Morgunblaðið - 20.05.1966, Blaðsíða 12

MORGUHBLAÐID
FBstuiSagur 26. maf 1966
«
Þdrunn Kjaran Úlafsson
Stefán Jónsson
rithöfundur—Minning
FRÚ Þórunn Kjaran Ólafsson
var fædd hinn 16. september
1917. Foreldrar hennar voru
hjónin frú Soffía og Magnús
Kjaran. Bæði voru þau hjón
ikomin af þjóðkunnum ættum.
Magnús borinn og barnfæddur
Árnesingur en af hinni fjöl-
. mennu Keldnaætt á Rangárvöll-
um. Frú Soffía er að vísu fædd
{ Hafnarfirði en Reykvikingur
í marga ættliði, af suður-józk-
lun kaupmönnum í föðurætt og
í móðurætt sína af báðum þeim
frændum, Bjarna amtmanni
Thorsteinsson og Steingrími
biskupi Jónssyni. Kona Bjarna
amtmanns var hin fyrsta í ætt
þeirra, sem bar Þórunnar nafnið
og var hún heitin eftir fyrri
konu föður síns, Hannesar bisk-
ups Finnssonar, en hún var dótt-
ir Ólafs stiftamtmanns Stephen-
sen.
Magnús Kjaran var á meðal
farsælustu kaupmanna langa
hríð, enda frábær atorkumaður
á meðan hann var á léttasta
skeiði, svo sem framkvæmdar-
stjórn hans á Alþingishátíðinni
‘ 1930 bar sögulegt vitni um.
Hann var mikill bókasafnari og
einkenndist heimili hans og frú
Soffíu í senn af menningu, rausn
©g höfðingsskap. Þórunn var
næst elzt barna þeirra og ólst
upp við mikið ástríki foreldra
sinna og systkina í fögru og frið-
sælu umhverfi á Hólatorgi 4.
Hirm 16. janúar 1937 giftist
Þórunn Pétri Ólafssyni, sem þá
var blaðamaður við Morgunblað-
ið, rak síðan um allmörg ár tré-
smiðju að Rauðará, og hefur nú
lengi verið framkvæmdastjóri
ísafoldar. Þau frú Þórunn og
Pétur bjuggu um tólf ára skeið
að Rauðará en byggðu sér síðan
ágætt hús að Rauðalæk 52, þar
sem þau hafa átt heima hin síð-
ari ár. Á sumrin dvöldust þau
hjón löngum að Lyngholti við
Þingvallavatn, sem Pétur lét
byggja fyrir tengdaföður sinn, og
er það hinn prýðilegasti bústað-
ur.
Frú Þórunni og Pétri varð
„fimm barna auðið. Þau eru:
Magnús fulltrúi hjá Eimskipa-
félagi íslands og er kona hans
Valdís Björgvinsdóttir.
Ólafur stundar hagfræðinám í
Köln, kvæntur norskri konu,
Lis Eng.
Frú Soffía, gift Gunnari Erni
Ólafssýni, fulltrúa hjá Jöklum.
Pétur Björn, sem tekur stúd-
entspróf í vor.
Borghildur, sem er í barna-
íkóla, einungis 12 ára að aldri.
Frú Þórunn var kona heimilis-
rækin svo sem bezt mátti verða.
Öllu öðru fremur var henni hug-
að um eiginmann sinn og börn.
í þjónustu sinni við þau lagði
hún sig alla fram og bjó þeim
ætíð hlýtt og vingjarnlegt um-
hverfi. Hún var frábær húsmóð-
- ir, sívinnandi, glöð og reif, þeg-
ar gesti bar að garði og tók þeim
af rausn og höfðingsskap.
Frú Þórunn andaðist hinn 12.
maí sl. eftir harða sjúkdómsraun.
Öllum vinum þeirra hjóna er
sannur söknuður í huga, nú þeg-
ar hún hverfur á braut á bezta
aldri. Missir ástvina hennar er
meiri en ég megi lýsa. Þrek eigin
manns hennar á meðan á örð-
tigri banalegu stó’ð er bezta
harmabótin og er þá vel, að
þrekið sé mest þegar helzt á
reynir.
Enn sem fyrr eru menn orð-
lausir, þegar glæsileg kona er
kvödd á brott í blóma lífsins.
Hún taldi það hamingju sína, að
þeim, sem henni var annast um,
vegnaði vel og vissulega biðja
allir vinir hennar þeim gæfu og
gengis í bráð og lengd.
Bjarni Benediktsson.
t
í D A G kveðjum við frú Þór-
unni Ólafsson Magnúsdóttur
Kjaran.
Enn hefir það skeð, að feg-
ursta rósin fellur fyrst, hún sem
Hfinning
allir er þekktu dáust að er hörf-
in.
Ég átti þess kost að feynnast
henni og manni hennar fyrir
tuttugu og fimm árum. Þá voru
þau í blóma lífsins og það var
langt, að leita fegurri og glæsi-
legri hjóna. Það var ekki nóg, að
Þórunn væri glæsileg, heldur
bjó hún yfir geysilegum lífs-
krafti, sem hún mun hafa sótt
til foreldra sinna, Soffíu og
Magnúsar Kjaran. En Magnús
Kjaran var einn af aldamótar-
mönnunum sem gengu ótrauðir
til leiks og létu ekki sinn hlut
fyrir neinum.
Fórnfýsi Þórunnar f þágu
annara var svo mikil að hún
gleymdi sjálfri sér bg þegar loks
var leitað læknis var það um
seinan. En það dugar ekki að
gráta hefði hún sagt. Við verð-
um að berjast. Og þetta segir
hún til okkar sem á eftir horf-
um. Gleymum því ekki að hún
er meðal okkar.
Eins og hún er fædd í þetta
líf þá fæðist hún í annað líf.
Minnumst nú góðu áranna þeg
ar allt lék í lyndi, brosins og
gleðinnar heima og á Þingvöll-
um, þar sem ættin byggði sér í
LYNGHOLTI lítinn dalakofa.
Til ykkar móður og tengda-
móður, barna og systkina, og
ekki sízt eiginmanns, vil ég segja
þetta, í ykkar dýpstu sorg, þá
munið að henni líður vel, og hún
fylgist með ykkur sem eftir lifa
og dáist að hverjum sigri ykkar
í lífinu. Oft sagði Þórunn við
mig þegar eitthvert vandamál
bar að höndum: „Það verður að
taka þessu eins og það er, ekki
dugar að gefast upp.“ Og nú er
að minnast hennar eigin orða.
Að lokum vil ég þakka hinu
góða í lífinu, fyrir að fá að kynn-
ast henni og hennar fólki, sem
hefir orðið mér góð lífsreynsla.
Pétur minn, ég vona að þú
verðir sama hetjan og áður þar
sem þú hefir lengi vitað að
hverju fór.
Með innilegri samúð til ykk-
ar allra.
Erléndur Erlendsson.
t
HÚN bar nafn móðurömmu sinn-
ar, eiginkonu Franz sýslumanns
Siemsen, en frú Þórunn var dótt-
ir Árna Thorsteinsson, landfó-
geta og konu hans Soffíu Krist-
jönu, Hannesar Johnsen. Voru
þær ættir þjóðkunnar í sinni tíð
og komu vfða við sögu. í þeim
ættboga kennir líka víða list-
rænna hæfileika og er þar
skemmst að minnast þjóðskálds-
ins góða Steingríms Thorsteins-
son, sem var föðurbróðir Þór-
unnar og Árna tónskálds, sem
var bróðir hennar.
Þórunn yngri var fædd hér í
Reykjavík 16. september 1917 og
ólst upp á heimili foreldra sinna,
frú Soffíu og Magnúsar Kjaran,
stórkaupmanns. Er það mál
þeirra, er til þekktu, að það
heimi'li hafi einkennzt af glæsi-
brag, mótað af traustum og þjóð-
legum menningararfi. Magnús
Kjaran var ekki aðeins kunnur
athafnama'ður, áhugamál hans
beindust ekki síður að fögrum
listum, bókmenntum og sögu
þjóðarinnar. Safn hans af bók-
um og málverkum bar þessa
órækt vitni. Átti frú Soffía einn-
ig hér góðan hlut að máli.
Það er stundum um það rætt,
hvort megi sín meira fyrir
þroska og skaphöfn einstaklings-
ins: Gott ætterni eða umhverfið
og holl uppeldisáhrif. Þar er Þór-
unn átti í hlut fór þetta saman,
eins og vikið er að hér að fram-
an. Duldist engum, er Þórunni
kynntist, að þar fór glæsileg
kona, gædd miklum mannkost-
um.
Fundum okkar Þórunnar bar
fyrst saman 1937, skömmu eftir
að hún giftist Pétri Ólafssyni,
ritstjóra Björnssonar. Pétur var
þá nýlega kominn heim frá
hagfræ’ðinámi 1 Þýzkalandi og
víðar. Var það mál okkar vina
og námsfélaga Péturs, að sá ráða
hagur myndi reynast góður og
farsæll, svo sem raun be'r vitni.
Það er vissulega margs að minn-
ast frá nálega þriggja áratuga
viðkynningu, þótt því verði
ekki flíkað hér. En margar mynd
ir geymast í þakklátum huga
frá heimili þeirra hjóna, eða frá
fögrum stundum austur við Þing
vallavatn í litlum sælureit, sem
hlotið hafði nafnið Lyngholt. Seg
ir mér svo hugur, að sá staður
hafi verið Þórunni einkar kær.
Hjónaband þeirra Þórunnar og
Péturs var ástríkt og farsælt.
Þeim varð fimm barna auðið:
Magnús, fulltrúi hjá Eimskipa-
fél. fslands, kvæntur Valdísi
Bj örgvinsdóttur.
Soffía, gift Gunnari Erni Olafs
syni fulltrúa.
Ólafur, við hagfræðinám í
Þýzkalandi, kvæntur Lisu Eng.
Pétur Björn, er verður stúdent
í vor.
Borghildur, 12 ára, í heima-
húsum.
Er mikill og sár harmur kveð-
inn að eiginmanni og börnum er
ástríkur förunautur og góð mó’ð-
ir hverfur nú sjónum okkar fyr-
ir aldur fram. Þungbært er og
hlutskipti aldraðrar móður og
tengdamóður að sjá á bak elsk-
aðrar dóttur og tengdadóttur.
Orð mega sín lítils gagnvart
slíkum örlögum. Ég vil þó votta
þessum vinum mínum og öðrum
ættingjum samúð og bið þeim
huggunar í þeirri vissu, að mynd
góðrar konu og ástríkrar móður
mun ekki fölna eða mást í hug-
um þeirra.
Oddur Guðjónsson.
t
ÞÓRUNN og konan mín voru
æskuvinir.
Þegar hún giftist eftirlifandi
manni sínum, Pétri Ólafssyni,
hófst náin vinátta okkar hjón-
anna.
Ég man vel eftir brúðkaupinu.
Magnús Kjaran gaf dótturina,
augasteininn sinn, með fallegri
ræðu, að hans vanda. Blítt bros
lék um varir brúðurinnar, sem
lýsti betur en nokkuð annað
hamingju hennar og trúnni á
framtíðina.
Árin liðu og hamingjustund-
irnar urðu margar.
Börnin bættust í hópinn en
Þórunn virtist eiga næga ást og
umhyggju fyrir alla. Þegar við
kvöddum Þórunni síðast, á heim-
ili hennar, þá var hún með barna
barnið í fanginu.
Þetta var einkennandi fyrir
hana, því að hún virtist ávallt
bera umhyggju fyrir öðrum og
viidi bera þeirra byrðar.
Við söknum vinar í stað en
trúum á endurfundina. Við biðj-
um þess að styrkur og ró veitist
þeim, sem um sárast eiga að
binda.
K. G. G.
Sú viplega sorgarfregn barst
við upphaf dags 12. maí, að
Stefán Jónsson kennari og rit-
höfundur hefið látizt þá að
morgni. Daginn áður var hann
í starfi að venju, en nú var
hann horfinn. Svo skammt er
stundum milli þess, sem var
og er.
Stefán Jónsson var fæddur að
Háafelli í Hvítársíðu 22. des.
1905. Foreldrar hans voru hjón
in Anna Stefánsdóttir, bónda
í Tungu í Svínadal, Guðmunds-
sonar og Jón Einarsson frá
Fljótstungu í Hvítársíu, Jóns-
sonar, bæði borgfirzkrar ættar.
Snemma hneigðist hugur
Stefáns til fróðleiks og mennta
en á þeim árum áttu ungmenni
úr alþýðustétt ekki margra
kosta völ í því efni. Skólar voru
fáir og strjálir og námsdvöl í
þeim kostaði fé, sem ekki var
alltaf fyrir hendi. Mörgum náms
fúsum æskumanni tókst þó að
sigrast á þeim örðugleikum, og
svo var um Stefán.
Haustið 1929 fór hann í hér-
aðsskólann að Laugarvatni og
sat þar tvo vetur. Síðan fór
hann í Kennaraskóla íslands og
lauk þaðan kennaraprófi vorið
1933. Segja má, að með þeim
áfanga hafi teningnum verið
kastað og ævistarf hans ráðið,
því að um haustið réðst hann
kennari að Austurbæjarskólan-
um í Reykjavík og kenndi þar
síðan óslitið til dauðadags.
Allir, sem til þekktu, vissu
að í kennarastarfinu var réttur
maður á réttum stað, þar sem
Stefán var. Sjálfsagt mundi
reyndin hafa orðið hin sama,
þótt verksvið hans hefði orðið
annað, því að hann gekk jafn-
an heill og óskiptur að hverju
verki, sem hann vann.
Kennslustarfið lét honum vel,
enda sýnt um kennslu. Hann
var barngóður að eðlisfari og
hafði ánægju af samvistum og
samstarfi við börn og var á því
sviði gæddur fágætum hæfi-
leikum, sem aðeins fáum út-
völdum eru gefnir. Hann var
skilningsgóður á viðhorf þeirra
og þarfir, réttsýnn og sanngjarn
í kröfum. Hann flutti mál sitt
á þann veg, að ekki var auð-
velt að leiða tal hans hjá sér,
og í umgengni við börnin rataði
hann þann meðalveg, sem liggur
milli hörku og mildi, svo að
komizt varð hjá árekstrum.
Hann var eigi aðeins kennari
bekkjarins heldur jafnframt og
engu síður persónulegur vinur
og félagi hvers bams um sig.
Allt þetta og margt fleira gerði
hann að mjög vinsælum og dáð-
um kennara, svo að af bar, enda
slitnuðu traustustu vináttubönd-
in ekki, þótt leiðir skildu.
Og núna, þessa síðusu daga
í skóla, þegar kunnugt var, hvað
gerzt hafði, mátti sjá blik í aug
um margra, ungra vina, sem
ekki urðu misskilin.
Jafnframt aðalstarfinu fékkst
Stefán alla tíð við ritstörf og
var bæði vinsæll og mikilvirkur
rithöfimdur, enda landskunnur
fyrir löngu á því sviði. Hér verða
ritstörf hans ekki gerð að um-
ræðuefni. En Stefáns Jónssonar
verður þó ekki svo minnst, að
ekki sé þess getið að nokkru
er hann ritaði fyrir börn og
unglinga svo málgengt sem það
var lífsstarfi hans og snar þátt-
ur af honum sjálfum.
Barnasögur hans eru ekki
ævintýri í fornum stíl og enn
síður ævisögur hraða og spennu
á atomöld. Engu að síður eru
þær flestar heillandi ævintýri,
meitluð út úr önn dagsins og
hversdagslegum atburðum t.il-
höggvin og fáguð af natni og
hlýleik þess, sem ann öllu er
lifir, og gerir sér far um að
skyggnast lengra inn í hugarskot
samferðamanna en almennt ger-
ist. Sögur hans standa traust-
um fótum í íslenzku þjóðlífi og
bera vott um frábæra athyglis-
gáfu og glöggskyggni á mönn-
um og málefnum. Frásögn hans
er látlaus og innileg og knýr
lesendur til að líta með samúð
og skilningi á sögupersónur,
þótt sjónarmið séu margþætt og
ólík.
Barnasögur Stefáns Jónssonar
eru merkar og sérstæðar bók-
menntir, sem seint verða full-
þakkaðar og metnar að verð-
leikum. Og það mun ekki of-
mælt, að enginn íslenzkur rit-
höfundur hafi átt meiri ítök
í æsku þessa lands en hann.
Stefán var maður, sem ánægj-
ulegt var að kynnast og gott að
blanda við geði. Viðmót hans
var létt og alúðlegt, og hverjum
manni var hann ræðnari og
glaðari í kunningjahópi. Hann
var víðlesinn og gagnkunnugur
sögu þjóðarinnar. Þjóðernis-
kennd hans var mjög rík. Stóðst
hann ekki reiðari, ef honum
fannst þar hallað málum og
gat þá orðið hvass og ómyrk-
ur í máli. Hann var hreinn og
beinn og sagði hiklaust eins
og honum bjó í brjósti. Þó vissi
ég engan vinsælli meðal sam-
starfsmanna en hann.
Stefán var viðkvæmur í lund
og tók jafnan svari þeirra, er
hann taldi órétti beitta.
Hann var mannvinur í þess
orðs bezta skilningi.
Við lát hans hefur orðið skarð
fyrir skildi.
Skólinn á að sjá á bak traust-
um og vinsælum kennara og
þakkar langt og gott ævistarf.
Samstarfsmenn yngri og eldri
sakna afbragðs drengs og góðs
félaga og þakka liðnar sam-
verustundir.
Stefán var kvæntur Önnu
Aradóttur, Stefánssonar frá
Stöðvarfirði. Er mjkill harmur
að henni kveðinn við fráfall
hans, og vil ég fyrir hönd okk-
ar allra samstarfsmanna hans
votta henni dýpstu samúð.
Að síðustu viljum við hjónin
votta innjlega samúð okkar og
þakka margar ógleymanlegar
samverustundir.
Arsæll Sigurðsson.
MORCUNBLADID