Morgunblaðið - 25.02.1967, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 25. FEBRÚAR 1967.
Möguleikar á friði í Vietnam
SKEYTIN streymdu að frá
Moskvu, París, Prag — og
jafnvel frá Hanoi. Um
stund ríkti óvissa, stjórn-
málamenn biðu í ofvæni
— og loks birtust á sjón-
varpsskermum bandarísku
þjóðarinnar andlit þriggja
alvarlegra stjórnmála-
sönnuðu að óvinurinn rauf
sopnahléð til hins ítrasta.
vopnahlé til hins ítrasta.
streymdu suður á bóginn í
átt að hlutlausa beltinu í
fimm sinnum meira mæli en
venjulega, þegar vöruflutn-
ingalestir og skip eru undir
stöðugum loftárásum. í Penta
gon fylgdust áhyggjufullir
herforingjar með þessum
vopnaflutningum og mæltu
eindregið gegn því að vopna-
hléð yrði framlengt. Johnson
forseti gerði þinginu, erlend
um diplómötum og einkagest-
um það ljóst, að hann vildi
Johnson
manna, sem bver um sig
las opinbera yfirlýsingu
stjórnar sinnar um hvað
gera ætti, ef friður ætti
að fást í Vietnam.
Þá var hálfnað hið fjögra
daga vopnahlé, sem Banda-
ríkjamenn og bandamenn
þeirra í S-Vietnam höfðu
samþykkt.
í París skýrði talsmaður
Hanoi-stjórnarinnar, Mai Van
Bo, frá því, að stjórn sín
stæði fast við þá kröfu, að
til þess að friðarsamningar
gætu farið fram yrði Banda-
ríkjastjórn að fyrirskipa skil-
yrðislausa og varanlega
stöðvun loftárása á N-Viet-
nam. í Lundúnum varði Kosy
gin, forsætisráðherra Sovét-
rikjanna, málstað Hanoi. Og
síðan birtist á sjónvarps-
skerminum Dean Rusk, utan-
ríkisráðherra Bandaríkjanna,
og sagði:
„Nú í nokkurn tíma hafa
kommúnistar barizt kerfis-
bundinni baráttu fyrir stöðv-
un loftárása á norðrið án
nokkurra samsvarandi hern-
aðaraðgerða af þeirra hálfu.
.... Þeir geta ekki vænzt
þess af okkur, að við stöðv-
um loftárásirnar meðan þeir
halda áfram hernaðaraðgerð-
um sínum og innrásum.......
Það er fullkomlega á færi
beggja aðila, að ræða um frið
og gagnkvæmar aðgerðir til
að draga úr hernaðinum.“
Eins og venjulega var vopna
hléð rofið, til lítillar ánægju
fyrir bandarísku hermennina.
Það kom til blóðugra átaka.
Frá aðalbækistöðvum Banda-
ríkjahers í Saigon bárust
fregnir um ljósmyndir, sem
band við Hanoi og Þjóðfrels-
isfylkinguna (Viet Cong) síð-
astliðna tvo mánuði. Banda-
ríkin umgangast nú Viet
Cong á nýjan hátt. Það eru
jafnvel möguleikar á því, að
bandamenn viðurkenni tilvist
Viet Cong í ríkisstjórn S-
Vietnam í framtíðinni.“
En austur-evrópskur dipló-
mat í Washington átti eftir að
skýra frá því, sem orðið get-
ur mikilvægasti áfanginn í
Vietnam máli'nu fram að
þessu. Ríkisstjórn þessa
diplómats fékk í síðustu viku
skýrslu frá sendiráði sínu í
Peking um samræður, sem
farið höfðu fram nokkrum
dögum áður milli Mao Tse-
tung sjálfs og erindreka Hanoi
stjórnarinnar í Peking. Þessi
voru meginatriði samræðn-
anna:
Maó hefur sagt N-Víetnam
stjórn, að hún hafi sitt leyfi
Maó
„ekki gefa eitthvað upp á bát-
inn fyrir ekkert", að ef Hanoi
vildi að Bandaríkjastjórn
stöðvaði loftárásirnar yrði
stjórnin þar að gefa eitthvert
merki — opinberlega eða með
leynd, beinlínis eða óbeinlín-
is —, að hún mundi að sama
skapi draga úr sínum hern-
aðaraðgerðum. Þegar í ljós
kom £ síðasta mánuði, að flutn
ingarnir suður á bóginn hrað-
minnkuðu, héldu. sumir að
það væri merki um, að Hanoi
væri að draga úr hernaðarað-
gerðunum og biði nú eftir því
að Bandaríkjastjóm svaraði í
sömu mynt. Aðrir héldu því
hinsvegar fram, að það sýndi
einungis, að Hanoi teldi sig
hafa alla þá herflokka í S-
Vietnam, sem þörf væri á, og
nú væri aðalmarkmið stjórn-
arinnar að halda þessum her-
flokkum þar.
Síðan lauk vopnahlénu og
Bandaríkjamenn börðust á
ný í suðrinu. En það varð
brátt Ijóst, að stjórnin í Was-
hington hafði ákveðið að
fresta loftárásunum í von um
hagstæð viðbrögð Hanoi-
stjórnarinnar, sem aldrei
komu. Hins vegar virtust nú
friðarhorfur betri en þær
hafa verið í tvö ár. „Skrið-
jökullinn", sagði einn tals-
maður Hvíta hússins í síðustu
viku, „er byrjaður að hreyf-
ast.“
í Saigon sagði einn tals-
manna Bandaríkjastjórnar:
„Bandaríkin hafa haft sam
vopnahléð rann út og vonuðu
að ákvörðunin um að fram-
lengja það hefði tilætluð á-
hrif á Hanoi-stjórnina, áður
en hernaðaraðgerðir hennar
neyddu þá til að snúa við blað
inu. Því enginn vafi lék á að
álagið á Hanoi og Moskvu var
jafnmikið og álagið á Was-
hington. Þannig virtist þeim,
sem vildu bir.da endi á stríð-
ið í Vietnam hvað sem það
kostaði, að krafa forsetans
um að N-Vetnam sýndi áþreif
anleg merki þess að þeir
drægju úr sínum hernaðarað-
gerðum, mjög hörkuleg. En
Johnson gat varla neitt ann-
að gert í vissum skifningi.
Kosningarnar 1968 vofa yfir
honum og hann hefur manna
fyllstu ástæðu til þess að
stöðva bardagann. Samt sem
áður, ef hann fyrirskipaði að
sprengjuárásum á N-Vietnam
yrði hætt um ófyrirsjáanleg-
an tíma og mistækist síðan
að fá óvininn til að setjast
við samningaborðið mundu
stjórnmálalegar afleiðingar
þess verða hörmulegar.
lliill
Wilson
j til að hefja friðarviðræður
! milliliðalaust við Bandaríkja-
stjórn, þegar hún álítur að-
stæður til þess heppilegar.
Maó setti eitt mikilvægt
skilyrði til þess að slíkar við-
ræður gætu hafizt: Moskva
má á engan hátt koma nálægt
þeim (eins og bæði Moskva
og Hanoi mundu líklega
kjósa), heldur verður að hafa
beint samband við Bandaríkja
stjórn, eða semja með tilstyrk
hlutlauss ríkis, sem Peking
mundi velja.
Fundur Maós og erindreka
Hanoi fór fram, eftir að
Hanoi-stjórnin hafði form-
lega spurzt fyrir um framtíð
vopnaflutninga frá Sovétríkj-
unum yfir meginland Kína.
Maó sagði erindrekunum, að
hann gæti ekki sagt neitt í
þeim efnum, og hann bygg-
ist við að sambúð Kína og
Sovétríkjanna mundi enn
fara versnandi, þar eð „reiði-
öldur þjóðar minnar gegn
hinum sovézku endurskoðun-
arsinnum rísa mjög hátt.“
f Hvíta húsinu biðu embætt
ismenn kvíðafullir fyrstu
klukkustundirnar eftir að
Kosygin
Eins skyndilega og horfur
á samningaviðræðum vóru á
.næsta leyti, hjaðnaði vonin
um þær. Hanoi og Washing-
ton voru komin, að því er
virtist, að tímamótum í
stríðinu, og einu sinni enn
gaf Hanoi ekki þá bendingu
sem þurfti til einhvers konar
samninga. Viðbrögð Banda-
ríkjastjórnar urðu skjót:
bandarískar sprengjuflugvél-
ar, sem höfðu verið hvíldar í
6 daga, tóku sig á loft á ný
og stefndu til N-Vietnam og
hófu loftárásirnar af ákafa,
sem telst til undantekninga.
Samt sem áður var sú vissa
enn við lýði, að stríðið færð-
ist hægt en ósveigjanlega að
samningaborðinu.
Þegar Johnson forseti fyr-
irskipaði að sprengjuárásun-
um skyldi haldið áfram gætti
hann þess að eyðileggja ekki
friðarhorfurnar algjörlega.
„Dyrnar að friðnum eru og
munu standa opnar“, sagði
hann, „og við erum reiðubún-
ir hvenær sem er að koma
meira en helming leiðar á
móti sanngjörnum kröfum
andstæðinganna." Fyrstu loft
árásunum var ekki beint að
Hanoi eða Haiphong. Og Mc
Namara landvarnarráðherra
sagði á lokuðum fundi þing-
nefnda, að jafnvel hörðustu
loftárásir á N-Vietnam mundu
aðeins bera takmarkaðan á-
rangur. Viðbrögð Hanoi-
stjórnar við þróun mála í vik-
unni rugluðu menn í ríminu
— gefnar voru út yfirlýsing-
ar, boð og útvarpsávörp, sem
skilgreindu/ hin og þessi hug-
takasambönd og voru aðeins
sammála um, að Bandaríkin
yrðu að hætta sprengjuárás-
unum fyrir fullt og allt.
Þrátt fyrir það, að hin end-
urnýjaða blóðbað í Vietnam
er langt frá því að auka
mönnum kjark, þá eru sátta-
umleitanir diplómata langt
frá því að vera árangurs-
lausar. Hlutverk Kosygins
sem boðbera orðsendinga frá
Washington til London til
Hanoi er ákveðnasta merkið
sem Sovétríkin hafa sýnt um
að þau vilji vinna að samn-
ingum. „Andrúmsloft þessa
stríðs hefur breytzt", sagði a-
evrópskur diplómat í Washing
ton. „Þegar tvö stórveldi eins
og Bandaríkin og Sovétríkin
vilja frið, þá fá þau hann.“
Heima fyrir gerði ákvörð-
un forsetans um endurnýjað-
ar loftárásir hann skeinu-
hættan fyrir árásum frjáls-
lyndra gagnrýnenda. Þeir
sögðu, að Bandaríkin hefðu
vel efni á því, að framlengja
vopnahléð, sem hið fyrsta
raunverulega skref í átt til
friðar. Og það sem olli mest-
um óróa forsetans var rödd
Robert F. Kennedys á með-
al þeirra, en hann er eini
hættulegi keppinautur John-
sons í Demókrataflokknum.
Samkvæmt áreiðanlegum
heimildum býr Kennedy sig
nú undir að halda meirihátt-
ar ræður í þinginu um Viet-
nam, — þar sem hann tekur
ákveðna afstöðu gegn Johnson
varðandi sprengjuárásirnar á
N-Vietnam.
'’Endursagt úr Newsweek).
Ho Chi Minh
Aðalfundur
Félags íslenzkra bifreiða-
eigenda.
verður hald’nn n.k. þriðjudag 28. febrúar
1967 kl. 20.30 í Tjarnarbúð niðri (Odd-
fellóhúsið).
Fundarefni:
Venjuleg aðalfundarstörf
Lagabreytingar
Félag íslenzkra bifreiðaeigenda.
Bílor til sðln
Bronco '66 alklæddur
Taunus 17 M st. ‘63
Volvo Amazon st. ‘63
Moskovitch ’63
Landrover, benzín ’63
klæddur
Buick ’55 í sérflokki
fæst á fasteignatryggðu
skuidabréfL
Benz ‘55
Bílasala Matthíasar
Höfðatúni 2.
Sími 24540 og 24541.
Píanó — Píanó
Ný dönsk og þýzk píanó fyrirliggjandi.
Notuð píanó í úrvali. Einnig notuð orgel
harmoníum. Tökum hljóðfæri í skiptum.
F. Björnsson
Bergþórugötu 2 sími 23889 eftir hádegi,
laugardag og sunnudag.