Morgunblaðið - 14.06.1968, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 14. JÚNÍ 1908

Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri: Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjóm og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar: Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
í lausasölu: Kr. 7.00 eintakið.
Áskriftargjald kr. 120.00 á mánuði innanlands.
MERGURINN MÁLSINS
F’kki leikur á tveim tungum,
að mikill meirihluti ís-
lenzku þjóðarinnar gerir sér
grein fyrir því, að sjálfstæði
okkar og frelsi, eins og raun-
ar sjálfstæði annarra Ev-
rópuþjóða, byggist á varnar-
samtÖkum þeim, sem stofnuð
voru 1949 til að hefta út-
breiðslu kommúnismans, At-
lantshafsbandalaginu. Hver
sem framtíð þeirra samtaka
verður, þá er ljóst, að nær
tveggja áratuga starfsemi
þeirra hefur megnað að
hindra framrás kommúnism-
ans og tryggja frið og jafn-
vægi í Evrópu.
Hinu er ekki að leyna, að
nokkur hluti þjóðarinnar er
andvígur aðild okkar að At-
lantshafsbandalaginu. Er þar
fyrst og fremst um að ræða
kommúnista, sem eðlilega
vilja veikja varnarsamtök
lýðræðisþjóðanna til þess að
greiða götu kommúnismans
og auðvelda ofbeldismönnum
að undiroka þjóðirnar.
Eðlilega hafa talsverðar
umræður orðið um Atlants-
hafsbandalagið að undan-
förnu, vegna hins fyrirhug-
aða ráðherrafundar banda-
lagsins hér í Heykjavík. Eink
um hafa þær umræður þó
snúizt um það, hvort réttlæt-
anlegt væri að leggja húsa-
kynni háskólans undir þetta
fundahald eða ekki. Morgun-
blaðið hefur lýst skoðun
sinni í því efni, að það telji,
að við hljótum að nota þá
beztu aðstöðu, sem við höf-
um, jafnvel þótt það kosti ó-
þægindi fyrir háskólastúd-
enta og starfslið háskólans.
Mergurinn málsins er sá,
að við erum að eigin ósk með
limir í Atlantshafsbandalag-
inu. Sú aðild leggur okkur
skyldur á herðar, jafnframt
því sem hún tryggir okkur
það, sem mest er um vert,
frelsi og sjálfstæði. Þessar
skyldur eru m.a. í því fólgn-
ar að hýsa þann fund, sem
hér á að halda og til þess
hljótum við að hagnýta þau
húsakynni, sem fyrir eru, það
ætti hvert mannsbarn að
skilja.
Hitt er svo allt annað mál,
að auðvitað hefur sérhver ís-
lendingur rétt til þess að hafa
sína skoðun á því, hvort við
eigum að halda áfram aðild
okkar að Atlantshafsbanda-
laginu eða ekki. Þeir sem því
eru andvígir eiga að berjast
fyrir framgangi sinna sjónar-
miða í viðureign við aðra
landa sína, sem gagnstæðrar
skoðunar eru, en ekki við er-
lenda menn, sem engu ráða
um það, hvort við höldum að-
ild okkar áfram eða ekki.
íslendingar hafa fram að
þessu verið taldir gestrisnir
og ekki mundi það hvarfla
að neinum lýðræðissinna að
sýna ókurteisi höfuðandstæð-
ingi, t.d. rússneskum ráða-
manni, sem hingað kæmi til
þátttöku í fundarhöldum. Þó
er nú látið að því liggja, að
þegar ráðherrafundur Atlants
hafsbandalagsins verði hald-
inn, eigi að efna til skrílsláta,
og auðvitað standa kommún-
istar fyrir því, en njóta því
miður aðstoðar nytsömu sak-
leysingjanna sinna nú sem
áður.
En íslenzka þjóðin mun
sannarlega fordæma slíkt at-
ferli. Hún hefur ekki fram
að þessu talið ofbeldið lík-
legt til árangurs í stjórnmála
átökum og gerir það ekki
enn.
ERFIÐLEIKARNIR
F'fnahagserfiðleikar okkar
íslendinga eru enn mikl-
ir og lítið ber á því að verð-
lag útflutningsafurða okkar
muni fara hækkandi á ný, er
því útlit fyrir, að þetta ár
verði okkur þungt í skauti
eins og hið síðasta.
Að vísu horfa allir með eft-
irvæntingu til síldarvertíðar-
innar eins og svo oft áður, og
nú ber svo við að engir þora
um það að spá, hvort síld
veiðist í meira eða minna
mæli á þessu sumri.
Sl. ár hafa fiskifræðingarn-
ir verið furðu sannspáir um
síldargöngurnar ennúverjast
þeir allra frétta, og gamlir
spámenn um síldargöngur
eru líka hljóðir. Enginn veit
því hvað framundan er, en
vissulega er vonandi að mik-
ill afli verði nú í sumar, því
að við þurfum mjög á því að
halda, ef unnt á að vera að
halda uppi jafn góðum lífs-
kjörum hér á næstu árum,
eias og verið hefur á síðustu
árum.
ÞJÓÐHÁTÍÐIN
l^egar hátíðahöldin 17. júní
* voru í fyrra flutt inn í
Laugardal, olli það miklum
leiðindum og óánægju, og
segja má að sú tilraun, sem
gerð var til að flytja hátíða-
höldin þangað hafi gjörsam-
lega misheppnazt.
Nú hefur Þjóðhátíðarnefnd
ákveðið að fara milliveginn,
að hafa hátíðahöldin um dag-
ínn þar innfrá, en að kvöldi
verði dansað í miðbænum.
Vonandi gefur þessi tilraun

II'
y&i j U ÍAN UR HEIMI
Reiði þrungin þögn Pekingstjórn-
arinnar vegna Parísarviðræðna
I SAMRÆMI við þá ríku
erfðavenju í Kína, á meðan
það var keisaraveldi, að lita
á óþægindi, eins og þau væru
ekki til staðar, fyrr en þau
mistök eru framin að viður-
kenna, að svo sé, þá hafa
leiðtogarnir í Peking litið á
friðarviðræðurnar í París
eins og þær hefðu aldrei
komið tU.
Þeir hafa ekki enn skýrt
þjóð sinni, sem er um 700
millj., að samningafundimir
um frið séu hafnir, heldur
einbeitt sér að því að fara
fúkyrðum á sinn venjulega
hátt um ákvöröun Johnson
forseta að draga úr sprengju-
árásum og tilboði hans um
samningaviðræður með því
að kalla hvorttveggja „sýnd-
armennsku“ og „svik“ gerð í
því skyni að dylja auknar
árásaraðgerðir. Með kænsku-
legum orðaleik hafa þeir kom
ið þeirri trú inn hjá almenn-
ingi í Kína, að friðarumleit-
unum Bandaríkjamanna hafi
verið vísað á bug, án þess að
segja þó slíkt berum orðum.
Kínverskir kommúnistar
voru fyrstir til þess að for-
dæma Vesturlönd fyrir að
„gera Genfarsamningana að
engu“ og nú er langt síðan,
að þeir vísuðu þeim á bug
sem grundvelli fyrir sam-
komulagi. Allir þeir, sem að-
ild eiga að þeirri villutrú, sem
fram kemur með friðarsamn-
ingaviðræðunum í París, hafa
því skapað sér vanþóknun
Kínverja.
Þegar Xuan Thuy, formað-
ur sendinefndar Norður-Víet-
nams, kom við í Peking á leið
sinni til Frakklands, skýrðu
rússneskir fréttamenn frá því,
að Chou En-lai forsætisráð-
herra hefði látið undir höf-
uð leggjast að koma til há-
degisverðarboðs, sem haldið
var til heiðurs Xuan Thuy,
en gaf sér annað tækifæri til
þess að skýra þeim síðar-
nefnda frá því, að Mao for-
maður teldi málið allt ömur-
leg mistök. Kínverska áróð-
ursvélin þagði um þetta
atvik.
Blöðin í Peking byrjuðu
samt sem áður í fyrsta sinn
að nefna stjórn Frakklands,
en þar fara viðræðurnar
fram, niðrandi nöfnum.
Fréttaritari frönsku frétta-
stofunnar AFP var rekinn frá
Kína og fulltrúi fréttastof-
unnar Nýja Kína í Frakk-
landi var kallaður heim.
Veggspjöld birtust í Kanton,
þar sem ráðizt var á Frakk-
land, en Rauðir varðliðar
hrópuðu vígorð fjandsamleg
Frökkum úti á götum. (Stjórn
arvöldin í Peking höfðu þeg-
ar tæmt þann orðaforða, sem
þau réðu yfir til þess að
skamma Bandaríkjamenn og
slitu því sambandi, sem þeir
hafa haft vfð Bandaríkja-
menn um sendiráð sitt í Var-
sjá, að sinni).
Andvígir Parísar-
viðræðunum
Kínverjar hafa aðeins samt
sem áður ekki látizt sjá við-
ræðurnar í París. Þeir hafa
ekki farið svo mörgum for-
dæmlngarorðum um þær op-
inberlega. Þeir eru sýnilega
neyddir til þess að virða
regluna um, að samningavið-
ræður og bardagar fari fram
samtímis, en fullkomlega and-
stætt keppinautum sínum,
endurskoðunarsinnunum í
Rússlandi, eru þeir í raun og
veru ákve'ðnir á móti því að
hafa nokkuð saman að sælda
við kapitalistiska andstæð-
inga sína, Bandaríkjamenn.
Kínverjar þykjast vera tals-
menn áframhaldandi „frelsis-
stríðs“ gegn heimsvaldasinn-
um í vanþróuðum heimsálf-
um, því að þeir bjuggu þetta
hugtak til og tilboð Maos for-
manns um að gerast óumdeil-
Mao Tse-tung
anlegur leiðtogi byltingar-
hreyfingarinnar í heiminum
kann að eiga það undir því
komið, hvort það verði að
raunveruleika, a'ð kenningin
um frelsisstríðið reynist eiga
réttilega við í Víetnam.
Kommúnistar í Víetnam geta
því þess vegna aðeins öðlast
þjóðfrelsi og sameinast með
því að „reka sérhvern árásar-
hermann brott af víetnamskri
grund“. Það hallar undan fæti
fyrir heimsvaldasinnum og ef
unnt er að sigra þá, hvers
vegna þá að ganga í lið með
þeim.
Peking er bundin í ömur-
legu og vonleysislegu banda-
lagi við Hanoi og föst í eins
konar eilífum þríhyrningi,
sem hlýtur að ná til Moskvu.
Kínverjar gæta þess að eiga
ekki í deilum vfð Víetnama,
því að það að missa stjórn á
skapi sínu myndi verða sama
og að bíða lægri hlut fyrir
keppinautunum, en samband-
ið er engu að síður ekki
snurðulaust. Ferðamenn frá
Hanoi staðfesta, að Norður-
Víetnamar líta enn til risans
handan landamæranna með
djúpri og rótgróinni tor-
tryggni.
Þá er ennfremur lítill á-
hugi á menningarbylting-
unni í hinu stríðshrjáða Ton-
king, þar sem andstæðing-
urinn er ekki óljós hug-
myndafræðileg vofa heldur
raunverulegur. Samkvæmt
fréttum frá Hong Kong hef-
ur kínverskum sjómönnum
verið bannað að koma í land
í Haiphong og veifa Mao
merkjum og bókum.
Þetta hefur orðið enn flókn
ara fyrir þá sök, hve mikla
rækt Pekingstjórnin hefur
lagt við Þjóðfrelsishreyfing-
una í Suður-Víetnam, en Viet-
cong er hernaðarlegur armur
hennar. í desember sl. var
sendirtefnd hennar í Peking
veitt fulkomin diplomatisk
viðurkenning og er talin
upp með öðrum sendiráðum
í síðustu bók kínverska utan-
ríkisráðuneytisins, ásamt
sendiráði Norður-Víetnams.
En grundvallar skoðanamun-
ur milli Kína, stórs og her-
skás, sem þó stendur aðeins
að tjaldabaki og skæruliða-
hreyfingar, sem stendur í
fremstu víglínu og er að berj-
ast fyrir frelsinu til þess að
hafna „frelsinu" hlýtur óhjá-
kvæmilega að varpa skugga
á þessa vináttu.
1 fyrra vísa'ði Pekingstjórn-
in með fyrirlitningu tillögum
Saigonstjórnarinnar um nýj-
ársvopnahlé, en mátti síðan
komast að raun um, að Víet-
cong féllst á þær. Nú þegir
Pekingstjórnin hugsandi yfir
friðarviðræðunum í París, en
leiðtogar Víetcong hafa látið
í ljós heils hugar samþykki
við ákvörðun stjórnarinnar í
Hanoi um að taka þátt í þeim.
Klögumálin ganga á víxl
Víetcong er ekki eini aðil-
inn. í apríl tilkynnti sovézka
stjórnin, að ákvörðunin um að
fallast á vfðræðurnar nytu
„fullkomins stuðnings alls
fólks í So vétríkj unum“ og
skapaði sér á þennan hátt enn
frekari reiði kínverskra
kommúnista um svo við-
bjóðslega glæpi eins og að
vilja draga úr styrjöldinni í
Víetnam, að reyna að þvinga
stjórnina í Hanoi til þess að
komast að pólitísku sam-
komulagi og að gera friðsam
lega sambúð við Bandaríkin
að homsteini sovézkrar ut-
anríkisstefnu.
Það voru ásakanir sem
þessar, sem fengu Peking-
stjórnina til þess a'ð mynda
ekki í upphafi bandalag í
sameiningu við Rússa og önn
ur „endurskoðunar“-ríki í
Austur-Evrópu gegn banda-
rískri heimsvaldastefnu í Víet
nam. „Það myndi aðeins
dylja það, sem er uppgerðar
andheimsveldisstefna en raun
veruleg uppgjöf, sýndar stuðn
ingur en raunveruleg svik“,
lýsti Chou En-lai yfir með
vanþóknun. En að liðnum 20
mánuðum frá því, að hann
sagði þessi orð, hafa stjórn-
málin fært andstæðingum
Maos vopnin í hendur. í fyrra
Framhald á bls. 20
góða raun og menn sætta sig
við hana, en fari svo, að þjóð-
hátíðin misheppnist nú líka
og í fyrra, er sjálfsagt að taka
upp hinn gamla sið á ný, að
flytja öll hátíðahöldin í Mið-
bæinn. Þjóðhátíð okkar ís-
lendinga hefur yfirleitt verið
til sóma, og þess vegna lítil
ástæða til að reyna að koll-
varpa því fyrirkomulagi, sem
vel hefur gefizt.