Morgunblaðið - 20.08.1966, Qupperneq 17

Laugardagttr 20 ágúst 1968
MORGUNBLAÐIÐ
17
Sextugur
Finnbogi Guðmunds-
son frú Gerðum
BINN af iþekktustu og vinsælustu
útgerðarmönnum landsins — í
sinni stétt — er sextugur í dag.
Sennilega hafa fáir — ef
nokkrir — menn unnið meira
fyrir ísl. sjávarútveg síðustu
30—40 árin en Finnbogi Guð-
mundsson frá Gerðum, enda
þekkja hann flestir landsmenn,
sem fylgzt hafa með ísl. atvinnu-
og þjóðmálum, a.m.k. af afspurn.
Flestir útgerðarmenn þekkja
hann persónulega.
Finnbogi Guðmundsson er
fæddur 20. ágúst 1006 í Gerðum
í Garði, sonur Guðmundar Þór-
arsonar útvegsbónda þar, sem
var þekktur athafnamaður, og
konu hans Ingibjargar Jónsdótt-
ur.
Snemma hneigðist hugurinn
eð sjónum, reri Finnbogi fyrst
á árabátum frá Garðinum, síðar
á vélbátum frá Sandgerði og
einnig á togurum. Var hann m. a.
með hinum þekkta aflamanni
Birni Ólafs frá Mýrarhúsum og
hélzt vinátta þeirra æ síðan.
Finnbogi var fjörmikið ung-
menni, en heilsuveill þó um tíma
á æskuárunum og oft síðan. Lífs-
krafturinn og viljinn yfirunnu
þó öll veikindi og erfiðleika.
Finnbogi sá fljótlega að ekki
var einhlítt að draga fisk úr sjó,
þar þurfti fleira að fara saman^
svo sem nýting, verkun og síðast
en ekki sízt sala afurðanna.
Félagasamtök útgerðarmanna
voru mjög af skornum skammti
á þeim árum og hófst Finnbogi
snemma handa um að vinna að
þeim málum ásamt fleiri mönn-
um, einkum af Suðurnesjum.
Þótt Finnbogi hafi egngið í
Stýrimannaskólann og tekið það-
an ágætt skipstjórapróf og líkaði
vel á sjónum, sneri hann sér æ
meira að starfinu í landi fyrir
útveginn. Má vera að heilsa hans
hafi átt þar í nokkurn þátt.
Ég kynntist Finnboga er ég
fcom fyrst til Sandgerðis, á vetr-
arvertíð 1031. Við erum á svipuð-
um aldri og hreifst ég af eld-
móði hins unga manns. Þá gerði
faðir hans út vélbáta frá Sand-
gerði. Nokkru síðar keypti Finn-
'bogi vélbáta í félagi við frœndur
sína og vini í Garðinum, m. a.
Þórð bróður sinn og Kristin
Árnason, sem voru skipstjórar
og fengsælir mjög. Finnbogi
stjórnaði útgerðiimi. Við höfum
®e síðan átt mikið samstarf
að málefnum sjávarútvegs-fram-
leiðslunnar o. fl.
Árin 1030—’34 voru mikil erf-
iðleikaár hjá ísl. útgerð enda
þótt mikið aflaðist, gerði það hið
gífurlega verðfall afurðanna og
skipulagsleysi í sölumálum
þeirra hér. Reyndi þá á þolrif
manna og heltust þá margir úr
lestinni, þeir sem eftir stóðu,
urðu reynslunni ríkari.
Árið 1034 voru stofnsett á ís-
landi tvö fyrirtæki, er hafa orð-
ið ísl. sjávarútvegi sérstaklega
happasæl. Annað var Sölusam-
band ísl. fiskframleiðenda (SÍF),
er var stofnað með frjálsum
samtökum saltfiskframleiðenda
(hafði að vísu starfað frá árinu
1032, en í óbundnu formi). Hitt
fyrirtækið var Síldarútvegsnefnd
(SUN)j er var stofnsett með sér-
stökum lögum frá Alþingi. Bæði
þessi fyrirtæki starfa enn í dag.
Finnbogi Guðmundsson var
einn af stofnendum SÍF og starf-
aði lengi í stjórn þess. Vann
hann þar mjög vel fyrir ísl. salt-
fiskframleiðendur og útgerðina í
heild. Einnig hefir hann stutt vel
við bakið á Síldarútvegsnefnd,
þegar á hefir reynt.
Mesta vinnu og bezta hefir
Finnbogi þó innt af hendi á veg-
um Landsambands ísl. útvegs-
manna (LÍÚ). Hann var einn af
frumkvöðlum að stofnun þess
félagsskapar og hefir æ síð-
an starfað þar af lífi og sál.
Finnbogi hefir bráfaldlega átt
sterkastan þátt í að koma ýms-
um mikilvægum hagsmunamál-
um fiskframleiðenda í fram-
kvæmd — þótt aðrir hafi þar og
vel að unnið.
Eins og áður er sagt voru árin
1030—1034 mikil kreppuár hjá
ísl. útvegi, sem stafaði einkum
af verðfalli á helztu framleiðslu-
vörunni — saltfiskinum — svo
og saltsíldinni. Þótt stofnun SÍF
og SUN bætti mikið úr þeim
glundroða, sem ríkti þá hér um
sölu þessara afurða, og yrði til
þess að hækka verð á þeim veru-
lega og gera það jafnara og
tryggara, var hvergi nærri allur
vandi útvegsins leystur. Skortur
var á fé til framkvæmda og at-
vinnutækin gengu úr sér og
fengust ekki endurnýjuð né við-
haldið nema af skomum
skammti, því skilningur þáver-
andi valdhafa — á árunum
milli 1030 og 1940 — á þörfum
og þýðingu útvegsins var oftast
takmarkaður — ekki síður en nú.
Mikil átök urðu því á þeim ár-
um um að fá hag framleiðenda
sjávarafurða bættan. Fóru þau
átök fram að verulegu leyti inn-
an vébanda SÍF, sem voru þá
einu samtök fiskframleiðenda, er
eitthvað kvað að. Ekki var þó
því að heilsa að allir stjórnendur
SÍF teldu að félagið varðaði þessi
mál, þar sem SÍF væri aðeins
sölusamtök framleiðenda, en
harka Finnboga o. fl. (sérstak-
lega Suðurnesjamanna, sem voru
harðari í horn að taka þá en nú)
varð því valdandi að SÍF tók for-
ustuna í þessum málum. Síðar
tók LÍÚ við forustunni ásamt
Sölumiðstöð Hraðfrystihúsanna
(SH), eftir að þau félagasamtök
voru stofnuð, en Finnbogi Guð-
mundsson var meðal helztu
hvatamanna að stofnun þeirra
’beggja og hefir lengst af átt sæti
í stjórnufn þeirra og á það enn.
Finnbogi Guðmundsson hefir
átt þátt í stofnun fjölda annarra
hagsmunasamtaka til stuðnings
sjávarútveginum og útflutnings-
verzluninni, t. d. íslenzka vöru-
skiptafélagsins og Miðstöðin hf,
sem bæði voru stofnuð til þess
fyrst og fremst að greiða fyrir
sölu á ísl. afurðum til hinna svo-
kölluðu vöruskiptalanda (clear-
inglanda). Þessi félög starfa
ennþá og Finnbogi í stjórnum
beggja félaganna frá byrjun.
Margt fleira mætti nefna, en læt
þó þetta nægja nú.
Það sem mestu máli skiptir er
hinn ódrepandi, eldlegi áhugi
Finnboga fyrir öllu, er mætti
verða ísl. sjávarútvegi til heilla
á hvaða sviði sem ér, hugmynda
auðgi hans, kraftur og þor til að
a koma hugmyndum sínum á fram-
færi og fylgja þeim eftir þótt oft
sé við ramman reip að draga og
skoðanir manna mjög skiptar.
Þrátt fyrir það, að Finnbogi
heldur fast á sínum málstað, þá
er hann þó mjög samvinnuþýður
og sáttfús og því gott með honum
að vinna.
Sem dæmi um hugmyndaflug
og framsýni Finnboga — og sem
sýnir jafnframt að eftir orðum
hans er tekið — vil ég geta þess
að í ársbyrjun 1063 reit hann
grein í tímaritið Frost, sem gef-
ið er út á vegum S. H. Greinin
fjallaði um möguleika á því að
vinna markað fyrir síld og síld-
arafurðir til manneldis, einkum
hjá hinum vannærðu (vanþró-
uðu) þjóðum. Lagði Finnbogi
til í greininni að samstarf yrði
hafið á milli allra Norðurlanda-
þjóðanna um framkvæmd þess-
ara mála. Morgunblaðið hefir ný-
lega getið um þessa hugmynd
Finnboga í leiðara og í norska
blaðinu Noregs Sjöfarts- og Hand
elstidende 5. þ. m. er löng grein
um þetta mál og tekur blaðið
upp þráðinn úr grein Finnboga.
Telja bæði blöðin hugmynd
Finnboga hina merkustu.
Þrátt fyrir það, að Finnbogi
Guðmundsson varð fyrir alvar-
legu heilsufarslegu áfalli fyrir
rúmum 8 árum, heldur hann
ótrauður áfram baráttunni fyrir
hagsmunum ísl. sjávarútvegs og
lætur ekkert tækifæri ónotað til
þess að vinna að heill ísl. út-
vegsmanna, sjómanna og fisk-
verkenda. Eiga þessar stéttir
honum mikið og gott upp að
unna og munu minnast Finnboga
á þessum timamótum í ævi hans.
Finnbogi Guðmundsson dvelst
nú erlendis, sér til hressingar,
ásamt sinni ágætu eiginkonu,
Maríu ' Pétursdóttur hjúkrunar-
konu, sem hefur reynzt hon-
um framúrskarandi í veikindum
hans og öllu lífi. Fær hvorki
Finnbogi, né við hinir — sem
höfum notið og njótum enn
starfa hans — fullþakkað Maríu.
Þau dvelja nú — að mér er
tjáð — í Salzburg í Austurríki,
á Hotel Evropa, Reinerstrasse 31.
Ég ósfca Finnboga Guðmunds-
syni, vini mínum, hjartanlega
til hamingju með sextugsafmælið
og framtíðina og vona að við fá-
um að njóta starfskrafta hans
sem lengst.
Ólafur Jónsson.
— Magnús Skúlas.
Frarnh. af bls. 15
Á heimili Magnúsar og Svein-
sínu var jafnan gott að koma.
Þar var ekki einungis matur og
drykkur veittur af rausn; þar
mætti manni einnig sá innileiki
og heimilisylur, sem aðeins sam-
huga hjón geta í té látið.
Ævistarf Magnúsar var aðal-
lega tvíþætt, þ.e.a.s. smíðar og
sjómennska. Voru í þessu efni
nokkur kaflaskipti í lífi hans.
En hvort tveggja tókst honum
giftusamlega, enda gekk hann
óskiptur að hverju verki og
hlífði sjálfum sér aldrei. — Svo
mikil var fjölhæfni hans að jöfn-
um höndum smíðaði hann báta,
allskonar hús, innréttingar o. m.
fl. Og allt bar vott um þann
traustleika og vandvirkni, sem
einkenndu manninn.
Þegar ákveðið var að byggja
nýja kirkju á Reykhólum, var,
að minni tilhlutun, leita'ði tU
Magnúsar, sem svaraði jákvætt
eftir nokkra umhugsun. Og við
það verk urðu kynni okkar mest
og bezt, þar sem hann var yfir-
smfður og verkstjóri, en ég hafði
á hendi framkvæmdastjórn og
allar greiðslur, þangað til ég
flutti burt af staðnum. — Öll
okkar viðskipti, varðandi þetta
verk, voru með þeim hætti að
engan skugga bar á, enda var
lipurð og samvizkusemi Magnús-
ar frábær, bæði í samningum og
verkstjórn. Sanngirni hans kom
m.a. fram í því, að vilja að vel
væri unnið en gæta þó jafnan
hófs í álagi á menn. Ég held, að
öllum sæmilega gerðum mönn-
um, sem með honum unnu, hafi
þótt vænt um hann og þess vegna
reynt að vera og gera honum að
skapi. Sjálfur var hann sívinn-
andi og gerði jafnan með gleði
og góðviba meira en skyldan
bauð. — Eg minnist þess t.d., að
hann, og einnig sonur hans, gáfu
kirkjunni hluta af launum sín-
uiftr
Reykhólakirkja mun vera eina
kirkjan, sem Magnús byggði. —
Ég held að honum hafi þótt vænt
um að fá tækifæri til þess að
byggja kirkju. — Hann var trú-
aður maður og vann verk sín
með þeirri hjartahlýju, sem
æskilegt má teljast að kirkjuhús
séu jafnan umvafin.
Þessi starfsami maður er nú
snögglega burtkallaður. Hann er
lagður frá landi á eigin báti yfir
hafið, sem heimana skilur. — í
stafni er gyðja trúmennskunnar
og við stýri’ð engill góðviljans.
— Við, sem eftir erum á strönd-
inni, léttum þeim förina með
hlýjum óskum um fararheill.
Á skilnaðarstund er mér einnig
ofarlega í huga þakklæti fyrir
það að hafa kynnst og”starfað
með þessum góða félaga, um
nokkurt skeið. — Það er bjart og
hlýtt kringum minningarnar frá
þeim samverutíma. — Það mun
einnig verða bjart og hlýtt í
framtíðarheimkynnum Magnús-
ar Skúlasonar, því að svo upp-
sker hver sem hann sáir.
Eiginkonu Magnúsar og börn-
um þeirra votta ég og fjölskylda
mín innilega samúð vegna frá-
falls ástríks eiginmanns og föður.
Sæmundur Björnsson.
LOGI GUBBRANDSSON
hértaðsdómslögmaður
Laugavegi 12 — Sími 23207.
Viðtalstími kl. 1—5 e.h.
Eyjólfur K. Sigurjónsson
löggiltur endurskoðandi
Fiókagötu 65. — Sími 17903.
JAMES BOND
James Bond
IV IM flEMM
DRAWiKG BY JOHK M

-Xr'
Eítii IAN FLEMING
Ef hr. Saye er demantskaupmaður ein-
ungis að nafninu til, hvað skyldi þá ung-
JÖMBO
frú Tiffany Case vera?

-K"
Svo þér eruð nýi aðstoðarmaðurinnl
Teiknari: J. M O R A
Júmbó sezt uppgefinn á stein á meðan
skipstjórinn huggar hann með því, að
hann hafi a.m.k. fur.dið þrjár fullar nið-
ursuðudósir, sem þjófunum hafði sézt yfir.
— Æ, skipstjóri, það er ágætt að þrjár
niðursuðudósir skuli vera eftir, en hvar
er Spori? snöktir Júmbó.
<— Ef ófreskjurnar hafa með ólátum
sínum hrætt Álf og félaga hans, ef þeir
hafa lagt á flótta, ef þeir . . . ef þeir . . .
en hvernig hafa þeir þá haft tíma til að
ræna Spora og stela öllu steini léttara?
Skipstjórinn minnir Júmbó á það sem
öldungurinn sagði: — Þeir hafa haldið
vestur á bóginn. — Þess vegna skulum
við halda vestur á bóginn, kannske finn-
um við spor, segir Júmbó og setur á sig
bakookann