Morgunblaðið - 20.06.1967, Page 17

MORjGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 20. Júfrt 1007.
17
Þjóðhátíðarrœða Bjarna Benediktssonar, forsœtisráðherra:
Sjálfstæöi, frelsi og friöur
- verði öruggar undirstöður íslenzks þjöðfélags
MÖRGUM xnönnum, þekkt-
ram ag óþelkfctuan, á Isiland
firelsi sitt ag sj álfstæði að
þakka en enguim einum
manni neitt í námunda við
Jón Sigurðsison. Þess vegna
mr lýðvefldið endurreist á af-
mælisdegi hans ag flestir
munu eiga erfitt með að
buigsa sór nókkurn ísLending
tuonum meirú
SjlálJur átti Jón Siguirðsson
om Langa starfsævi ætíð
heima titamlands. Kom þar
hlvort tveiggja till, að hér hteut
hann aldrei þá stoðu, sem
honuim hæfði, og hann taldi
betur henta að búa þar sem
úrslitaráð yfir íslenzkum xruál
uan voru þá.
Nú finnst okkur óralangt
slfðan Jón Sigurðsson var
uppi, en enn eru þó á llíffi
nolkkur bundrUð íslemdinga,
eem faeddir voru á hans dög-
um. í þjóðansögunni er þet'ta
því efcki lamgur tími. E.t.v.
éttum við okfcur þó bezt á
því, hversu skamma stund
við höfium notið fud'ls freisis,
með þvá að buglieiða, að þeir,
sem fæddir eru eftir enduæ-
ireisn lýðveldisins og þess
vegna aldrei hafa hafft er-
Lendan þjóðhöfðingja, áttu
þless ekká kost að kjósa í
ffyrsta sfcipti til Ailþingiis fyrr
en nú síðastMðinn sunnudag.
Við töltum raunar um end-
urreisn lýðveldis á ísiandi,
en í þjóðveldinu gamla ríkti
efcki Lýðræði. Það eru því
einungis hinar alLra síðustu
kynslóðir íslendinga, sem
hiafa notið fulls freLsis í landi
sínu, þó að þjóðin sé mú búin
að liífia hér í nær elleflu h/undr
ulð ár. Eff við lftum til ann-
arra þjéða, þá eru þær nauða
ffáar, sem hafa farsæíili sögu
að segja. Víðast býr vaMið í
byssuhílaupum stjórnend-
anna, en ékfci hjá þjóðunum
sjiálfium. Enda er efcki firið-
vænlegra í heiminuim en svo,
að fiáir dagar eru síðan ís-
Lenzkir ferðalangar Lentu í
Mfishættu vegna skyndisitríðs,
sem liitlu munaði, að snerist
uipp í stórstyrjöld, og er raun
ar enxi ósýnt nema svo kunni
að fara.
Fredsi, sjálfistæði og friður
koma efcki af sjálfu sér. Því
miður eru þessi Lífsgæði eng-
uim ásköpuð, hvorfci íslend-
ingum né öðrum, né haldast
þau óumbreytanleg, þótt
ftengin séu um sinn. Menn
verða stöðugt að vinna úi
þeirra og halda þeiim. For-
ffeður ofckar glötuðu sjálf-
Stæði sínu, eftir að hafa búið
í landinu hátt á fjórðu öld.
Á ókikar dögum heiur fijöldi
þjóða glatað bæði firelsi og
sjiálifistœði og rnörg höfuim við
Kfað tvær heimsstyrjaldir,
þó að í bernsfcu okkar væri
talið ðhiugsandi, að sllilk ógæfa
gæti offtar að borið.
Fáir viija sjálfir verða fyr-
ir sviptingu fnelsis eða sjá'lf-
stæðis né þoda óffrið af öðr-
um. En enn er ekki Liðinn
nema mánuður frá því, að
espur, ófrjáls Lýður hrópaði:
„Við heimtum stríð“ einmitt
til fræðslu æðsta friðargæzlu
manni Sameinuðu þjóðanna.
Á íslandi eru fáir verjend-
ur þvíllíkra óskapa, en ekki
átta sig allir á, að enginn má
freomur hér en annarsstaðar
skjéta sér undan að gera sitt
t-ilL að firrast þau.
indi um náunga sína, er einn
svartasti bletturinn á nútíma
menningu þjóðarinnar. Heil-
brigð gagnrýni er Lífæð lýð-
ræðis, en vafasamt er hvort
meira er til Skammar að
gj alda fé fyrir að lesa ósann-
indavaðal eða hafa uppihald
af útgáfu slíks ósóma.
Hverjar stjórnmálaskoðan-
ir, sem menn hafa eiga allir
að sameinast uim að þvo af
þennan blett, enda er enginn
flokksLitur á bomum.
Sköðanaágreiningur stjórn
málaananna er allt annars
eðlis. Þar verða menn þó
einnig að gæta þess, að mis-
tök stjórnenda bitna sjaldn-
ast fyrst og fremst á sitjórn-
endunuim sjálfum heldur á
öllum almenningi. Það er því
milkill misskiilningur, þegar
sumir sýnast halda, að þeir
Bjarni Benediktsson flytur ræðu sína 17. júni.
geri það fyrir valdbaffa eOa
einhverja aðra en sjálfa sfig,
hiverniig þeir greiða atkvœði
við almennar kosningar. Þar
á kjósandinn sjálfiur mest í
húffi.
Undir ákvörðun kjósanda
kann að vera komin hans eig
m hamimgja og heiil þjóðar-
innar. Um þvílíka ákvörðun
dugir ékki að ætla, að al'lt
komi í einn stað niður eða að
varpa vandamum á aðra.
Kjósandi verður að heita
sinni eigin dómgreind, enda
þarf hann etóki að gera öðr-
um en sjálfis sín samvizku
reikningsskiL En þá ríður á,
að fcjósandi kunmi að meta
meina það, sem er mikiLsvert
en hið smávægilega, og setji
efcfci eigin augnabliiksvinning
ofar þjóðarhag. Slífct kernur
filestum í koll áður en lamgt
um Líður. Þess vegna ber
kjósanda efitir fömguim að
kynna sér öll sjómarmið og
skoðanir. Hann verður að
hafa vit fyrir sér sjálfur.
Að vísu getur kjósendum
missýnzt ekki síður en öðr-
um. Á íslandi beyigja siig þó
alildr a.m.k. í orði kveðnu,
fyrir löglegum úrsikurði
þeirra. Hér mundi fáum
koma í alvöru til hugar að
bagga áfcvörðun kjósenda
með beinni valdbeitingu eða
hindra að atkvæði séu greidd,
eins og um þessar mundir
má víðtsvegar sjá of mörg
dærni um. Annað mál er,
hvort þeir, sem undir verða
stilla andstöðu sinni í hóf.
En slíkt má maður manni
segja og er þar meira að
marfca athafnir en orð.
Dll skuLum við, konur og
fcaríar, ungir og gamlir, minn
ast þess, að hvert og eitt okk-
ar er ekki einungis smiður
sinnar eigin gæfu, heldur og
gæfu gervallrar þjóðarinnar.
L/eggjum okkur fram um, að
sú smíði verði lýtalaus og að
MenZkt þjóðfélag megi ætíð
hvíla á öruggum undinstöðum
sjálfstæðis, frelsis og friðar.
Alllt orkar tvímæLiis þá gert
er, og raunar er oft um fleiri
en tvo kosti að velja. Þegar
ákveða skal fer það eftir við-
horfi og þar méð skoðumum
hvers og eins, hvaða ákvörð-
un hann tekur. Jafnvel í
einkaLífii manna er iðulega
erfitt að segja með öhaggan-
legri viissu, hver kostur sé
beztur. Svo er þó mifcliu frem
uir, þegar áfcvarðanir skal
tafca í þjóðmálum, svo filókin
sem þau eru og samanslung-
in.
Þess vegna er eðlilegt, að
tM séu fleiri en einn stjóm-
málaÆLokkur, enda befiur eng-
inh þeirra einfcarétt á öllum
sanhleika. Menn geta haft og
fllutt mjög mismunandi skoð-
anir, alilir af jafnri samnfær-
ingu, og þarf þó vitanlegia
eigi ætíð svo að vera.
í þessum efnum steðjar
einmitt hætta að. í daglegum
skiptum teljum við langfilest,
að allur þonri samborgara
okkar séu heiðarlegir og
grandvarir menn. Því furðu-
Legri er sá staðfasti markað-
ur, sem hér sýniist vera fyrir
hinn ótrúlegasta óhroða.
BLaðaútgáfa, sem byggist á
því, að menn fýsi eða a.m.k.
fiái sig til að lesa vituð ósann-
Norræna neytendamálansfndin
heldur hér fund
í D A G klulklkan
9:30 fyrir hádegi, hefisi í Al-
þingishúsinu fundur Norrænu
neytendamálanefndarinmar. —
Hefst hann með ávarpi dr. Gylfa
>. Gíslasonar, viðskiptamála-
ráðherra. Á fundinum eru þrír
fulltrúar frá hverju Norður-
landanna, auk ráðgjafa. Formað-
ur nefndarinnar er Ursula Vail-
berg frá Svíþjóð.
Nefndin (Nordisk Komité for
Konsumentsspörgsm&lj var sett
á fót 1957 samkvæmt ályktun
fundar Norðurlandaráðs sama
ár. Fyrsti formlegi fundur henn-
ar var í janúar 1958, en fslend-
ingar gerðust ekki aðilar að
nefndinni fyrr en 1962. Ríkis-
stjórnir landanna skipa nefndar-
menn. Frá íslandi eru það
Sveinn Ásgeirsson, hagfræðing-
ur, Björgvin Guðm.undisson, deild
arstjóri og Þórir Einarsson,
viðskiptafræðingur.
Nefndin hefur haft skrifstofu
í Osló frá 1964, og hefur starf
hennar stöðugt farið vaxandi.
Hlutverk hennar er, að efla sam
starf og samræmingu á sviði
neyzluvörurannsókna og neyt-
endafræðslu á Norðurlöndum, og
a-ð gæta hagsmuna neytenda.
Hefur í þessu sambandd veTÍð
unnið að endurskoðun ýmissa
laga, sem mörg hver hafa verið
samin í norrænu samstarfi, og
eru nær samhljóða í öllum lönd-
unum, til dæmis lausafjárkaupa-
Lögin og lög um vamir geign
óréttmætum verzlunarháttum.
— Á fundinum hér, sem stendur
þriðjudag og miðvikudag, verð-
ur meðal annars rætt um neyt-
endafræðslu í skólum, bilatrygg
ingar og kaupalögin. Fundurinn
í Reykjavík er sá fyrsti, sem
hér er jafnframt haldinn, og jafn
framt 16. fundur nefndarinnar.
9 menn sæmdir heiðurs-
merkjum fálkaorðunnar
FORSETI íslands sæmði eftir-
farandi menn heiðursmerkjum
hinnar íslenzku fálkaorðu á
þjóðhátíðardaginn, 17. júni:
Dr. Pál ísólfsson, tónskáld,
stjörnu stórriddara fyrir störf að
íslenzkum tónlistarmálum.
HaUgrím Fr. Haligrímsson,
forstjóra, stórriddarakrossi, fyr-
ir störf á sviði viðskiptamála.
Kristján Aðalsteinsson, skip-
stjóra, stórriddarakrossi, fyrir
skipstjórnarstörf.
Jónas Magnússon, skólastjóra,
Patreksfirði, riddarakrossi fyrir
miargháttuð félagsmálastörf.
Ólaf Helgason, lækni, riddara-
krossi fyrir læknisstörf.
Pétur Sigurðsson, forstjóra
Landhelgisgæzlunnar, riddara-
krossi fyrir embættisstörf.
Sigurð O. Björnsson, prent-
smiðjustjóra, Akureyri, riddr \ -
krossi fyrir störf að prentiðn og
fyrir skógræktarstörf.
Svein Jónsson, bónda, Egils-
stöðum, riddarakrossi, fyrir bún
aðar- og félagsmálastörf.
Trausta Einarsson, prófessor,
riddarakrossi, fyrir vísinda- og
kennslustörf.
(frá orðuritara).