Morgunblaðið - 01.02.1968, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 1. FEBRÚAR 1968
— Framh.þing ASÍ
FrainibaM af bls. 2.
vinnulífið mundi taka fjörkipp.
En hjólin fóru ekki að snúast
iþrátt fyrdx gengislækkun og
H'okkuð hækkanidi verðlag er-
lendis. Á undanförnum árum
þegar gengið hefur verið lækk-
að hefur mönnum fundizt verk-
anir þess standa skamma hríð
eða yfirleitt eitt til tvö ár. En nú
voru reiknimeistarar ríkisstjórn
arinnar vart staðnir upp frá
verki sínu, þegar það kom í ljós,
að hjólin fóru ekki að snúast.
Þetta kom fyrst í ljós í sam-
bandi við fiskverðið. Við héld-
um því fram, að það væri engin
siðferðilegur réttur fyrir því að
sjómenn fengju minni fiskverðs-
hækkun en útgerðarmenn. Verð-
lagið á erlendum mörkuðum
kann ekki að hafa gefið tilefni
til mikillar hækkunar en útgerð
armenn sættu sig ekki við þá
hækkun, sem ákveðin var. Þeir
fá nokkuð á annað hundrað
milljónir úr ríkissjóði. Þar með
er útgerðinni hyglað og hún fær
meira í sinn hlut en sjómenn-
irnir. Gerðardómsfyrirkomulag-
ið við ákvörðun fiskverðs er orð-
ið okkur óhagstætt þegar einn
maður getur ákveðið kjör heill-
ar stéttar.
En þegar skipin gátu haldið
til veiða stöðvuðust frystihús-
in. Þeirri stöðvun hefur nú verið
aflétt. Ríkiisstjórnin bauð frysti-
húsunum hátt á annað h-undrað
miilljónir í styrk til allra frysti-
húsanna og að auki 25 millj.
sem koma til úthlutunar til
ákveðinni frystihúsa. Það þurfti
því rúmlega 200 milljónir úr
ríkissjóði til þess að koma frysti
húsunum af stað og þannig
munu fiskvinnsla og útgerð £á
um 320 milljónir í sinn hlut.
Þetta eru útgjöld, sem ríkis-
stjórnirv relknaði ekki mað við
samþykkt fjárlaga.
Nú hefur vofa atvinnuileysis
skotið upp kollinum um lamd
allt og ekki sízt í Reykjaivík.
Það sýnir okkur að viðhorfin
eru gjörbreytt frá því sem var
þegar yfiriboð var á vinnumtark-
aðnum og þyngsta og fyrsta
höggið féll á sjómennáina. Síld-
arsjómennirnir hafa 40% minni
tekjur í ár en þeir höfðu sl. ár
og með sköttum af tekjum fyrra
árs og fæðiskostnaði verður
lítið eftir til framfærslu. Hlut-
ur launafólks í landi er Mtið
betri. Vegna þessara gjörbreyttu
Um hvað er deilt á
-binei?
— Svör fjögurra forustumanna
verkalýðssamtakanna
FR AMH ALDSÞIN G Al-
þýðusambands íslands,
sem stendur yfir þessa
dagana, var kvatt saman
til þess að fjalla um skipu-
lagsmál samtakanna og til-
lögur til breytinga á þeim.
Talsverðar deilur hafa
spunnizt á þinginu um til-
lögur þær að nýju skipu-
lagi fyrir samtökin, sem
þar eru til umræðu og hef-
ur Mbl. snúið sér til nokk-
urra forustumanna laun-
þegasamtakanna og spurt
þá álits á þessum tillögum.
Meginefni þeirra er:
Alþýðusamhandið
verði fyrst og fremst sam-
band hinna einstöku lands-
samhanda, sem verði bein-
ir aðilar að því og kjósi
fulltrúa á þing þess.
Fjöldi fulltrúa á ASÍ-
þingi verði 150.
Miðstjórn ASÍ verði
15 menn í stað 9. 50 manna
sambandsstjórn, þar af
þriðjungur skipaður beint
af landssamböndum, haldi
fund a.m.k. einu sinni ár-
lega.
Hér fara á eftir svör
þeirra Björns Jónssonar,
Guðmundar H. Garðarsson
ar, Hermanns Guðmunds-
sonar og Sverris Hermanns
sonar við spurningu Mbl.
um afstöðu þeirra til hinna
nýju tillagna um skipulag
ASÍ:
Björn Jónsson, formaðoir
Verkalýðsfélagsins Einingar á
Akureyri, sagði m.a.:
,,É.g er andiv'ígur frv. í sinni
núverandi mynd. Á því þarf
að gera verulegar breytingar.
Það eru séstaklega fjögur at-
riði sem ég hef í huga. í
fysta lagi jþarf að vora ljóst
í lögunum, að þátttaka í lands
samböndum sé frjáls og ein-
stök stéttarfólög geti verið
beinir aðilar að ASÍ ef þaiu
kjósa. Það þarf að skapa
landssamböndununi hæfileg-
an starfsgrundvöll og láta
þau sýna getu sína í reynd.
í öðru lagi tryggir kosninga-
fyrirkomulagið skv. frv. ekki
öllum sambandsfélögum þátt-
töku í ASÍ-þingi og er auk
þess mijög flókið og torvelt
að sjá fyrir um framkvæmd
þess. Á því tel ég að þurfi að
gera breytingar, sem tryggi
öUum félagseiningium aðild að
ASÍ-þingi með sem jöfnustum
rétti. í þriðja lagi bendi ég
á að tilvera svæðasambanda
er ekki nægilega tryggð með
frv. og á ég þá fyrst og fremst
við fjárhagsgrundvöll þeirra.
Þau biðja ekki um annað en
hann sé tryggður. í fjórða
lagi tel ég að undirbúningur
hafi ekki verið nægilega vand
aður og að nauðsynlegt hefði
verið að félögin sjálf heáðu
fengið frv. í heild til athug-
unar og umsagnar en marg-
víslegar tafir hafa komið í
veg fyrir að svo gæti orðið.“
inu, að margir fulltrúanna,
einkum hinna smærri félaga,
bæði í Reykjavík og út um
land/sbyggðina, óttast um
stöðu og áhrif þessara smá-
eininga í hinu nýja skipu-
lagi.
Þessum ótta þarf að eyða
meðal hinna almennu félags-
manna. Vekja þarf traust
þeirra á því að hið nýja skipu
lag, sé öllum til hagsbóta og
er ég þá sannfærður um, að
meginþorri hins mikla fjölda,
sem myndar ASÍ muni fylkja
sér og vera samtaka um nýtt
og betra skipulag. Þá væri
Guðm. H. Garðarsson
Guðmundur H. Garðarsson,
formaður Verzlunarmanna-
félags Reykjavíkur, svaraði
spurningu Mlbl., um það,
hvernig honum litist á skipu-
lagsbreytingar á Alþýðusam-
■bandi íslands, m.a. á eftirfar-
andi hátt:
— Ég er hlynntur þeim
skipulagsbreytingum, sem
fram hafa komið í meginatrið
um. Hins vegar er ég þeirrar
skoðunar, að það orki mjög
tvímælis, að knýja þær fram
á þessu aukaþingi, Er það
m.a. vegna þess að í þeim fel
ast svo róttækar breytingar á
skipulaigsháttum ASÍ, að þær
þarf að kynna mun nánar í
félögunum, sem eru grund-
völlur samtakanna. Enda hef-
ur það komið fram á aiukþing-
Hermann Guðmundsson
unnt að ganga frá breytingun
um, er næsta Aiþýðusam-
bandsþing kemur saman —
næsta haust.
Hermann Guðmundsson,
formaður Verkamannafélags-
ins Hlífar í Hafnarfirði, sagði
m.a. er við spurðum hann um
álit hans á skipulagsbreyt-
inigum Alþýðusambandsins:
— Þessar breytingar, sem
meirihluti skipulagsnefndar
leggur til að samþykktar
verði, eru aðkallandi á því
skipulagi, sem Alþýðtusam-
band fslands býr við nú. Það
er staðreynd, að verkalýðs-
hreyfingin hefur verið ákaf-
lega íhaldssöm á allar breyt-
ingar og sést það bezt á því,
að engar meginbreytingar
hafa verið gerðar á ÁJþýðu-
sambandinu frá stofnun þess
fyrir 52 árum, ef undanskilin
er sú breyting, er igerð var
árið 1940, er ASÍ var skittið
frá Aliþýðuflokknum. Þá var
það gert að óháðu verkalýðs-
sambandi.
Undanfarin áratug hafa all-
ir, sem fjallað hafa um verka-
lýðsmál, skrlið nauðsyn breyt
ingar og að hennar væri þörf.
Með árunum hefur sóknin í
þessar breytingar farið vax-
andi. Ýmsar tillögur hafa kom
ið fram, og er sú mest, er
kom fram í stefnuyfirftýsingu
26. þings Aliþýðusambandáins,
og flutt var af milliþinga-
nefnd, er fjallað hafði um
málið á þinginu 1980. í þess-
ari til'lögu var gert ráð fyrir,
að félög yrðu myndiuð um
starssvæði eða vinnustaði.
Þessi breytingartillaga náði

Sverrir Hermannsson
ekki fram að ganga, en þetta
þing, hið 30. í röðinni, sam-
þykkti, að stefnt skýldi að
því, að landssambönd yrðu
uppistaðan í ASÍ og var kjör-
in sérstök miMiþinganefnd til
þess að semja frumvarp til
laga fyrir ASŒ og yrði það
lagt fram á aukaþingi, sem
fjalla skyMi um það eingöngu.
Þetta aukaþing stendur nú
yfir.
Um lagafrumvarp milíi-
þinganefndarinnar er það að
segja, að það er ekki eins ein-
falt eða ákveðið í vissum
atriðium og ákjósanlegt hefði
verið að mínum dómi, og staf-
ar það af iþví að leitazt hefur
verið við að samræma sjónar-
mið sem flestra aðila ASÍ.
Nefndin var ekki sammiála
um ýmis atriði, en þó tel ég
að mikill meiriMuti hennar
hafi verið hlynntur frumvarp
inu, þótt það hafi raunar
hvergi komið fram.
Ég tel óhj’ákvæmilega nauð-
syn á því að þetta aukaþing
afgreiði þær laigabreytingar,
sem fyrir því liggja, enda er
það til þess kwatt saman.
Æskilegast væri að sem víð-
tækust samstaða næðist, enda
gera lög ASÍ ráð fyrir því, að
breytingar sem þessar nái
ekki fram að ganga nema með
% hlutum atkvæða.
Ég vil leggja á það áherzlu
— sagði Hermann, að ASÍ er
vegna galla skipula'gs ekki
eins sterkt baráttutæki og það
ætti að vera miðað við þann
fjölda félagsmanna, sem í því
er. Með frumvarpi miMiþinga
nefndarinnar er gerð tilraun
til þess að ráða hó,t á þessu
síkipulagsleysi, sem verkalýðs
hreyfingin hefur búið við, og
það er eihlæg voni mín, að
þetta aukaþing ASÍ beri
gæfu til að leysa þann vanda,
sem því var falið með sam-
þykkt Alþýðusamband'sþings-
ins 1966, þ.e. að skipulagsmái
um ASÍ verði breytt í það
horf, er hæ'fí. þeim aðstæðum,
sem nú eru í þjóðfólaiginu.
Sverrir Hermannsson, for-
m'aður Landssambands ís-
lenzkra verzl'Unarmanna,
sagði m.a.:
— Að ákveðnum vilja þýð-
ingarmikilla fonustumanna
ASIÍ stefna skiþulagsmál þess
í hreina ófæru!
viðhorfa er ástæða til að endur-
skoða á þessu þingi fyrri sam-
þykktir þingsins um kjaramáL
Hannibal VaMimarsson gerði
síðan grein fyriir þeim drögum
að ályktun um kjaramál, sem
hann lagði fram og getið var í
upphafi
Guðmundur J. Guðmundsson
tók næstur til máls og sagði að
æskilegra hefði verið að drög
að ályktunum þiingsiins um þessi
mál hefðu komið frá miðstjórn
ASÍ í heiM en ekki frá forseta
sambandsins einum. Hann
kvaðst þó í meginefinum vera
sammála þeim atriðum sem
fram kæmu í drögum Hannibals
en þar sem miðstjórnin hefði
ekki fjallað um málið, kvaðst
hann hafa tekið sama-n drög að
ályktun ásamt tvei-mur öðrum
miönnum, sem sæti hefðu átt í
kjaranefnd 30. þings ASÍ. Hann
gerði síðan grein fyriir efni
þeirra og er þess getið hér að
framan. Ræðumiaður sagði að
meginmunurinn væri sá að í til-
lögum sínum og félaga sinna
væri lögð áherzla á að undir-
strika hin brennanidi vandamál
líðandi stundar en að öðru leyti
vísað til fyrri samþykkta þings-
ins. Hann kvað verkalýðshreyf-
inguna hafa fjarlægzt þau mark
mið sem sett voru á 30. þiniginu
um óskert laun fyrir daigvinnu
ein-a sasman og a.m.k. í Dagsbrún
væri erfitt að standa frammi
tfyrir þeirri staðreynid mánuð
eftir mánuð.
Guðmundur J. Guðmuindsson
ræddi síðan nokkuð um atvinnu-
leysið sem skapazt hefði og
sagði að slíkt gæti verkalýðs-
hreyfingin ekki þolað. Ef svo
héldi fram, sem horfði mundi
skapast hér algjörlega nýtt þjóð-
fé'lagsástand og jatfnvel hrun.
Óskar Garibaldason (Siglu-
firði) gagnrýndi miðstjórn ASÍ
fyrir að hafa aflýst verkföllun-
um sem hefjast áttu 1. des. sL
og kvað sig og félaga sína fyrir
norðan ekki skilja enn hvers
vegna þeim hefði verið aflýst.
Við erum ekki ániægðilr með
vinnubrögð okkar forustu og ég
held að hún verði að taka sig
nokkuð á ef hún viii endur-
heimta traust okkar.
Sverrir Hermannsson gagn-
rýndi máðstjóm ASÍ fyrir að
hún hefði ekki gefi sér tíma til
að komia saman og semja dxög
að ályktun þingsins um þessi
mál. Hann kvaðst vilja undir-
strika að verðtrygging launa yrði
að komast á aiftur og jafnframt
þyrfti að skapast samstaða og
einhugur um þau mól, sem
verkalýðshreyfimgin vildi að
næðu fram að ganga.
Ræðumaður varpaði fram
þeirri spurninigu hver-s vegna
miðstjóm ASf hefði ekki komið
saman til þess að semja drög að
ályktun um kjaramál og varpaði
því fram hvort ástæðan geetí.
verið s-ú, að ýmisir foruistumenm.
ASÍ hetfðu verið önnum kafnir
við að undirbúa og skipulteggja
að gera aðalverkefni þingsins að
engu.
Hermann Guðmundsson sagði
að meginbarátta verkalýðssam-
takanna hefði jafnan verfS beitt
kjör og full atvinna. Verkalýðs-
samtökin hefðu verið sirunulaus
uim síðarniefnda atriðið sl. ára-
tug vegna mikillar velmeguna'r.
En nú kreppiír að. Nú finnum
við þýðingu atvinnunnar, þegar
yfir 200 mamns eru ativinnulaus-
iir.
Ræðumaður sagði að afnám
lagaákvæða um verðlagsuppbót
á laun væri óhagstæðaisti atburð-
ur sem komið hefði fyrir verka-
lýðshreyfiinguna. Hann kvað
marga ulggandi um að leggja til
mikil'lar baráttu við niúiveranidi
attrvinnuskilyrði er hafa yrði
Ihugtfast að það hetfði einmitJt
verið á slíkum tóma ,sem verka-
lýðshreyfi'ngin hefði unnið sína
beztu sigra.
Jón Sigurðsson sagði að við
Ihefðum ekki átt við atvimnu-
'leysi að búa undantfarin ár, en
það væri só vágestuir sem yrði
að forðas't. Það hlýtur að verða
tfyrst-a krafa verkalýðshreyfing-
arinnar, s-agði ræðumaðuir að
tryiggja nlæga atviinnu'. Þar með
lauk umræðunum og mólinu var
vísað tíl nefndar. Næsti fundur
þingsins hefst kl. 2 í dag.