Morgunblaðið - 02.02.1966, Síða 12

12
MORCUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 2. febrúar 1966
Sovézkur ddmur um Arzhak og Tertz
„Hámark siðferðilegrar spillingar"
FJENDUM kommúnismans
er ekki tiltakanlega klígju-
gjarnt. Þeir njóta þess að
bera á borð hverja æsifregn,
sem þeir geta tínt upp af sorp
haug Sovétfjenda. Það, sem
gerðist fyrir skömmu er gott
dæmi um þetta. Borgarablöð
in og útvarpið fluttu fréttir
um, að tveir „rithöfundar"
hefðu verið „fangelsaðir sak-
lausir“ í Moskvu, en þeir
höfðu gefið út níðrit um Sovét
ríkin, erlendis. Vestrænir áróð
ursmenn gátu engan veginn
stillt sig um að sleppa lausu
saurugu ímyndunarafli sínu og
saurugri samvizku. Þeir tóku
að mála með sterkum strik-
um mynd af upploginni
„hreinsun meðal bókmennta-
manna í Sovétríkjunum“ og
fullyrtu, að þessir hópar
manna „hefðu áhyggjur þung-
ar af væntanlegri nýrri kross-
ferð“ gegn „andkommúnisk-
ur rithöfundum“ og „hinum
frjálslyndari hluta mennta-
stéttarinnar" almennt.
En hver er nú sannleikurinn
í þessu máli öllu? Hvað var
það, sem hvatti þennan svarta
hóp Sovétfjenda til svo mifc-
illa dáða? Hversvegna hafa
erlendir menntamenn komið
sér í þennan hóp, þar sem
þeir virðast algjörleiga utan-
gátta? Til hvers eru ónefndir
herramenn að gerast siðameist
arar og verðir siðgæðis okkar
og látast vera að verja þessa
tvo svikara „fyrir hönd“
menntastéttarinnar í Sovét-
ríkjunum? Við þessari spurn-
ingu getur ekki verið nema
eitt svar: Fjendur hins nýja
þjóðfélags eru ekkert yfir-
máta vandfýsnir í hugmynda
fræðilegum átökum hinna
tveggja heima. Og liðhlaup-
arnir tveir, sem komnir voru
í skotgrafir þeirra, voru í snar
kasti gerðir að hetjum, ai því
að annað skárra var ekki til-
tækt. Fyrir þá, sem fátækir
eru í andanum, eru slíkir svik
arar verðmætur fundur. Því
að, ef út í það er farið, er
hægt að nota þá til að afvega-
leiða almenningsálitið, til að
sá eitruðu sæði upplausnar-
innar, níhílismans og sjúkleg-
um áhuga á „hinum skugga-
legu viðfangsefnum lífsins“.
1 stuttu máli sagt, þá fundu
fjendur kommúnismans það
sem beir voru að leita að: tvo
svikara, sem eiga sér tvöfeldni
og óskammfeilni að trúarjátn
ingu. Eftir að hafa falið sig
bak við dulnefnin Abram
Terz og Nikolai Arzhak rubb-
uðu þeir upp saurugu níði
um ættland sitt, Flokkinn og
Sovét-stjórnskipunina, og létu
prenta þetta hjá erlendum út-
gefendum um nokkurra ára
skeið. Annar þeirra, A. Sin-
yavsky (öðru nafni Terz) rit-
aði bókmenntagagnrýni í so-
vézk tímarit, kom sér þannig
inn í Rithöfundafélagið, og
blýddi á borði siðareglum
þess: „að þjóna þjóðinni, opin
bera glæsileik hugmynda
kommúnismans í mjög list-
rænu formi“, „að taka virk-
an þátt í uppbyggingu komm-
únismans með allri sinni skap-
andi og opinberri starfsemi.“
Hinn svikarinn, Y. Daniel
(N. Arzhak), fékkst aðallega
við þýðingar. En þetta var að-
eins grima sem huldi allt ann
að: hatrið á þjóðskipulagi
voru og illyrmislegar skamm
ir um það, sem Sovétþjóðinni
er dýrmætast.
Fyrsta tilfinningin, sem gríp
ur menn við lestur þessarar
framleiðslu þeirra, er viðbjóð
ur. Það er ekkert skemmtilegt
að hafa eftir allan þann ó-
hroða, sem bækur þeirra eru
morandi í. Báðir sökkva sér
niður í kynferðisleg og sál-
sýkikennd viðfangsefni, af
sjúklegri nautn. Báðir sýna
hámark siðferðiiegrar spilling
ar. Báðir gusa aurnum. —
Hér fara á eftir nokkur lýs-
andi dæmi úr „verkum“
Þeirra:
„Konur, sem líta út eins og
geltir karlmenn, ganga eftir
strætum og breiðgötum" skrif
ar Daniel-Arzhak í einni bóka
sinna. „Lágfættar eins og
hvolpafullar dadhs-tikur eða
háfættar eins og strútar, fela
þær undir fötunum bólgu-
hnúta og marbletti, herða að
sér lífstykki eða fylla brjósta
höldin sín bómull.“
„Menntamaðurinn“ hans
stingur silfurborðbúnaði gest
gjafans í vasann, eftir að hafa
skellt í sig einu eða tveimur
glösurn". Skrifstofustúlkan
hans hjá dagblaði er „stulka,
sem mundi vera auðveld bráð
hverjum prófarkalesara“. Og
hvað svo um fullorðnu konurn
ar? Þar má nefna, að Solomon
nokkur Moiseyevich „var yfir
gefinn af konu sinni, ver-
gjarnri rússneskri stelpu, sem
stal fyrst frá honum og hór-
aðist síðan með 16 ára göml-
um hárgreiðslustrák. Hann
þekkti konur og var hræddur
við þær, enda hafði hann
góða og gilda ástæðu til þess.
En hvað gat hann svo sem vit
að um rússneskt þjóðareðli,
þessi Solómon Moiseeyevich?
Sérstaka athygli ber að
veita eftirfarandi staðreynd:
Andrei Sinyavsky, fæddur
Rússi, faldi sig bak við gervi
nefnið Abram Terz — og auð
vitað í ögrandi tilgangi. Hann
gefur út sínar andsovézku
skáldsögur og smásögur er-
lendis undir nafninu Abram
Terz, og reyndi þannig að gefa
í skyn, að gyðingahatur tíðkist
svo mjög í landi voru að
höfundur, sem heiti Abram
Terz verði að leita sér útgef-
enda í Vesturlöndum, ef hann
Hinn heilagi.
vill láta frá sér fara „hrein-
skilnislega“ lýsingu á lífinu
í Sovétríkjunum. Þetta er ve-
sælarleg ögrun, sem kemur
upp um höfundinn og borgara
lega vemdara hans.
Þeim er illa við allt í okkar
lndi, þrátt fyrir fjöllþjóða-
menningu þess, og eru reiðu-
búnir til að skamma allt, sem
Sovétþjóðunum er dýrmætt
hvort sem það tilheyrir nútíð
eða fortíð. Sjáið bara, hvað
þeir skrifa um Anton C’hekov,
hinn ágæta rússnesika húman-
ista, sem höfðaði til hins góða
í manninum. Aðeins takmarka
laus ósvífni getur stýrt penna,
sem lætur frá sér eftirfarandi
línur: „Ég hefði gaman af að
þrífa í berklaskeggið á þess-
um Chekov-busa og stinga
trýninu á honum í hans eigin
uppgang". Og hvað segja þeir
um sígildu höfundana rúss-
nesku, sem eru prýði heims-
bókmenntanna? „Sigildir höf-
undar? — ég hata nú ekki
aðra meir.“
Þessir ritsóðar reyna að
níða Sovétherinn okkar, sem
með ódauðlegum afrekum sín
um hefur forðað þjóðum
Evrópu frá útrýmingu fyrir
tilverknað Hitlersstefnunnar.
Ekkert nafn er heilagra
SovétÞjóðunum og öllum þjóð
um heims og framfarasinnuðu
mannkyni ef nafn Vladimir
Ilych Lenins, stjórnanda bylt-
ingar vorrar. Lenin er tákn
sósíalistabyltinga og þjóð-
frelsishreyfinga. Hann er tákn
hins vísindalega kommún-
isma vors, sem nú er innifal-
inn í glæsilegum afrekum
mannsins. Jafnvel forustu-
menn auðvaldsþjóðfélaga hafa
hyllt Lenin: þeir hafa neyðzt
til þess að játa, oftar en einu
sinni, að hann hafi manna
mest breytt lífi manna á tutt-
ugustu öldinni.
Hugsið ykkur aðeins, hve
takmarkalaust ómerkilegur
rithöfundur hlýtur að vera til
þess að vanhelga með sfcemmd
arverkapenna sínum nafn,
sem okkur er jafn heilagt".
Það er ekki unnt á þesum
stað að koma með viðeigandi
tilvitnanir: svo eitruð, við-
bjóðsleg og saurug eru þessi
skrif. Þessi guðlasts-ummæli
nægja til að að álykta sem
svo: höfundar þeirra telja
sjálfa sig standa utan við
Sovét-þj óðf élagið.
í níðriti Daniel- Arzhaks,
„Moskva talar“, má til dæmis
lesa ummæli eins og: „Það er
ekkert skemmtilegt að láta
prenta ritverk sín í andsovézk
um ritum“. Samt er það erfitt
að neita sér um tækifærið tli
að úthella saur og níði um
Sovét-skipulagið. f lok hinna
flatneskjulegu og eitruðuj
„heimspeki“-hugleiðinga um
þessi málefni, ávarpar höfund
urinn lesendur fyrir munn
„hetjunnar“ sinnar og skipat
honum eftirfarandi: „Rífðu út
öryggisnaglann, kastaðu
sprengjunni og skelltu þér á
jörðina. Hlauptu svo áfram
eftir að sprengjan er sprung-
in og haltu áfram að skjóta á
þá, og bora þá sundur með
kúlnagusu. Þá færðu að sjá þá
liggja sundurtætta af sprengj-
unni og alsetta kúlnagötum“.
Eins og við sjáum, er þessi
óvinur sovétskipulagsins að
ráðast gegn mörgu, en kjarn-
inn er ögrandi hvatning til
ofbeldisverka.
Niðrit Sinyavsky-Terzs, sem
heitir „Lyubimov“ tekur sér
fyrir hendur það verkefni að
sanna — já, hvað haldið þið?
— hið ble.kkingarkennda eðli
og óæskileik sjálfrar hug-
myndar kommúnismans um
endurskipulagningu þjóð-
félagsins. Það er erfitt að
finna í veruleikanum hinar
raunverulegu fyrirmyndir
hinna brjálæðiskenndu hug-
sýna þessa níðrits. Þó er hinn
hugmyndafræðilegi og stjórn
málalegi kjami þess aug-
sýnilegur: hann er taumlaust
níð um hin sögulegu lögmál
og þá, sem fórnuðu lífi sdnu
í sókninni að okkar miklu
markmiðum, og hann er níð
um landið og þjóðina. Ósvífni
mújikinn haifi ákveðna af-
stöðu til allra hluta!
Engu miður einkennandi er
„saga“ Daniels-Arzhaks,
„Moskva talar“, sem hér að
framan er getið. Hér kemur
stutt ágrip af gangi sögunnar:
1 útvarpinu birtist tilskipun,
þar sem segir, að „með hlið-
sjón af vaxandi velmegun og
fjölmörgum ábendingum frá
vinnandi fólki“ (eins og þið
sjáið, getur höfundurinn gert
gys að flestu!), er sunnudag-
urinn 10. ágúst 1960 fyrirskip-
aður (já, hvað haldið þið?)
S\ rei alli ri list.
esi i Flokk urinn..
EINS og kunnugt er af fréttum, hafa tveir rússneskir
rithöfundar í viðbót orðið fyrir ofsóknum kommúnista-
stjórnar Sovétríkjanna, og hnepptir í varðhald fyrir rit
sín. Þeir eru Y. Daniel og A. Sinyavsky (höfundarnöfn
Nikolai Arzhak og Abram Tertz). Aðförin á hendur þeim
hefur sýnt svart á hvítu á hvaða stigi ritfrelsi er í Sovét-
ríkjunum, og hversu langt þau eiga í land að fullnægja
þeim skilyrðum, sem eru forsendur frjáls þjóðfélags. ís-
lenzkir rithöfundar eru meðal þeirra, sem fordæmt hafa
að höfundarnir skuli hafa verið handteknir, en mál
þeirra hafa vakið athygli um allan heim. Ekki er vitað
hvenær þeir verða dregnir fyrir dómstóla, og málsókn
hafin á hendur þeim.
Ein af bókum Tertz, skáldsagan „Réttur er settur",
hefur komið út á íslenzku á vegum Almenna bókafé-
lagsins, og fæst í Bókaverzlun Sigfúsar Eymundssonar.
Grein sú, sem Mbl. birtir hér á eftir í heild, er úr
aðal málgagni sovézku kommúnistastjórnarinnar, Iz-
vestia, þar sem hún birtist 12. janúar sl. Greinin er
eftir D. M. Yeryomin. Þykir Mbl. rétt að gefa lesendum
sínum kost á að lesa greinina í heild, og sjá hvernig
rússneskir kommúnistar umgangast bókmenntir. Ætti
það ekki sízt að vera hollt íslenzkum rithöfundum. í
greininni er einungis lagt pólitískt og þjóðernislegt eða
öllu heldur þjóðrembingslegt mat á ritverk fyrrnefndra
höfunda, og þau dæmd á kommúnískum forsendum óal-
andi og óferjandi. Algjörlega er gengið á svig við bók-
menntalegt, listrænt eða menningarlegt gildi verkanna,
höfundarnir einungis afgreiddir svikarar og saurmenni,
sem ekkert geti skrifað af viti vegna þess eins, að þeir
eru ekki aftaníossar kommúnistaflokksins. Má raunar
segja að Izvestia leggi sama mælikvarða á ritverk þeirra
og staurblindir íslenzkir kommúnistar gera þegar and-
stæðingar þeirra í rithöfundastétt eiga í hlut. Izvestia-
greinin sýnir vel hvernig lærifeðurnir rússnesku um-
gangast listamenn — og hvers rithöfundar mega vænta
þar sem Marx og Lenin hafa innblásið trúarbrögðin.
höfundarins má heita að nái
risavexti hér. Hann beitir öll-
um hugsanlégum brögðum er
'hann reynir að sýna fram á
hið blekkingarkennda eðli
fciammúnismans í orði og á
borði. Hann nær hómarfci
hræsnarasmjattisins, er hann
lýsir hruni • borgarinnar
Lyulbimov, þar sem maður að
nafni Tifchomiroiv reynir að
gera fólkið hamingjusamt
með múgsefjun. Og Siny-
avsky-Terz er heldur betur
ónægður þegar hann lýsir
hruni þessarar kommúnísku
„tilraunar“, og fólkið í Lyu-
bimov snýr aftur til sinna
gömlu lifnaðarhátta. í lok
þessarar sögu leggur hann
áherzlu á eftirfarandi „eftir-
tektarvert“ smáatriði: „Með
kaldranalegri ró pissaði einn
mújik á almannafæri og
framan í öllum,- í kjallara-
gryfju, sem ekki var farið að
steypa í ....“ Og þessu er
ætlað að gefa til kynna, að
sem „Dagur hinna opinberu
morða“, í stál við Námu-
mannadaginn, Kennaradag-
inn o.sjfrv. Og svo koma fár-
ánlegar lýsingar á lifnaðar-
háttum, sem lýst er sem sov-
ézkum. Þar næst kemur lýs-
ing á fábjánaeðli fólksins,
sem er að framkvæma „hug-
myndina“ um almenna slótr-
un, af tafcmarkalausri hlýðni.
Menn drepa hverir aðra,
eiginmenn og konur þeirra
gera upp reikninga sína, og
ógnaröld breiðist um landið
alt. Og auðvitað er þetta svo
kryddað með vænum sikammti
af ruddalegum ástarbrögðum,
ofsalegum drykkjuskap, opin-
beru lauslæti og mannhatri.
Sinyavsky-Tertz og Daniel-
ArZhak lýsa sem glæpamönn-
um og morðingj'Um öllum
þeim, sem opinberlega og af
sannfæringu játa hugmynda-
fræði kommúnismans í sköp-
unarstarfi sínu. Þeir skopast
að þeim, sem fcoma fram sem
virkir og tryggir stuðnings-