Morgunblaðið - 15.03.1966, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 15. marz 1966
G/ji- og klaufaveiki gœti haft
hörmulegar afleiöingar bœrist
hún hingaö til lands
Rætt við Pdl Agnar Pólsson yiirdýralæknir
hátt. f löndum, þar sem gin-
og klaufaveiki verður sjaldan
vart, er bólusetning þó ekki
notuð, t.d. á Bretlandseyjum
og í Kanada, heldur er þar
eingöngu beitt niðurskurði.
Bólusettir gripir eru ónæm-
ir fyrir veikinni í tæpt ár eft-
ir bólusetningu og þarf þá að
endurtaka bólusetninguna. —
Sum lönd, t.d. Holland, bólu-
setja alla nautgripi að stað-
aldri og halda þeim þannig
ónæmum fyrir þeim veiru-
SVO sem komið hefir fram
í fréttum geisar nú hættu-
legur faraldur, gin- og
klaufaveiki, í Evrópu. Hef-
ir veikin m.a. komið upp í
Danmörku og talið að það-
an hafi hún borizt til Sví-
þjóðar. — Síðustu fréttir
herma að Norðmenn geri
nú ýmsar varúðarráðstaf-
anir til að veikin herist
ekki þangað til lands. M.a.
hefir verið ákveðið að
brokkhestar frá Noregi
verði ekki sendir utan til
keppni, sömuleiðis fá er-
myndun í munni, í húð klauf-
hvarfs og á spenum.
Gin- og klaufaveiki er talin
landlæg í Afríku og í vissum
hlutum Asíu og Suður-Ame-
ríku og þar óftast sem vægur
kvilli og meinlítill. Þegar
veikin berst þaðan til annarra
landa, tekur hún á sig öll ein-
kenni farsóttar og flæðir yfir
löndin sem flóðbylgja, oft
með svo miklum hraða, að
erfitt er að koma vörnum við.
A undanförnum áratugum
hefur veikin oftast borizt til
Evrópu frá nálægum Austur-
löndum eða Norður-Afríku.
Svo var t.d. með faraldurinn,
sern gekk yfir Evrópu 1937—•
Sýktar klaufir
lendir hestar, eða hestar,
sem eru í eigu Norðmanna
erlendis, ekki að koma til
landsins í náinni framtíð.
Þá hefir verið skorað á
hestaeigendur svo og
knapa og ökumenn að eiga
góða samvinnu við stjórn-
arvöldin í þessu efni og
varast að koma til hinna
sýktu svæða.
Þegar gin- og klaufaveiki
kemur upp í nágrannalöndum
okkar vekur það ávallt ugg
hér á landi. Til þessa hefir
tekizt að forðast veikina hér,
en hætt er við að íslenzkur
bústofn gildi mikið afhroð ef
hún kæmi hingað.
Morgunblaðið sneri sér til
Páls A. Pálssonar, yfirdýra-
læknis, og spurði hann um
þessa hættulegu veiki.
tlmmæli yfirdýralæknis
Yfirdýralæknir sagði að
girr- og klaufaveiki væri
veirusjúkdómur og einhver
allra næmasti alidýrasjúkdóm
ur, sem þgkktist. Sjúkdómur-
inn leggst á klaufdýr, en
einkum eru það nautgripir og
sauðfé, sem verða fyrir barð-
inu á þessari veiki.
Aðaleinkenni sjúkdómsins er
hár hiti með bólgu og blöðru-
öllu mögulegu sem nálægt
sjúkum gripum hefur komið,
t.d. fóðri og fóðurUmbúðum,
fatnaði fjósamanna, áburði,
sláturafurðum hvers konar og
mjólk og iðulega hafa menn
og skepnur og flutningstæki
hvers konar borið smit milli
bæja.
Meðgöngutími sjúkdómsins
er vanalega stuttur, 2•—5 dag-
ar, en getur þó einstöku sinn-
um orðið allt að 3 vikur.
Lýslng á sjúkdómnum
Yfirdýralæknir gaf svofellda
lýsingu á sjúkdómnum:
Hár hiti, 40.5—41.0 °C, og
lystarleysi eru fyrstu einkenni
veikinnar. Bólga og blöðrur
sjást á öðrum og þriðja degi
1 slímhúðinni í munninum og
á spenum og í klaufhvarfi.
Jafnframt fara dýrin að slefa
óeðlilega mikið, hangir froðu-
kennd slefan út úr munninum
og jata og bás framan til er
oft votur af slefu. Blöðrurnar
springa fljótt og eftir standa
opin, viðkvæm sár, svo skepn-
an á erfitt með að taka fóður
og tyggja það og hættir að éta.
Mjólkandi kýr geldast með
sultinum og horast niður. Sár-
in á spenunum gera þær nær
ómjólkandi og í kjölfar þeirra
fyglja illkynja júgurbólgur.
Sárin á klaufum hafast oft
illa við og valda mikilli van-
líðan.
Sjálf gin- og klaufaveikin
er ekki ákaflega hættulegur
sjúkdómur, einkum drepast
úr henni ungviði og kýr komn
ar að burði eða nýbornar. En
fylgikvillar hennar eru svo
miklir, að telja verður gin-
og klaufaveiki með allra
verstu og skaðlegustu sjúk-
dómum sem þekkjeist, sagði
yfirdýralæknir. Um bólusetn-
ingu gegn veikinni fórust Páli
Agnari orð á þessa leið:
Bólusetning
— Árið 1938 tókst fyrst að

Í — lý'X- Cy '■ r..- '"...'ÍlC""' r
Kýr með gin- og klaufaveiki

1939 og faraldurinn, sem gekk
1951—1952.
Allt er nú vitað um 7 mis-
munandi stofna af þessari
veiru auk ýmissa afbrigða af
þessum stofnum, sagði yfir-
dýralæknir. Eykur þetta mjög
á vandann við allar ónæmis-
aðgerðir, því gripur, sem
veikzt hefur af einum veiru-
stofni, er aðeins ónæmur fyrir
þeim sama stofni en ekki öðr-
um. í Evrópu eru algengastir
stofnarnir A, O pg C og af-
brigði af þeim, og sá faraldur,
sem nú geisar í Evrópu er af
völdum þessara stofna.
Veiran, sem veldur gin- og
klaufaveiki er lífseig, getur
lifað vikum og jafnvel mán-
uðum saman, einkum í mikl-
um kulda, t.d. frystum slátur-
afurðum. Allt umhverfi sjúkra
dýra sóttmengast mjög fljótt
og er því hættulegt vegna
smitdreifingar.
Smithætta mikil
Um smitun sagði Páll, að
hún ætti sér stað með marg-
víslegu móti, einkum smituð-
ust þó skepnur hver af ann-
arri. En þar sem veiran virð-
ist á ótrúlegan hátt geta loðað
við allt sem fyrir er og auk
þess haldizt lengi með fullum
þrótti utan líkama skepnunn-
ar, getur smithættan stafað af
framleiða bóluefni gegn gin-
og klaufaveiki. Er bóluefni nú
notað mjög víða, þegar gin-
og klaufaveiki verður vart.
Slátrað er þegar í stað öllum
klaufdýrum á þeim bæjum,
sem veikin kemur upp, en öll
klaufdýr í nágrenni við sýkta
bæi eru bólusett og reynt að
verja þau ve'kinni á þann
1^4 ,,
Sýktur spenl
stofnum, sem bólusett er með.
Oft ber það þó við, eins og
t.d. í þeim faraldri sem nú
geisar, að ný óvænt afbrigði
af veirunni koma fram og
kemur bólusetningin þá að
litlu haldi.
íslenzkt búfé myndi
þola veikina illa
Pál'l Agnar sagði, að gin- og
klaufaveiki hefði aldrei borizt
til íslands. Vafalaust mætti
þakka það strjálum samgöng-
um við útlönd á undanförnum
áratugum og litlum innflutn-
ingi á erlendri búvöru.
Nú hefði þetta gerbreytzt,
örar og hraðar samgöngur
væru við flest lönd Vestur-
Evrópu þar sem gin- og
klaufaveiki geisar nú. Væri
því alltaf yfirvofandi sú
hætta, að veikin geti borizt
hingað, ef illa tækist til.
Og ennfremur sagði yfir-
dýralæknir:
— Þar sem veiki þessi hef-
ur aldrei borizt til íslands
má búast við því að þúfé okk-
ar mundi þola hana mjög illa
og bændur gjalda afhroð sem
aldrei fyrr, ef svo illa skyldi
takast til að veikin bærist
hingað.
Stjórnarvöld landisns hafa
með lögum, reglugerðum og
auglýsingum gert ýmsar var-
úðarráðstafanir til. þess að
varna því.að gin- og klaufa-
veiki berist til landsins. Er
þar fyrst og fremst um að
ræða bann við því að flytja
inn ýmsar vörur sem smit-
hætrta kann að stafa af; t.d.
ósoðnar sláturafurðir hvers
konar, mjólk og mjólkuraf-
urðir, hey, hálm o. s. frv.
Framlhald á bls. 17