Morgunblaðið - 10.10.1968, Side 14

Morgunblaðið - 10.10.1968, Side 14
14 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. OKTÓBER 1968 Útgefandi I'ramkvæmdastjóri Ritstjórar Ritstj ómarfulltrúi Fréttastjóri Auglýsingastjóri Riistjdrn og afgrei'ðsla Auglýöingar Áskriftargjald kr. 130.00 1 lausasölu Hf. Árvakur, Reykjavík. Haraldur Sveinsson. Sigurður Bjlamason frá Vigur. Matthías Johannessen. Eyjólfur Konráð Jónsson. Þorbjörn Guðmundsson. Björn Jóhannsson. Árni Garðar Kristinsson. Aðalstræti 6. Sími 10-100. Aðalstræti 6. Sími 22-4-80. á mánuði innanlands. Kr. 8.00 eintakið. ALÞINGI OG VERK- EFNI ÞESS egar Alþingi, 89. löggjafar- þing frá endurreisn Al- þingis kemur saman til fund- ar í dag, beinist athygli ís- lenzku þjóðarinnar enn einu sinni að þessari fornu og merku stofnun, Frá stofnun Alþingis eru nú liðin 1038 ár. Það er því elzta þjóðþing ver aldar. Sú staðreynd breytist í engu við það, að fundir þess voru felldir niður frá aldamótunum 1800 til ársins 1845, er hið endurreista Al- þingi kom fyrst saman. Alþingi . varð í upphafi mæniásinn í hinu fslenzka þjóðveldi. í störfum þess fram um aldimar spegluðust örlög þessarar litlu þjóðar. Á hin- um forna þingstað, Þingvöll- um við Öxará, gerðist einn merkasti þáttur íslandssög- unnar. Þar voru lög sett og þar voru dæmdir dómar. Þar var varizt ásælni erlends valds og staðið á rétti þjóðar- innar af mannviti og hygg- indum. Það kom síðan í hlut hins endurreista Alþingis að hefja baráttuna fyrir endur- heimt sjálfstæðisins. Sú bar- átta tók langan tíma, en lauk með algjörum sigri. Jafnhliða sjálfstæðisbarátt unni og í framhaldi af henni, hefur Alþingi haft forustu um uppbyggingu hins íslenzka þjóðfélags. Undir forustu þess hefur á örskömmum tíma tekizt að gera hið ís- lenzka samfélag að full- komu nútíma þjóðfélagi, sem býður borgurum sínum hlið- stæð lífskjör við það sem bezt gerizt í nálægum lönd- um. En engan þarf að undra þótt svalir vindar leiki oft um Alþingi. Fyrr á árum greindi menn að vísu á um leiðir í sjálfstæðisbaráttunni, en í stórum dráttum má segja að þjóðin stæði bak við sjálf- stæðiskröfurnar og fylkti sér um leiðtogana, sem hæst bar og af mestri víðsýni og fórn- fýsi börðust fyrir frelsi lands- ins. Nú snúast störf Alþingis að sjálfsögðu einnig um það, að varðveita fengið frelsi. En starfssvið Alþingis er orðið allt annað og víðtækara nú en áður var. Nú liggur við borð, að það skammti á hvers manns disk með fjölþættum afskiptum á öllum sviðum þjóðlífsins. Þess vegna sætir það engri furðu, þótt hörð gagnrýni beinizt oft að á- kvörðunum þingsins. Höfuðverkefni þess þings, sem nú kemur saman, er að snúast gegn miklum vanda, leggja grundvöll að nýjum og heilbrigðari rekstri at- vinnutækjanna í landinu og bægja á braut hættu á at- vinnuleysi og víðtækum vand ræðum. Á þessum vandamál- um verður þetta þing að taka af festu og kjarki. Enda þótt þjóðin gagnrýni þing og stjórn, ætlazt hún engu að síður til þess að það gegni þeirri frumskyldu sinni að stjórna, að gera tillögur um lausn vandamálanna, og sjá um að þær verði framkvæmd ar, landi og lýð til heilla. SUMMUM JUS - SUMMA INJURIA F atneskur málsháttur úr lagamáli hljóðar á þessa leið: Summum jus — summa injuria. Þetta þýðir: Hið mesta rétt læti getur haft í för með sér hið mesta ranglæti. Þessi gamli málsháttur kemur upp í hugann þegar lesinn er hæstaréttardómur- inn yfir Kristjáni Ragnari Sigurðssyni, eiganda vélskips ins Ásmundar, er gerður var upptækur vegna stórfellds á- fengissmygls skipverja á bátn um, er höfðu tekið hann á leigu. Eigandi skipsins, Kristj án Ragnar Sigurðsson kom hvergi nálægt þessum afbrot- um. Hann hafði leigt skip sitt til fiskveiða og hafði ekki minnstu hugmynd um lög- brotahugarfar leigutaka sinna. En vegna skýláusra á- kvæða í refsilöggjöf, hefur bátur hans nú verið gerður upptækur með ákvörðun hér- aðsdóms og síðar með stað- festingu Hæstaréttar. Þetta þýðir að maðurinn missir ekki aðeins skipið, heldur falla nú á hann allar þær skuldir, sem á því hvíldu. Þannig getur farið, þegar fylgt er út í yztu æsar laga- bókstaf refsilöggjafar, enda þótt vitað sé að hinn dæmdi sé gersamlega saklaus af sak- arefni. Dómur hæstaréttar verður ekki vefengdur. En réttlætistil finning íslendinga krefst þess að hér verði gripið í taumana. Hefur nú verið ákveðið að veita Kristjáni Ragnari Sig- urðssyni sakaruppgjöf. Ríkis- stjórnin mun síðan leggja fyr ir Alþingi frumvarp um Mannréttindadómstóll Evrópu að störfum í Strasbourg. René Cassin er í forsetastóli. Einar Arnalds hæstaréttardómi er lengst til vinstri af dómendum. Þór Vilhjálmsson, orófessor: Mannréttindadómstóll Evrópu RENÉ Cassin, forseti Mannrétt- indadómstóls Evrópu í Stras- bourg, var í dag sæmdur friðar- verðlaunum Nobeis. 1 hinum al- mennu fréttum Morgunblaðsins, sem birtast sama dag og þessi greinarstúfur, mun nánar sagt frá hinum aldna Iögvitringi og mannvini, sem nú hefur verið sæmdur þessum háa heiðri. Þess hefur verið óskað, að hér séu rifjuð upp lesendum til fróð- leiks nokkur atriði um mann- réttindadómstólinn og annað honum skylt. Fyrir 20 árum samþykkti Alls- herjarþing Sameinuðu þjóðanna mannréttindayfirlýsingu sem kunnugt er. Þar voru nefnd margs konar mannréttindi, en hins vegar var ekki lögð bein skylda á ríkin í Sameinuðu þjóð unnum til að virða réttindin og tryggja. — Um þetta leyti var unnið að stofnun Evrópuráðsins, og var ákve'ðið, að það skyldi stuðla að samvinnu um mann- réttindamál og beita sér fyrir því, að ríkin í Vestur- og Suð- ur-Evrópu skyldu gangast und- ir lagalega bindandi ákvæði um þau. Árangurinin kemur fram í Mannréttindasáttmála Evrópu, sem undirritaður var 4. nóvem- ber 1950, en gekk í gildi 3. sept- ember 1953. Breytingar og við- bætur felast í 5 samningsvið- aukum, sem undirritaðir voru á árunum 1952—1966, en einungis tveir þeirra hafa enn tekið gildi. Mannréttindasáttmáli Evrópu er merkur og nýstárlegur. Með honum skuldbinda aðildarríkin sig til að veita borgurunum til- tekin réttindi. Jafnframt er séð um, að þær skuldbindingar verði meira en or'ðin tóm. Er það geirt með því að heimila einstakling- um að kæra meint brot á sátt- málanum til Mannréttindanefnd- ar Evrópu og með því að heim- ila málskot frá nefndinni til Mannréttindadómstóls Evrópu. Með því að leyfa einstaklingum að kæra sína eigin ríkisstjóm fyrir alþjóðlegri stofnun var far- ið inn á braut, sem áður hafði vart þekkzt, og í þessari heim- ild fólst mesta og markverðasta nýjungin í mannréttindasáttmála Evrópu. Réttindin, sem tryggð eru með Mannréttindasáttmála Evrópu, er fyrst og fremst hin gamal- kunnu borgara- og stjórnmála- réttindi, sem nefnd eru t.d. í ís- lenzku stjórnarskránni. Þau eru Framhald á bls. 19 breytingu á fyrrgreindum lagaákvæðum. Er ástæða til þess að fagna þeirri ákvörð- un. GUÐMUNDUR GÍSLASON HAGALÍN Fslendingar eru fámenn þjóð, en land þeirra er stórt og úr alfaraleið. Þrátt fyrir það hafa menningarstraumar ávallt leikið um landið. Við höfum jafnvel getað miðlað öðrum þjóðum af reynslu okkar. Þegar íslendingur talar við útlending, er hann áður en varir farinn að ræða um bók- menntalegan arf þjóðar sinn- ar og þá ást, sem almenning- ur hér á landi hefur ávallt haft á íslenzkri menningu og bókmenntum. Við getum af fáu státað. Þó kemur öllum saman um, að við getum bor- ið höfuðið hátt, þegar minnzt er á þennan arf. Það er gleðiefni að á okkar dögum hefur bókin haldið velli í íslenzku þjóðlífi. Þjóð- in fylgist af lífi og sál með störfum skálda sinna og rit- höfunda. Einn þeirra, sem hvað mestan þátt hefur átt í reisn samtímabókmennta okkar, er Guðmundur Gísla- son Hagalín, sem er sjötugur í dag. Hann er einn sérstæð- asti og persónulegasti rithöf- undur sem við eigum og fáir standa dýpri rótum í arfi og menningu þjóðarinnar en hann. Bækur hans sumar eru svo íslenzkar að gerð og upp- runa, að erfitt mundi vera að þýða þær á erlendar tungur. Svo mikla rækt hefur Haga- lín lagt við sérkennilegt tungutak þess fólks, sem hann hefur kynnzt og upplifað. Svo rík að list og gamalgrónum frásagnararfi eru beztu verk hans, að engum blandast hug- ur um, að þau munu lifa með þjóðinni um ókomin ár. En Guðmundur Gíslason Hagalín hefur gert meira. Hann hefur borið gæfu til að standa sterkur og ákveðinn á verðinum fyrir frelsi og lýð- ræði hér á landi. Hann hefur aldrei látið bilbug á sér finna, aldrei hlaupið eftir erlendum fyrirsögnum, aldrei keypt sér frið, eða list sinni brautar- gengi, heldur hefur hann ávallt verið reiðubúinn að verja það, sem hann trúir að eigi að vera hlutskipti þjóð- arinnar: að búa við frelsi og fullkomið lýðræði, að verða aldrei öfgastefnum að bráð. Morgunblaðið þakkar Guð- mundi Gíslasyni Hagalín störf hans og list, og mælir áreiðanlega fyrir munn fjöída lesenda sinna, er það þakkar honum ekki sízt staði0 c1.’. hans og einarða barátte m öfgum —• gegn þe; ■■■■- ö' sem hafa viljað feigt ð bezta ; arflc'f.! o : íslen ' u þjó u.

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.