Morgunblaðið - 05.01.1967, Blaðsíða 15

Morgunblaðið - 05.01.1967, Blaðsíða 15
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. JANÚAR 1967. 15 Þeir hafa barizt fyrir sínu um aldaraðir Rætt við Erlend Haraldsson, eina erlenda blaða- feng sinn fundu þeir sinn lífs- glaða og spakvitra húsbónda látinn. Þar sem dívunum féll vel við hinar björtu meyjar, héldu þeir til fjalla og gerðu þær að eign sinni. Afkomendur þeirra eru Kúrdar. Eins og kunnugt er, eru Kúrdar tald- ir hreinastir indó-germanskra þjóða á þessum slóðum, en þeir fulltrúa kúrdiskra uppreisnarmanna HONUM var smyglað inn 1 land Kúrda og til uppreisnar- manna þar. Hann fór huldu höfði um naetur, en svaf á dag- inn í útihúsuim og fylgsnum. Hann ferðaðist um brenndar sveitir og héruð stórbrotins lands. Maðurinn heitir Erlend- ttr Haraldsson. Hann nemur nú íálfræði við háskólan í Miinch en, en kom heim til Islands um jólin. Við hittum Erlend nánustu vinir mínir, enda fannst mér þeir vera þægileg- it í umgengni, hressir í bragði gestrisnir og örlátir og aðdá- endur alls sem fagurt er, ,og þó elskuðu þeir ekkert heitar en föðurland sitt, sem þeim varð mjög tíðrætt um. Þegar þeir komust að því, að ég hugði á ferðalag um nálæg Austur- lönd, hvöttu þeir mig eindregið til að reyna að komast á fund gegn árásarher kossfaranna, heldur bætti einnig sið Mú- hameðs og hreinsaði að sögn burt spillingu þá og lausung, sem að undanförnu hafði graf- ið um sig innan hins múham- eðska ríkis. Það væri gaman að skjóta hér inn í tveim goðsögnum, sem Kúrdar hafa um uppruna sinn, þótt engum geti dulizt að ekki er mikill sögulegur grundvöllur fyrir þeim. Fyrri sagan hefst á forsögu- Erlendur Haraldsson ásamt Mulla Mustafa Barzani, leið- toga uppreisnarmanna í Kúrdistan. Mulia Mustaia Barzam asamt fleiri leiotogum uppreisnarmanna. tmilli jóla og nýárs útl á Sel- tjarnarnesi og datt þá í hug «ð ræða stuttlega við hann um afskipti hans af málefnum Kúrda og kynnum hans af Kúrd tim og landi þeirra, en Kúrd- ar eru fjallaþjóð, um 10-12 milljónir að tölu, sem byggja hrjóstrugt fjalllendi Tyrklands Sýrlands, fraks, írans, en hafa ekki hlotið sjálfstæði sitt enn þrátt fyrir ítrekaðar tilraun- ir. Erlendur hefur um nokk- ur undanfarin ár verið mikill áhugamaður um málefni Kúrda, og hefuæ hann tvisvar iferðast um land kúrdískra uppreisnarmanna. Fyrra ferða- lagið fór hann síðari hluta sum ars 1962, og hefur hann skrif- að bók um þá ferð. Kom hún út hjá bókaútgáfunni Skugg- ajá haustið 1964. Síðari ferð BÍna til Kúrdistan fór Erlend- ur haustið 1964. Hefur hann Bkrifað um það ferðalag sem viðbót við fyrri bók sína. „Með al uppreisnarmanna í Kúrdist- an“, og kom hin nýja bók út á þýzku í haust undir heitinu „Land im Aufstand: Kurdist- ®n.“ Erlendur er einn örfárra blaðamanna, sem komizt hafa til uppeisnarmanna i Kúrdist- an, og fyrsti útlendingurinn, sem hefur orðið þess heiðurs aðnjótandi að verða blaðafull- trúi þeirra á erlendum vett- vangi. —■ Hvenær fékkstu fyrst áhuga á málefnum Kúrda? — Það var árið 1962 þegar ég var við nám í Berlínarhá- skóla. Þá kynntist ég nokkr- um kúrdískum námsmönn- um þar, og urðu þeir brátt Kúrdískra uppreisnarmanna, sem börðust við heri Kassims þáverandi einræðisherra Ir- aks. Þetta gerði ég, og hef æ síðan haft mikinn áhuga á mál efnum þessarar þjóðar, sem að mínum dómi er um margt lík- ari Evrópumönnum en nábú- um sínum Aröbum og Tyrkj- um (og Persum). — Hafa Kúrdar lengi búið á þessu landssvæði sem nú er kallað Austurlönd nær? 1 skráðum heimildum er Kúrda fyrst getið af Súmerum um tvö þúsund árum fyrir upp haf tímatals okkar. Voru þeir þá nefndir Guti eða Kuti, sem síðar varð Gardu eða Kardu hjá Assíríumönnum. Þýðir orð- ið einfaldlega fjallabúi. Hinir fornu Kúrdar þörðust gegn öllum konungum Assýríumanna og gengu síðar í lið með Xer- exes Persakonungi og hjálpuðu honum til að leggja undir sig Balbýlon og Níneve, sem voru aðalborgir Assýríumanna. Síð- an réðu ýmis ríki að nafninu til yfir Kúrdistan, en sjaldan numu þeir völd lengi hafa náð langt inn í fjalllendið. Þá kom ust Kúrdar undir veldi kali- fans í Bagdad, er þeir lögðu niður sið Zaraþústra og sner- ust til Múhameðstrúar. Á tíundu öld, þegar veldi kalífanna var tekið að hnigna, mynduðust í Kúrdistan nokkur sjálfstæð ríki, sem áttu sér glæsilega sögu, og studdu ríku- lega bókmenntir og listir. Hæst stóð veldi Kúrda á dög- um Saladíns, sem var Kúrdi og varð ekki að- eins frægur fyrir baráttu sína legum tíma í íran (Arían). Sat þá konungur einn á veld- isstóli og var mikið skrímsli. Uxu upp af öflum (hans tveir höggormar, og varð hvor þeirra að fá einn mannsheila til mat- ar á degi hverjum. Snjöllum ráðgjafa, sem sárnaði þessi stöðugu líflát, kom það ráð í hug að blanda daglega saman mannsheila og kálfsheila til matar höggormunum. Þeir létu blekkjast, en ráðgjafinn hjálp- aði úr landi þeim pilti eða stúlku, sem hann forðaði frá dauða hverju sinni, Þessu unga fólki var smyglað upp í fjöll- in og varð þar að forfeðrum Kúrda. Hin þjóðsagan hefst með Salómón konungi, sem þekktur er um öll Austurlönd nær, ekki síður en í hinum kristna heimi. Sá voldugi, vitri og kvenholli konungur réð yfir ó- sýnilegum heimum, þar sem bjuggu álfar, englar og hvers kyns huldufólk, sem Kúrdar nefna jinní ífrit, dív og parL Dag nokkurn kallaði Salómon, að sögn Kúrda, saman fimm hundruð þegnhollra og traustra díva. Gaf konungur þeim þá skipun að fljúga til Evrópu og færa sér þaðan fimm hundr uð þeirra fegustu meyja, sem þar fyndust. Dívarnir ræktu erindi sitt með góðum árangri og sneru að því búnu heim. En er þeir komu til heimalandsins með eru náskyldir Persum, sem einnig eru aríar. — Eru Kúrdar enn að berj- ast fyrir sjálfstæði sínu? — Já, þeir eru enn að berj- ast fyrir sjálfstæði í Irak, en í því landi hafa veir verið beittir, og eru enn, miskunnar- lausri hörku og ofbeldi, svo kúgun má heita. Þegar ég var í fyrra sinnið gestur kúrdískra uppreisnarmanna í írakíska Kúrdistan, var Kassim einræð- isherra í íak, ög ofsótti hann Kúrda gegndarlaust og þá eink um með flugvélum, en fyrir þeim eru Kúrdar varnarlausir. Þar sem þeir hafa engan flug- her eða loftvarnarbyssur. Þess- ar flugvélar voru Kassim fengnar frá Rússlandi, og beitti írakíska stjórnin þeim jöfnum höndum gegn kúrdísk- um borgurum og kúrdískum hermönnum. Hefur fleiri hundruðum þorpa verið jafnað við jörðu og þá um leið drepn in börn, konur og gamalmenni í þúsundatali. Kúrdar hafa hvað eftir annað reynt að vekja athygli á málstað sníum með- al vestrænna þjóða og einnig m.a. hjá Sameinuðu þjóðunum (fyrir brot írakískra yfirvalda Framhald á bls. 16. Nokkrir kúrdiskir uppreisnar menn. :&jnSPSPf

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.