Morgunblaðið - 10.11.1966, Blaðsíða 20

20
MORCUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 10. n&r. 1966
Húsvörður kvaddur
Ólníur Friðbjurnurson
1900 - 1966
MARGIR eru þeir í þessu stutta
mannlífi okkar, jarðarbarna,
sem sækjast eftir virðingu, tak-
markalausri virðingu. En virð-
ing er oft þrautleiðinleg, frá-
hrindandi, ísköld, einangrandi
og ósönn. Og það, sem verra er
og ljótara, þá vekur hún ekki
ósjaldan ótta og hræðslu.
Snöggtum færri eru þeir, sem
kunna að meta þann eðliskost,
sem vakið getur einlæga og
fölskvalausa væntumþykju ná-
ungans. Eiginleiki, sem er miklu
heztur, hvort sem hann er með
fæddur eða áunninn, þá án
undirhyggju og sérgæða. Ólafur
Friðbjarnarson, húsvörður í
Kjörgarði, sem fórst með hroða-
legum hætti, átti síðarnefnda
kostinn í ríkari mæli en gengur
og gerist. Hann átti hugi og
hjörtu alls þess vinnandi fólks,
sem honum kynntist þar per-
sónulega síðastliðin sjö ár. Þeg-
ar helfregnin barst, að lík hans
hefði óvænt fundizt í brunarúst-
inni, er eldur var kæfður, sáust
tár og tregaviprur í mörgu and-
liti. Það er stundum við slík
atvik, að mönnum gefst óvænt
tækifæri þess að skyggnast inn
í oft á tíðum rammluktar sálir
og sjá ódulda, sorgbúna fegurð.
Og lykillinn, sem opnaði þær
sálarkompur var vináttan og
kynnin góðu af valmenninu
Ólafi Friðbjarnarsyni, sem
sjálfur féll í miðju eldhafinu
er hann hugðist snúa eigin lykli
að kompu sinni og aðdrepi í
kjallara hússins, eða kæfa eldinn
er hin óvænta og ægilega reyk-
sprenging varð í eldfimu ein-
angrunarefni við bakdyrnar,
sem var nýaðflutt og ætlað í
innveggi viðbyggingar hússins á
fjórðu hæð. Hann lá við lokaðar
kompudyrnar, brunninn til
ólífis, en nokkrum mínútum áð-
ur en eldsins varð vart hafði
ung starfstúlka veifað til hans
reifum og frískum, er hún
mætti honum á leið um stigana.
Þar sem ég er eigandi eins
eigandans í Kjörgarði, eða kon-
unnar, sem rekur þar sérverzl-
un og ég hefi ekið henni í og úr
lífsbaráttunni næstum daglega
síðustu sjö árin, fór ekki hjá
því, að ég kynntist húsverðin-
um og varð hann brátt sú per-
sónan í þeirri glæstu höll, sem
ég mat langmest og bezt, að
öðrum ólöstuðum. Mér þótti
ávallt hlýtt og notalegt, að
skiptast á orðum við Ólaf fyrir
innan aðaldyrnar, sem hann
gætti. Hann var jafnan viðræðu-
góður og skemmtinn og kunni
deili á sérkennilegu og kynlegu
fólki fyrir norðan, sem ég hafði
yndi af að heyra um. Oft lét
hann smellnar vísur fjúka í mín
eyru eftir sjálfan sig. Hann var
ljóðelskur Þingeyingur og hag-

yrðingur, þar sem slík gáfa var
til skamms tíma metin meir en
veraldarauður, ólíkt því sem nú
tíðkast víðast á sjálfri Sögu-
eyjunni. Hér fynr sunnan gerð-
ist þessi þingeyski bóndi, sem
ólst upp við fagurt tungutakið
og trausta forneskjuna norður
í Hvalvatnsfirði, húsvörður eins
nýtízkulegasta og stærsta verzl-
unarhúss Reykjavíkur, er það
reis af grunni. Þó að hann kaliað
ist húsvörður eða dyravörður
varð hann óafvitandi meira og
stærra í vitund þeirra, sem hon-
um kynntust. Mér fannst hann oft
lega einskonar smækkuð ímynd
aðalritara Sameinuðu þjóðanna.
Hann var óbeinn tengiliður
hinna mörgu eiganda ýmissa
sérverzlana og starfsfólks þeirra
undir sama þaki, sem höfðu mis-
jafnra hagsmuna að gæta, líkt og
hinar sundurleitu og ólíku þjóð-
ir heims. Aldrei sá ég hann
skipta skapi, þegar menn báru
upp vandkvæði sín og kvabb
við hann og leituðu ráða cg fyr-
irgreiðslu. Flestum fannst þeir
þyrftu fyrst að snúa sér til hans,
af því að allir fundu, að þar var
skilningi að mæta. Hann vildi
hvers manns vanda leysa. Hann
var hinn góði andi hússms.
Hann stuðlaði óbeint að hollum
samhug hinna ýmsu hagsmuna-
brota, af því að öllum þótti
vænt um hann og fundu, að
hann var opinn og hreinn, en
ekki virðulegur og viðmóts-
stoltur í framkomu. Ef allir þeir
mörgu, sem hafa ýmiss konar
lyklavöld í þessu landi með-
SVEINN Jónsson, útgerðarmað-
ur í Sandgerði, er nýlega lát-
irm, eftir langa sjúkdómslegu.
Útför hans var gerð frá Dóm-
kirkjunni í Reykjavík, föstudag
inn 21. október, að viðstöddu
fjölmenni.
Með Sveini er genginn hjá
maður, sem fengur var að hata
notið samfylgdar við. En ein-
mitt nú, þegar hann er ailur,
finnum við, sem nutum sam-
fylgdar hans, hve mikils virði
hún var, og því tregum við
hann. Sveinn náði ekki háum
aldri. Hann varð tæpra 59 ára.
Hefði líf og heilsa ekki þorrið,
hefði hann átt verulegum starfs
degi ólokið. En þrátt fyrir það,
þótt hann sé eigi lengri, er fer-
ill hans mikill. Ungur lagði hann
leið sína inn á vettvang útgerð
ar og viðskipta. Hann helgaði
Sandgerði ævisttarf sitt meðan
starfskraftar entust. Þar setti
hann með starfsönn sinni svip á
byggðarlagið. í verkum hans í
Sandgerði lifir orðstýr hans.
Þar braut hann akur sinn til
stórra sigra, sem vaka yfir minn
ingu hans, um ókomin ár. Bauta
steinar hans í Sandgerði eru at-
hafnalífið er hann skóp, sem
streymir áfram í síbreytilegri
kviku í ölduróti mannlegs lífs.
Verkin lifa áfram og votta
miningu þess, er gaf þeim lífs-
þróttin. Þau bera áfram lof á
meistara sinn. Ekki gat það
skotizt fram hjá þeim, er voru
Sveini samtíða í Sandgerði, að
áhrifa hans og vinsælda gætti
utan þrengsta starfshrings. Mjög
vár til hans leitað um ólíkustu
efni í byggðarlaginu. Hann stóð
óvenjulegka nærri mönnum og
málefnum í Sandgerði, þótt
hann væri þar ekki búsettur.
Leitað var stuðnings hans við
ólíklegustu málefni félaga og
einstaklinga. Hann var með af-
brigðum bóngóður maður og það
var honum ánægjuefni að verða
að liði og geta leyst- úr bónum
annarra. Lítt var honum að
skapi að flagga greiðvikni sinni,
enda hlédrægur og skrumlaus
að eðlisfari. Hann var í skiftum
við aðra hrein og beinn, góð-
viljaður, fastur fyrir en þungur
á bárunni, þegar því var að
skifta. Sveinn var að eðiisfari
óáreitinn og vildi ekki halla á
annarra hlut. Hjálpfús var hann
og hafði ánægju af því að rétta
hjálparhönd þeim er sátu við
skarðari hlut. Þrátt fyrir góðan
aflahlut á Ifífsleiðinni var sam-
úð hans meiri með þeim er
skemmra náðu og börðust drengi
lega, en þeim er hreyktu sér í
skjóli auðs.
Skapgerðardrættir hans sveip
uðu persónuna hlýlegri umgjörð,
sem stóðu djúpum rótum í eðli
hans og mótun allri. Góðvild
hans og réttsýni drógu menn og
umhverfi nær honum. Þannig
eignaðist hann vináttu margra
þeirra er kynntust honum. Því
snertir minningin um hann við-
kvæman streng hjá þeim mörgu
er nutu vináttu hans. Menn
minnast samfylgdarinnar, með
þakklætiskennd, sem gerir minn
ingu hans óbrotgjarna.
Á sviði viðskipta og athafna-
lífs komu eðliskostir Sveins að
drjúgum notum. Til þeirra má
rekja margt er olli því, hve vel
honum gekk samstarf við aðra
menn um viðskipti og fyrirtæki
höndluðu „lyklakippuna" á jafn
látlausan og lofsverðan hátt og
þessi dyggi og látni lyklavörður
væri þjóðfélag okkar ekki á
neinu flæðiskeri statt og engar
læsingar og hagskrár í bakiás.
Æviágrip hans mun verða rak-
ið af öðrum en mér. Fyrir mína
hönd, konu . minnar og barna
votta ég elskulegri eiginkonu
hans og góðum börnum dýpsrn
samúðarkveðjur, máttvana orða
við sviplegt og voveiflegt írá-
fall gáfaðs og góðs manns.
Örlygur Sigurðsson.
— Kveoja
þeirra félaga, Miðnes hf., dafnaði
og naut góðs af. Ungur að aldrí
fékk Sveinn orð á sig fyrir góða
bókhaldsþekkingu og glögga
reikningsuppfærslu og traust-
leika í fjárreiðum. Þessa naut
fyrirtæki þeirra félaga í ríkum
mæli. Traust Sveins í viðskipt-
um var mikið. Orð hans voru
sem stafur á bók. Margir kusu
að eiga deili við hann í viðskipt
um öðrum fremur.
Vegna tengda lágu leiðir okk
ar Sveins saman frekar á sviði
einkalífs, en athafnasviðs. Sam-
fylgd okkar hófst eftir að hann
giftist systur minni Ragnheiði,
en við erum hálfsystkin. Á heim
ili þeirra kynntist ég Sveiui
bezt. Við sem þekktum Svein,
sem heimilisföður og nutum
gestrisni þeirra og vinarþels
munum ætíð verða samveru-
stundirnar hugþekkar. Á heijn-
ili þeirra ríkti hljóðlát alúð og
hlýja, sem gerðu samvetuna
með þeim ljúfa. Heimilisbragur
bar vott um látleysi og höfðings
lund, sem hjónunum Ragnheiði
og Sveini var svo samstætt um.
Umhyggja Sveins fyrir fjöl-
skyldu sinni var mikill. Vinar-
þel til okkar venzlafólks og
skyldmenna var á þann veg, að
það snart þann er naut. Þessa
nutum við systkini Ragnheiðar
í ríkum mæli og fundum að
heimili þeirra stóð okkur nær
en í venjulegum skilningi. Þar
var okkur og börnum okkar tek-
ið opnum örmum meðal vma
og frænda. Hér kynntumst við
bezt tryggð og vinfestu Sveins,
gestrisni, drengulund hans og
höfðingsskap.
Ragnheiður systir okkar var
systkinahópnum ástkær systir.
Hún var nokkru eldri en við, óx
upp með okkur hálfsystkinum
sínum, þar til heimilið leystist
upp, eftir lát móður okkar. Eft-
ir að okkur systkinunum sex
hafði verið komið í fóstur nut-
um við tryggðar hennar. Ilún
mundi eftir okkur í mörgu og
sleppti aldrei af okkur systur-
legri hendi. Þessa nutum við
áfram eftir að hún giftist Sveirn.
Um þetta voru þau bæði sam-
hent og tengdu systkinahópirm
mjög við heimili þeirra. Við eig
um Sveini margt að þakka og
mikils að minnast. Þeir sem
nutu náinna kynna við Svein
vissu, hve mjög stóð honum
nærri konan og dæturnar. Án
hennar og þeirra hefði saga hans
orðið önnur. í löngu sjúkdóms-
stríði hin síðari ár studdu þær
Framhald á bls. 13.
Verkfærin, sem endast bezt
ERU ÓDÝRUST í NOTKUN.
VÖRUGÆÐIH
segja til síif
BAHCO
Umboð: Þórður Sveinsson & Co. h.f.
Sveinn Jónsson
Snndgerði