Morgunblaðið - 17.08.1967, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. AGUST 1967
Hægláti hðfuðsmaðurinn frá Alsír
sem ræður örlögum Mosie Tshombes
Hver er hann keppinautur Nassers?
„INNAN tveg-gja mánaða verð-
ur bundinn endir á líf stjórn-
arinnar með sama hætti og hún
fæddist — með byltingu hers-
ins“. Slík var niðurstaða
skýrslu, sem barst til frönsku
leyniþjónustunnar í apríl sl. —
skýrslu, sem fjallaði um stöðu
og framtíðarhorfur stjórnarleið
togans í Alsír, Houaris Boume-
diennes. Og ekki var laust við,
að frönskum yfirvöldum hlýn-
aði við að sjá þennan spádóm,
því að Boumedienne hefur
sannarlega ekki verið vinsam-
legur Frökkum, frá því hann
tók við völdum.
Og það var eki aðeins, að I
skýrslunni væri spáð falli
Boumediennes sem stjórnarleið
toga, heldur dregin upp ná-
kvæm mynd af því hvernig
byltingin mundi fara fram og
tilgreint nafn þess manns, sem
fyrir henni mundi standa.
Að sjálfsögðu yrði þetta bylt
ing hersins og leiðtoginn höf-
uðsmaður, að nafni Tzibiri,
reyndur hermaður, sem fylgzt
hefur gjörla með því, hvernig
farið er að í þess háttar mál-
um. Það var einmitt hann, sem
færði fyrrum forseta Alsír,
Ben Bella, þær fregnir upp í
svefnherbergi hans, að skrið-
drekar hefðu umkringt hús
hans og 33 mánaða valdatíma-
bili hans væri lokið.
„Nú — sagði í skýrslunni —
væri senn komið að Boume-
dienne að fá slíka heimsókn í
svefnherber.gið sitt. Hann gæti
hvenær serri væri, búizt við
því að heyra högg örlaganorn-
arinnar á hurðinni. Tzibiri
væri sjálfur maður metnaðar-
gjarn og hefði að auki full-
komna ástæðu til þess að bola
Boumedienne úr valdastóli, því
að á 18 mánaða stjórnartíma-
bili hefði honum hvorki tekizt
að leysa efnahagsvandræði
Alsírbúa né afla sér eða landi
sínu nokkurrar viðurkenningar
eða álits á alþjóðavettvangi
En nokkru seinna er skýrsl-
an var skrifuð, breyttust horf-
ur og ástand heimsmálanna.
Styrjöldin milli Araba og ísra
elsmanna brauzt út og hún hef-
ur gersamlega breytt stöðu
Boumediennes. Sú niðurlæging
sem styrjöldin varð Nasser, for
seta Egyptalands, skapaði
tómrúm í hinum arabíska
heimi, sem höfuðsmaðurinn
hægláti frá Alsír smeygði sér
í. Eins og nú háttar málum er
Boumedienne sterkasti ríkis-
leiðtogi í heimi Araba.
Efnahagsástandið í Alsír
kann að sönnu að vera rétt eins
slæmt og áður — en á vett-
vangi utanríkismála hefur
staða hans styrkzt svo um mun
ar. Frá því styrjöldinni lauk
hefur hann að auki hrisst af
sér að nokkru drungann og að-
gerðarleysið, sem virtust hon-
um svo í blóð borin og hann
hefur reynt að fylgja eftir þess
ari nýju og bættu stöðu sinni.
Svo hefur virzt til þessa, sem
Boumedienne væri beinlínis
óhreyfanlegur. Hann hefur
sama og ekkert farið úr landi
frá því hann tók við völdum.
En frá lokum styrjaldarinnar
fyrir botni Miðjarðarhafsins
hefur hann farið tvívegis til
Moskvu og einnig bæði til
Kairó og Damaskus. Þar gekk
hann meira að segja svo langt
að halda ræður opinberlega —
ræður, sem einkenndust meira
af blóðþorsta en fáguðu tungu-
taki. Boumedienne hefur not-
að hvert tækifæri til þess að
sýna, að hann er öfgafyllstur
Boumedienne.
allra arabísku ríkisleiðtog-
anna. Hann er ekki aðeins and-
vígur samningum milli ísraels
og Arabaríkjanna — hann neit
ar einnig að viðurkenna vopna-
hléið. Hann hefur hvatt óspart
til aukinna hernaðaraðgerða
og til þess að tryggja, að Ara.ba
ríkin gangi ekki til samninga
við ísrael, hefur hann góðfús-
lega boðizt til þess að úthella
blóði landsmanna sinna til þess
að hjálpa sínum arabísku
bræðrum. Haft er eftir alsírsk-
um embættismanni að „bróðir
Boumedienne" sé að íhuga
hvernig komið verði í fram-
kvæmd skæruhernaði í Jerúsal
em og á Gazasvæðinu".
En þrát fyrir stór orð og
harða afstöðu virðist Boume-
dienne eiginlegt að fara að
hlutunum með nokkurri gát.
Það kemur meðal annars í Ijós
af framkomu hans í máli Moise
Tshombes þar sem hann ætlar
sér greinilega að fara sér að
engu óðslega. Enginn veit enn,
hvað hann ætlar sér að gera;
hvort hann ætlar að framselja
Thsombe í hendur Kongó-
stjórn, dæma hann endanlega í
Alsír eða fá mál hans í hend-
ur sérstökum afrískum dóm-
stóli.
En hver er þessi maður, sem
situr svo á örlögum Thsombes?
Persónulegt líf hans er svo á
huldu, að slíks eru fá eða eng-
in dæmi um stjórnarleiðtoga.
Þeir eru a.m.k. ekki margir,
sem ekki er hægt að komast
að, hvort eru kvæntir eða hve
nær þeir eru fæddir.
Það er til lítils að leita upp-
lýsinga um hann hjá venjulegu
fólki í Alsír. Ekki svo að skilja,
að hann veki því ótta — eins
og til dæmis Trujillo þegnum
Dóminikanska lýðveldisins á
sínum tíma, þeir þorðu tæp-
ast að nefna nafn bans og köll-
uðu hann sín í milli herra Jack
son. Nei — i Alsír vita þeir
bara ekkert um Boumedienne.
Hann er afskaplega ólíkur
Ben BelLa, sem kunni. vel sam-
skiptum við evrópska sendi-
menn og var maður félagslynd
ur. Boumedienne reynir ekki
einu sinni að vera vingjarn-
legur. Hann kemur mjög sjald-
an í boð til erlendra sendi-
manna og þá sjaldan hann kem
ur þangað, tákmarkast sam-
ræður hans næstum algjörlega
við ráðherra stjórnar hans.
Haft er eftir sendiherra einum,
sem verið hefur í Alsír allt frá
því hann komst til valda, að
þeir hafi aldrei svo mikið sem
tekizt í hendur.
Alsírskir borgarar eru því
vanir að sjá mynd Boumedienn
Nasser.
es í blöðum og sjónvarpi og
þeir kunna líka að sjá hann ein
hvers staðar á ferli, við að
leggja blómsveiga eða taka á
móti blómvöndum. En tæpast
fleiri en tíu af hverjum þús-
und_ Alsírmönnum hafa heyrt
hann mæla orð af munni.
Eftir því, sem næst verður
komizt hefur Boumedienne
fæðzt annað hvort árið 1925
eða 1927 og verið skírður
Mohammed Boukharraba. Lítið
sem ekkert er vitað um fjöl-
skyldu hans — en sú saga sögð,
að eirihver gamall vinur hans
hafi árið 1960 spurt hann,
hvernig móður hans liði og
Boumedienne. þá svarað, að
hann hefði ekki séð hana í
þrettán ár.
Hann fæddist í Guelma
nærri Bone — sem nú heitir
Annhába. Foreldrar hans voru
fátækir og sennileg.a ólæsir og
óskrifandi. Einhvern veginn
tókst honum þó að brjótast til
mennta. Hann stundaði nám í
arabískum bókmenntum við
Zitouna háskólann í Túnis og
síðan við A1 Azher háskólann
í Kairó. Þegar Frelsisher Alsír-
manna — NLF — hóf þjóðfrels
isstríðið gegn Frökum í nóvem
ber 1054, var Boumedienne,
þ.e.a.s. Boukharraba, starfandi
sem skólastjóri í Guelma. Ben
Bella, sem var vinur hans, fékk
hann með sér í þjóðfrelsishreyf
inguna og þá mun Mohamed
Boukharraba hafa breytt nafni
sínu í Houari Boumedienne.
Óvíst er hversvegna — hvort
það v.ar af öryggisástæðum eða
hvort hann vildi þar með segja
skilið við fortíðina.
Árið 1927 var han orðinn leið
togi fimmta hersvæðis þjóð-
frelsishersins og 1960 varð
hann yfirmaður hersins alls.
Þá hafði han aðalbækistöð í
Túnis, í smáborginni Chardi-
maon og stjórnaði þaðan hern-
aðaraðgerðum. Um • þessar
mundir er sagt, að han hafi ver
ið lærisveinn Maos, Castros og
Che Cuevara. Franskar upplýB-
ingar herma, að hann hafi feng
ið hernaðarþjálfun bæði í Rúss
landi og Kína en ekki er talið
líklegt, að þær upplýsingar eigi
við rök að styðjast.
Að sögn kunnugra, var
Boumedienne einlægur múham
eðstrúarmaður og á ytra borð-
inu, að minnsta kosti virtist
hann ékki haldinn neinum
meiri háttar göllum, — nema
ef vera skyldi, að hann keðju-
reykti og virtist gersamlega
sneyddur áhuga á því að um-
gangast fólk, ef telja á slíkt til
galla. Boumedienne var þá
fremur orðlagður fyrir heiðar-
leika, samvizkusemi og dugnað
en baráttueðli og byltingar-
huga.
Þegar Alsír hafði fengið sjálf
stæði, beitti Boumedienne hern
um til þess að tryggja valda-
stöðu Ben Bella. Hann var ein-
lægur stuðningsmaður hans og
gerði, að því er virtist, ekkert
til þess að keppa við hann. Ben
Bella var félagslyndur, eins og
áður sagði og safnaði að sér
frönsku mælandi vinum og
kunningjum — hann talaði ara
Thosmbe.
bísku ekki vel. Boumedienne
var hins vegar betur mælandi
á arabíska tungu og fylgdi Ben
Bella venjulega eftir eins og
þögull skuggi. Það eina, sem
vakti athygli við hann, voru
órólegar hreyfingar tóbaks-
brúnna fingranna.
Þegar Boumedienne gerði
byltinguna gegn Ben Bella,
sagði hann meginástæðuna þá,
að Ben Bella hefði horfið af
braut þeirrar stefnu — eins
konar samblands af marxisma
og titóisma — sem byltingar-
stjórnin hefði upphaflega ákveð
ið og þess í stað komið á óhóf-
legri persónudýrkun.
En sannleikurinn er sá, að á
stefnu stjórnarinnar hafa ákaf-
tega litlar breytingar orðið fyrir
utan að pergónudýrkun er úr
sögun.ni. Stjórnin lætur enga
andistoðu viðgangast. Þeir, sem
gera sig Mklega til slSkrar starf
sami. eru í skyndi settir bak
við lás og slíá. Að öðru l'eyti er
meira í AMr en í mörgum öðr-
um rífejum, þar sem fíLokiksein-
ræði ríkir. Vafalaust geta
kommúniistar í Alsír þó öfúnd-
að slfeoðanbræður sína í fsrael
af því frelsi, sem þeir búa við,
en talið er að pólitískir fangar
í Alsír séu elfeki fíleiri en svo
'sem tvö hundruð.
f fangeflsium tíðkast hinsveg-
ar enn þann dag í dag að roenn
séu beittir pyndingum. Þeir,
sem hallda uppi vðrn fyrlr þetta
ástand, segja að þær séu aríur
frá tíð Frafeka. Haft er eftir
Ben nofekrum Hamza, kunnasta
pyndara í Alsír. að hann beiti
tsýnu fíágaðri aðferðum en fyrir
rennari hans, — án þess nánar
væri getið í hverju munuruin
væri fóliginn.
Ban Belfla er enn. á lífi og
honum hefur ekki verið gert
mein í fangeMnu. Fjölskylda
hans fær að heimsækja hann
á bátíðisdögum. Talið er lík-
legt, að þessa tiltölulega góðu
meðferð megi Ben Bella að
verull'egu leyti þakfca vini sín-
um Nastser. Hann sendi, efti-r
byltinguna 1965 fjödimenna
sendinefnd tiil AILsár til þess að
biðja Ben Bella griða.
★
Boumedienne sagði einhverju
sinn, að stetfina sín væri að
byggja upp þjóðfélag, þar sem
ríkti sa-nnur sósialismi. Nýlega
gerði ha-nn þá grein fyrir af-
stöðu sin-ni í ísraelsttnálinu, að
baráttan við ísraelsim'enn væri
nauðsynl-e-gur þáttur í því að
fcorna á blytingarstjón-um í ö!l-
um Arabaríkjunum í stað hinna
ih-aldisisamari stjóm-a. Á heima
vettivangi verður hins- vegar
etoki séð, að sósíaŒistísk stefna
hans hafi borið mikinn árang-
ur. Hún befur að minnsta kosti
efeki næigt til þes's að bæta það
tjó-n, sem a-lsírskt efnahagsilíf
varð fy-rir við brottflutning u-m
900.000 fransifera manna.
Frakkarnir létu eftÍT sig
Allsír blómis'trandi efnahag, em
Alsírmenn hafa vanrækt herfi-
lega vegna sfeorts á tæknimennt
uðum mönnum. Útffliutningur
víns oig grænmetis, sem eitt sinn
var mjög mikill, er nú nær
enginn orðinn.
Alisírbúar eru yfirl'eitt lít.ið
hrif-nir atf þeirri stefnu spar-
semi og hógværð í lífsháttum,
sem Boumedienine boðar og
virðLst sjálfur lifa eftir. Þeir
skilja efeki hversvegna þeirra
auðuga lan-d. sem bæði á olí-u-
og jarðgasilindir í miklum mæli
getur efcki fært þeim sæmil'eg
lífskjör. Ennþá er svo háttað,
að 85% ibúanna búa á 15%
landsvæðiis ríikisins. Helmingur
vinnuaifílsins, um 1.5 milljón
manna, hefur ekkert að gera,
80% karkn'a-nna eru óllæsir og
óskrifandi — um feonurna-r veit
enginn, það hefur ekki verið
kannað.
Með því að nota sína nýju
aðstöðu á vettvangi utanrífcis-
mála getur Boumedienne ef-
laust um hríð fengið Alsírbúa
til þesis að sætta sig við erfið-
leifca og fórnir. f hinni átoöfu
hugsjónabaráttu Arabainna að
sameinast í stríði gegn ísra-el
eru þeir eflaust fúsir að leggja
hart að sér. Þúsundir alsínskra
námsmanna gangast nú undir
námskeið í herþjálfun. Blöð
í Alsír tala mikið um þessi
námskeið og þau ræða einnig
um, að fyriThugað sé að koma
á endurþjálfunarnámskeiðum
fyrir þá, sem stunðuðu hermd-
arverk og skærúhernað fyrir
fr-elsisherinn í sjálfstæðisbarátt
unni. En líklegt er, þegar allt
kemur til alls, að stjóminni
sé hætt við falli meðan ástaind-
ið er svo, að fjöldi manna verð
ur á hverri nóttu að hafast við
í göturæsunum.
Hugsanlegt er, að skýrsla
frönsku leyniþjónustunnar auk
ist að gildi aftur eftir nokkra
mánuði, þegar lengra er liðið
frá óförum Nassers og hann
getur aftur farið að láta ljós
sitt skína. Nasser veit, að stjóm
hans á að baki sér breiðan
stuðning alþýðunnar — það
kom bezt í ljós, er hann bauðst
til að s-egja af sér eftir ósigur-
inn í styrjöldinni — og hann
verður áreiðanlega ekki ánægð
ur með, að Boumdienne haldi
frá honum athygli til lengdar.
Þá má búast við, að Boumedi-
enne megi aftur fara að hlusta
eftir höggum örlaganna á svefn
herbergishurðinni sinni. Og
kannski gengur þar inn einn
góðan veðurdaginn maður með
byssu og tilkynnir homum, að
stjórnartíð hans sé á enda.
Hver veit?
Afgreiðslustarf
Rösk og reglusöm stúlka ekki yngri en 20 ára,
óskast til afgreiðslustarfa I sérverzlun í Miðbæn-
um 1. sept. n.k. Tilboð ásamt uppl. um menntun,
aldur, og fyrri störf sendist blaðinu fyrir n.k.
þriðjudag, merkt: „Verzlun 5790.“