Morgunblaðið - 20.03.1968, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 20. MARZ 1966
3
í G Æ R aflaði blaðið sér
upplýsinga um það hjá
nokkrum bændum víðsveg
ar af mjólkurframleiðslu-
svæði Mjólkurbús Flóa-
manna, hvort mikið hefði
borið á því, að bændur
hefðu orðið að hella niður
mjólk sinni meðan á verk-
fallinu stóð. Svo virðist
sem ekki hafi verið mikið
um að nýmjólk hafi verið
hellt niður, hins vegar
talsverðu af undanrennu,
en ljóst er að mikil vinna
hefur verið lögð í að skilja
og strokka mjólk og gera
smjör, jafnvel skyr og
mysuost, en talið er þó að
þessi matargerð sé pen-
ingalega séð fremur lítill
ávinningur fyrir bændur
og þeir, sem mesta mjólk
framleiða, hafa orðið fyrir
miklu fjárhagslegu tjóni,
Mjólkin varö sunnlenzkum
bændum mjög lítils virði
- Unnu smjör, skyr og ost, en urðu þó oð hella niður mjölk
enda þess nokkur dæmi að
bændur hafi hreinlega ekk
ert getað gert sér úr mjólk
inni. Fæstir hændur hafa
getað nýtt mjólk sína til
fóðurs, og þó sízt þeir, sem
frekast hefðu þurft þess
með. Ónefnt er þá hið ó-
beina tjón, þar sem líklegt
er, að hændur hafi dregið
úr fóðurbætisgjöf og verði
því lengi að ná upp nyt
kúnna á ný, svo og kann
að draga úr mjólkursölu
til hinna almennu neyt-
enda, sem kunna að telja
sig geta komizt af með
minni mjólk en áður var.
Fréttaritari blaðsins á Sel-
fossi átti í gær tal við yfir-
verkstjóra Mjólkurbúsins og
sagði hann að í fyrradag
hefði innvegið mjólkurmagn
numið 320 þúsund lítrum, eða
sem svarar framleiðslu fjög-
urra daga, því fyrir verkfall
var mjólkurinnlegg 80—85
þúsund lítarar á dag. I gær
var mjólkurmagnið 110 þús-
und lítrar, e'ða allt að 30 þús.
lítrum meira en dagsfram-
leiðsla. Talið er að mjólkin
hafi yfirleitt verið allt að
fjögurra daga gömul og nokk-
ur dæmi þess að hún væri
vikugömul. Mjólkin í fyrra-
dag var óskemmd og yfir
höfuð góð, en hins vegar bar
á lélegri mjólk í gær. Hún
var líka komin iengra að og
úr ílátum, sem ekki var eins
gott að geyma hana í. Sú
mjólk var þó fyllilega hæf
til vinnslu.
Gunnar Sigurðsson í Selja-
tungu í Flóa taldi að nokkuð
væri um að bændur hefðu
orðfð að hella mjólk niður.
Hefði skort tæki til að vinna
úr mjólkinni. Þó hefði það
verið gert svo sem föng voru
á. Hann sagði:
— Við teljum að farið hafi
verið á hinn fruntalegasta
hátt að okkur bændum í
þessum málum og að við eig-
um launþegum ekkert gott
upp að unna. Við lítum einnig
svo á, a'ð það sé ekki laun-
þega að ákveða hvar í sveit
atvinnurekenda við skipum
okkur.
Einar Eiríksson bóndi í
Miklaholtshelli í Flóa sagði:
— Við hér höfðum nokkra
sérstöðu, þar sem við gátum
losnað við okkar mjólk í
Ostagerðina í Hveragerði, en
hún tók við allt verkfallið.
Þá gátu einhverjir skilið og
strokkað mjólk sína. Margir
hafa stóra mjólkurtanka í
nærsveitum Selfoss og svo
lengra frá, svo sem undir
Eyjafjöllum. Þeir geta 'geymt
í tönkum sínum 600, 1200 og
allt a'ð 1600 lítrum og haldið
mjólkinni í mjög lágu hita-
stigi. Þá bjargaði miklu að
tíðarfar var kalt svo auðveld
ara var að geyma mjólkina.
Hörður Sigurgrímsson bóndi
í Holti í Stokkseyrarhreppi
sagði:
— Eg hef heyrt að menn
hafi hellt mjólk niður, þótt
ég hafi ekki heyrt hve al-
mennt það er. Sumir gátu þó
geymt alla sína mjólk allt
verkfallið. Svo var hjá okk-
ur. Við vorum hér með 2400
—2500 lítra. Við höfum
mjólkurgeyma. Þá er þessi
tími víða svo a'ð'mjólk er í
minna lagi, síðbærur ekki
komnar í gagnið. Víða er
einhver aðstaða til að skilja
og strokka, en afköst mjög
lítil. í Mjólkurbúið mun hafa
komið allt að 9 daga gömul
mjólk og var hún óskemmd
þar sem hægt var að geyma
hana við góða kælingu og
engin svo slæm a'ð ekki mætti
nota hana til vinnslu.
Gísli Högnason á Læk í
Hraungerðishreppi í Flóa
sagði m.a.:
— Ég hef 28 kýr og mjólk-
urframleiðslan hjá mér hefur
verið 250—300 lítrar á dag.
Vitanlega varð þessi mjólk
að fara niður. Það var engin
leið fyrir okkur tvö hér á
heimilinu að gera úr henni
mat. Við höfum tank þar
sem við getum varðveitt 1000
lítra í senn og við urðum a'ð
hella niður úr fullum tank.
Ofurlítið gáfum við kúnum,
en þær eru seinar að komast
upp á átið og auk þess var-
hugavert að breyta við þær
fóðurgjöfinni með því að gefa
þeim mjólk, þótt þær vilji
drekka' hana. Ég mundi á-
ætla að hér hefðum við oi*ðið
fyrir milli 10 og 20 þúsund
króna tjóni. Sumir eiga litlar
skilvindur og geta skilið 40—
50 lítra á klukkustund, en
það er seinvirkt og menn
verða hér að vinna öll verk
eins og venjulega þótt verk-
fall sé. Til er að menn
reyndu að strokka í þvotta-
vélunum. Vinnukrafturinn
hér er við hjónin og við eig-
um tvo drengi, 15 og 12 ára,
sem ganga í skóla, en létta
undir með okkur á málum.
Páll Diðriksson á Búrfelli
í Grímsnesi sagði:
— Ég geri rá'ð fyrir að tals-
vert miklu hafi verið hellt
niður af undanrennu hér í
sveit. Ég hafði hins vegar
bæði tryppi og hross, sem
nýttu það sem af gekk hjá
mér. Eg tel að flestir hafi
getað nýtt rjóma í smjör.
Tankar eru hér engir fyrir
mjólk á bæjum. Búið hjá
mér er að meirihluta fjárbú.
Það sem ég óttast mest er,
að bændur hafi minnkað svo
fóðurbætisgjöf við kýrnar, að
þeir veröi lengi að ná upp
mjólkinni í kúnum aftur og
svo, að þessi mjólkurskortur
dragi svo úr almennri neyzlu
mjólkur í bæjunum að það
taki einnig sinn tíma að vinna
hana upp að nýju.
Markús Jónsson á Borgar-
eyrum undir Vestur-Eyja-
fjöllum sagði að þar í sveit
og í Austur-Landeyjum væru
víðast tankar, yfirleitt 600—
800 lítra. Þeir bjarga miklu.
— Reynt var hér að vinna
úr mjólkinni eins og kostur
Fram.hald á bls. 19.
OS lágt vátryggt..
of lágar bætur
Ef innbú yðar er ekki tryggt í samræmi við raun-
verulegt verðmæti þess, fáið þér aldrei fullar
bætur, ef tjón ber að höndum. Iðgjöld fyrir
HEIMILISTRYGGINGAR falla í gjalddaga 1.
apríl n.k. og þá er rétti tíminn að hækka vá-
tryggingarupphæðina, þannig að fullt JAFN-
VÆGI sé milli tjóna og bóta hverju sinni.
ALMENNAR TRYGGINGAR £
PÓSTHÚSSTRÆTI 9 . SÍMI 17700
STAKSTEIIVAR
Lærdómar
verkfallsins
Alþýðublaðið ræðir í forustu-
grein í gær verkfallið og þá lær-
dóma, sem af því má draga og
segir m.a.: „Verkfallinu er lokið
og samfélagið færist aftur í
venjulegt horf næstu daga.
Skiptar munu skoðanir um
hvort ávinningur þess verði
meiri en tapið hjá hlutaðeig-
andi aðilum, en sú áhætta er
einkenni lýðræðisþjóðfélagsins,
sem ætlar þegnum sínum annan
hlut en einræðisríkið. En vissu-
lega fagna allir tslendingar því,
að verkfallið skuli til lykta leitt
og starf og annríki hversdags-
ins aftur komið til sögu. Vafa-
laust má ýmsa lærdóma af verk-
fallinu draga, en sú spurning
vaknar í huga margra, hvort
ekki sé breytinga þörf á skipu-
Iagi um samningagerð launþega
og atvinnurekenda til að hindra
verkföll og stytta þau. Kemur
í því sambandi mjög til athug-
unar, hvort fámennum félögum
á að leyfast að lama starfsemi
fyrirtækja og stofnana, er gegna
mannrænu þjónustuhlutverki og
geta alls ekki ráðið úrslitum í
kaupdeilum eða kjarasamning-
um. Virðist ærin ástæða að
heildarsjónarmið verði lögð
verkföllum til grundvallar og að
fslendingar taki upp í þeim efn-
um skipulag grannþjóða á Norð-
urlöndum, fremur en una göml-
um úreltum viðhorfum.“
Verkföll og
forsendur þeirra
Þessar hugleiðingar Alþýðu-
blaðsins eru athyglisverðar. Og
sannarlega er tímabært nú að
loknu þessu verkfalli að víðtæk-
ar umræður fari fram um vinnu-
deilur og vinnustöðvanir yfir-
leitt. Sannleikurinn er sá, að
vegna smæðar þjóðfélagsins
verða verkföll tilfinnanlegri en
með stærri þjóðum, en óneitan-
lega virðist rík tilhneiging til
þess hjá ýmsum sérhagsmuna-
hópum að hóta vinnustöðvun,
hvort sem um verkfall eða verk
bann er að ræða. Nú eru aðeins
þrír mánuðir liðnir af þessu ári
og við sjáum að baki tveggja
vikna verkfall og stöðvun frysti-
húsanna í janúar. Fleiri aðilar
hafa aðstöðu til að stöðva að
meira eða minna leyti alla starf-
semi þjóðfélagsins með slíkum
stöðvunaraðgerðum. Þess vegna
er ástæða til að menn hugleiði
það og hvort unnt sé að ná sam-
komulagi um ákveðna málsmeð-
ferð í vinnudeilum, sem tryggi
a.m.k., að deiluaðilar hafi rætt
til fullnustu alla möguleika til
lausnar deilunni, sem fyrir
hendi eru, en enginn vafi er á
því, að það hefði ekki verið
gert, nema að mjög takmörk-
uðu leyti, þegar verkfallið skall
á aðfaranótt hins 5. marz s.l.
Það er ljóst, að verkfallsréttur-
inn er verkalýðssamtökunum
heilagur og hann verður ekki
afnuminn nú, hvað sem síðar
kann að verða, en hins vegar
skiptir miklu fyrir þjóðfélagið,
að ekki komi til svo alvarlegra
átaka nema eftir hinar ítarleg-
ustu samningaviðræður, og
einnig hljóta menn að velta fyrir
sér réttmæti þess að hægt sé að
stöðva alla vinnu í einni stærstu
verstöð landsins eins og t .d
Vestmannaeyjum með 40 manna
félagsfundi í verkalýðsfélaginu
á staðnum, þar sem 19 sam-
þykkja verkfall en 15 greiða á
móti. Oll eru þessi mál þess
eðlis að þau þarf að ihuga vand-
lega og væri vissulega æskilegt,
að forustumenn verkalýðssam-
takanna létu til sín heyra um
þessi atriði.