Morgunblaðið - 09.04.1967, Qupperneq 2

2
MORQUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 9. APRÍL 1967.
1 BÓKAHILLUM nútíma-
mannsins hlaðast upp þykkir
doðrantar, blöð og tímarit með
gáfulegum ráðleggingum hinna
lærðustu manna um það, hvern-
ig menn eigi að höndla lífs-
hamingjuna í þjóðfélögum, þar
sem frumstæðustu þörfum
mannsins hefur verið fullnægt.
Þessi lífshamingjuráð eru af
margvíslegu tagi: bænir og föst-
ur, áhugamál og föndur, af-
slöppun og nirvana, útivera,
sund og stangarstökk, öndunar-
kerfi Mao og .yrrstaða á haus
með fætur í stefnu á Pólstjörn-
una, algert bindindi á vín,
tóbak, kaffi og konur og sex
tíma svefn á bakinu við opinn
glugga — og er of langt að
íekja öll þau viturlegu ráð sem
mönnum eru gefin í þessum
lærðu bókum til að tjasla svo
Upp á sál og líkama að hvort-
tveggja haldist í gangfæru á-
standi þokkalega ævi, enda er
öll þessi lesning þarflaus. Ham-
ingja fólks vir^ist standa í öf-
ugu hlutfalli við umhugsunina
Um eigin sál og líkama, og hið
glaða bros er helzt að finna hjá
fólki, sem vangaveltulaust tek-
ur lífið eins og það er; starf,
stríð og stundargaman.
Fyrir nokkru hitti ég að máli
suður í Inn-Garði tvo brosandi
öldunga, sem virðist hafa hlotið
það í vöggugjöf, sem til þess
þarf, hvað sem það nú er, að
standast öll veður á langri
starfsævi og hlæja síðan við ell-
inni.
Annar þeirra, Halldór í Vör-
um, er rúmlega áttræður, en
hinn Jóhannes á Gauksstöðum,
vantar rúmt ár í áttrætt. Þeir
eru báðir kunnir menn um Suð-
urnes og frá þeim báðum er
margt sagt í bókinni Undir
GarSskagavita, sem Gunnar M.
Magnúss tók saman. Þar eru
raktar ættir þeirra, starfsferill
og hið einstaka barnalán.
átti leið um Garðinn og
það er dónalegt að riða hjá
garði höfðingja án þess að
heilsa uppá þá, ekki sízt, ef
þetta hafa verið miklir sjósókn-
arar og aflamenn og kunna frá
mörgu að segja.
Mig bar fyrst að garði í Vör-
um. Þar voru börn að leik, sem
sögðu, að afi væri niðri í kjall-
ara að bæta net. Það var þá
glöggt, að það átti að halda
áfram að puða fram eftir ní-
issgmssimmsmm
og lendingu í Inn-Garðinum.
Byggðin milli Rafnkelsstaða og
Gerða, að báðum býlum með-
töldum, heitir Inn-Garður. Þau
býli, sem þarna réðu fyrir upp-
ingum þurfa að halda.
Halldór Þorsteinsson er fjórði
maður frá hinum þjóðfræga
kjarnaklerki Snorra á Húsafelli
sem orti rímur, setti niður
á Meiðstöðum (lézt 193'1), sem
var Gíslason — Jakobssonar —
Snorrasonar.
Halldór sagðist hafa ætlað
sér að láta tína saman hversu
margir afkomendur Þorsteins
föður síns væru orðnir, en ekki
komið því í verk ennþá. Sjálfur
sagðist hann eiga orðið 60
afkomendur og Jóhannes á
Gauksstöðum, sem kvæntur er
Helgu Þorsteinsdóttur, eitthvað
sátri urðu tíðum öflugri hinum,
sem þurftu að inna af höndum
ýmsar kvaðir til að geta haft
skip fyrir landL
Varirnar taldar út með land-
inu heita, fyrst, Rafnkelsstaða-
vör, og þá Meiðastaðavör og
heitir sundið að þeim eða lend-
ingin, einu nafni Kópa. Ns»;t
tekur við Kothúsavör, þá Vara-
vör og síðan Brekkuvör og
liggja þessar varir allar að
sömu lænunni í grynningarflák-
ann og heitir hún Varaós.
Næst Brekkuvör er Gauks-
staðavör, síðan Skúlhúsavör og
þá Gerðavarirnar tvær, eystri
og vestri og í%u þær að sama
sundi innan við Gerðahólmann.
Konungsvör er þarna milli
Brekkuvarar og Varavarar, en
hún er nú nánast aðeins ör-
nefni, en þó segir Halldór að
það sjáist votta fyrir kjalfari í
hlein á stöku stað en vörin
sjálf er horfin. Kóngurinn var
þarna umsvifamikill en lélegur
útgerðarmaður um meira en
tveggja álda skeið.
Brimið brotnar á flösunum
undan landinu í Vörum, en það
kvað jafnan vera slakki í brot-
ið yfir lænunni og þó ókunnug-
um virðist, sem þarna hljóti að
Hjónin í Vörum og börn þeirra..
drauga, skaut skjólshúsi yfir
nauðleitarmenn og glímdi við
steinatök og hef ég af þeim
handtökum hans nokkur per-
svipað, og eru þá þarna komnir
um 120 afkomendur Þorsteins
hjá þessum tveimur barna hans.
Ekki er ég svo kunnugur öðrum
„Land mins
iöður,
landið
Greinaflokkur
eftir Asgeir
Jakobsson
á móti mjög handlaginn.
Afinn virðir fyrir sér snáð-
ana og virðist öruggur um, að
kynfylgjan sú hin mikla sé
nægjanlega sterk handa einni
sjómannskynslóð enn.
Halldór kann margar sögur af
hæpinni siglingu, miklu erfiðL
aflaleysb ágangi togara, tví-
sýnni lendingu og margvísleg-
um erfiðleikum, en honum hef-
ur tekizt að hrista þetta allt svo
af sér, að hann nýtur nú ellinn-
ar broshýr og reifur og minnist
glaðrar æsku á f jölmennu heim-
ili. Þá var félagslíf mikið í
Garðinum og leikir fjörugir
með ungum mönnum og fólkið
þar deildi meira geði en nú er
orðið.
sónuleg kynni og heldur ill.
Hellan sú hin mikla, sem liggur
skammt frá bænum á Húsafelli,
er ekki ýkja þung en illt að ná
Séð úr lofti yfir Garðinn.
börnum Þorsteins. að þetta
verið rakið frekar hér, en þó
veit ég að margt er ótalið, t.d.
eru afkomendur Vilhelmínu
Þorsteinsdóttur og Auðunar
Sæmundssonar á Stóru-Vatns-
leysu fjölmargir. Það er mikið
salt í blóðinu á þessum ætt-
bálk, því að skipstjórnarmenn
af þessu kyni munu fylla þrjá
tugi.
Langmest af þessu fólki, eink-
um börn Halldórs og Jóhann-
esar hafa haslað sér völl í
heimabyggðinni eða hér og þar
á Garðskaganum og er þekkt
um þær slóðir að dugnaði.
Þannig hefur krafturinn í
Snorra náð út yfir gröf og
dauða, eins og við var að búast,
og enn myndi ekki bakfiskurinn
úr ættinni.
Hjá Halldóri sitja tveir snáð-
ar þar sfn við röbbum saman.
— Heldurðu, að þessir verði
sjómenn?
— Annar þeirra. Hann er sér-
staklega fiskinn. Hinn er aftur
nú en á þínum sokkabandsár-
um?
Ég veit það ekki. Það er ekki
gott að dæma um það, en það
eina, sem mér stendur stuggur
af í hegðun ungs fólks í dag,
er áfengisneyzlan, sem fer ört
vaxandi.
Við ræðum lítillega ástand og
horfur í sjávarútvegsmálum, og
Halldóri lízt ekki sem bezt á
vertíðina, en er þó ekki von-
laus um, að eitthvað rætist úr
með afla, ef gæftir verða skap-
legar. Honum þykir lítið vænt
um snurrvoðina og telur trollið
miklu hættuminna, ef hægt sé
að finna því stað með öðrum
veiðarfærum, og auðvitað vill
hann ekki þúsund lesta togara
upp í landsteina.
Við minnumst þess, að sjáv-
arútvegsmálaráðherra sé ættað-
ur úr Garðinum og nú séu Eng-
eyjarmenn, sem lágu forðum
fjölmennir við í Leirunni og
Garðinum á leið suður til róðra,
Framh. á bls. 24.
- ) ■«#-.. MMOH I
"Unin á OjuksstnSnm og þe irra börn.
unda tugnum. Ég haíöi nú e*-.a
gert ráð fyrir að ég kæmi til
með að tefja Halldór frá verki,
þó að ég heimsækti hann stund-
arkorn. Það kvöldar seint hjá
þeim, sem eljusamir eru. Hall-
dór tók mér ljúfmannlega, ó-
kunnugur manninum gerði
stanz á verkinu og bauð mér í
stofu.
Við hinkruðum við á hlaðinu
og Halldór sa^.1 i mér frá vörum
nafa verið ólendandi í norðlæg-
um eða austlægum áttum, þá
var Varaós þrautalending út-
róðrarmanna innar við Skagann
og var stundum þröngt sett í
Vörum. Leiðin er vandrötuð, og
enn eru uppi innsiglingamerki
á aðgerðarhúsunum í Vörum til
leiðbeiningar þeitn, sem þarna
leita landtöku, en þeir gerast
nú fáir, sem á þeim leiðbein-
handfestu á henni fyrir þá sem
óvanir eru steinatökum og varð
mér svo að því, að ég glírni ekki
við steina framar, en þarna
liggur hellan fyrir unga menn
til að reyna krafta sína við
Snorra og er þá rétt að þeir
séu minnugir þess, að hann
gerði meira en lyfta henni:
hann lék sér að henni.
Hinn mikli ættbálkur Snor)
hófst í Garðinum með Þorsteini
Kothúsavör (mesta vör við Varaós).
"'r frægastir um þessar mu ndir.
Þaðan eru þeir Gisla-