Morgunblaðið - 10.07.1966, Page 5

Sunnudagur 10. jfllí 196®
MORGU NBLAÐIÐ
5

i

ÚR
ÖLLUM
ÁITUM
KIRKJUFERJA heitir bær í
Ölfusi, stendur við Ölfusá
rétt á móti Selfossi. Þó held-
ur neðar við ána. Mun hafa
verið ferja þarna þegar bæ-
irnir í kring áttu kirkjusókn
að Kaldaðarnesi. Seinna var
kirkja þeirra í Arnarbæli, en
hún flutt þaðan að Kot-
strönd.
Maður gæti ímyndað sér að
þarna væri ekki sérlega fal-
legt, þar sem láglendi er mik-
ið á þessu svæði. En þegar
Hjónin á Kirkjuferju með börn sín. — Aftari röð frá vinstri: Árni, Guðný (búsett í Hafnar-
firði), Helga (í Hveragerði), Snorri, Ástríður (búandi á Hofi í Álftafirði) og Arngrímur. —
Fremri röð: Guðmundur, Margrét húsfreyja, Margrét yngri, Bjarni (á Akureyri), Vilhjálm-
ur, Baldur bóndi og Grétar.
Ekki ríkur af ððru en við-
skiptunum við konuna
- npp úr því hofði ég börnin
Rætt við Baldur bónda
á Kirkjuferju
ekið er niður afleggjarann,
sem liggur af þjóðveginum
undir Ingólfsfjalli og komið
er heim að Kirkjuferju, sést
að þetta er mesti misskiln-
ingur. í norður og austur er
fjallasýn. Hekla og jöklarnir
skarta í austri, áin rennur
breið neðan við túnið og hand
an hennar rísa Eyrarbakki og
Stokkseyri stundum í
skemmtilegum hillingum og
jafnvel Vestmannaeyjar lyft-
ast á tveimur eða þremur
hæðum upp yfir sjóndeildar-
hringinn. Þannig var það í
góða veðrinu fyrir viku, er
blaðamaður Mbl. renndi 1
hlað, og var alúðlega tekið af
húsráðendum, Baldri bónda
Guðmundssyni og húsfreyj-
unni, Margréti Bjarnadóttur.
Húsbóndinn lagði umsvifa-
laust niður vinnu tli að
spjalla við gesti og Margrét
bakaði pönnukökur.
— Einn höfuðkosturinn við
að vera í sveit, er einmitt sá,
að maður getur sér að skað-
lausu eytt dagstund eða jafn-
vel degi með fólki, sem mann
langar til að tala við, sagði
Baldur, þegar við reyndum að
afsaka það að spilla vinnu-
friði á bænum. — Þetta höf-
um Við fram yfir kaupstaða-
fólkið, sefn alltaf er að fara í
eða úr mat eða ná í vinnuna
í tæka tíð og er alveg bund-
ið af klukkunni, þó það langi
til að ræða við mann.
Baldur hefur búið á Kirkju
ferju í 19 ár. Hann er ættað-
ur vestan úr Önundarfirði, frá
Hesti, og fór að heiman til
Reykjavíkur á 17. ári. Mar-
grét húsfreyja er aftur t
móti Sunniendingur, frá
Grund á Kjalarnesi.
— Við vorum svo lánsöm að
byrja snemma að eignast
börn. Og ég treysti mér ekki
til að ala börn upp í Reykja-
vik, eins og á að ala þau upp,
segir Baldur. Á þeim árum var
ég verkamaður í Reykjavík.
Þetta var á atvinnuleysisár-
unum, og ég held að hættu-
legast öllum sé iðjuleysi,
börnum og fullorðnum. Það
er áreiðanlega betra og líf-
rænna fyrir börn að vera inn-
an jam gróður og skepnur og
hafa eitthvað fyrir stafni en
að vera í mismikilli óþökk á
götunni. Og Baldur heldur
áfram: — Ég held að varla
sé hægt að leggja verra á
heimilisföður en að fá ekki
að vinna. Ég fékk að reyna
það. Á þessum árum, eða
1935—1940, var verkamanna-
kaupið um 3000 kr. með því
að hafa vinnu allt árið, sem
varla nokkur maður gerði. Ég
var mest við byggingar og gat
ekki reiknað með nema um
þriggja mánaða vinnu á ári.
Og eitt árið komust tekjurn-
ar niður í 1850 kr. Þá borg-
aði ég 55 kr. fyrir lélega
tveggja herbergja íbúð undir
risi inni í Sogamýri. Svona
var þetta. Og til að koma í
veg fyrir atvinnuleysið, fór
ég hingað. Ríkið á þessa jörð,
hafði tekið hana eignarnámi
árið 1941. Og ég fékk ábúð-
ina á henni.
— Var þá sæmiiegt húsnæði
hér?
— Húsið, sem stóð hér, var
rúmir 36 ferm. og orðið svo
lélegt síðasta veturinn sem
það“ stóó, að þurfti að tína
til regnkápur í ábreiðslur yf-
ir rúm krakkanna svo þau
blotnuðu ekki í vætutíð, svar
ar Baldur og við lítum í kring
um okkur í rúmgóðri stof-
unni. Hið myndarlega stein-
hús, sem nú er á Kirkjuferju,
er um 10 ára gamalt. Fjöl-
skyldan flutti í það 1956. Pen
ingshús hafa líka verið byggð
upp. Eina húsið, sem enn
stendur af þeim gömlu, er
fjósið. Það er nú notað fyrir
verkfærageymslu. Það segir
sig sjálft, að erfitt hefur ver-
ið efnalausum manni með
mörg börn að byggja þannig
upp.
— Hvað eru börnin annars
mörg? spyrjum við.
— Tólf börn á 20 árum,
svarar Margrét. Það yngsta
er nú 9 ára og elzta 29. Fjög-
ur þau elztu eru gift og far-
in. Sex' eru enn heima, fleiri
eru reyndar búandi hér, þó
þau séu í burtu í bili. Og
barnabörnin eru 13 orðin. Það
var skemmtilegt þegar fermt
var hjá okkur í vor og syst-
kyni okkar hjónanna og börn
in okkar komu með sína
krakka. Þá voru nærri 20
gestanna undir 10 ára aldri og
sátu sér við borð.
Við spyrjum Baldur um bú
skapinn og hvernig honum
hafi vegnað á Kirkjuferju. —
Hann segist hafa lítinn bú-
stofn, aðeins 16 kýr. — Það er
of lítið, segir hann, og stend-
ur alls ekki undir búskap með
öllum þeim tækjum, mjalta-
vélum og heyvinnslutækjum,
sem nútíma búskapur krefst.
Það eru heldur engin vinnu-
afköst að hafa 16 kýr. Hægt
að komast yfir miklu meira.
En það er erfitt eignalausum
manni með stórt heimili að
bæta jörðina og bústofninn. Þó
verkamannakaupið hafi verið
lágt, þá hefur verið fljótvirk-
ara að vinna öðrum þræði
annars staðar en að stækka
búið og starfa við það eitt.
Með því að hafa það ekki
stærra, gat ég unnið úti og
krakkarnir hafa fengið verk-
efni eftir því sem þau komust
á legg. Meðán börnin eru að
komast upp, hefur ekki verið
um annað að ræða en að vinna
úti.
— Það sem bændur í þess-
ari aðstöðu vantar, er aðgang-
ur að lánsfé nógu fljótt, til
að þeir geti stækkað búin.
Nú hafa að vísu aukizt mikið
möguleikar á lánum. Það eru
greinilega meiri tilburðir og
vilji til að bæta úr þessu en
var. Þó illa sé að farið gagn-
vart mjólkurframleiðendum
nú, þá er ólíku saman að
jafna nú eða var um aðstoð
við bændur. Enginn hefur
stuðlað svo að framgangi land
búnaðar sem Ingólfur Jóns-
son. Til dæmis hefur hann ýtt
mjög undir ræktun. Við þá,
sem voru skemmst á * veg
komnir með ræktun eins og
ég, og hafa dregizt aftur úr
á því sviði meðan börnin voru
að komast upp, er nú sagt sem
svo: — Þið fáið meira, til að
rétta ykkur við. Auðvitað
reiknandi með að þetta stafi
ekki af slóðaskap. Um mjólk
urvörurnar er það að segja,
að ráðherra ræður ekki alls
kostar verðlagi á þeim. Það
eru Stéttarsambandið og Fram
reiðsluráðið, sem hafa haldið
að sér höndum þangað til í
óefni er komið. Þá er gripið
til þessa óyndisúrræðis. Þeir
eiga að sjá þetta fyrir í tíma.
Ef svo er, má láta þá sem
framleiða kjötið fá ' aðeins
meira, til að rétta þetta af.
— Ætlar þú að stækka kúa-
búið þitt?
— Já, ég er ákveðinn í því.
Þeir hljóta að átta sig á hvað
þeir eru á skakkri leið. Það
er erfitt að segja okkur bænd
um hve margar kýr við eig-
um að fella til að framleiða
alltaf hæfilegt mjólkurmagn,
hvernig sem viðrar. Ekki er
nóg að sétja á kálfa, þegar
mjólk vantar. Það tekur tvö
ár að ala þá upp.
— Og þú hefur nægilegt
landrými?
— Já, hér er nóg land, 200
hektarar, og vel ræktanlegt
ef maður væri nokkurs megn'
ugur. Ég álít að vel þurfi að
hugsa um landið, því fólkinu
á eftir að fjölga, þó ég sé
hættur að eiga börn.
— Ætla börnin þín að taka
við búi hjá bér?
— Mér þæt.ti það illa farið,
ef einhver þeirra hefðu ekki
áhuga. Og þpð væri rúm fyrir
þau öll hér. Vel mætti setja
upp hænsnabú, koma upp
svínarækt o. fl. Ekki er vafi
á því að 10—12 fjölskyldur
gætu búið á þessu landi, ef
þær væru samhentar. Þá færi
að verða eins og í þéttbýlinu,
að fólk gæti hjálpazt að. Það
fer miklu betur. Ef ekki eru
nema tvær manneskjur, verð
ur aldrei frjáls stund og þær
verða bara að þrælum.
Framhala á bls. 16.
Fyrir framan íbúðarhúsið á
Grétar, Guðmundur, Arngrí
Kirkjuferju. Hjónin með börnin
mur, Vilhjálmur, Margrét yngri,
sem heima eru. — Frá hægri:
Baldur og Margrét.