Morgunblaðið - 10.11.1966, Qupperneq 12

• 12
MORGUNBLAÐIÐ
Fimxntudaaur 10. nóv. 1966
Allir landsmenn njoti þjónustu
sjónvarpsins sem fyrst
Trá umrætiunum á Alþingi
Framhald af bls. 32
Hér fer á eftir frásögn af
umræðunum á Alþingi í gær:
Jónas G. Rafnar (S): Ég vil
bera fram þá fyrirspurn til hv.
menntamálaráðherra, hvenær
sjónvarp nái til Norðurlands. Það
hefur mikið verið rætt og ritað
um sjónvarpið, og þegar ákveðin
var stofnun ísl. sjónvarps, vakn-
,aði sú spurning,
Ihvenær það
| næði til allra
landsmanna. —
Bæjarstjórn Ak-
ureyrar gerði á-
lyktun um, að
hraðað yrði, að
sjónvarpið næði
til Akureyrar,
einnig að skóla-
stofnað hið
yrði
íjðnvarp
fyrsta.
Það er augljóst, að þetta verð
*ur ekki án mikilla fjárútláta, en
sjálfsagt er að leggja í þann
kostnað. Á fjárlögum fyrir árið
1967 er kostnaður og tekjur sjón
varpsins áætlaðar 56,6 milljónir,
en hins vegar er þar ekki að
finna nein framlög til sjónvarps
á Norðurlandi.
Gylfi Þ. Gíslason (A): Hinn
1. október síðastliðinn var hreinn
Stofnkostnaður Reykjavíkurstöðv
arinnar orðinn 36,4 millj. kr.
Hún er ekki fullgerð enn. Er
áætlað, að svo geti orðið um
> næstu áramót og
j muni hún þá
'kosta 57,4 millj.
j kr. Þótt hún
jmegi þá teljast
jfullgerð, verður
jþó sjálfsagt ein-
I hver aukning
[nauðsynleg síðar
[meir. Hér er um
________ Jað ræða beinan
stofnkostnað, þ. e. kostnað við
tæki og húsnæði. En áður en
sjónvarpssendingar gætu hafist,
varð að sjálfsögðu áð leggja í
margskonar undirbúningskostnað
fyrst og fremst launagreiðslur,
en auk þess efniskostnað. Þegar
tilraunasendingar sjónvarpsins
hófust 30. sept. síðastl., hafði slík
tir undirbúningskostnaður num-
ið 9;9 millj. kr. Ef allur reksturs
kostnaður ársins 1966 er tainn
undirbúningskostnaður, nemur
hann alls 21,7 millj. kr. Sé allur
þessi undirbúningskostnaður tal
inn til stofnkostnaðar, verður
stofnkostnaður Reykjavíkurstöðv
arinnar 79,1 millj. kr. Hér er
þess þó að geta, að ekki þarf að
greiða allan þennan stofnkostnað
þegar í stað eða á þessu ári.
Er um gjaldfrest að ræða í sam-
bandi við húsakaup og tækja-
kaup. Það, sem greiða þarf í
stofnkostnað og undirbúnings-
kostnað til ársloka þessa árs,
nemur 70,2 millj. kr.
Til 1 .okt. s.l. námu tekjur
af aðflutningsgjöldum vegna inn
fluttra sjónvarpstækja 57,5 millj.
kr. Til ársloka eru þessar tekjur
áætlaðar 15,0 millj. kr., þannig
að við lok þessa árs verða til
ráðstöfunar tekjur af aðflutn-
ingsgjöldum, að upphæð 72,5
millj. kr., en greiðslur vegna
stofnkostnaðar og undirbúnings
kostnaðar nema hinsvegar 70,2
millj. kr., þannig að tekjurnar
verða þá orðnar 2,3 millj. kr.
meiri en nemur öllum stofn- og
undirbúningskostnaði til ára-
-móta.
Á næsta ári eru tekjur af að-
flutningsgjöldum áætlaðar 17,5
millj. kr. Auk þess verður vænt-
anlega einhver hluti aðflutnings
gjaldatekna á þessu ári til ráð-
stöfunar til þess að hefja bygg-
ingu dreifikerfisins um landið.
Hefur þegar verið ákveðið að
byggja stóra endurvarpsstöð í
Vestmannaeyjum og endurvarps
stöðvar í Grindavík og Borgar-
nesi. Stöð sú, sem komið var upp
í Yestmannaeyjum í sumar, nær
aðeins til kaupstaðarins sjálfs.
Stöð sú, sem ákveðið er að koma
upp í Vestmannaeyjum, mun hins
vegar einnig ná til mikils hluta
Árnes- og Rangárvallasýslu, þ.e.
þar sem fjöll ber ekki á milli.
Talið er ,að nýi Vestmannaeyja-
sendirinn muni ná til yfir 12000
manns. Kostnaðarverð hans er
áætlað 2,7 millj. kr. Stöðvarnar
í Borgarnesi og Grindavík eru
taldar kosta 0,5 millj. kr. hvor
og ná til um það bil 2000 manns.
Heildarstofnkostnaður þessara
þriggja endurvarpsstöðva, sem
þegar hefur verið tekin ákvörð-
un um, er þannig 3,7 millj. kr.
Augljóst er því, að hægt á að
vera að hefja byggingu Skála-
fellsstöðvarinnar þegar á næsta
ári. Endanlegar áætlanir liggja
ekki fyrir um, hvað hún myndi
kosta,, en ekki myndi það vera
minna en 12 millj. kr. Þessi stöð
yrði hornsteinn dreifingarkerfis
ins, en þaðan yrði varpað til ann
arra endurvarpsstöðva. Auk þess
mun hún bæta móttökuskilyrði á
þeim svæðum, er þegar hafa sjón
varp, og ná til ýmissa svæða í
Borgarfirði og á Suðurlandi, sem
Reykjavíkurstöðin og stöðvarnar
þrjár, sem áð nefndi, ná ekki til.
Bygging Skáiafellsstöðvar-
innar er forsenda þess, að unnt
sé að reka endurvarpsstöð
Vaðlaheiði. En Vaðlaheiðarstöð
in múndi ná til allrar byggðar
í Eyjafirði, en ekki til Siglu-
fjarðar, eða til um það bil 14000
manns. Fyrir Siglufjörð yrði
hins vegar að reisa litla endur-
varpsstöð. Auk þess mundi stöð-
in á Vaðlaheiði ná til endur-
varpsstöðva í Þingeyjarsýslu og
á Austurlandi, á Fjarðarheiði.
Stofnkostnaður Vaðlaheiðar-
stöðvarinnar yrði hinn sami og
Skálafellsstöðvarinnar eða ekki
minni en 12 millj. kr. Hins veg-
ar er þess að geta, að bygging
bæði Skálafellsstöðvarinnar og
Vaðlaheiðarstöðvarinnar mundi
fjölga sjónvarpsnotendum mjög
verulega. Ef gert er ráð fyrir
því, að í kjölfar Skálafellsstöðv-
arinnar kæmu kaup á 500 nýj-
um sjónvarpstækjum og í kjöl-
far Vaðlaheiðarstöðvarinnar á
1000 nýjum tækjum, yrðu að-
flutningsgjaldatekjur af þeirri
viðbót tækja, sem beinlínis
sigldi í kjölfar þessara tveggja
endurVarpsstöðva, um 11 millj.
kr. eða upp undir helmingur
stofnkostnaðar þeirra. Virðist
því svo, að aðflutningsgjalda-
tekjurnar 1967 af þeirri aukn-
ingu sem gert er ráð fyrir, að
verði á innflutningi tækja til
næstunni, hvort sú lausn, sem lr
fyrirhuguð hefur verið varðandi
flutning sjónvarpsefnis frá
Skálafelli til Norðurlands, sé
trygg frá tæknisjónarmiði og í
hver verða muni stofnkostnaður
Skálafellsstöðvarinnar og Vaðla-
heiðarstöðvarinnar, og tel, að
hægt verði mjög fljótlega að
taka ákvörðun um byggingu
þeirra beggja. Það hlýtur að
taka nokkurn tíma að fá af-
greidd til þeirra tæki og koma
þeim upp. En mér sýnist flest
benda til þess, að fjárskortur
þurfi ekki að standa í vegi fyrir
byggingu þeirra, nema þá að
stofnkostnaður reynist miklu
meiri en nú er gert ráð fyrir eða
innflutningur sjónvarpstækja
reynist framvegis mun minni en
hann hefur verið.
Ég gat þess áðan, að í upphafi
hafi sá grundvöllur verið lagð-
ur að fjármálum sjónvarpsins,
að aðflutningsgjöldin skyldu
standa undir stofnkostnaði, en af
notagjöld og auglýsingatekjur
undir rekstrarkostnaði. Þegar
búið verður að greiða stofn-
kostnað aðalsjónvarpsstöðvar-
innar, Reykjavíkurstöðvarinnar,
og þerira smástöðva, sem tryggja
meginþorra manna á Suður-
landsundirlendinu sjónvarpsaf-
^ not, en það verður þegar á
a næsta ári, tel ég koma til greina
að endurskoða þessa stefnu. 'Ég
tel eftir sem áður sjálfsagt, að
allar tekjur af aðflutnings-
gjöldum renni til byggingar
dreifikerfisins um landið. En
þar eð sjónvarpsnotendum fjölg
ar auðvitað við aukningu dreifi-
kerfisins, tel ég, að til athugun-
ar komi að hinar nýju afnota-
gjaldatekjur, sem sigla í kjölfar
stækkunar dreifikerfisins, gangi
að öllu eða einhverju leyti til
þess að greiða stofnkostnað
dreifikerfisins. Grundvallar-
hugsunin gæti þá verið sú, að
afnotagjaldið af tækjum á Suð-
vestulandi og auglýsingatekjur
stæðu fyrst um sinn undir
rekstrarkostnaðinum. Ef ekki
væri hægt að koma sjónvarpinu
víðar, yrðu tekjurnar hvort eð
ekkert meiri. Aðflutningsgjalda-
tekjurnar og tekjur af afnota-
gjöldum utan Suðvesturlands að
öllu eða einhverju leyti gengju
þá til þess að standa undir stofn
kostnaði dreifikerfisins.
Jónas G. Rafnar (S): Ég
þakka menntamálaráðherra fyr-
þau svör, er hann veitti í
ræðu sinni. Augljóst er, að fram
kvæmdin mun kosta allmikið
fé, ef stofnkostnaður við Rvk,-
stöðina er um 82 millj. og þar
eu áreiðanlega ekki öll kurl
komin til grafar, og ef áætlað
er að allur kostnaður við að
koma sjónvarpinu til allra lands
manna verði um 180 millj.,
þannig, að það verður ekki und-
ir 250 millj. í heild. Fyst ráðist
var í þessa famkvæmd, þá er
það mín skoðun, að ekki megi
draga úr hömlu, að alli lands-
menn fái sjónvarp.
Ég vil benda á, að ef rekstr-
arkostnaður við sjónvarpið verð-
ur mikill, getur það dregizt að
sjónvarpið nái til Norðurlands.
Tel ég því eðlilegt, að ekki verði
sjónvarpað á hverjum degi, og
þannig dregið úr rekstrarkostn-
aði, því að þá ætti að verða unnt
að leggja meira fé í framkvæmd-
ir við stækkun sjónvarpsins.
Sigurður Bjarnason (S): í
framhaldi af þeim umr, sem
hér hafa farið fram, er rétt að
geta þess, að útvarpsráð hefur
jafnan verið þess mjög hvetj-
andi. að áherzla verði lögð á
sem skjótasta

dreifingu sjon-
varpsins út um
landið. En fyrsta
skrefið er, eins
og hv. rh. benti
á, bygging 5000
w. endurvarps-
;, * stöðvar á Skála
felli. Það er frá
henni, sem sjón
varpa á til 5000 w. endurvarps-
stöðvar í Stykkishólmi og til
stöðva af sömu stærð á Vaðla-
heiði, Fjarðarheiði og Hjörleifs
höfða. Sjónvarpsafnot Vest-
firðinga, Akureyringa og ann-
arra landsmanna velta því á því,
að Skálafellsstöðinni verði kom-
ið sem fyrst upp.
Nú hefur því hins vegar ver-
ið lýst yfir af forráðamönnum
frá eftir að hún hefur verið boðin
út, en Skálafellsstöðin hefur enn
ekki verið boðin út. í tilefni af
því hefur útvarpsráð samp.
eftirfarandi:
„Það er skoðun útvarpsráðs,
að til þess að hraða dreifingu
sv. út um land, verði að vinda
bráðan bug að því að bjóða út
Skálafellsstöðina og koma henni
upp“.
Samkv. fjárhagsáætlun sjón-
varpsins á fjárlagafrv. fyrir árið
1967 er ekki gert ráð fyrir neinni
fjárveitingu til Skálafellsstöðvar
innar, en hins vegar til lítillar
sendistöðvar í Vestmannaeyjum.
Mín skoðun er, að ekki komi
til mála að slá dreifingu sjón-
varpsins á frest. Við getum hrein
lega ekki unað, að aðeins mesta
þéttbýlið fái notið þessa merka
fjölmiðlunartækis. Auðvitað verð
ur tækniaðstaða og fjárhagsgeta
þjóðarinnar svo og sjónvarpsins
sjálfs að ráða hér um, en kjarni
málsins er að ef við höfum efni
á að koma upp sjónvarþi fyrir
Faxaflóasvæðið og Suður og Suð
vesturland á einu til tveimur
árum höfum við einnig efni á að
koma sjónvarpi til annarra lands
hluta á svipuðum tíma. Það er
reynslan í öðrum löndum, að
sjónvarpið nýtur hvað mesta vin
sælda í strjálbýlinu, enda eybir
það einangrunarkennd fólksins
og kemur með hina stóru ver-
öld inn í stofuna. Við íslendingar
höfum haft þá aðstöðu að geta
byggt byrjunarframkvæmdir
okkar í sjónvarpsmálum upp á
aðflutningsgjöldum af sjónvarps
tækjum, áður en ísl. sjónvarpið
varð veruleiki og komið fyrir
það fé sjónvarpi til meirihluta
þjóðarinnar.
Engin rök hníga því að því að
fólk annarra landshluta verði að
bíða lengi eftir þessu merka tæki
Slík ráðabreytni yrði aðeins til
að auka enn á það tilfinnanlega
misræmi, sem ríkir um aðstöbu
fólks í strjábýli og þéttbýli á
fjölmörgum sviðum.
Gylfi Þ. Gíslason (A). Ég vil
leiðrétta misskilning sem gætti í
ræðu síðasta hv. þm. Landsíminn
hefur tjáð mér, að ekki þurfi
nema 12 mán. hið lengsta að
koma Skálafellsstöð upp eftir að
útboð hefur átt sér stað. Það
ætti því að geta staðizt að koma
henni upp á næsta ári. í fjár-
lagafrv. er ekki gert ráð fyrir
fjárveitingu til Skálafellsstöðvar
sjónvarpsins, að það taki allt að innar, en skýringin er sú, að
18 mán. að fá slíka stöð erlendis I
Framhald á bls. 21.
Ctój* endiírvsrpsstöð í Stykkisbólmi forsenda
sjónvarps til Vestfjarða
— Stofnkostnaður d Vestfjörðum
dætlaður um 30 milljónir krónur
Á FUNDI Sameinaðs Alþingis
gær skýrði menntamálaráð-
Suðvesturlandsins, að frádregn- herra frá því, að heildarstofn-
um kostnaði við stöðvarnar í kostnaður við sjónvarp til Vest-
Vestmannaeyjum, Grindavík og fjarða mundi verða um 52 mill-
Borgarnesi, og viðbótartekjurn- | jónir króna en þær framkvæmd
ar vegna nýrra sjónvarpstækja ir mundu þó þjóna fleiri byggð-
á Vesturlandi og Norðurlandi, j um svo sem Snæfellsnesi, Dala-
nægi til þess að greiða allan sýslu. Húnavatnssýslu og Skaga
stofnkostnað stöðvanna á Skála- j firði. Stofnkostnaður á Vestfjörð
íelli o g Vaðlaheiði. En þegar f um sjálfum mundi nema 30 mill
búið væri að byggja þessar sex jónum. Ráðherrann sagði að for
stöðvar, sern ég hef nefnt, hefði j senda þess að sjónvarpið næði til
þorri lar.dsbúa á
Suðurlandi, Vestfjarða væri sú að reist yrði
Vesturlandi og Noi ðurlandi feng j stór endurvarpsstöð í Stykkis-
ið þjónustu íslenzka sjónvarps- hólmi.
Hér fer á eftir greinargerð sú
sem menntamálaráðHerra gaf
Alþingi í gær um sjónvarp til
Vestfjarða.
Gylfi Þ. Gíslason (A). For-
senda þess, að unnt sé að sjá
Auðvitað hljóta allar áætlan-
ir um slofnkostnað mannvirkja
sem ekki hefur þegar fengizt
reynsla um byggingu á, að vera
mikilli óvissu undirorpnar. Vestfjörðum fyrir sjónvarps-
Sömuleiðis hljóta áætlanir um þjónustu, er fyrst of fremst sú,
innflutning sjónvarpstækja í að lokið hafi verið byggingu end
framtíðinni að vera mikill óvissu urvarpsstöðvar á Skálafelli, en
háðar. Á grundveili þess, sem sú endurvarpsstöð er hornsteinn
ég hef nú skýrt frá, mun þó ■ dreifingarkerfis sjónvarpsins um
mega fullyrða, að, þegar á
næsta ári muni sjónvarpið ekki
aðeins ná til Reykjavíkur og
Suðurnesja, heldur til megin- j
hluta Suðurlandsundirler.dis. Ég
landið frá sjónvarpsstöðinni í
Reykjavík. Skálafellsstöðin
mundi þó ekki geta endurvarpað
sjónvarpefni til Vestfjarða. End
urvarp yrði að grundvallast á
tel rétt, að það verði athugað j stórri endurvarpsstöð í Stykkis
mjög gaumgæfilega nú alveg ál hólmi, sem mundi ná til mestalls
Baeiðafjarðarsvæðisins, svo og
til endurvarpsstöðva á Vestfjörð
um og Blönduósi. Stöð á Blöndu
ósi mundi síðan endurvarpa til
Skagastrandar, en þaðan yrði
endurvarpað til Strandasýslu.
Heildarstofnkostnaður sjónvarps
stöðva, er ná til allra Vestfjarða,
mundi samkvæmt mjög laus-
legri áætlun nema sem hér seg-
ir:
Stykkishólmur fyrir Breiða-
fjörð 11,3 millj. kr. Patreksfjörð
ur fyrir Patreksfjörð 3,3 millj.
kr. Hrafnseyri fyrir Bíldudal 3,3
millj. kr. Þingeyri fyrir Þingeyri
3,3 millj. kr. Melgraseyri fyrir
innanvert Djúp og til endur-
varpsstöðvar á Arnarnesi 3,3
millj. kr. Arnarnes fyrir ísafjörð
Bolungavík og fleiri staði 3,3
mill. Súðavík fyrir Álftafjörð
3,3 millj. kr. önundarfjörður
(jarðstrengur) fyrir önundar-
fjörð 4,7 millj. Suðureyri (jarð-
strengur) fyrir Suðureyri 6,0
millj. kr. Blönduós fyrir Húna-
flóa og endurvarpsstöðvar á
Skagaströnd 6,7 millj. kr. Skaga
strönd fyrir Skagaströnd og
Strandasýslu 3,3 millj. kr.
Heildarstofnkostnaður til þess
að koma sjónvarpi til Vestfjarða
mundi nema mjög lauslega áætl
að 52 millj. kr. Þess ber þó að
geta, að þessar framkvæmdir
mundu einnig þjóna fleiri byggð
um en Vestfjörðum, þ.e. Snæ-
fellsnesi, Dalasýslu, Húnavatns-
sýslu, og Skagafirði (með end-
urvarpsstöð er tæki við frá
Blönduósi). Stofnkostnaður á
Vestfjörðum sjálfum mundi
nema rúmum 30 millj. kr., mjög
lauslega áætlað. Ég hef áður
gert grein fyrir því, að ég tel,
að fyrst ætti að byggja höfuð-
stöðvar dreifikerfisins um land-
ið þ.e. stöðvar á Skálafelli, í
Stykkishólmi, á Vaðlaheiði, á
Fjarðarheiði og á Hjörleifshöfða.
Breiðafjörður myndi hafa full
not af Stykkishólmsstöðinni. Ég
vona að háttvirtir þingmenn
skilji, að ég treysti mér ekki á
þessari stundu til þess að láta í
ljós neina skoðun á því, hven-
ær byggingu þessari aðalstöðva
gæti verið lokið og þá ekki held
ur, hvenær unnt væri að hefia
byggingu minni stöðvanna. En
ég tel sjálfsagt, að um allt þetta
verði bráðlega gerðar sem ítar-
legastar áætlanir, þannig að upp
lýsingar liggi fyrir bæði um
tæknimöguleika og kostnað,
þannig að jafnan sé unnt að
efna til framkvæmda, þegar fjár
hagsaðstæður leyfa. Stefnuna
tel ég, eins og ég hef áður sagt,
eiga að vera að gera öllum lands
mönnum kleift að njóta þjónustu
íslenzka sjónvarpsins svo fljótt
sem unnt er.