Morgunblaðið - 04.07.1967, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 4. JÚLÍ 1967.
17
Norðmenn og efnahagsbandalagið
Sækja um fulla aðild — en aukaaðild hugsanleg
Noregsbréf frá Skúla Skúlasyni
í ALLAN vetur hefur EEC —
Efnahagsbandalagið — verið of-
arlega á dagskrá I norskum
stjórnmálaumrseðum, en þrátt
fyrir öll blaðaskrif og umræður
hafa engin skýr svör fengizt
við spurningunni: Hvað vinna
Norðmenn við hugsanlega þátt-
töku og hvað missa þeir við að
sitja hjá?
Þegar Bretar afréðu að sækja
um aðild í vetur — þrátt fyrir
hryggbrotið, sem þeir fengu hjá
de Gaulle fyrir fjórum árum —
sóttu Danir þegar í stað um
aðild og sama gerðu frar. Þess-
ar tvær þjóðir eru landbúnaðar-
þjóðir og eiga tilveru sína und-
ir haftalausum útflutningi kets
og eggja, smjörs og osta. — Hér
gegnir öðru máli um Noreg. Þar
lifir aðeins 13—14% af þjóðinni
á landbúnaði og framleiðslan
gerir litlu betur en að fullnægja
þörf landbúa sjálfra hvað snert-
ir ket og mjólkurafurðir, en
korn verða Norðmenn að flytja
í allstórum stíl og sömuleiðis
grænmeti og ávexti. — Samt er
það einmitt landbúnaðurinn, sem
mestur vandinn er að halda
skaðlausum, ef Norðmenn yrðu
aðilar í EEC, því að Rómar-
samningurinn leyfir ekki að
stjórnin greiði niður landbún-
aðarafurðir, eins og hún verður
að gera nú, sökum þess að
norski búskapurinn á við erfið-
ari kjör að búa en danskur eða
írskur, vegna lakari landgaeða
og verri veðráttu.
Það er ekki nema lítið brot
af þjóðinni, sem lifir á fiskveið-
um sem aðalatvinnu, en samt
nema fiskafurðir um 10% af
útflutningi þjóðarinnar og fiski
mjöl og lýsi um 8%. Hér er
því mikið í húfi fyrir þá, sem
útveg stunda, að njóta þeirra
hlunninda, sem fylgja aðild að
Efna'hagsbandalaginu, en hve
mik:l þau gætu orðið er enn
óvíst, því að endanlegar reglur
um fiskmarbaðinn í EEC eru
ekki komnar enn. Samt má telja
að útvegsmenn séu yfirrleitt
fylgjandi aðild að EBC.
En það er iðnaðurinn, sem
mestu máli skiptir í þesu sam-
bandi. Um 26% þjóðarinnar lif-
ir á honum og hann skilar bróð-
urpartinum af þeim gjaldeyris-
tekjum, sem þjóðin lifir á. Ef
útflutningur málma og málm-
vöru, véla, kemiskrar vöru og
skógarafurða ætti að vera háð-
ur háum innflutningstolli helztu
iðnaðarlanda Evrópu í framtíð-
inni, væri vá fyrir dyrum í Nor-
egi.
Það er EFTA — fríverzlunar-
bandalagið — sem að miklu leyti
hefur bjargað hag meðlima sinna
undanfarin ár — allra nema
hins stærsta í þeim hóp, Bret-
um, sem heyja nú svo þungan
róður fyrir efnahagstilveru sinni
að þeir sækja á ný um aðild
að EEC til að bjarga sér. En
til dæmis um hve mikla þýð-
ingu EFTA hefur haft fyrir Nor-
eg, má nefna, að í hittifyrra var
45% af útflutningi landsins til
EFTA-landanna, 25% til EEC-
landa, 9% til USA og 21% til
allra annarra landa. En inn-
flutningurinn skiptist þannig:
42% frá EFTA, 29% frá EEC,
7% frá USA og 22% frá öðrum
löndum.
Ef Bretland hverfur í Efna-
hagsbandalagið verður EFTA
ekki nema skuggi af því sem
nú er. Þess vegna sækja Norð-
menn nú um aðild, og væntan-
lega er umsókn frá Svíum í upp
siglingu.
II.
Hér í Noregi hefur nokbur
vafi þótt á því, hvort norska
stjórnin muni leggja til við
Stórþingið tillögu um fulla að-
ild að EEC eða auka-aðild (ass-
osiering). Nú er úr þessu skor-
ið.
Þann 16. júní lagði Per Bort-
en, forsætisráðherra, fram í
ríkisráði tillögu stjórnarinnar i
um fulla aðild að EEC. Segir þar
að stjórnin standi einhuga að I
henni.
í forsendunum stendur, að að-
ildin mundi hafa aukna hags-
muni í för með sér, en að nauð-
syn sé á, að sér-reglur verði
settar vegna landbúnaðarins, og
telur stjórnin að þær geti sam-
rýmst ákvæðum Rómar-sam-
þykktarinnar.
Stjórnin telur að það sé ekki
brot á stjórnarskránni að gang-
ast undir ákvæði Rómar-sam-
þyktarinnar, en hefur þó beð-
ið þrjá sérfróða prófessora um
álitsgerð í þessu, áður en um-
ræður hefjast í Stórþinginu. En
aðild að Rómarsamþyktinni fylg
ir sjálfkrafa aðild að Kola- og
stáLsambandi Evrópu og að
Euratom.
Vandinn í málinu er sá, að
finna leið til að bæta landbún-
aðinum upp þann tekjumissi,
sem hann verður fyrir. Hve mik
ill hann yrði, ef ekki kæmi bæt-
ur í staðinn, er ekki gott að
segja. Sumir nefna 1090 en aðr-
ir 700—800 milljónir norskar. A
fjárlögum síðasta árs voru áætl-
aðar 1084 milljónir til „pris-
stötte“ og mestur hluti þess fjár
rennur til landbúnaðarins, ýmist
í niðurgreiðslur á afurðum eða
sem styrbur til áburðar- og
kraftfóðurkaupa. Niðurgreiðslur
afurðanna samrýmast ekki regl-
um EEC, og þess vegna þarf
Noregur að fá sérstaka undan-
þágu til þess að halda bændum
skaðlausum. Bent hefur verið á,
að hægt sé að bæta bændum upp
skaðann með þvl að breyta
skattalöggjöfinni og veita þeim
hagkvæmari stofnlán en nú ger
ist, en þetta mundi varla nægja.
— Þess vegna er bændaflokk-
urinn — „senterpartiet" — lík-
lega klofnastur allra stjórnar-
flokkanna í þessu máli. Á um-
ræðufundi, sem sjónvarpið sendi
út kvöldið eftir að stjórnartil-
kynningin kom, var það tals-
maður þessa flokks, Lars Leirs,
sem hafði einna mest að at-
huga við tillöguna, en fulltrú-
ar hinna stjómarflokkanna
fylgdu henni eindregið. Full-
trúar Verkamannaflokksins
fundu einkanlega að því, að til-
lagan kæmi svo seint fram og
því yrði þingið að „hespa hana
af“ í flýti. — Finn Gustavsen
,,sosialistisk folkeparti" var að
sjálfsögðu eindreginn á móti.
Þess má geta, að Borten for-
sætisráðherra taldi rétt að þjóð
aratkvæði færi fram um vænt-
anlega aðild að EEC, ef almenn
krafa kæmi fram um það. En
annars virðist þetta mál ekki
vel fallið til þjóðaratkvæða-
greiðslu, því að það er svo flók
ið og margþætt, að það er helzt
á valdi sérfræðinga að gera sér
grein fyrir hvað í því felst. —
Um eina hlið málsins hefur ver-
ið furðu hljótt í öllum þeim
umræðum, sem um það hafa
orðið: atvinnuréttindi EEC-þjóð-
anna i NoregL
n.
En þetta á vafalaust eftir að
skýrast. Því að þó mikið hafi
verið rætt og ritað um EEC í
Noregi undanfarið, er það efcki
nema formáli að því sem koma
skal. Vafalaust Mða mörg ár
þangað til úrslit koma í mál-
inu, nema því aðeins að þvert
nei bindi enda á alla norska
EEC-þ>anka.
Wilson hinn brezki hefur að
vísu fengið vinsamlegar undir-
tektir hjá öllum EEC-þjóðum
nema Frökkum, en þegar hann
heimsótti de Gaulle núna á dög
unum, var sama hljóðið í hers-
höfðingjanum og áður. Hann
virðist hræddur um að það rýri
„gloríu" Frakklands innan EEC,
að Bretar fái aðild að sam-
þykktinni. Viðtal Breta við EEC
er í rauninni ekki byrjað og
fróðir menn fullyrða, að það
taki ekki minna en tvö ár að
gera út um umsókn Breta. Ef
úrslitin verða neikvæð þar,
breytir það aðstöðu annarra
EFTA-landa, því þá verður nauð
syn þeirra á EEC-aðild ekki
Per Borten
— hefur borið fram tillögu
um fulla aðild Noregs.
jafn brýn sem ella mundi, og
EFTA mundi geta starfað áfram
eins og hingað til.
Það eru yfirleitt mörg — ef..“
á leið Noregs í þessu máli. Ekki
sízt í sambandi við þær sér-
kröfur, sem þeir ætla að gera
vegna landbúnaðarins. Svo að
þó Bretar fái aðild er ekki þar
með sagt að Norðmenn fái hana.
Þá er það auka-aðild (assosi-
ering), sem norska stjórnin hef-
ur sem varaskeifu. Hún getur að
vísu komið að nokkru gagni fjár
hagslega, en auka-aðilar í EEC
eru skör lægra settir en aðrir
og áhrifalitlir um stjórn og að-
gerðir bandalagsins.
— — Nú á Stórþingið að
fjalla um stjórnartillöguna áður
en því verður slitið fyrir sum-
arleyfið. Enginn vafi er á því
að tillagan verður samþykkt.
Það er gizkað á að ekki verði
nema 10—12 atkvæði á móti
henni.
Skúli Skúlason.
Flóttamönnum leyft
að snúa heim
Hafnar brúarbyggingar á Jökulsá
á Sólheimasandi og Fnjóská
- auk minni brúa i Olfusi, Borgarfirði og Strandasýslu
Tel Aviiv, 2. j úíl’í — AP
ÍSRAELSSTJÓRN ákvað í
dag að leyfa flóttamönnum
frá vestri bakka Jórdan-
fljóts, sem ísraelsmenn hafa
nú á valdi sínu, að snúa aft-
ur til fyrri heimkynna sinna,
en þeir höfðu flestir flúið
yfir fljótið til Jórdaníu. í
tilkynningu stjórnarinnar
segir, að þetta leyfi verði í
Teheran, 30. júní — AP
STÓR kringlóttur hlutur
„þrisvar sinnum stærra en
tuglið“, að sögn sjónarvotta,
sást suðaustan Teheran klukk
an rúmlega átta síðdegis að
staðartíma og stóð við í eina
og hálfa klukkustund. Sagt
var frá þessu í kvöldblaðinu
„Ettelaat" og sagði þar að
um 10.000 manns hefðu séð
„kringlóttan, skínandi" hlut,
sem stóð þarna „skær og
glampandi“ áður en hamn
þaut í burtu. Því var haldið
fram að hlutur þessi, sem
eins og áður sagði var talinn
þrisvar sinnum stærri en
tuglið, hefði lent í útjaðri
borgarinnar, en síðan hafið
sig á loft og horfið mönnum
sjónum á svipstundu.
gildi til 10. ágúst n.k. Meðal
skilyrða, sem flóttamennirn-
ir þurfa að uppfylla til að fá
að snúa til fyrri heimkynna
sinna, eru þau, að þeir verða
að færa sannanir fyrir, að
þeir hafi búið þar áður og
verða að heita því að ógna
ekki öryggi ísraels. Enginn
munur verður gerður á íbú-
um vestri bakkans og flótta-
mönnum frá Palestínu.
Meðan á stríði Araba og
ísnaelsmanna stóð og eftir að
því Lauk munu um 100.000
manns hafa flúið ytfir Jóndan-
fllijót. f Jei-úsaLem upplýsti vara-
formaður fLó tt a.m a nna nef ndar
SÞ, John Redidaway, að uim 80%
þeirra hefðu verið stfcnáðir flótta
menn.
Á næstu vilkuim verða 100.000
ftóttamenn ifrá vesturbaikka
Jóndan fluttir úr yifinfyilltum
skóluim í Amman í nýbyggðar
fltóttamannaibúðir. Ftóttamanna
búðirnar munu talka 5—10.000
manns hiver og kosita um 370.000
dali. Till viðbótar verður hverri
fllóttamainn'afjölslkyllidiu séð fyrir
prímus, stráimottu og kæli. —
Kostnaðinn aif búðunum ber
flóttamannaniefnd Sameinuðu
þjióðanna.
MBL. hafði í gær samband við
Árna Pálsson yfirverkfræðing
hjá Vegagerð ríklsins og spurð-
ist fyrir um brúarbyggingar í
sumar. Sagði Árni, að nú væri
verið að vinna við brúarbygg-
ingu á Jökulsá á Breiðamerkur-
sandi, Jökulsá á Slheimasandi,
Fnjóslká í Fnjóslkada'l1, Gljófur-
holtsá og Bakkárholteá í Ölfusi,
Flókadalsá í Borgarfirði, Kjósará
og Reykjafjarðará í Stranda-
sýslu auk nokkurra smærri brúa,
er væru innan við 10 metrar að
lengd.
Árni sagði, að brúin yfir
Jökulsá á Breiðamerkursandi
væri hengibrú 110 metra löng og
væri það með lengstu hengi-
brúm, er byggðár hefðu verið
hérlendis. f fyrrasumar hefðu
verið byggðir turnar og akkeri,
en nú væri unnið við að koma
fyrir stálverkinu og strengjun-
um. Yrði því verki væntanlega
lokið í haust. Verkstjóri við
þessa brúarbyggingu er Jónas
Gíslason, brúdrsmiður.
| Brúin yfir Jökulsá á Sólheima-
| sandi verður 159 metra löng. Er
það stálbitabrú með steyptu
gólfi og í fimm höfum. Er þessi
brú byggð í stað eldri brúar og
stendur 70—80 metrum fyrir
neðan hana. Eldri brúin var
byggð 1920 og þykir nú ekki
svara til þeirrar umferðar, sem
um hana fer, auk þess sem hún
skemmdist mikið 1 flóðum í
fyrra og 1965. Eru stöplarnir 5
grafnir eins mikið niður eins og
jarðvinnutæki ná, eða frá 3—4,8
metrum. Verður smíði brúarinn-
ar væntanlega lokið í sumar.
Verkstjóri við brúarfsmíðina er
Haukur Karlsson.
í Ölfusi er verið að byggja
tvær brýr. Eru það brýr yfir
Gljúfurholtsá, er það 12 metra
bitabrú með tvöfaldri aukbraut
og á sömu slóðum er verið að
byggja brú yfir Bakkárholteá. Er
það samskonar brú og jafnlöng.
Báðar þessar brúr eru gerðar
sökum þungaflutninga til Búr-
fellsvirkjunar.
í Borgarfirði er unnið að smiði
á brú yfir Flókadalsá, nálægt
bænum Brúsholti. Er sú brú á
sýsluvegi og gerð fyrir innan-
héraðssamgöngur. Er brúin stál-
bitabrú með timburgólfi, 30
metra löng.
í Strandasýslu er verið að
byggja brú fyrir Kjósaré og
Reykjafjarðará í Reykjafirði. Sú
fyrrnefnda er 14 metr^r, en síð-
arnefnda 20 metra. Báðar þessar
brýr eru stálbitabrýr með timb-
urgólfi. Þegar lokið er við bygg-
ingu þessara brúa verða komnar
brýr á allar ár á þjóðveginum á
Ströndum og verður þar með
fært fyrir alla bíla norður til
Norðurfjarðar.
Þá er hafin smíði á brú yfir
Fnjóská í Fnjóskadail. Kemur
sú brú í stað gömlu brúarinnar,
er byggð var árið 1908. Verður
þessi brú 93 metra löng stál-
bitabrú með steyptu gólfi og tvö-
faldri akbraut. Verða stöplarnir
byggðir í sumar, en næsta sumar
á svo að ganga frá stálbitunum.
Verkstjóri þessarar brúarbygg-
ingar er Þorvaldur Guðjónsson.
Fyrir utan ofantaldar brúar-
byggingar sagði Árni Pálsson,
yfirverkfræðingur, að í smíðum
væri allmargar minni brýr, flest-
ar innan við 10 metra langar.