Morgunblaðið - 18.12.1965, Page 23

Laugardagur 18. flW. 1965
MORGUN BLAÐIÐ
tipp á stofuþili. Við sjáum fólk-
ið, eins og við getum trúað það
hafi verið, gott fólk og flest all-
vel gefið, en margt meira og
minna sérkennilegt og sumt
spaugilegt. Ég lá handleggsbrot-
inn, samansaumaður á haus og
allur blár og marinn, þegar ég
ias þessar lýsingar, og ég minn-
| ist þess, að þá er ég var að lesa
! iýsinguna á kveðjum þeirra Dan-
: íels bónda í Ólafsgerði og Hall-
gríms á Undirvegg, hristist ég
svo og nötraði af hlátri, að mig
i verkjaði í skrokkinn — frá
hvirfli til ilja, og vist missti ég
bókina. sem ég gat raunar naum
lega haldið á. Eða þegar Svein-
ungi í Byrgi fann á reka stærð-
ar fjöl, sem á var letrað gulln-
um stöfum Köbenhavn, og
inegldi þennan skrautlega kjör-
grip á bæjarþilið ofan við dyrn-
«r. Var það furða, þó að erlend-
um ferðalöngum yrði starsýnt á
þessa Kaupmannahöfn svo að
segja við dyrnar á hinni furðu-
legu og fögru klettahöll Ás-
byrgi! í bókinni er lýsing á séra
Þorleifi á Skinnastað. Hún er
allskýr ,en þó þykir mér þar
nokkurs vant — eða ég hef rétt-
ara sagt á tilfinningunni, að
þar hafi virðingin fyrir hinum
aldraða sóknarpresti haldið um
of aftur af söguhöfundi. Ég er
ekki viss um, að séra Þorleifur
eða minning hans græði neitt á
þessari háttvísi eða réttara sagt
tillitssemi fermingarbams síns.
Ég held, að séra Sveinn hefði
komizt þannig frá að lýsa þess-
um merkisklerki rækilega, að
báðum hefði verið til sóma, þeg-
ar alls hefði verið gætt, og les-
andinn hefði sloppið við þá ónota
tilfinningu, sem fylgir því að
segja við sjálfan sig eins og með
hjálparinn, sem saknaði í sálma-
bókinni framhalds af Faðirvor-
inu: ,,Nú, hver skrambinn, —
hér vantar í!“
En hvað sem þessu líður,
vænti ég góðs af framhaldinu
frá séra Sveini.
Guðmundur Gíslason Hagaún
Á bakkanum viö ána
M Jakob V. Hafstein. Laxá i Að-
I aldal. Bókaútgáfa Menningar-
j sjóðs. 1965.
Ég kom í fyrsta skipti á æv-
Inni að Laxá í Aðaldal haustið
£1929, þá í fylgd með vini mínum
ekáldinu Friðriki Ásmundssyni
Brekkan. Áður en kæmi að ánni
höfðu haustlitir hraunsins heill-
nð okkur báða, en efst var mér
| í huga, þegar ég hafði farið af
baki og staðnæmdist á brúnni
yfir Laxá, að við þessa elfu bjó
hún, ekkjan, sem Guðmundur
ekáld á Sandi hafði gert ódauð-
lega í ljóði — og að niður árinn-
ar hafði verið vögguljóð Jó-
hans skálds Sigurjónssonar. En
ég hafði ekki lengi staðnæmzt á
brúnni, þegar áin sjálf hafði
heillað mig. Nei, ég sá ekki lax
etökkva og lax kom mér ekki
til hugar, þrát fyrir það, að ég
hafði þá þegar heyrt mikið róm
eð, hve stórgjöful áin væri á
þennan fagra fisk, enda nafn
hennar við hann bundið. En
hvers konar litbrigði, mér lá
við að segja littöfrar voru á
vatninu í þessari elfu? Eins og
ég hef áður getið, var þetta að
haustlagi, og veður var rysjótt,
annað veifið helliskúrir, hitt
glitrandi sólskin. Og svo var
sem sóltöframir, sem raunar
nutu sín dásamlega á hinurh
marglita gróðri hólmanna, væru
hvergi eins heillandi og í vatni
að standa á brúnni og virða það-
an fyrir mér vatnið, heldur
gekk ég góðan spöl fram með
ánni og starði og starði á straum
kast og lygnur, og eins var fé-
laga mínum farið. Síðan hefur
Laxá verið hjá mér í sérflokki
meðal hinna fjölmörgu elfa, sem
ég hef séð og dáð á ferðum mín-
um um svo að segja allt þetta
land, sem af engu er ríkara en
af breytilegum fallvötnum.
Ég var ekki í Reykjavík, þeg-
ar bókin um Laxá kom út, en
sannarlega lék mér hugur á
að sjá hana. Og mér fannst það
síður en svo illa til fallið að
Menningarsjóður gæfi hana út,
ekki sízt eftir að ég hafði séð
hana og handleikið. Þetta þótti
mér falleg bók og fegurð Laxá
samboðin, auðsætt, að höfundur
hennar hafði lagt ást og alúð
við að hún mætti verða sem glæsi
legust að ytri búnaði — og að
útgefandinn hafði kunnað að
meta vilja hans og fegurðarskyn.
En það var ekki nærri strax
sem ég tók bókina í hönd mér
til lestrar, en þá er ég hafði gert
það, ákvað ég að láta hennar
getið. En þetta var á þeim tíma,
sem ég var á faraldsfæti víðs
vegar um landið, og svo dróst
þá úr hömlu að lesa bókina með
það fyrir augum að skrifa um
hana nokkur orð. En nú — kom
hún á ný upp í hendurnar á
mér, og þrátt fyrir gnægð ann-
ars lesefnið greip ég hana og
las hana.
Ég er ekki laxveiðimaður, og
ber sitthvað til þess, en máski
helzt það, að ég óttist þann seið,
sem laxveiðum virðist fylgja, en
samt sem áður hreif mig sú
hrifni, sem fram kemur hjá höf-
undi bóikarinnar og viðmælend-
um hans á leyndardómum þess
arar mjög svo tíðkuðu íþróttar.
Þó dáði ég miklum mim meira
þeirri ást hans á Laxá sjálfri og
umhverfi hennar, sem bregður
ljóma yfir frásagnir hans, á
gróðrinum, fossum, strengjum
árinnar, lygnum hennar og hylj
um, með öllum þeirra undur-
samlegu litbrigðum í ánni og
hrauninu í grennd við hana, —
hinu fjölskrúðuga og unaðslega
fuglalífi. Þá eru og fróðlegar
frásagnirnar um, foma veiði-
hætti og um selinn og varpið í
Laxá og nágrenni hennar, en
þar ber af viðtalið við Bjartmar
alþingismann Guðmundsson um
fuglana.
Til bókarprýði eru ljósmyndir
sumar í mörgum litum, ljósprent
anir af málverkum og loks teikn
ingar eftir bæði bókarhöfund og
frænda hans, danska listamann-
inn Svein Havsteen Mikkelsen.
Aftan við íslenzka textann eru
stuttar lýsingar á Laxá og dá-
semdum hennar á norsku, ensku
og þýzku.
Þessi bók hefur tekizt svo vel,
bæði að innri og ytri búnaði,
að mér kæmi ekki á óvart, þótt
hliðstæð rit kæmu hér út á
næstu árum um vötn og elfur,
og þykir mér það vel, því að
hvort tveggja er þetta náttúru-
dásemdir og náttúruauðæfi, sem
þess eru verð að vera rómuð.
En þá mun upphafs slíkra bóka
jafnan verða að góðu getið —
og það sannarlega að verðleik-
um.
Guðmundur Gíslason Hagalin
IIVÍ BÓKAFORLAGSBÓK
NY
VerS kr. 92.00.
(án söluskatts)
Bráoskemmtileg
saga fyrir krakka
upp ao 10 ára aldri
mrTT mi
BOKAFORLAG ODDS BJORNSSONAR
'mi^fnn ri rrrni "iií iiTiinf unmiii—im iiiiiMwy-~"—--r
STLJLZ
f RAFMAGNS HEIMILISTÆKI
HENTUG TIL JOLAGJAFA
Hrærivélár
Braudristar
Avaxtapressur ^ .
Kaffikvarnir
{Harpurrkur.
\og fL
vidt Odinstorg simfi