Morgunblaðið - 13.12.1967, Qupperneq 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 13. DES. 19«7
Aldarsaga lönaðarmanna-
félagsins í Reykjavík
Gísli Jónsson: Saga Iðnaðar
mannafélagsins í Reykjavík,
gefin út í tilefni hundrað ára
afmælis félagsins. — Útgef-
andi: Iðnaðarmannafélagið í
Reykjavík. Prentverk Odds
Björnssonar, Akureyri.
1 BYRJUN febrúarmánaðar síð-
astliðins voru liðin 100 ár frá
stofnun Iðnaðarmannafélagsins í
Reykjavík. Er það eitt elzta fé-
lag landsins og eina félag iðn-
aðarmanna hérlendis, sem náð
hefir svo virðulegum aldri.
Félagið minntist afmælis sins
á ýmsan hátt, og margir aðilar
notuðu þá tækifærið til að færa
því árna'ðaróskir og þakkir fyrir
ágætt starf á liðinni öld. Var
þess ítarlega getið í blöðum, út-
varpi og sjónvarpi á sínum tíma,
svo sem sjálfsagt var. Um sama
leyti kom svo út „Saga Iðnaðar-
mannafélagsins í Reykjavík" eft-
ir Gísla Jónsson, menntaskóla-
kennara á Akureyri, þar sem
sagt er frá hinum merka, aldar-
langa ferlí félagsins.
Höfimdur segir í formála frá
því, hvemig á því stóð, að hann
tók þetta verk að sér fyrir Iðn-
aðarmannafélagið, og kemst
meðal annars svo að orði:
„Skráðar heimildir mínar hafa
að sjálfsögðu einkum verið hið
mikla gagnasafn félagsins, en
það hefir verið einkar heppið í
vali ritara sinna og bókara. Má
með sanni segja, að þeir séu að
miklu leyti hófundar bókarinn-
ar. Hefi ég af ásettu ráði gert
mér far um að halda blæ og
orðalagi líku því, sem á frum-
gögnum er. Urvinnsia heimild-
anna er ekki eins vönduð og
skyldi, svo að hér er ekki um
neina meiri háttar „sagnfræði"
að ræða, en reynt er að leiða
staðreyndirnar í ljós, ljúfar eða
leiðar, og geta svo lesendur
dregið ályktanir og fellt dóma.
Ég held, að félagið þurfi engu
að kvíða í því efni“.
Það er mikið lítillæti, þegar
Gísli Jónsson segir í formála sín-
um, að bók hans um félagið sé
ekki nein meiri háttar sagn-
fræði. Hún ei einmitt mjög
traust, söguleg heimild, af því
að hún leitast við að leiða um-
búðalaust staðreyndir í ljós. Og
þessar staðreyndir sýna, að Iðn-
aðarmannafélagið hefir lagt
drjúgan skerf til margvíslegra
menningarmála í höfuðbórginnL
Forvígismenn þess og óbreyttir
liðsmenn hafa frá öndverðu ver-
ið vakandi fyrir hvers konar
menningarstraumum, og þeir
hafa ævinlega verið ótrauðir við
að brjóta upp á ýmsum fram-
faramálum og berjast fyrir fram
gangi þeirra. Slik barátta hefir
ekki aðeins verfð ómetanleg fyr-
ir þá, sem hafa búið og búa í
Reykjavík, heldur hefir öll þjóð-
in notið góðs af þessu.
Hér nægir að geta tveggja at-
riða, sem færa sönnur á þetta,
svo að ekki verður í móti mælt.
Annars vegar er það, að það var
Iðnaðarmannafélagið, sem beitti

Gísli Jónsson,
menntaskólakennari.
sér fyrir því, a'ð koiAið var upp
í Reykjavík samkomuhúsi, sem
var bæjarfélaginu til mikils
sóma og að auki vel við vöxt,
því að þar gat tíundi hver bæj-
arbúi fengið sæti, er húsið var
opnað almenmngi. Þessi bygging
var Iðnó, sem til skamms tíma
var eitt aðalsamkomuhús Reykja
víkur og miðstöð leiklistar í land
inu, þar til Þjóðleikhúsið kom til
sögunnar fyrir fáum árum.
Hitt er, að það var Iðna'ðar-
mannafélagið, sem stofnaði Iðn-
skólann, byggði síðan yfir hann,
svo að hann hefði sómasamlegt
aðsetur, og barðist loks af dugn-
aði fyrir þvi, að hann fengi
stærra og fullkomnara húsnæði,
þegar hann var fyrir löngu vax-
inn upp úr gamla húsinu vi'ð
hliðina á Iðnó. Skal engum get-
um að því leitt, hvernig mennt-
un iðnaðarmanna og verkmenn-
ingu fslendinga væri komið í
dag, ef Iðnaðarmannafélagið
hefði ekki tekið skólamálið upp
fyrir nær 100 árum, en hitt leik-
ur vart á tveim tungum, að hvort
tveggja mundi vera fjarri því að
standa með þeim blóma, sem
raun ber vitni, ef félagið hefði
ekki barizt ótrauðlega fyrir mál-
inu.
Gísli Jónsson rekur forustu Iðn
aðarmannafélagsins í þessum
málum 1 bók sinni, og er það
hinn fróðlegasti lestur, eins og
geta má nærri. En þótt aðeins
sé drepið á þessi tvö atriði í
þessari grein, hefir Iðnaðar-
mannafélagið vitanlega beitt sér
fyrir nær óteljandi málefnum
öðrum, sem öll hafa horft til
framfara. Má geta þess til gam-
ans í þessu sambandi, að það
var Iðnáðarmannafélagið, sem
varð fyrst til að bjóða fullbyg0t
hús sem vinning í happdrætti
til ágóða fyrir framfaramál. Það
gerðist fyrir meira en hálfri öld,
þegar barizt var fyrir því að
koma upp myndastyttu Einars
Jónssonar af Ingólfi Arnarsyni.
Hér eru ekki tök á að rekja
efni bókarinnar nákvæmlega, en
hún er eins fjölbreytt og starf-
semi Iðnaðarmannafélagsins hef-
ir verið fjölþætt á þessari öld,
sem liöin er frá stofnun þess.
Það kemur í ljós við lestur bók-
arinnar, að þau eru furðu mörg
málefnin, sem félagið hefir látið
til sín taka, og á ótrúlega mörg-
um sviðum var það brautryðj-
andi, tók upp alls konar nýjung-
ar, sem eru orðnar að grónum
þáttum daglegs lífs nú á dögum.
Þessi bók færir sönnur á, að
margoft á starfsferli sínum var
Iðnaðarmannafélagið langt á und
an samtíð sinni. Nú mundi vera
öðru vísi umhorfs hér í Reykja-
vík á mörgum sviðum, ef þetta
félag hefði ekki veri'ð stofnað
fyrir hartnær 101 ári. Vafalaust
hefði verið um framfarir að
ræða í mörgú efni, en hitt virð-
ist jafn vafalaust, að framfar-
irnar hefðu ekki verið eins örar
eða sóknin til betra lífs hafin á
eins breiðri víglínu, ef félagsins
hefði aldrei notið við.
Gísli Jónsson, menntaskóla-
kennari, höfundur þessarar aldar
sogu Iðnaðarmannafélagsins, hef
ir unnið verk sitt af kostgæfni
og alúð, eins og saga félagsins
verðskuldar. Iðnaðarmenn allir
mega vera hreyknir af þessu fé-
la gi, og þeir eiga að gera sér far
um að kynnast sögu þess. Ef þeir
gera það, munu þeir á eftir bera
meiri virðingu fyrir stétt sinni
og skilja betur, af hverju iðnað-
armenn hafa jafnan notið virð-
ingar.
Að lokum skal þess geti'ð, að
Prentverk Odds Björnssonar á
Akureyri, sem hefir séð um alla
ytri gerð bókarinnar, hefir leyst
sitt hlutverk af hendi með mikl-
am sóma, eins og vænta mátti.
Hersteinn Pálsson.
Jólapottar Hjálpræöishersins
Hafnarfjörður
Ný glæsileg 4 herb. íbúð til sölu. Laus fljótlega.
Hrafnkell Asgeirsson, héraðsdómslögmaður
Vesturgötu 10 — Simi 50318.
Opið kl. 10—12 og 4—7.
BLAÐBURÐARFOIK
/
í eftirtalin hverfi
Laugarásvegur — Freyjugata — Laufásvegur I —
Túngata — Laufásvegur II — Aðalstræti :— Hjalla-
vegur.
Talió við afgreiósluna / sima 10100
Bréfritari
Óskum eftir að ráða stúlku til erlendra bréfaskrifta
og annarra algengra skrifstofustarfa. Nauðsynleg
er góð kunnátta í þýzku og ensku ásamt hraðritun
á báðum málunum. Þarf að geta byrjað sem fyrst.
Upplýsingar veittar á skrifstofu vorri
Bræðurnir Ormsson h.f., Lágmúla 9.
Hárgreiðslustofa
Hefi opnað nýja hárgreiðslustofu að Grensásvegi 3.
Fullkomin og góð þjónusta. — Reynið viðskiptin.
HÁRGREIÐSLUSTOFAN, Grensásvegi 3
(beint á móti Axminster) Sími 83366.
ÞEGAR William Booth, stofn-
andi Hjálpræðishersins, vígði
aðalstöðvar Hjálpræðishersins í
Kaupmannahöfn, sagði hann:
„Ef kærleikurinn til hinna óhaan-
ingjusömustu í þjóðfélagin-u
skyldi bregðast, ef dyrum þessa
húss yrði lokað fyrir syndurum
og fátækiingum, mætti þá bygg-
ingin heldur brenna til kaldra
kola.“
í þessum anda hefur allt starf
Hjálpræðishersins verið unnið
hvar í heiminum sem er. Fátæk-
ir, dæmdir, drykkjusjúkir, lika
þeir einmana, veiku og líkþráu
eiga athvarf hjá Hjáipræðishern-
um. Og þeirra vegna leitar
Hjálpræðisherinn til almennings,
JÖHMS - MAMVILLt
glerullareinangrunin
Fleiri og fleiri nota Johns-
Manville glerullareinangrun-
ina með álpappírnum
Enda eitt bezta einangrunar-
efnið og jafnframt það
langódýrasta.
Þér greiðið álíka fyrir 4”
J-M glerull og 2Vi” frauð-
plasteinangrun og fáið auk
þess álpappír með!
Sendum um land allt —
Jafnvel flugfragt borgar sig.
Jón Loftsson hf.
Hringbraut 121. - Sími 10600.
Akureyri: Glerárgötu 26.
Sími 21344.

meðbræðranna, sem eru betur
staddir og vilja miðla hmum
bágstöddu. Þeirra vegna eru
jólapottarnir settir út á göturnar
núna á aðventunni hvar sem
Hjálpræðisherinn starfar, í Róm,
New York eða Reykjavík.
Við gerum okkur ekki grein
fyrir því hvað Hjálpræðisherinn
vinnur miikið starf hérna á okkar
eigin landi, í okkar eigin höfuð-
borg. É veit um fólk, sem lítur
á Hjálpræðisherinn sem athvarf
sitt, og glaðlegar samkomurnar í
björtum salnum eru því sú gleði,
sem gefur hversdeginum hlýju
og öryggi. Ég veit um litla
stúlku, sem býr hjá henni ömmu
sinni og báðar fá allan sinn jóla-
glaðning frá Hjálpræðishernum
ár eftir ár. Ég veit um fjöl-
mennar barnafjölskyldur, sem
eiga Hjálpræðishernum að þakka
jólafötin og góðgætið. Og hvert
eiga þeir að fara, sem hvergi eiga
félagsskap á jólanóttina. Þeim er
boðið í HjáLpræðisherinn, í góð-
an jólamat við björt ljós og jóla-
sálma.
Aðventan og jólin eru anna-
tími í Hjálpræðishernum. Hinir
starfsömu og ötulu foringjar
fara út með jólapottana og inn
til hinna þurfandi með gjafirnar
frá yður. „Hjálpið okkur að
gleðja aðra“ er skrifað á jóla-
pottana. Og þegar ég spynst fjrrir
um það hvernig jólasöfnunin
hafi gengið undanfarin ár mæti
ég hlýleu brosi foringjanna:
„Hún hefur vaxið með ári
hverju og það er sannarlega
á9tæða til að þakka þeim, sem
láta sjóða í pottunum."
Ólafur Ólafsson.
RITSTJÓRN • PRENTSMIÐJA
AFGREIÐSLA'SKRIFSTOFA
SÍMI 10-100