Morgunblaðið - 16.07.1965, Blaðsíða 6

6
MORCUNBLAÐIÐ
Fösfudagur 16. júlí 1965
Þáttakendor í námskeiðino í íslenzku í Utgarden, Karmey 28. júní tii 3. júlí. í fremri röð frá
vinstri ern Magnús Stefánsson, lektor í Bergen, frú Maggí Knutsen, sem er íslenzk, Ivar Org-
land, lektor í Lundi og Grete Lian, ritari Forcningen Norden í Oslo.
Olsen, formanni Norræna Félags
ins í Haugasundi. Hann lét í ljós
gleði sína yfir þetta námskeið,
og þakkaði ívari Orgland fyrir
starf ihans. Kaare Skaflestad for-
maður Félags norskra mennta-
skólakennara, flutti líka kveðju.
í sínum inngangsorðum lagði
Ivar Orgland m.a. áherzlu á það,
hvað mikið íslenzkar bókmennt-
ir hafa að geft öðrum þjóðum.
íslenzk tunga er nú kennd í 11
menntaskólum í Noregi. Þó að
það sé ekki ofmargar sögur sem
við getum kennt nemendum vor
um, væntum við þess að sú byrj
un auki kunnáttu um íslenzka
menningu. Lesbók Magnúsar
Stefánssonar og ívars Eskeland
er nú lesin inn á segulband. Áð-
ur höfðum við fengið tvö segul-
bönd frá íslandi. Það er nú
hægt að læra réttan framburð,
því þegar við getum notað segul
bönd, getum við heyrt íslenzkt-
mál, hvenær sem við óskum.
Þátttakendur námskeiðsins sögð-
ust allir vera þakklátir fyrir það.
Gerhard Arnesen, fram-
kvæmdastjóri, flutti erindi um
Norræna Félagið og gildi þess.
Ivar Orgland flutti fyrirlestrar-
Norskir kennarar
á íslenzkunámskeiði
Allir íslenzkukennarar menntaskólanna
hafa sótt slík ndmskeið
NÁMSKEIÐ í nútímaíslenzku
á vegum Foreningen Norden fýr
ir norska lektora stóð í Utgard-
en Folkehögskule í Noregi 28.
júní til 3. júlí og tóku þátt í því
24 kennarar. ívar Orgland, lekt-
or í Lundi, sem kenndi á nám-
skeiðinu, skýrir m.a. í löngu við
tali í blaðinu Haugesunds Avis,
tilganginn með slíkum námskeið
um og upphaf þeirra, en ætlunin
er fyrst og fremst að þjálfa
kennarana i að tala íslenzku, svo
að þeir geti veitt tilsögn í henni
í samfbandi við norrænu kennsl
una í menntaskólunum. Og auk
þess eiga námskeiðin að veita
þekkingu í þróun málsins og ís-
lenzkri menningu.
Fyrsta námskeiðið af þessu
tagi var haldið í alþýðuskólan-
um í Guðbrandsdal árið 1962 og
annað árið eftir á sama stað.
1964 var efnt til framhaldsnám-
skeiðs við háskóla íslands í
Reykavík og gátu þátttakendur í
fyrri námskeiðunum sótt það.
íslenzkunámskeiðið í Utgarden
er þannig þriðja byrjendanám-
skeiðið og standa vonir til að
það verði endurtekið næsta sum
ar og að þriðja hvert ár verði,
framhaldsnámskeið á íslandi.
Norrænn samvinnuandi liggur
að baki þessum námskeiðum.
Þar sem íslenzka er lítt aðgengi-
legt mál fyrir aðra Norðurlanda
búa, er hugmyndin að nota tæki
færið til að kenna nútímamálið
í sambandi við kennslu í nor-
rænu, segir Ivar Orgland i fyrr
nefndu viðtali. Hann gerir enn
fremur grein fyrir 'slenzku máli,
nútímamálinu og fornmálinu, og
segir m.a. að íslenzka ætti ein-
mitt að liggja vel fyrir norskum
Vestlendingum, því hún hafi upp
runanlega verið vesturnorsk mál
lýska. Og það notar blaðið í
fyrirsögn með viðtalinu og ritar
stórum stöfum: „Islenzka er upp
haflega vesturnorsk mállýzka.“
Ellefu menntaskólar i Noregi
kenna nú íslenzku í tilrauna-
skyni, annað hvort í staðinn fyr-
ir norrænu eða til viðbótar við
norrænukennsluna. Allir sem
þar kenna hafa verið nemendur
á námskeiðunum, sem Forening
en Norden hefur haldið til þessa.
Sá félagskapur kom námskeið-
unum á fót, en áður hafði verið
mikið um þetta rætt meðal há-
skólanna.
Nemendur á námskeiðinu í
Utgarden hafa sent Morgunblað
inu fréttir af því. Bréfið er skrif
að á íslenzku og ber með sér að
þar er íslenzkumælandi íólk á
ferð. Það hljóðar svo:
ÍSLENZKA í NOREGL
Nú förum við heim eftir hið
þriðja námskeiðið í íslenzku,
sem hefur verið haldið í Noregi.
í þetta sinn var námskeiðið hald
ið á Utgarden, lýðháskóla í
Karmey. 24 kennarar hafa tekið
þátt í þessu námskeiði. Ivar
Orgland, háskólakennari í Lundi
Svíþjóð, hefur verið námskeiðs-
stjóri. Leiðbeinandi á námskeið
inu, auk stjómandans hefur ver
ið Magnús Stefánsson, háskóla-
kennari, í 3örgvin.
Eins og til hinna námskeið-
anna efnir Norræna Félagið og
Félag norskra menntaskólakenn
ara til þess. Námskeiðið var sett
mánudaginn 28. júní af Otto Emil
Frú Guðný
níræð
FRÚ GUÐNÝ Jónsdóttir, Bakka
stíg 6, er níræð í dag. Guðný
er fædd á Bakkastígnum og hef-
ur búið þar mestan hluta ævinn
ar. Hún er dóttir hjónanna Jóns
Oddssonar, sjómanns, og konu
hans, frú Ólafar Hafliðadóttur.
Jón faðir hennar lézt árið 1898
og móðir hennar fyrir 42 árum.
Af átta börnum þeirra Jóns og
Ólafar eru þrjú enn á lífi, séra
Bjarni vígslubiskup, Guðfinna og
Guðný.
Frú Guðný var gift Ármanni
Jóhannssyni, verkamanni, sem
lézt fjrrir 15 árum. og bjuggu
þau á Bakkastíg 6 mestan hluta
búskapar síns, ásamt 7 bömum
en eftir lát eiginmanns síns hef-
ur Guðný búið hjá Sigríði og
• Vörn fyrir plan
Halldór Jónsson, verkfræðing
ur, skrifar:
í bréfi til Velvakanda lætur
B. í ljós vanþóknun sína á notk
un orðsins plan. Vill hann nota
orðið torg þar í stað.
Mér finnst málið ekki vera
nein heilög kýr, sem ekki megi
aðlaga sig nýjum aðstæðum.
Breyttir tímir tímar valda því,
að ýmis hugtök koma upp, sem
ekki voru til orð yfir í málinu
fyrir. Dæmi um þetta eru orð
eins og sykur, jeppi, bíll ó.fl.
Þessi orð hafa verði aðlöguð
beygingareglum íslenzks máls,
og finnst mér því erfitt að finna
að notkun þeirra, þó svo þau
séu af erlendu kyni. Enda sé
ég ekki, hvernig það er hægt,
jafn töm og þau eru almenn-
ingi. Og tungan lifir hvort eð
er aðeins á vörum fólksins.
Tunga einnar þjóðar hlýtur því
að þróast með lífsvenjum henn
ar, en stendur ekki frammi yfir
okkur alsköpuð eins og Aþena
úr höfði Seifs. Hitt er annað
mál, að hverjum ber að vanda
málfærr sitt, þannig að ekki
verði skrípi úr. T.d. tala vél-
virkjar oft um að „plana hedd-
ið“. Skv. tillögu B. mætti e.t.v.
hafa þetta „að torga höfuðið".
Annars er þetta orð plan ekki
sama og torg í öllu tilliti. Plan
er stærðfræðilegt hugtak, sem
hægt er að nota orðið flötur,
þó að því tilskildu að það hafi
hvorki massa né þykkt. Svo
er líka til hugtakið gólfflötur.
Hvaða rafvirki notar hin opin-
beru orð lúður og snúður“ um
stator og rótor?" Hin síðar-
nefndu falla inn í málið og taka
íslenzkum beygingarendingum
og eru því að mínu viti jafngóð
íslenzka og hvað annað. Mín til
laga er því: Hættum þessu
múðri um óíslenzkuleg orð, og
notu... öll þau orð, sem okkur
finnst sæma, og NB. taka ís-
lenzkum beygingum. Þau eru
ekki verri fslendingar en að-
fluttir landar okkar.
Halldór Jónsson, verkfr."
• Ófullkomin utvarps-
dagsskrá í dag-
blöðum
„Ein tólf ára“ skrifur:
„Kæri Velvakandi.
Ég er tólf ára og hlusta oft á
barnatímana í útvarpinu.
Stundúm stendur þannig á, að
ég get ekki hlustað, en ég fylg-
ist ævinlega með hvaða efni á
að flytja hverju sinni. Síðast-
liðinn sunnudag varð ég fyrir
vonbrigðum, þegar ég sá dag-
skrá útvarpsins í Mbl. Þar stóð
aðeins kl. 17.30: „Barnatími
Helga og Hulda Valtýsdætur
flokik um Stefán frá Hvítadal,
Davíð frá Fagraskógi, Tómaa
Gúðmundsson og Stein Steinar.
Hann befur líka þýtt öll þessi
skáld á norsku. Auk þess sýndi
hann litljósmyndir, sem hann
hafði tekið á fslandi.
Þegar við sendum þetta bréf,
langar okkur til að senda
kve’ðju til kennara á námskeið-
inu fyrir norska menntaskóla-
kennara, sem var haldið í Reykja
vík í fyrra. Við vorum þátttak-
endur í því námskeiði líka.
í Haugasundi býr íslenzk kona
sem heitir Maggi Knutsen. Hún
heimsótti okkur, og okkur þótti
mjög vænt um að sjá hana í fal-
legum íslenzkum upþhluti. Hún
steikti hundrað íslenzkar pönnu-
kökur, og eitt kvöld efndum við
til veizlu. Hvað var þá náttúr-
legra heldur enn að segja:
Víst er ísland fögrur ey.
Vrkjum því um stökur.
Fegurst finnst þó manni og
mey
Frónsins pönnukökur.
Með kveðju,
Ellen Thorsp, Odd Tangerud.
Jönsdóttir
í dag
Ólafi, börnum sínum.
Blaðamaður Mbl. heimsótti
Guðnýju á dögunum og bað
hana að segja lesendum blaðsins
eitthvað frá langri ævi, en
Guðný taldi ekki ástæðu til
þess.
— Ef þið viljið hafa eitthvað
eftir mér, þá vil ég aðeins segja,
að ég hef alltaf verið ánægð,
alltaf liðið vel. Eg er Vesturbæ-
ingur og hefði varla farið af
blettinum hér á Bakkastígnum,
nema hvað ég var eitt sumar I
kaupavinnu fyrir norðan og bjó
nokkur ár við Ránargötuna. Þrátt
fyrir ýmsa erfiðleika get ég
ekki verið vanþakklát. Hamingj-
an hefur fylgt mér og guð verið
mér góður.
stjórna." Þar stóð ekki eitt orð
um, hvaða efni ætti að vera i
tímanum. Ég skil ekkert í þessu
hjá blaðinu. Þar var t.d. ná-
kvæm skilgreining á miðdegis-
tónleikunum í a, b og cliðum.
Oktett í E-dúr op. 32, sinfóní*
nr. 3 í D-dúr, Pólska hljóm-
kviðan op. 29 eftir Tjaikovský
o.s.frv. Hvort ætli sé fylgzt
meira með í bæjum og svdtum
efni miðdegistónleikana eða
eða efni barnatímans? Það er
eins og fullorðna fólkið gleymi
stundum, að það hafi sjálft ver
ið börn.
Velvakandi! Viltu vera svo
góður að birta þetta bréf. Þá
lesá ritstjóramir það, og kippa
þessu vonandi í lag.
Velvakandi tekur undir >rð
telpunnar. Auðvitað á að birta
útvarpsdagskrána alla í heild I
blöðunum, en ekki einhverjar
glefsur úr henni. Ekki á síður
að segja frá því, hvaða tónverk
á að leika hverju sinn*, því að
eins og sumir hafa gaman af
barnatímum, ha - aðrir gaman
af tónlist. Velvakandi hefur oft
þurft að leita án árangurs í öll-
um dagblöðunu mað b”,f v "ð
eigi að leika t.d. í miðdegisút-
varpinu eða á su-mudagsmoi ga-
um.
Nýtt símanúmer:
38820
BRÆÐURNIR ORMSSON h.f.
Vesturgötu 3. — Lágmúla 9.