Morgunblaðið - 20.10.1965, Blaðsíða 21

Miðvikudagur 20. október 1965
MORGUNBLAÐIÐ
21
AD HAUSTNOTTUM
Seljatungu, 8. okt.: — Slættin-
um er lokið. Kartöfluuppskeran
komin i hús. Réttir og göngur
eð mestu liðnar. Sláturtíðin
einnig kömin á síðustu daga að
Iþví er förgun fjár varðar, en
innan nokkurs tíma tekur við
förgun nautgripa og hrossa að
því litla leyti, er sláturhúsum
berst af þeim búpeningi. Og
hvernig skyldu svo Sunnlend-
dngar, svona hver og einn líta
yfir þessa þsetti liðins tíma að
Iþessu sinni? Það væri sannar-
lega gaman að vita nokkuð ná-
ið um það. Um það faest nú
samt aldrei neitt svar fyrir
hvern og einn. En þeir, sem
stöku sinnum og ef til vill oft
sendá blöðum og útvarpi frétt-
ir af gangi ofangreindra við-
fangsefna, verða altént að ráða
í eyðurnar og marka það er
þeim sjálfum finnst og þeir hafa
heyrt fleiri tala um. Vænti ég
því að ég fari þar með rétt mál
að áliti fjöldans, <að heyskapur
hafi hér gengið í meðallagi og
magn heyja og gæði eftir því.
Hér á ég að sjálfsögðu við hey-
öflun bændanna sjálfra. en ekki
ríkisbúið að Gunnarsholti eða
SÍS-búið á Stórólfsvöllum, en
þar ku heyskapur vera geysi-
mikill og meiri en í meðalári.
Uppskera í kartöflum hefir og
orðið vel í meðallagi að því er
mér heyrizt á framleiðendum,
en þar er sama sagan og mörg
önnur undanfarandi haust, að
einokunarverzlun landbúnaðar-
ins, réttu nafni Grænmetisverzl-
un landbúnaðarins, getur tekið
við litlu einu af framleiðendum
á þessum tíma, en margur á
erfitt með að geyma lengi fram-
leiðslu sína og enn fleiri þurfa
að koma henni í verð vegna
greiðslu á ýmislegu er þeir hafa
fyrr á árinu tekið út í verzlun-
um sínum og peningasíofnun-
um.
Indæl og áfallalaus veðrátta
haustsins hefir gert gangna- og
rétta stemminguna ennþá róman
tískari en oftast áður, og hefir
þó sannarlega ekki þurft að
bæta á slíkt að því er mér hef-
ir oft heyrzt á.þeim er til þess
eru kallaðir og fullfærir, að
sinna þeim nauðsynlegu verk-
um. Heimtir eru misjafnar eins
og jafnan áður frá einu búi til
annars, en vænleiki fjárins
heldur meiri en á s.l. hausti.
En svo mikils virði sem allt
þetta er, góður heyskapur, góð
uppskera garðávaxta, gott frá-
lag dilkanna, þá er eins og hitt
sé meira brennandi spursmál á
hverju hausti: Hvernig verður
verðlagning búvaranna? Hækk-
ar mjólkin, kjötið eða garðamat
urinn? Og þetta er vitanlega
eðlilegt hjá þeim, er atvinnu
stunda við nefndar framleiðslu-
greinar. Því vitanlegt er öllum,
að verð landbúnaðarvörunnar
kemur á eftir launahækkunum,
og þó að þær sem betur fer,
fari nú hægar en hér fyr gerð-
dst, eru þær þó enn árlega mikl-
ar og því eðlilegt að bændur
sem á eftir koma með sín út-
hlutuðu laun, spyrji hvort að
haldið sé nú í horfinu. Verðlagn
ingu búvaranna er lokið að
'þessu sinni og hygg ég að þeg-
ar á heildina er litið, þá uni
framleiðendur allvel sínu hlut-
skipti. Vitandi það að á þessu
sumri rauf Alþýðusamband ís
lands þau lög er gilt hafa um
þessi mál allt frá árinu 1947,
þá þykir mönnum sem að land
búnaðarráðherra hafi tekizt að
bjarga því sem bjargað varð án
þess að í fullt óefni kæmist,
með því að setja þau bráða-
birgðalög, er hann gerði um
verðlagninguna að þessu sinni.
Ég persónulega dreg og mjög í
efa, að öðrum aðiljum hefði bet-
ur tekizt um verðlagningu land-
búnaðarvara á þessu hausti en
hinni stjómskipuðu nefnd, og
síðast af öllu er það sennilegt,
að hín gamla yfirnefnd, — þó
fengizt hefði fullskipuð —
hefði þar nokkru betur ráðið
Það er ekki sök hinnar stjórn-
skipuðu nefndar, heldur full-
trúa bændanna sjálfra að enn
er gengið á hagsmuni mjólkur-
framleiðenda á Suðurlandi til
aukins vegs þeirra er góð skil-
yTði hafa til kjötframleiðslu.
Hér er vitanlega um innra
vandamál bændastéttarinnar
sjálfrar að ræða og meðan for-
ustumenn hennar hafa sumir
ekki meira víðsýni en aðrir
ekki meiri kAft til málflutn-
ings sunnlenskum mjólkurfram-
leiðendum, þá má segja að hyggi
legast sé að fara með löndum
og til lítils sé að leggja sínar
hugmyndir fyrir þá.
En ef til vill eru þetta nú
ekki aðalvandamálin, sem að ís-
lenzkri bændastétt steðja í dag.
Þau eru vissulega eins og hjá
öllum mörg.
Fregnir herma að mjög hafi
náttúruhamfarir illa leikið aust-
firzka bændur að því er varð-
ar kal í túnum. Heilu hektar-
arnir graslausir og, hrein bú-
stofns e'yðing framundan, ef
ekki kæmu til utanhéraðs ráð-
stafanir. Þetta eru vafalaust
engar lausafregnir því staðreynd
er, að ekki aðeins blöð og út-
varp hafa rætt vandamálið, held
ur og stjórnarvöld landsins
sett sérstaka nefnd til þess að
rannsaka ástandið og gera til-
lögur til úrbóta. Sjálfur ráð-
herra landbúnaðarmála og 1.
þm. Austfirðinga hafa og með
eigin augum skoðað ástandið
þar eystra, og öllum ber sam-
an um að þar sé mikillar hjálp-
ar þörf. Fátt er vænlegra til
hyggilegrar lausnar vandamála
en það, að þeir sem yfirstjórn
viðkomandi mála hafa í land-
inu, kynni sér með eigin augum
þann vanda, sem við er að
glíma. Það er því áreiðanlega
fagnaðarefni bænum yfirleitt að
ráðherra þeirra hefir kynnt sér
á ofangreindan hátt vandamál
bændanna á Austurlandi. Undir-
menn hans kunna ýmsar tillög-
ur að gera og víst er honurn
sæmilegt að reyna þær til hlít-
ar eins og hann hefir í þessu
tilfelli gert svo að nefnt sé um
heygjafir frá sunnlenskum
bændum. En allt um það hlýtur
hann þó í samstarfi við meðráð-
herra sína að gera þær lokatil-
lögur um aðstoð ríkisins er
fram ganga. Það er hinn réttasti
gangur þessa máls svo sem
margra annarra, er svipað stend
ur á um. Ekki dettur mér held-
ur í hug að efast um að svo
verði að því er hjálp til aust-
firzkra bænda varður að þessu
sinni. En hér eru ekki allir á
sama máli og' ég, og riægir þar
að benda á hamagang aðalmál-
gagns Framsóknarflokksins
garð landbúnaðarráðherra
vegna máls þessa nú fyrir nokkr
um vikum. Auðvitað er það
ekkert nýtt að Tíminn rótist út
núverandi valdhafa, og þá
landbúnaðarráðherra ekki sízt.
Þeir sem Tímann rita halda
augsýnilega að ekki veiti af að
halda flokksmönnum sínum
við efnið, annars gangi menn
af trúnni. Það er veikleiki út
af fyrir sig sem ekki er hægt
að gera við. ,,
Hitt er nokkurt atriði sem
Tímamenn mættu gjaman minn
ast einmitt á þessu ári, að nú
eru liðin tíu ár síðan að sunn-
lenskir bændur bjuggu við eitt
hið allara versta heyskaparsum-
ar, er yfir þá hefir gengið. Fyr-
ir þá sem annars nokkuð hugsa,
ætti að vera óþarft að ryfja alla
þá erfiðleika upp er sunnlensk-
ir bændur áttu þá við að striða.
Enda skal ég ekki gera það nú.
En vandamál þeirra voru ekki
ósvipað eðlis og Austfirðinga
nú. Það óx að vísu gras á tún-
um bænda Sunnanlands þá, en
það var bara ekki hægt að
verka það sem skepnufóður og
frýjar þo enginn sunnlenskum
bændum dugnaðar og hygginda
um heyöflun. Heybirgðir í
þeim landshluta voru nú samt
þá, á haustnóttum bæði litlar og
lélegar svo að vont var að sjá
hversu úr myndi rætast um
þann bústofn, er reynt var að
setja á vetur. En ég spyr: Réð-
ist Tíminn, blað Framsóknar-
flokksins þá að þáverandi land-
'búnaðarráðherra, Steingrími
Steinþórssyni fyrir slæleg vinnu
brögð í tillögugerð um hjálp til
sunnlenskra bænda? Þess minn-
ist áreiðanlega ekki nokkur
maður. Og þess minnist heldur
enginn að þetta útbreidda blað
heimtaði þá tafarlausa fjár-
hagsaðstoð úr ríkissjóð til handa
bændum Sunnanlands svo að
þeir gætu I byrjun september-
mánaðar reiknað út hversu þeir
gætu viðhaldið bústofni sínum.
Þetta sannar með mörgu öðru,
að langt getur hin pólitíska
heift og atkvæðaveiðar leitt
litla karla, svo sem þá er Tím-
ann skrifa. Neyð austfirzkra
bænda hvað þá annað er notuð
til þess að koma höggi á pólitísk
an andstæðing, og ekki um það
hirt þó þetta sama lið hafi undir
svipuðum kringumstæðum,
einskis krafist af sínum flokks-
mönnum, þegar þeir höfðu ráð
og völd í landinu. Það er vitan-
lega enginn ástæða fyrir Sunn-
lendinga, né aðra er sjá vilja
málin í réttu ljósi, að gleyma
viðbrögðum þeim, er þáver-
andi ríkisvald beitti vegna þess
hörmulega. ástands er ríkti á
haustnóttum 1955 í sunnlensk-
um sveitum. Ég veit jafnvel að
til ein^Sis er nú að sakast um
það. Það er liðin tíð, en af
reynslunni má læra og fyr má
nú vera til góðs að skipt sé um
stjórn í landinu, að hægt só með
réttu að krefjast þess að sú er
síðar kom, sjái nánast í upphafi
erfiðleika vissra landshluta til
reksturs sínum atvinnuvegi, og
sé jafnskjótt tilbúinn með sínar
tillögur til hjálpar. Að sjálf-
sögðu eru þessi atvik er ég hefi
hér minnzt á úr hinu daglega
lífi ekki neitt sérstök, að því er
varðar stjórnarandstöðuna á ís-
landi. Starf hennar er svona á
öllum sviðum: Heift og öfugugga
háttur. Ekki skynsamleg afstaða
til nokkurs máls er hugsast get-
ur að menn hafi skiptar skoðan-
ir um. Þetta er illt í landi auk-
innar velmeglunnar og vax-
andi skólagöngu fólks til upp-
lýsingar og fræðslu og þá um
leið, væntanlega, meiri hæfni til
sjálfstæðari skoðunar ríkjandi
vandamála. Eitt er þó alveg
víst, að austfirskir bændur fóðra
enga skepnu á komandi vetri, á
heift og hamagangi Tímans við
núverandi landbúnaðarráð-
herra. Enginn efast um að hann
að fengnum nauðsynlegum upp-
lýsingum um vandamál aust-
firskra bænda, vinni ekki að því
að ríkisvaldið komi þeim til
hjálpar. En þess biður áreiðan-
lega enginn bóndi, að austfirsk
um bændum verði nú í vandræð
um þeirra veitt slík smánar
hjálp, sem ríkisvaldið veitti
sunnlenskum bændum fyrir tíu
árum.
Gunnar Sigurðsson
Seljatungu.
Framtíðarstarf
Opinber stofnun óskar eftir að ráða bókara nú hið
fyrsta. Góð reiknings- og nokkur vélritunarkunn-
átta nauðsynleg. Umsóknir með upplýsingum um
aldur, menntun og fyrri störf sendist afgreiðslu
blaðsins fyrir 1. nóvember n.k. merktar: „Framtíð
— 1965“.
Einn af vinnusölum Kassage rðarinnar á sjónvarpsskermL
Nýjung í vélaeftirliti
í Kassagerð Reykjavíkur
í KASSAGERÐ Reykjavíkur
er nú unnið að uppsetningu
sjónvarpsmyndatökuvéla, er
gerir eftirlitsmanni verksmiðj
unnar kleift að fylgjast með
öllum rekstri frá einum stað.
í eftirlitsskrifstofu Kassa-
gerðarinnar verður komið upp
átta sjónvarpsskermum í ein-
um ramma og fæst þannig
heildaryfirlitsmynd yfir hin-
ar átta vélar verksmiðjunnar,
Stenzt þessr tæknilega nýjung
hérlendis fyllilega ströngustu
kröfur sem gerðar eru erlend-
is til aðbúnaðar starfsfólks,
því eftirlitsmaður verksmiðj-
unnar getur 'rætt við verk-
stjóra um tilhögun starfsins
gegnum innanhústalkerfi og
samtímis fylgzt með rekstrin
um í öllum deildum fyrirtæk
isins. Telur forstjóri Kassa-
gerðarinnar Kristján Jóh.
Kristjánsson að með þessu sé
stórbætt aðstaða bæði eftirlits
manna og einkum verkstjór-
anna við vélarnar, er geta
fengið leiðbeiningar í gegnum
talkerfið og hagað starfinu
samkvæmt óskum eftirlits-
manna án þess að þeir komi
þar nærri og geri þeim þannig
kleift að sinna fleirum en
ella.
Yfireftirlitsmaður Kassa-
gerðarinnar er Agnar Krist-
jánsson og hefur hann einnig
með allt vinnuskipulag að
gera.
FRÉTTIR ÚR
SKAGAFIRÐI
Húsmæðraskólinn að Löngu-
mý’ri í Skagafirði var settur 1.
október sl.
Fyrirhugað er að haldin verði
10 vikna námskeið í skólanum
fyrir áramót og eru aðalkennslu-
greinar hússtjórn og handavinna.
Sömu kennslukraftar starfa við
skólann og að undanförnu, nema
ráðinn hefir verið kennari í
þvotti og ræstingu.
Frá 3. júlí til 26. ágúst sl. var
starfrækt gistiheimili í skólahús-
inu. Hugmyndin var að fólki
væri auðveldað að nýta sinn eig-
in ferðaútbúnað og nesti til
þess að draga úr ferðakostnað-
inum, en ef ekki var um ferða-
útbúnað að ræða, gat fólkið feng-
ið leigð 1-2 og 3. manna her-
bergi. Morgunverður var fram-
reiddur fyrir þá, er þess óskuðu,
einnig var á boðstólum eftirmið-
dags- og kvöldkaffi, en ekki há-
degis- og kvöldverður.
Að þessari starfsemi stóðu
tveir kennarar, húsmæðraskóla-
kennararnir Sigurlaug Eggerts-
dóttir og Jónína Bjarnadóttir. f
lokin ræddi undirritaður við
þær, lék forvitni á að vita, hvern
ig þessari tilraun þeirra liefði
verið tekið, en þær réðust í að
taka skólahúsið á leigu, að þeirra
sjálfra sögn, til þess að auðvelda
ferðamanninum að kynnast sínu
undurfagra landi. Þær sögðu að-
eins, að þær væru hamingjusam-
ar yfir því, hvernig ferðamaður-
inn hefði tekið þessari tilraun
þeirra, - og báðu fyrir sérstakt
þakklæti til allra þeirra, er leið
sína hefðu lagt þar um, fyrir
elskulega framkomu og mjög
góða umgengni utan húss og inn-
an. Þær sögðust ekki geta trúað
því, af sinni eigin reynslu, að
umgengni ferðamannsins væri
svo ábótavant, sem sagt væri.
Að endingu báðu þær fyrir
kærar þakkir til allra þeirra,
sem á einn eða annan hátt
studdu þær og auðvelduðu þeim
starfsemina á liðnu sumri.
Á sl. vori var að Löngumýri
orlofsdvöl húsmæðra undir for-
ystu frú Laufeyjar Sigurðardótt-
ur frá Akureyri. Var það 1
fimmta sinn sem frú 'Laufey
dvaldist að Löngumýri með kon-
f FRAMEHALDI af frétt frá að-
alfundi Æskulýðssambands kirkj
unnar í Hólastifti, sem haldinn
var í Húnaveri í A-Húnavatns-
sýslu 11. og 12. sept Sl. voru
eftirfarandi samþykktir gerðar:
1. Aðalfundur Æ.S.K. í Hóla-
stifti haldinn í Húnaveri 11. og
12. sept. 1965 fagnar þeirri þróun
sem orðið hefur áberandi tvo
seinustu árin, að útiloka áfengi
frá skemmtunum almennings um
verzlunarmannahelgina og hvet-
ur til að haldið verði áfram á
þeirri braut í skemmtanalífinu
yfirleitt.
2. Aðalfundur Æ.S.K. í Hóla-
stifti vill benda á, að þar sem
almenn vegabréfaskylda er kom-
in á í landinu, er nauðsynlegt að
láta börnum og unglingum í té
þá vernd gegn hættum skemmt-
analífs, sem lög og reglur mæla
fyrir um, enda þau vandkvæði
ekki lengur fyrir hendi, sem
aðallega voru talin torvelda þá
vernd.
3. Aðalfundur Æ.S.K. í Hóla-
stifti vill vekja yngri sem eldri
til umhugsunar um andlegu verð
mætin og trúararfinn, sem varð-
veita þarf framar öllu öðru. Til
þess er nauðsyn að halda vörð
um helgidóma þjóðarinnar með
guðsþjónustum safnaðanna og
hlíta leiðsögn kirkjunnar.
4. Aðalfundur Æ.S.K í Hóla-
stifti leggur til að gerð verði á
vegum þess starfsskýrsluform,
sem send skulu æskulýðsfélögum
innan sambandsins. Er þá til þess
ætlast, að hvert félag geri grein
fyrir störfum sínum á aðalfund-
um sambandsins.
5. Aðalfundur Æ.S.K. í Hóla-
stifti hvetur væntanlega sam-
bandsstjórn til að gera árlega
rekstraráætlun fyrir sumárbúða-
húsin við Vestmannsvatn þannig
að séð verði um að sú aðstaða,
sem þar er fengin komi að full-
um notum fyrir kirkju og þjóð.
— Jón.