendingar, sem þurfa að
borða alveg eins og við — hér
á tunglinu.
Þess vegna er ljóst, að kjöt-
framleiðsla þarf stöðugt að fara
vaxandi — ég segi kjötfram-
leiðsla og á þar ekki eingöngu
við lambakjöt. Við þurfum að
legigja aukna áherzlu á fram
leiðslu annarra kjöttegunda,
því kjötframleiðslan hér er allt
of einhæf. Og vegna þess hve
framleiðsla annarra tegunda er
lítil er verð þeirra óeðlilega
hátt. Ég held a.m.k., að svo
hljóti að vera.
En það er heldur ekki nóg
ingarsafnsins, sem okkur — a.
m.k. flestum — þótti síðra en
það, sem ákveðið hafði verið?
Ég vil svara þessu svo, að eigi
hafi með sanngimi verið unnt
að ætlast til þess, að við gerðum
það, enda kom aldrei til greina,
að það yrði gert
Söfnunin virtist ekki hafa náð
því sem þeir, sem að henni
stóðu, aetluðust til, en hún hefir
orðið til þess, að bæjarstjórn
Akureyrar hefir á ný gengið í
málið með því að kaupa húsið
í því skyni að þar verði minn-
ingarsafnið.
Mun mál þetta þá vera þann-
ig til lykta leitt, en eigi skyldi
'það undra mig þótt að því
Ættir Aust-
firðinga
AF ÆTTUM Austfirðinga eft-
ir sr. Einar prófast Jónsson á
Hofi, eru nú komin út alls sex
bindi. Sjötta bindið er nýkom-
ið úr prentun. Sjöimda bindið,
sem jafnframt verður lokabindi
verksins, er þegar komið í und-
irbúning til setningar. Það verð-
ur stærst af vöxtum og efni. Ef
til vill verður nauðsynlegt að
sfcipta því í tvö bindi, svo líkur
eru til að bindin verði alls átta.
Því mun og fylgja nafnaskrá,
sem jafnframt er lykill að ætt-
unum. Nafnaskráin er samin af
syni höfundarins, sr. Jakobi Ein-
arssyni, prófasti frá Hofi.
Ættir Austfirðinga spenna að
mestu leyti yfir Austur-Skafta-
fellssýslu, Múlasýslurnar báðar
og Norður-Þingeyjarsýslu. Þetta
mikla hjáverkastarf sr. Einars
Jónssonar, prófasts á Hofi mun
því bráðlega fá að sjá dagsins
ljós, eða í síðasta lagi á næsta
ári, enda hefur hið háa Alþingi
að framleiða. Það, sem fram-
leitt er, þarf að vera gott. Ég
vil nefna dæmi: Svínakjöt hér
er yfirleitt allt of feitt. Það eru
bókstaflega svik við neytendur
að selja þeim fituklump í stað
kjöts — og það verður æ erfið-
ara að koma út slíkri vöru, því
nú er fólkið farið að varast
fituna. Það er sóun á vinnu og
verðmsetum að eyða þeim í
framleiðslu á fitu af því tagi.
— Qg þetta á líka við lamba-
kjötið.
* FRIMERKIN
Surtseyjarmerkin eru loks-
ins komin út og leyfi ég mér að
óska Póst- og símamálastjórn-
inni til hamingju, þrátt fyrir að
ég sé ekki að öllu leiti dús við
litina. Þessi útgáfa er samt sem
áður merkileg, því það eru til-
tölulega mjög fáar þjóðir, sem
geta státað af frímerkjum með
eldfjallamyndum. — Merkjun-
um hefur verið tekið mjög vel
af frímerkjasöfnurum og ég er
viss um að þau munu vekja
mikla athygli í útlöndum.
★ EIN AF SÖNGKONUM
LANDSINS
Eftirfarandi bréf hefur
borizt:
kæmi, að safnið yrði flutt í sal-
inn í Amtsbókasafnsbyggingunni
og væri vel að forráðamenn
hennar yrðu við því búnir.
Er þess nú að vænta, að kyrrð
færist yfir þessi mál, svo sem
vera ber.
Þótt harla ógeðfellt sé, að rita
opinberlega um svo nákomin
einkamál, sem þetta er að vissu
leyti, tel ég mig — að marg-
gefnum tilefnum — eigi geta
hjá því komist, að fá þessa yfir-
lýsingu birta og verður hver a3
virða það sem verkast vill, en
það skal skýrt fram tekið, að
ég stend einn að henni.
veitt aukinn styrk til lokaútgáf-
unnar.
Útgáfumaður og kostnaðarmað
ur þessa merka ættfræðirits er
Benedikt Gislason fræðimaður
og rithöfimdur frá Hofteigi. Með
ráðamaður hans við útgáfuna er
Einar Bjarnason, ættfræðingur
og ríkisendurskoðandi.
Þeir, sem þegar hafa eignazt
það sem út er komið af Ættun-
um, og hafa orðið varir við
skekkjur, ættu sem allra fyrst
að koma leiðréttingum á fram-
færi við útgefanda, svo að hægt
verði að sameina þær öðrum
leiðréttingum aftan við síðara
bindið.
Austfirðingar hér í Reykjavík
og víðar á landinu hafa nú haf-
ið fjársöfnun til styrktar loka-
útgáfu Ættanna. Þeir, sem fús-
lega vilja leggja hönd á plóginn
með fjárframlagi til útgáfunnar,
eru vinsamlega beðnir að hafa
samband við Jón Þórðarson
prentara , Edduprentsmiðju, sem
veitir fjársöfnuninni forstöðu.
Bókayerzlun ísafoldar hefur
einkasölu í Reykjavík á Ættum
Austfirðinga.
„Kæri Velvakandi.
Þann 17. júní s.l. gerðum við
tvær vinkonur okkur til gam-
ans, að fara í eftirmiðdagskaffl
á „Hótel Borg“, að afstoðnum
hátíðahöldunum við AusturvölL
Allt í ei-nu kom inn í salinn
kona í hátíðarbúningi, sem
vakti athygli viðstaddra. Hverr-
ar þjóðar búningur er þetta?
spurðum við hvor aðra. Er
hann norskur? Það var ekki
laust við að við bærum kinn-
roða, er okkur var sagt að þetta
væri gamli íslenzki faldbún-
ingurinn, með krókfaldi. Okkur
virtist búningurinn fallegur og
sérkennileguT. Islenzkar konur
ættu að taka hann upp aftur,
og nota hann jafnframt hinum
nýrri búningum.
Konan sem skartaði í þess-
um rammíslenzka búningi, var
ein af söngkonum landsins. Þeg
ar við heyrðum hljómsveitina
leika íslenzk ættjarðarlög,
óskuðum við, að heppnin hefði
verið með okkur, að heyra hana
syngja í þessum búningi. Við
fórum að bollaleggja sitt at
hverju, þar á meðal hvort veit-
ingahúsin gætu eigi tryggt sér
oftar þjóðlega skemmtikrafta,
og á lýðveldisdeginum sjálfum
ætti það að vera sjálfsagður
hlutur. íslenzkir skemmtikraft-
ar eiga að vera hlutgengir
þennan dag, og engir aðrir,
jafnvel þó þeir séu frá bræðra-
þjóðum okkar á Norðurlönd-
um.
Með kærri þökk fyrir birt-
inguna,
Gestir á Borginni".
Valdimar Stefánsson
Alltaf eykst úrvalið. Nú bjóð-
nm vér einnig rafhlöður fyrir
leifturljós, segulbönd, smá-
mótora o. fL
BRÆÐURNIR ORMSSON hi.
Vesturgötu 3.