Morgunblaðið - 23.10.1965, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 23. október 1965
Landbúnaður - Sveitirnar - Landbúnaður
ilíítVMfciii .4. í ’i li'inðlMÍfcfti&ii Éiííi’i miál iwJiitáwflÚfwfrwÉWÍIHIÓii* i.ii ' '•íirWvj iV nniiniii iV*ÍSáiiV'l>'tíiíf''V'i'':'. itfci .... .. i.- ........... * .. * . ■.:' i Sí*.
Baðströndin á Laugarvatni.
(Ljósm. Guðl Lár.)
Sumarið er að kveðja
Sláturtið
oð Ijúka
SLÁTURTÍÐINNI er nú að ljúka
að þessu sinni. Talið er alls muni
verða slátrað á þessu hausti held-
ur fleira fé en í fyrra en þá nam
tala siáturfjár tæplega 687 þús.
kindum.
Alls eru sláturleyfishafar um
70 á öllu landinu en sláturstaðir
rúmlega 80. Fer þeim yfirleitt
fækkandi, því að fyrir 15-20 ár-
um voru þeir 110.
Langflest fé er lagt inn hjá
Sláturfélagi Suðurlands eða um
130-140 þús. fjár. í>að hefur 8
sláturhús á sínu félagssvæði, sem
nær austan frá Skeiðarársandi
vestur til Borgarfjarðardala.
Ekki liggja fyrir neinar skýrsl-
ur um fallþunga 'dilka á þessu
hausti, en hann mun vel í meðal-
lagi, nokkuð misjafn, eins og
alltaf, sumsstaðar minni en í
fyrra, en annars staðar allt upp
í 1 kg. meiri.
Nýr ritstjóri
Freys
BÚNAÐ/fRBLAÐIÐ Freyr kem-
ur út mánaðarlega — gefið út af
Búnaðarfélagi íslands og Stéttar-
sambandi bænda. Það er venju-
lega með fjölbreyttu efni bæði
innlendu og erlendu. í októiber-
heftinu er þetta efni m.a.:
Skýrsla um jarðabætur árið 1964,
Bændaför til Noregs og Danmerk
ur sl. sumar, Heimsókn á Rjúk-
an, Um fjárflutninga, Viðtal við
tvo bændur í Skagafirði, Alfreð
á Reykjarhóli í Fljótum og Hart-
mann á Þrastastöðum í Stiflu.
Ennfremur eru í þesu hefti blaðs
ins forustugreinin, Haust, eftir
ritstjórann, fréttir frá Hvanneyri
o.fl. Ritstjóri Freys er nú Gísli
Kristjánsson en honum til að-
stoðar er nú ráðinn Agnar Guðna
son, ráðunautur.
ÞESSI grein, sem fylgir þessari
fallegu mynd er skrifuð 15. októ-
ber:
Haustið kom í nótt.
Raunar fannst Tímanum, ’að
veturinn hefði þegar tekið völd-
in, því að hann gat þess (í næst
síðustu viku sumars), að daginn
óður hefði verið haldinn „fyrsti
fundurinn á vetrinum" í flokks-
félaginu í höfuðstaðnum. Skyldi
vera kominn einhver hrollur í
Framsókn gömlu? Eða þeir á
Tímanum ekki lengur svo sveitó
að telja daga sína í vikum sum-
ars og vetrar?
En hvað um það. Það var haust
ið sem hafði verið gestur okkar
þessa októbernótt.
„Það kom vestan vatn í
gegnum svefninn.
Vatnið er hemað þar sem slóð
þess lá.“
(Sn. Hj.)
En hér er ekkert lyngt og tært
stöðuvatn handa haustinu til að
marka á sín fyrstu spor. Hér á
götúnni og bílaplaninu eru bara
nokkrar kringlóttar holur, full-
ar af gruggugu vatni eftir skúr-
ina, sem kom í gær áður en kóln
aði. Og nú hefur fyrsta frost-
nótt haustsins lagt þunnt, mógult
svell yfir þessa óhreinu götu-
polla. En áður en almeningur er
kominn á fætur, hafa bílarnir
brotið það í örsmáa hola, sem
liggja dreifðir eins og glerbrot
um strætið. Og loftið; það ber
þess líka vott, að haustið er kom-
ið. Himinninn er þakinn dökkgráu
skýjaþykkni, nema í austrinu.
Þar er einhver morgunglenna,
óeðlilega rauð, rétt eins og sumr-
inu sé að 'blæða út. Það boðar úr-
komu áður en þessi dagur er
allur. Hún lætur heldur ekki á
sér standa. Eftir hádegið fara að
myndast einhverjar gráhvítar
agnir í loftinu. Það er úrkoma,
sem veit ekki sjálf hvort hún
er heldur regn eða snjór fyrr en
hún er orðin að for á blautri göt-
unni og breytist brátt í nepjulega
rigningu sem hvolfdist fyrir bæ-
inn: Steypibað Haustsins 1965 er
opnáð almenningi.
Undir kvöldið styttir upp og
fer að létta til. Fyrsti dagur
haustsins er liðinn.
Þótt enn séu nokkrir dagar til
vetrar, heyrir þetta sumar for-
tíðinni til. Mikið var það blítt
og bjart og margan góðan og
glaðan dag veitti það Islands
börnum. Þær myndir eigum við
í minningunni og máist þaðan
ekki út. Margar hafa líka verið
festar á pappírinn og hér birtist
ein þeirra sem vert er að geyma.
Hún er frá einu fjölmennasta
og glæsilegasta móti sem ungt
fólk hefur haldið á íslandi, Lands
mót U.M.F.Í. á Laugarvatni, þar
sem fegurð landsins og fegurð
sumarsins myndaði ógleymanleg-
an ramma um æskuþrótt og fagn
að ungra íslendinga.
Gullið er geymt í manninum sjálfum
Á EINU af hinum fjölmennu
héraðsmótum Sjálfstæðisflokks
ins í sumar var Egill Jónsson,
ráðunautur, bóndi á Seljavöll-
um í Nesjum meðal ræðu-
manna. Hér birtist síðari hluti
af ræðu hans:
......Vilji er allt sem þarf.“ í
þessum orðum felst ráðning þeirr
ar gátu hvers vegna þjóðinni
tókst gegnum erfiðleika myrkra
alda að vera til. Þar kom ekkert
annað til en heitar óskir og ein-
beittur vilji.
Vestfjarðaáætlunin er ákveðin.
Hún boðar viðnám í þeim lands-
hluta, hliðstæðar framkvæmdir
standa ýmist yfir hér, eða þeim
er lokið. Það hillir undir fram-
jtvæmdasjóð dreifbýiisins, með
ný áform og aukin verkefni.
En hverjir verða valdir til að
stjórna þessum nýja sjóði? Verða
það hagsýslu- eða atvinunefnda-
menn, eða verða til þess valdir
menn, sem skilja hjartslátt at-
vinnulífsins, áform fólksins. Hér
ekiptir ekki máli hvort sjóður-
inn telur 1 millj. fleiri eða færri
krónur, heldur hvaða öfl og
óform hann leysir úr læðingi.
Sú breyting, sem orðið hefur á
aðstöðu folksins í þessu byggðar-
lagi síðustu árin er ekki aðeins
bundin við vegi, raforku, brýr
o-s.frv. heldur er þar um að
ræða aflvakann í lífi fólksins.
Framhaldið er fólksins sjálfs, að
ekila nýjum verkefnum og auknu
etarfL
Þannig þarf framkvæmdasjóð-
urinn að vera uppbyggður, afl-
vaki í nýjum starfi, skapa fólk-
inu áform, óskir og hvöt til nýrra
dáða. Undir þeim kringumstæð-
um verður gengi hverrar krónu
ekki tvöfSlt heldur margfalt.
Þess vegna þarf sjóðurinn að
stjórnast af fólkinu sjálfu eða
af mönnum, sem skilja líf þess
og störf.
Við tölum um silfur hafsins og
jafnvel silfur landsins, en gullið
er geymt í manninum sjálfum.
Þesa staðreynd ætti að vera
auðvelt fyrir Sjálfstæðisfólk að
skilja.
Ræður flokksins hafa náð um
allar íslandsbyggðir, til fólks úr
öllum stéttum, mótað við breyti-
legar aðstæður. Sá flokkur, sem
þannig er uppbyggður býr yfir
meiri víðsýni en aðrir flokkar og
hann á síður að þurfa tilsögn um
hvað bezt kemur islenzkri þjóð,
heldur en þeir stjórnmálaflokkar
sem hafa afmarkað þrengra svið.
Með kjördæmabreytingunni
var haldið inn á nýja braut í
stjórnskipan landsins. Smáu kjör
dæmin tryggðu að viðkomandi
þingmaður hlaut að halda vöku
sinni í hinni pólitísku baráttu.
Þetta aðhald hafði ekki síður
áhrif á mótum stjórnmálaflokk-
anna sjálfra, uppbyggingu þeirra
og áróður heldur en beina hags-
munalega þýðingu fyrir kjördæm
in. Hins vegar var þessi skipan
málanna um of á kostnað eðli-
legs pólitísks jafnvægis milli
borgarana og stjórnmálaflokk-
anna. Það er höfuðnauðsyn að
stjórnmálaflokkarnir haldi áfram
að starfa á breiðum grundvelli,
en móti störf sín ekki einungis
við það sem beztan pólitískan
bita gefur í aðra hönd ....
.......Ekki fer hjá því að
mönnum finnist, að skrafið um
afl vísindanna og eflingu þeirra,
sé nokkuð öfgakennt og ein-
stöku sinnum hvarflar að manni
að maðurinn sé fyrir vísindin og
tæknina, en vísindin og tæknin
ekki mannsins vegna.
Nú telst sá vart maður með
mönnum, sem ekki boðar aukna
Egill Jónsson, Seljavöllum
tækni og bætta aðstöðu til æðri
menntunar.
Vissulega þurfum við að auka
hina æðri menntun og raunar
menntun á sem flestum sviðum.
En þar þurfum við mesta áherzlu
að leggja á, sem vanþekkingin
er mest og tjónið hennar vegna
er alvarlegast.
Þess vegna þurfum við í vax-
andi mæli að mennta þjóðina í
sögu sinni, ekki einungis þeirri
er gerðist fyrir 1000 eða 100 ár-
um, heldur þeim kapítula, sem
við eru mað skrá í dag. Fræðsla
um lífshætti þjóðarinnar, að-
stöðu og uppbyggingu atvinnu-
Veganna, um breytileg viðhorf
innan þjóðfélagsins, og raunar
allt það sem varðar líf og starf
þjóðarinnar, væri mikilsverður
þáttur, já grundvallaratriði til að
skapa gagnkvæmt traust á milli
borgaranna.
Öfgaöflin, sem þróast í skugga
tortryggni og öfundar, yrðu mátt
vana og andstaða þeirra afla,
traust og víðsýni verða hið ráð-
andi afl. Á þann hátt væri bezt
hlúð að þeim rótarsprotum sem
færa næringuna að stofni þjóð-
lífsins, og ávöxtur aukins mann-
gildis ‘birtast í bættum hag þjóð-
arinnar.
Já, öll sem einn, leggjumst á
eitt með að skapa það umhverfi,
þann skilning og þá vitsmuni,
sem gera góða drengi að betri
mönnum, litla þjóð að stærri
þjóð.
Í LMRIl
ENN einu sinni er landbúnaður-
inn mjög á dagskrá. Það er rætt
um stöðu hans í atvinnu-og fjár-
hagslífi þjóðarinnar. Tilefnið nú
er erindi viðskiptamálaráðherra,
er hann flutti á aðalfundi Verzl-
unarráðs fslands um daginn, þar
sem sagt var, að landbúnaðurinn
væri eitt mesta efnahagsvanda-
mál, sem þjóðin ætti við að glíma
sem stendur. Útflutningsuppbæt-
urnar á landbúnaðarframleiðsl-
una væru að verða óbærilegar;
þessvegna ætti að stefna að því,
að takmarka framleiðslu búvar-
anna við neyzluþörf landsmanna.
Einnig vildi aðalfundurinn láta
flytja inn eitthvað af landbún-
aðarvörum til samanburðar fyrir
neytendur á verði og gæðum.
Óneitanlega getur það verið
þarft, og er ekki nema eðlilegt,
að atvinnugrein, sem nýtur jafn-
mikils stuðnings og afskipta þess
opiribera eins og landbúnaðurinn
gerir nú, sé oft til umræðu á vett
vangi stjórnmálanna. í sambandi
við það skal hér vakin athygli
á nokkrum staðreyndum.
1. í öllum menningarlöndum
er þróttmikill og blómlegur land-
búnaður talinn mikilsverð kjöt-
festa í þjóðlífinu, hvort sem á
það er litið frá efnhagslegu eða
menningarlegu sjónarmiði.
2. 1 öllum löndum nýtur land-
búnaðurinn meiri og minni stuðn
ings þess opinbera í einhverri
mynd í líkingu við það sem hann
gerir nú hér á landi.
3. Þar sem landbúnaðurinn á
að geta fullnægt innanlandsmark
aðinum í misjöfnu árferði er oft-
ast einhver „offramleiðsla“, sem
flytja verður út.
4. Útflutningsuppbætur eru
því trygging fyrir neytendur og
stuðningur við landbúnað við-
komandi lands ,en enginn styrk-
ur til erlendra kaupenda.
5. íslenzk landbúnaðarfram-
leiðsla — hráefni — er talin ca.
1840 millj. kr. virði. Af því nema
útflutningsupbætur 10%, eða
184 millj. kr.
6. Enda þótt bændum lands-
ins fækki, veitir landbúnaðurinn
stöðugt fleira fólki atvinnu við
vinnslu úr afurðunum og margs-
konar þjónustu.
Hér eru nefndar nokkrar stað-
reyndir um landbúnaðarmál og
skal lesendum látið eftir að
draga af þeim sínar ályktanir. En
það er óhætt að fullyrða,
að aldrei hefur í sveit-
um landsins ríkt meiri trú á fram
tíð landbúnaðarins. Fer þar sam-
an vaskleg og víðsýn forusta
þess opinlbera og dugmikið fram-
tak bændastétarinnar sjálfrar til
að efla og styrkja atvinnuveg
sinn og gera framleiðsluna holla
og fjöl’breytta matvöru handa öll
um landsins börnum.
Börnin
þekkjast úr
„JÁ, sveitalífið er dásamlegur
skóli fyrir þéttbýlisfoörn og þá
ekki síður fyrir börnin ,sem alast
up í sveitunum. En heilibrigðir
þurfa ekki læknis við, stendur
þar.
Á meðan ég var bekkjakennarl
og hafði undir höndum 50-60
börn í tveimur deildum, þóttist
ég geta þekkt þau börn úr, sem
dvalizt höfðu í sveit yfir sumarið.
Það var yfir þeim meiri ró og
jafnvægi, það var meiri menn-
ingarblær yfir málfari þeirra en
hinna, sem heima höfðu verið.
Málfarið auðugra og orðaforðinn
meiri og oft brá fyrir setningum
og orðtökum, sem þau höfðu
beint upp frá fullorðna fólkinu.
Það kom líka fram í ritgerðum
þeirra, að þau höfðu lært að
hugsa öðruvísi.
(Heimili og skóli)