Morgunblaðið - 10.11.1966, Síða 19

Fimmtudagur 10. nóv. 19611
MORGU N BLAÐIÐ
19
Hundapestin er víBa i
Árnessýslu og í Mýrdal
Mifög þýðingarmikið að menn hafi víðtækt
saamstarf um varnir gegn henni
TALSVERT hefur verið drep
ið af hundum á Suðurlandi
að undanförnu vegna hunda-
pestar þeirrar, sem þar geng-
ur nú. Pestin hefur ekki enn
sem komið er komið upp í
Rangárvallasýslu. í Vestur-
Skaftafellssýslu hefir hún
náð að breiðast talsvert út
og mun komin um allan Mýr
dal og hefir þar þegar verið
lógað talsvert mörgunt hund-
um. Grunur leikur á að pest-
in sé komin til Víkur. Skipu-
lagt hundadráp hefir ekki ver
ið framkvæmt ennþá þar
eystra, en umferðabann sett
á hunda.
í Árnessýslu hefir mest bor-
ið á veikinni á Eyrarbakka og
hafa allir hundar þar verið
drepnir. Ennfremur hefur hund-
um verið lógað á einstökum bæj
um, þar sem sýkingar hefir orð-
ið vart. Bændur leitast við að
einangra hunda sína og eru þeir
iokaðir í afhýsum
Blaðið hafði samband við Jón
Guðbrandsson dýralækni á Sel-
fossi og sagði hann að í Árnes-
sýslu hefði verið lógað um 30
hundum, flestum á Eyrarbakka.
IHann kvað pestina breiðast út
þó hægt fari og vera komna í
nokkra hreppa í lágsveitum og
uppsveitum sýslunnar. Hann
kvað mjög nauðsynlegt, ef menn
vildu forða hundum sínum frá
pestinni, að loka þá inni. Sagði
hann að nokkuð skorti á þegn-
skap manna og að menn væru
heldur tregir til allsherjar sam
vinnu um þetta mál, en hann
taldi líklegt áð takast mætti að
komast fyrir veikina án stór-
felldra skaða, ef menn tækju
sig allir saman um að vinna
sleitulaust að rnálinu. Nú væri
vetur kominn og smalamennsk
um hætt og því minni ástæða
'til samgangs hunda.
Jón kvaðst vilja benda mönn-
um á að veikin gæti verið væg
í byrjun og aðeins fá einkenni
hennar komið fram, eða jafnvel
ekki nema eitt þeirra. Því væri
ástæða til að athuga hundana
vel, en affarasælast yrði að hafa
sem minnstan samgang við þá
og forðast að hundar kæmu sam
Páll Agnar Pálsson yfirdýra-
læknir hefir samið itarlegt er-
indi um hundapest og rekur
upphafi þess gang þessarar veiki
hér á landi frá byrjun, en hún
hefir nokkrum sinnum farið hér
yfir og valdið miklum skaða.
Hann kveður orsök hundapest
arinnar vera veiru, sem tilheyrir
veiruflokknum myxoveirur, og
sé hún lík þeirri er veldur misl
ingum í mönnum. >á segir Páll
frá hinum sjúklegu einkennum
og varnaraðgerðum gegn veik-
inni. Hann kemst svo að orði
„Venjulega líða ekki nema 3
7 dagar frá því að hundur smit-
ast af hundapest, þar til sjúk
ieg einkenni koma í ljós. Þó get
ur meðgöngutíminn verið
inokkru lengri, eða 10-12 dagar,
Einkenni hundapestar geta ver
ið margvísileg, þar sem mörg líf
færi eru venjulega undirlögð.
Venjulega byrjar veikin með
hitasótt, 40°-41°C. Jafnframt
verður hundurinn daufur, vill
helzt liggja einhvers staðar af
síðis, matarlystin er lítil og hund
urinn verður ógegninn. Eftir tvo
til þrjá daga fara hin eiginlegu
einkenni hundapestar að koma
Ijós. Þá fer að bera á rennsli úr
augum og nösum. Hundurinn
verður ljósfælinn og píreygður
Fyrst er rennslið tært og slím-
kennt, en verður von bráðar
þykkra, gulbrúnt á lit eða graft
arkennt. Vilsan þornar og mynd-
ar brúngular skorpur undir aug
unum og á trýni. Hundinn klæj-
ar undan þeim og nuddar mik-
ið trýni og augu með framlöpp-
unum eða nuddar hausnum við
jörðina. Við það getur bólgan
magnazt og gripið yfit á sjá-
aldri'ð, sem þá veiður mjólkur-
litað og ógagnsætt. Oft ber tölu-
vert á hnerra og síðar hósta,
þegar hálsbólga og lungnakvef
fara að gera vart við sig. Oft
fær hundurinn ákafar hóstahvið-
í kjölfar kvefsins fylgir iðu-
lega lungnabólga, hundurinn and
ar ört og er erfitt um andar-
drátt. Lungnabólgan dregur
hundinn iðulega til dauða, og
má í lungum úr þessum hund-
um, auk veiranna, oft finna
sýkla, sem valda mestu um hin-
ar sjúklegu breytingar í lung-
unum.
Eitt af algengari einkennum
hundapestar eru sérkennileg út-
brot á húðinni. Einkum eru þau
áberandi á kviðnum, innan á
lærum og bógum. Fyrst sjást
ofurlitlar rauðar bólur, sem
smám saman fyllast graftar-
kenndri vilsu, þegar þær rifna
verða eftir smásár.
Sjúkdómurinn leggst oft á
meltingarfærin og veldur bólgu
slímhúð maga og mjógarnar.
Lýsir það sér einkum með upp-
köstum, daunillum niðurgangi og
miklum þorsta.
Einkenni, sem benda til sýk-
ingar á miðtaugakerfi, koma
venjulega ekki í ljós fyrr en
hundurinn hefur verið veikur í
nokkra daga.
Mest áberandi eru krampa-
drættir á höí’ði og hálsi, en geta
komið fram annars staðar, t.d.
á ganglimum. Krampanna verð
ur mest vart, ef hundurinn verð-
ur fyrir snöggum viðbrigðum
eða hræðslu. í öðrum tilfellum
sjást sífelldir krampadrættir,
sem oft enda í krampaflogum.
Veltist hundurinn þá um
flogakrampa, skrækir, froðufell-
ir og missir oft meðvitund. Er
mesta hryggðarmynd að horfa
upp á hunda á þessu stigi veik-
innar.
Lamanir sjást iðulega er frá
líður og eru algengastar á gang-
limum, einkum afturfótum.
Sérkennilegar breytingar
blóði hundapestarsjúklinga koma
fljótt fram og haldast þær með
an hundurinn er veikur.
Að framansög'ðu er Ijóst, að
hundapest getur hagað sér með
ýmsu móti, og verið mjög mis
þung í einstökum tilfellum.
suma hunda leggst veikin mjög
vægt, þeir verða veikir fáeina
daga með rennsli úr nösum og
augum, hóstakjöltri og niður-
gangi.
Algengara er hins vegar, að
sjúkdómurinn leggist mjög
þungt að og standi lengi, oft 3-4
vikur. Verða þá öndunarfæri og
miðtaugakerfi harðast úti. Kom
ist hundurinn yfir sjúkdóminn,
er hann lengi að jafna sig til
fulls. Ef sjúkdómurinn leggst
miðtaugakerfið, eru batahorfur
alltaf mjög vafasamar. Margir
hundar bera einhver merki sjúk
dómsins til æviloka.
Hér á landi, þar sem hunda-
pest gengur venjulega yfir sem
faraldur, er greining sjúkdóms-
ins venjulega auðveld. Mörg til-
felli koma þá upp samtímis, eða
með skömmu millibili, og sjást
þá oft á skömmum tíma flest
afbrig'ði veikinnar.
í byrjun sjúkdómsins getur
greining verið örðug, þar sem of-
kæling eða aðrir smitsjúkdóm-
ar (leptospirosis, toxoplasmosis,
smitandi lifrarbólga o. ■ fl.) lýsa
sér á svipaðan hátt og hunda-
pest gerir á byrjúnarstigi.
Með sérstökum blóðprófum er
nú unnt að greina hundapest og
loks má greina sjúkdóminn með
pví að rækta sjálfa hundapesta-
veiruna úr blóði sjúklingsins eða
líffærum dauðra hunda.
Hér á landi hefur hundapest
yfirleitt valdið dauða alls þorra
þeirra hunda, sem veikzt hafa.
Þó virðist dánartalan hafa verið
nokkuð misjöfn í hinum ýmsu
faröldrum ,sem yfir landi'ð hafa
gengið. Ábyggilegar tölur um
þetta atriði eru engar tiltækar,
en oft mun dánartalan í heilum
byggðarlögum hafa verið milli
90 og 95%.
Þar sem hundapest er land-
læg, er talið að hún valdi ald-
urtila 50-60% þeirra hunda, sem
veikjast. Með tilkomu fúkalyfja
ýmiskonar hefur dánartalan þó
lækkað nokkuð, því með þeim
hefur reynzt unnt að draga úr
eða girða fyrir ýmis konar fylgi-
kvilla hundapestar, t.d. lungna-
bólgu og augnabólgu, sem áður
urðu hundum að fjörtjóni. Bata-
horfur eru beztar, ef sjúkdómur-
inn leggst mest á augu og önd-
unarfæri, verstar þegar mið-
taugakerfið sýkist.
Engin lyf eru tiltæk, sem hafa
áhrif á hina eiginlegu orsök sjúk
dómsins, hundapestarveiruna.
Blóðvatn hefur verið notað
þeim tilgangi, en árangur oft-
ast verið næsta vafasamur. Blóð-
vatnsgjafir geta hinsvegar varið
heilgrigða hunda gegn veikinni
um skamman tíma.
Hins vegar má með góðri
hjúkrun, næringu og umönnun
og notkun ýmis konar lyfja
draga mikið úr fylgikvillum veik
innar, sem oft eru ekki síður
hættulegir en hundapestin sjálf
Um langan aldur hafa menn
vitað, að hundar sem lifa af
hundapest, eru ónæmir fyrir
nýrri sýkingu, venjulega æfi-
langt.
Fljótlega eftir sýkingu mynd-
ast móteitur í blóði hundanna,
sem haldast árum saman. Hægt
er að mæla mátt þessara mót-
efna til a'ð gera hundapestar
veirur óvirkar. Hvolpar undan
ónæmum tíkum fá mótefni þessi
að mestu með broddmjólkinni
fyrstu dagana eftir fæðingu og
hafa því vörn gegn hundapest
fyrstu vikur æfinnar.
Víða um lönd hafa farið fram
miklar og vfðtækar rannsóknir
til að finna handhæg og góð
bóluefni gegn hundapest. í
fyrstu voru líffæri úr hundum,
er drápust úr hundapest notuð
til að vinna úr bóluefni. Veir-
urnar í líffærunum voru drepn-
ar með ýmsu móti, oftast með
formalíni. Styrkleiki bóluefnis
af þessum úppruna yar mjög
misjafn og ónæmi, sem bólusetn-
ing veitti venjulega skammvinnt.
Var því nauðsynlegt að endur-
bólusetja hundana með bóluefni,
sem í voru lifandi veirur. Við
þessa bólusetningaraðferð veikt-
ust sumir hundarnir af hunda-
pest, og alltaf var hætta á, að
hundar bólusettir með lifandi
bóluefni, yrðu smitberar um
lengri eða skemmri tíma.
Svipuðu máli gegnir um þá
ónæmisaðgeið að dæla hundinn
samtímis með tilteknum skammti
af lifandi bóluefni og blóðvatni,
sem í eru mótefni gegn hunda-
pestarveirum. Þessar ónæmisað-
ferðir munu því ekki lengur
notaðar að neinu marki.
Víðtækar rannsóknir hafa ver-
ið gerðar til þess að breyta
hundapestarveirum þannig, að
þær geti ekki valdið hundapest,
þó þeim sé dælt í hundinn, en
komi samt af stað mótefnamynd
un gegn veikinni.
Fyrst voru dýr notuð í þess-
um tilgangi, einkum marðarteg-
und, sem nefnd hefur verið fritta
íslenzku. Dýr þessi voru sýkt
koll af kolli með sama véiru-
stofninum. Þegar sýkingin haí’ði
gengið þannig frá einu dýri til
annars meir en 30 sinnum, var
veiran orðin svo umbreytt, að
hún olli sjaldan hundapest, þeg-
ar henni var dælt í hunda, en
kom hins vegar af stað niótefna-
myndun í hundinum, sem dugði
til varnar veikinni.
Byggingarfélag verkamanna
Reykjavík.
Til sölu
þriggja herbergja íbúð í II. byggingarflokki. Þeir fé
lagsmenn, sem neyta vilja forkaupsréttar, sendi
umsóknir sínar í skrifstofu félagsins, Stórholti 16,
fyrir kl. 12 á hádegi miðvikudaginn 16. nóv. nk.
Stjórnin.
1946 tókst að rækta hundapest
arveiru á unguðum hænueggj-
um og nokkru síðar tókst að
rækta veirurnar á lifandi frum-
um úr líffærum hunda.
Aðferðir þessar eru nú mikið
notaðar við framleiðslu á bólu-
efni og munu nú nær eingöngu
lotuð lifandi bóluefni gegn hunda
pest. Með síendurtekinni rækt
un í glösum eða á eggjum hafa
veirurnar tapa'ð mætti til þess
að valda hundapest við inndæl-
ingu, en koma þó af stað mót-
efnamyndun, sem verndar hund
inn gegn veikinni.
Annmarkar á bóluefnum þess-
arar tegundar eru þó taldir vera
allmiklir. Vörn sú, sem bóluefn-
ið veitir er frekar skammvinn,
% til IVz ár. Verður þá að bólu
setja hundinn á nýjan leik. Sum
ir hundar fá ekki mótefni gegn
hundapest, þrátt fyrir bólusetn-
ingu með þessum bóluefnum, svo
í þeim tilvikum er bólusetning-
in gagnslaus.
Enn er sá annmarki á þessari
gerð bóluefna, að bólusettir
hundar dreifa lifandi veirum
nokkurn tíma eftir bólusetning
una. Sé slíkur hundur innan um
hunda, sem engin mótefni hafa
gegn hundapest, geta þeir smit
azt af veirum þessum. f byrjun
valda þær sennilega mjög vægri
hundapest eða sýkingin er án
venjulegra einkenna. En berist
veiran nokkrum sinnum milli
hunda, magnast hún og veldur
hundapest á nýjan leik. Á þessu
er mest hætta, þar sem svo hag-
ar til, að hundar hafa yfirleitt
ekki mótefni gegn hundapest
eins og er hér á landi. Af þe.ss-
um orsökum hefur lifandi bólu-
efni ekki verið notað hér á landi
til þessa“.
Þá segir yfirdýralæknir að lok-
um:
„fslenzk stjórnarvöld hafa nú
fyrirskipað bann við samgangi
hunda á öllu svæðinu frá Hval-
fjar'ðarbotni að Mýrdalssandi.
Skulu allir umráðamenn
hunda gæta þess að halda hund-
um sínum heima, tjóðra þá eða
læsa inni, ef þörf krefur.
Ríður mikið á, að þessum fyr-
irmælum sé fylgt, því það eitt á
að geta nægt til þess, að fár
þetta deyi út á næstu mánuð-
um. Þeir sem gæta ekki hunda
sinna, en láta þá flækjast milili
bæja eða á vegum úti, eiga á
hættu að þeir verði skotnir. Eiga
hundaeigendur þá eingöngu við
sjálfa sig og eigin óaðgæzlu að
sakast.
>ó svæði þa‘ð sem að framan
greinir hafi verið hneppt í sam-
göngubann, að því er tekur til
hunda, hefur hundapestar þó
enn ekki orðið vart nema á litl-
um hluta þess svæðis enn sem
komið er, og vonandi nær far-
aldur þessi ekki mikilli út-
breiðslu. Hvort svo verður er
þó fyrst og fremst undir árvekni
og skyldurækni hundaeigenda
sjálfra .komið, að þeir fylgist vel
með heilbrigði hunda sinna og
sýni þann þegnskap að virða
þær reglur, sem settar eru til að
girða fyrir útbreiðslu veikinn-
ar“.
Þannig lýsa dýralæknar þess-
ari skæðu pest og hvað til varn-
ar er. Þess skal að lokum getið
að ströng reglugerðarákvæði eru
varðandi hundapest. Ber eigend
um hunda eða umráðamönnum
til tilkynna hreppstjóra strax ef
grunur leikur á um veiki. Þá
er einnig heimilt og skylt að
lóga sjúkum hundum og öðrum
hundum er vitað að samgang-
hafa haft við þá svo og öllum
flækingshundum.
Veiðarfæra-
þfafnaðurinn
enn í rannsókn
EINS og kunnugt er af fréttum
var fyrir nokkru stolið veiðar-
færum úr vöruskemmu h.f.
Atlandtors í Keflavík.
Mbl. hafði í gær samband við
Jón Jakobsson, fulltrúa bæjar-
fógeta í Keflavík og spurðist
fyrir um hvað málinu liði. Jón
sagði, að málið næði til fleiri
umdæma, en Keflavíkurum-
dæmisins og væri það nú í rann
sókn hjá sýslumanninum í Hafn-
arfirði.
Jón kvaðst ekki geta sagt
neitt um málið -á þessu stigi
annað en að hér Væri um nokk-
uð víðtæka rannsókn að ræða,
en árangurs hennar væri að
vænta einhvern næstu daga.
Hafnarfiörður
Athygli útsvarsgjaldenda í Hafnarfirði skal vakin á
því að dráttarvextir-1% á mánuði verða reiknaðir
þann 19. nóv. nk. af öllum gjaldföllnum en ógreidd
um útsvörum og aðstöðugjöldum. Falla þá á drátt-
arvextir fyrir október og nóvember þ. á. samtals 2%.
Síðan hækka vextirnir um 1% við hvern byrjaðan
vanskilamánuð.
Eru því gjaldendur sem eru í vanskilum hvattir til
að greiða gjöld sín nú þegar og eigi síðar en 18.
þ. m. til að komast hjá vaxtakostnaði þessum.
Jafnframt skal sérstök athygli vakin á því að til
þess að útsvar yfirstandandi árs verði fiádráttar-
bært við næstu niðurjöfnun þarf það auk áfallinna
dráttarvaxta og lögtakskostnaðar, að vera greitt
upp eigi síðar en 31. desember nk.
Hafnarfirði, 8. nóvember 1966.
Bæjarstjóri.