Morgunblaðið - 08.06.1968, Qupperneq 10

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. JIJNl 19*6»8
/
l
/
i
/
i
(
(
I
/
(
<
10
, «—■ ■ —1»
.Stærsta heillasporið,
þegar Heiömörk var friðuð'
— segir Reynir Sveinsson, eftirlits-
maður Heiðmarkar í samtali við Mbl.
„ÞAU eru mörg sporin, sem
stigin hafa verið til heilla í
þessu bæjarfélagi, en eitt-
hvert það bezta var það, þeg-
ar Heiðmörk var friðuð og
gerð að griðlandi Reykvík-
inga. Komandi kynslóðir
eiga eftir að þakka forfeðr-
unum það framtak og þá
framsýni“, sagði Reynir
Sveinsson, eftirlitsmaður í
Heiðmörk, þegar hann ók
með okkur í gegnum grið-
landið sl. fimmtudag og
sýndi okkur, hverning trén
hafa komið undan vetrinxun.
Við vorum ekki sérlega
heppnir með veður í þessari
ferð okkar. Hann gekk á með
skúraleiðingum og lands-
sunnanstrekkingi en vindur-
inn var hlýr, sem lék um
vanga okkar og ilmurinn frá
furu og greni, að ekki sé
minnzt á birkianganina, lét
okkur fátt um finnast slík
aukaatriði.
„Segja má, að allur trjá-
gróður í Heiðmörk hafi kom-
ið mjög vel undan vetri“,
sagði Reynir. „En þess ber þó
að gæta, að við höfuin fengið
þrjú hörð vor í röð, og það
setur sitt mark á allan gróð-
ur.
Hvað þessi litlu grey
spjara sig
„Maður er náttúrlega hissa,
hvað þessi litlu grey spjara
sig. Ævin okkar er svo stutt,
eins og nú veizt og þau eru
voðalega lengi trén, að
koma sér af stað, en svo
þjóta þau áfram og upp, þá
tekur við þeirra lífsbarátta.
Sum standa sig vel, önnur
miður, sum njóta betri vax.t-
arskilyrða en önnur, rétt eins
og í mannlífinu“.
„Ertu Reykvíkingur, Reyn-
ir?“ spyrjum við, rétt um
leið og við beygjum inn í
Heiðmörkina við Maríuvelli.
„Já, og ég er alinn upp hiér
í Reykjavík, á Vatnsstígnum.
Við Einar Sæmundsen,
skógarvörður, vorum saman
í skóda. Ja, það er mikið
þrek, sem þeim manni er gef-
ið. Þarna ferðast hann um
nágrennið til eftixlits með
skógum, nær allan daginn,
fram á kvöld og iðulega
fram á nótt, en a'Iltaf skal
hann vera mættur fyrstur í
Skógræktarstöðinni í Foss-
vogi um 7 leytið á hverjum
morgni. Áhugi Einars á skóg
ræktanmálum er ódrepandi.
Reykjavík hefur mikið
breytzt frá því ég var ungur.
Hugsa sér alla þessa stækk-
un á byggingum og aúkningu
á landsvæðum. Þá stakk
maður kola utan við Rauðará,
og þá varp krían á túninu á
Rauðará, en núna er allt
undir malbiki og byggingum.
Bergfuran er nægjusöm
Á vinstri hönd okkar er
Vífilsstaðahlíð. Þar í hlið-
inni, á áður örfoka melum
og hodtabörðum, hefur verið
plantað bergfuru, þúsundum
saman. Hún er að mestu ætt-
uð frá Norður-Noregi og
Pyreneafjöllum, og er sér-
deilis nægjusöm á jarðveg,
og þolir næðing flestum
trjám betur. Auk þess er
bergfuran skarttré eitt hið
fegursta sem við eigum hér-
lendis í dag. Bundnar eru
miklar vonir við ræktun
bergfuru. Hún verður máski
ekki alltof hátt tré hæst í
kringum 6 metra, en bún er
þolin og nægjusöm, kjörin
trjáplanta í okkar kalda
landi“.
Og við ökum áfram hver
staður á sitt örnefni í Heið-
mörk fjölbreytni í landslagi
er óþrjótandi gönguleiðir
ferðamanna ótakmarkaðar í
allar áttir. Gott á það fólk,
sem til slíkra staða getur
leitað ,þegar dagsins önn og
amstri er lokið, og fundið
frið sállu sinni og líkama í
skjólgóðum lautum Heið-
merkur, sem innan tíðar,
jafnvel áður en mann varir,
verður vaxinn stórskógi og
þá tekur maður undir með
skáldinu og segir af hjartans
eindægni: „Menningin vex í
lundi nýrra skóga“.
.vSérðu dalinn þarna?“,
spyr Reynir á leið okkar
gegnum Heiðmörk.
„Já, ég sé líka, að þama
hafið þið plantað í plóg-
strengi, og minna má niú sjá“.
Hvert ár er dýrmætt
„Hugsaðu þér allt þetta
flæmi á dalnum þeim arna.
Segja má, að dalurinn sé all-
ur ein planta. Gætirðu ímynd
að þér, hvernig sá dalur lít-
ur út eftir 50 ár?“
„Já, ég held það, en samt
er þetta umhugsunarefni allra
íslendinga í dag, hversu mik-
il nuðsyan það er að planta
til nýrra skóga í tíma, já,
strax í dag. Hvert ár er dýr-
mætt, en hvernig stendur á
því, Reynir, að ég er eitthvað
svo áttavilltur í Heiðmörk?“
„Það stafar af víðfeðminu,
hinum mörgu vegum, hinum
mörgu félagslundum, sem hér
prýða umhverfið. En hér
skulum við stanza um stund“.
Lundurinn Undanfari
Við bregðum okkur útúr
bílnum um stund, og fram-
undan blasir við Borgarstjóra
tréð svokallaða, sem talið er
til fyrstu gróðursetningar hér
í Heiðmörk. Þetta er Sitka-
grenitré, dáfallegt, en það hef
ur vafalaust lent í hretum á
hörðum vorum og sjálfsagt
má finna fallegri tré jafn-
gömul þessu víðsvegar.
„Það var Gunnar Thorodd-
sen, þáverandi borgarstjóri,
sem gróðursetti þetta tré 25.
júní árið 1950. En líttu hér til
vesturs og horfðu á lundinn
þarna“.
„Já, þetta er fallegur lund-
ur af sitkagreni, það ég sé, en
hvað er svona merkilegt við
hann?“
„Jú, sjáðu nú til, þennan
lund köllum við UNDAN-
Reynir Sveinsson, eftirlits-
maður í Heiðmörk, heima hjá
sér á Elliðavatni.
(Myndirnar tók Sv. Þorm.)
FARA, vegná þess, að lund-
ur þessi var hinn fyrsti hér í
Heiðmörk, og plantað var í
hann árið 1949. Sum trén eru
nú á 4. metra á hæð. Hér í
nánd sérðu líka nokkrar skóg
arfurur, sem hefur reynzt
okkur frekar illa, aðallega
meira skjól en bergfuran og
fjallafuran. Ég er ódeigur að
grisja birkið, og sérðu sjálf-
sagt vegsummerkin hér í
nánd greinilega. Enda má
segja að meira beri á barr-
trjánum eftir sem áður, og
þetta verk vinnum við aðal-
lega fyrri hluta vetrar.
Þú heldur máski, að það
birki ,sem við grisjum, falli
engum til góða? Mesti mis-
skilningur. Við notum það til
að breiða yfir ungar plöntur
á vetrum. í skógræktarstöð-
inni í Fossvogi, og þar kemur
það að fullum notum, og hefði
sjálfsagt fáa dreymt um það
hér áður. Sjáðu þessa skógar-
furu með könglana. Einnig
þetta sitkagrenitré með
köngla. Þegar tré hefur orð-
ið fyrir áfalli, myndar það
allra helzt köngla. Þcir eru
fallegir, setja svip sinn á tréð,
en ætli við vildum ekki frek-
ar, að trénu gengi vel að
vaxa, en fá nokkra köngla?
Líttu nú hér útsuðuí, niður
skjaldlúsinni að kenna, og
stafafuru, sem þarf aðeins
Verzlunarmannalundurinn hefur vaxið. Hann Daniel ætti endi
lega að sjá þessa mynd, sagði Reynir.
Reynir Sveinsson stendur við hlið Borgarstjóratresins.
eftir þessari brekku, vestan-
vert við Undanfara. Hér í er
plantað rauðgreni, og hér eru
virkilega falleg tré að vaxa úr
grasi. Ég er reglulega mont-
inn af þessari brekku og alls
ekki að ófyrirsynju. Þetta er
á svo mikilli framfarabraut".
Farið varlega með eld
„Er ekki gott að fá vætuna
í þurrbrjósta tréin?" spyrjum
við.
„Ekki er gott rétta orðið.
Ágætt eða nauðsynlegt kæm-
ust nær mínu áliti. Heiðmörk
var eftir þurrkana orðin svo
þurr, að engu mátti muna, að
ekki logaði upp úr. Ékki
þurfti nema einn óforsjálan
ferðamann, sem henti frá sér
sígarettu, og allt færi þá í bál
og brand. Og hrauneldur er
óskaplega hættulegur. Hann
leynist svo lengi í hrauninu.
Reykur sést í dag, eldur á
morgun, reykur hinn daginn
og svona koll af kolli, án
enda. Að ráða við sinueld er
barnaleikur, en hrauneldur er
skollans ári heitt víti, og það
er ekkert gamanmál, sem ég
flyt hér, en það er að beina
þeirri áskorun til allra þeirra,
sem um Heiðmörk ganga, aka
eða ríða, að henda ekki log-
andi sígarettu niður í kjarrið
og lyngið. Óbætanlegt tjón
gæti þar af hlotizt.
En sem betur fór kom væt-
an, og á veðurathuganastöð-
inni okkar hér í Heiðmörk
mældust í gær 6.3 mm úr-
koma, og nú byrjar að spretta
og vaxa, já, svo sannarlega.
Sástu annars þessa fugla,
sem flugu hérna yfir?“
„Já, ég er nú vanur því að
veita fuglunum athygli. Ég er
þegar búinn að sjá Spóa,
Heiðlóu, Steindepil, Þúfutitl-
ing, Máríerlu og Kjóa, að
ógleymdum Skógarþrestinum,
sem syngur hér í nágrenninu
sitt „serenade“ sínum maka
til sáluhjálpar. Og þetta voru
gæsir ,sem þú spurðir um“.
„Já, einmitt, þarna eru gæs
irnar, vinkonur mínar, lifandi
komnar. Ég taldi ein 17 gæsa-
hreiður hér í fyrra, og ekki
verða þær færri í ár“.
Hann Daníel ætti að sjá
þessa mynd
Og við ökum á milli skóg-
arsvæða hinna ýmsu félaga,
sem I árdaga nenntu að leggja
hönd á plóginn í ræktunar-
starfinu.
„Þau eru ósköp misjafnlega
dugleg við reitina sína. Yerzl-
unarmenn voru hér áður fyrr
mjög áhugasamir. Þú sérð
þennan rauðgrenireit fram-
undan. Þennan reit eiga verzl
unarmenn. Þetta er fallegur
reitur. Einn áhugamaður var
innan þeirra raða, hann Októ
Þorgrímsson sálugi hjá Magn
úsi Brynjólfssyni. Þá gekk
allt í lyndi, meðan áhuga
hans naut við. Svo dó hann
og þá hvarf þeim allur þolin-
móður, — þeir hættu að koma
hér — en síðan hefur lundur
þeirra vaxið ein ósköp. Þú
skalt láta taka mynd af þess-
um verzlunarmannalundi.
Hann Daníel Gíslason hafði
enga trú á þessu, enga trú á,
að þetta myndi dafna. Nú get
ur Daníel séð á myndinni, að
trú hans á skógræktinni var
á engum grunni byggð. Nú
getur Daníel séð, að hér er
allt í blóma. Jú, hann Daníel
hefur gott af að sjá þessa
mynd.
Og hér sérðu svo Thorgeirs
staði, einasta húsið í Mörk-
inni. Ætli þetta sé ekki ein-
asta húsið á landinu, sem
byggt er úr bjálkum. Nord-
manslaget hefur verið dug-
legt í skógræktinni, og því sé
prísað lof.
Um leið og við ökum út úr
Heiðmörkinni við Jaðar, stönz
um við eilítið við gamalt
Sauðahús Magnúsar í Engja-
bæ. Tóttin er hlaðin úr grjóti,
hellum, síðan reft yfir. Sem
betur fer er Heiðmörkin í dag
friðuð fyrir öllum sauðkind-
um.
„Sauðkindin", segir Reynir.
„Auðvitað getur hún valdið
miklum skaða, en meiri skaða
valda þó mennirnir, sérstak-
lega við girðingar“.
Þarna á næsta leiti mætir
Sveinn Þormóðsson, sem með
okkur var, bíl á blindri
beygju, og það er ekki að sök-
um að spyrja, að þeir eru
báðir á vinstra kanti á þess-
um mjóa vegi, en átta sig í
tíma, sveigja til hægri, og
málinu er borgið.
En þá gellur í Reyni eftir-
litsmanni Heiðmarkar: „Tja,
mér finnst ég nú eiga þessa
vegi hérna innan Heiðmark-
Framh. á bls. 24
i