Morgunblaðið - 01.12.1968, Blaðsíða 16

16
MORGUNBIAÐIÐ, SUNNUDAGUR 1. DESEMBER 1968

Útgeíandi
I'ramkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritst j ómarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgrei’ðslg
Auglýsingar
Askriftargjald kr. 130.00
í lausasölu
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson,
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson,
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
á mánuði innanlands.
Kr. 8.00 eintakið.
50 ÁRA FULLVELDI
Vslenzka þjóðin minnist þess
í dag að 50 ár eru liðin
síðan fullveldi íslands var
viðurkennt. Hinn 1. des. 1918
var stór dagur í íslandssög-
unni. Að baki atburðum
hans lá löng og hörð barátta.
í þeirri baráttu höfðu marg-
ir glæsilegir og mikilhæfir
stjórnmálamenn haft giftu-
ríka forustu. En eitt nafn ber
þó hæst allra, nafn Jóns Sig-
urðssonar forseta. Óeigin-
gjams starfs hans og baráttu
mun íslenzk þjóð minnast um
allar aldir.
Fullveldisdagurinn 1. des-
ember rann upp í umróti
heimsstyrjaldarloka. íslenzka
þjóðin var þá aðeins um 92
þúsund manns. En hún var
þess alráðin að njóta fengins
frelsis og hagnýta það til þess
að byggja upp land sitt og
treysta framtíð sína. Sam-
bandslagasáttmálinn við
Dani fól í sér möguleika til
skilnaðar við yfirþjóðina að
25 árum liðnum. Það var eitt
mikilvægasta ákvæði hans.
Þegar fullveldisviðurkenn-
arinnar er minnzt hlýtur
nafn Jóns Magnússonar for-
sætisráðherra að bera hátt.
Hann var frábær samninga-
maður, djúpvitur og hygginn.
Þessi margreyndi stjórnmála-
maður barðist fyrir málstað
íslands af sérstæðri lægni og
farsæld.
Atvikin höguðu því þann-
ig, að þegar íslendingar
neyttu uppsagnarákvæða
Sambandslagasáttmálans og
stofnuðu lýðveldi í landi
sínu 17. júní 1944 geisaði á
ný heimsstyrjöld. íslenzka
þjóðin öðlaðist þannig full-
veldi og sjálfstæði á öldufaldi
tveggja heimssyrjalda.
★
Hvemig hefur þessari litlu
þjóð svo farnast á því hálfr-
ar aldar skeiði, sem liðið er
frá því að íslenzki fáninn var
dreginn á hún á stjórnarráðs-
húsinu 1. des. 1918?
Þessi spurning mun koma
upp í huga margra íslendinga
í dag. Sem betur fer verður
svarið við henni jákvætt.
Með fullveldinu var gmnd-
völlur lagður að nýju og
betra þjóðfélagi á íslandi.
Þjóðin fann til máttar síns og
neytti hans til þess að hefja
stórfellda sókn fyrir alhliða
uppbyggingu í landi sínu. Sú
saga verður ekki rakin að
þessu sinni. Þótt íslendinga
greini á um margt, eru þeir
allir sammála um það að
frelsið varð hinn mikli afl-
gjafi. Þjóðin rétti úr kútn-
um, brautzt úr sárri fátækt til
bjargálna og velsældar.
Margvíslegir erfiðleikar hafa
að sjálfsögðu steðjað að
henni sl. 50 ár. En á þeim hef-
ur verið sigrazt og baráttunni
haldið áfram á öllum sviðum
íslenzks þjóðlífs. Þótt að á
móti blási í íslenzku efnahags
lífi í dag, kemur engum ís-
lendingi annað til hugar, en
upp úr þeim erfiðleikum
komi nýir og betri tímar.
En vel mættum við á þess-
um tímamótum minnast orða
skáldsins, sem svo mælti ár-
ið 1938 á 20 ára fullveldisaf-
mælinu:
„Litla þjóð, sem átt í vök að
verjast,
vertu ei við sjálfa þig að
berjast.“
Ef íslenzka þjóðin hefur
þessi orð í huga, mun hún
ávallt kunna sér hóf í inn-
byrðis deilum. Hún mun þá
aldrei tefla á tæpt vað um
varðveizlu andlegs og efna-
legs sjálfstæðis síns.
★
En nýir tímar koma með
ný viðhorf og vandamál. í
dag er sjálfstæðisbarátta ís-
lenzku þjóðarinnar fyrst og
fremst í því fólgin að tryggja
frelsi sitt og öryggi í nánu
samstarfi við þær þjóðir, sem
eru henni skyldastar að upp-
runa og hugsunarhætti. Frels-
ið verður ekki varðveitt með
óskhyggju. einni saman. Fjar-
lægðirnar eru horfnar, ísland
er ekki lengur einangrað
„yzt á Ránarslóðum“. Það er
statt mitt á veðramótum mik-
illa heimsátaka. íslendingar
vilja hafa góða sambúð við
allar þjóðir og skipta við alla
þá, sem við okkur vilja
skipta. En öryggi og sjálf-
stæði landsins verður ekki
varðveitt með því að setja
traust sitt á löngu úrelta ein-
angrunarstefnu. Náin og víð-
tæk samvinna við þær þjóð-
ir, sem standa vörð um lýð-
ræði og mannréttindi er ís-
lenzku þjóðinni lífsnauðsyn.
Sem betur fer hefur yfir-
gnæfandi meirihluti íslenzku
þjóðarinnar á þessu fullan
skilning.
★
íslendingar geta ekki
minnzt svo 50 ára fullveldis,
að hugurinn hvarfli ekki til
fyrrverandi sambandsþjóðar
þeirra. Sjálfstæðisbaráttunni
við Dani lauk 1918. Síðan hef-
ur sambúð þessara tveggja
náskyldu þjóða stöðugt orð-
ið betri og nánari. Nokkurs
misskilnings varð að vísu
vart þeirra í milli við skiin-
aðinn og lýðveldisstofnunina
1944. En sá misskilningur er
löngu úr sögunni. Danska
r
flL^l II 1 vss j U1 Vaiulr w 1 FAN UR HEIMI
Auka litningur leiðir ekki
óhjákvæmilega til afbrota
— Segja brezkir visindamenn
Observer,Christine Doyle.
VISINDAMENN í Edinborg
segja þá kenningu að maður
sem hafi auka „Y-litning“ sé
fæddur með afbrotamannseðli
eða sé með „afbrota-litning“
vera ranga. Þetta eru sömu
vísindamennirnir sem fundu
þetta erfðafræðilega afbrigði
við rannsóknir á föngum. Vís
indamennirnir komust að raun
um, að um það bil 3 af hundr
aði fanganna voru með 47 litn
inga í stað 46 eins og eðilegt
er. Auka litningurinn var í
kyn litningunum. Venjulega
heilbrigð kona hefur tvo x
litninga (xx) og venjulegur
heilbrigður maður einnig tvo
en það eru x og Y litningar
(xY). Umræddir fangar höfðu
hinsvegar xYY samsetningu.
Sú uppgötvun, 1965 og 1966,
að nokkur hópur fanga í
ströngustu fangelsum Bret-
lands hefði þessa xYY sam-
setningu kom af stað miklum
umræðum um ’læknisfræðileg
og lögfræðileg atriði. Kjarni
þeirra var hvort auka litning
urinn yrði þess valdandi að
menn hneigðust frekar til af-
brota.
Við réttarhöld í Ásfcralíu
fyrir skömmu, var maður sýkn
aður af morðákæru, að því
er bezt var séð, vegna þess
að hann hafði auka Y-litning.
Um srvipað leyti ákváðu fransk
ir dómstólar að xyy samsetn-
ingin myndi ekki nægja til
sýknunar af morðákæru. f
síðustu viku (22. nóvember)
var tilkynnt að reynt yrði að
fá litninga sýnishorn frá Sir-
han Bisihara Sirhan, sem
ákærður er um morðið á Ro-
bert Keamedy. Ástæðan er
talin sú að maður no'kkur í
Kaliforníu lýsti sig saklausan
af nauðgunarákæru, á þeirri
forsendu að rannsókn leiddi
í ljós xYY litningarsamsetn-
ingu.
í ritinu „The British Med-
ical Journal" segir dr. Wilil-
iam Court Brown, stjórnandi
erfðafræðideildar við West
General sjúkrahúsið í Edin-
borg, að tilfellafjöldi í rann-
sóknum hans og félaga hans
tveggja útiloki að það sé til-
viljun að þeir sem rannsakað
ir voru séu afbrotamenn.
Þeir vilja þó leggja áherzlu
á nokkuð sem þeim hættir til
að líta framhjá sem aðhýllaat
kenninguna um meðfædda af
brotahneigð. f fyrsta lagi var
upplýsingum safnað með rann
sóknum á mönnum sem eru for
hertir afbrotamenn, af hvaða
orsökum sem þeir nú urðu
það. í öðru lagi er lítið vit-
að um „xYYmenn" við fæðingu
eða í daglegu lífi, þar sem
ekki er vitað að þeir séu með
þessum ósköpum fæddir.
Vísindamennirnir segja að
þar til, ráðin hafi verið bót
á þessu sé aðeins hægt að draga
þá ályktun að manni sem hafi
auka Y-litning sé hættara við
andlegri veilu eða jafnvægis
leysi. Þetta getur verið sítór
uppgötvun, eða lítil uppgötrv-
un, en það liggja ekiki fyrir
það- mikil gögn að hægt sé
að draga nokkrar ákveðnar
línur.
Og þeir bæta við: „Það bend
ir ekfcert til þess að xYY sam
setningin leiði óhjákvæmi-
lega til erfiðrar sambúðar við
þjóðfélagið enda var persónu
leiki þeirra sem við rannsök-
uðum mjög mismunandi. Sum
ir þeirra sem við fundum xYY
hjá, voru rólyndir og þægi-
legir í framkomu en aðrir aft
ur ofsafengnir og erfiðir. Sum
ir þeirra eru stór afbrotamenn
en alls ekki allir, og ef kenn
ingin um meðfædda afbrota-
hneigð þýðir að þeir sem fædd
ir séu með xYY séu fyrir-
fram dæmdir til að verða
glæpamenn, er allfcof sterkt
til orða tekið.
Djilas segir ógnunina
frá Rússum breytta
,,Heimsveldisstefna
endurnýjuð"
New York, 28. nóv. NTB.
MILOVAN Djilas, fyrrum vara-
forseti Júgóslavíu, sagði í New
York í gærkvöld, að ógnun Rússa
í garð Vesturlanda mundi að lok-
um snúast upp í efnahagslega
ógnun.
Harm sagði, að eðli ógnunar
þeirrar sem Vesfcurlöndum sfcaf-
aði frá Rússum hefði breytzt
verulega. Rússar væru í þamn
vegimin að sn.úa affcur ti'l sígiildr-
ar fcegundar rússnesbrar heims-
veldisstefnu — heiimsveldissfcefnu
keisaranna. — Sovétríkin bæru
sifellt minni keim af stórveldi
hugmyndafræði og byltingar,
en æ meiri keim af hernaðar-
keisaranna
legu sfcórveldi og yrðu seinnilega
í framtíðinni efinahagslegt sfcór-
veldi.
Djiiias, sem hefur verið í heim
sókn í Bandaríkjunium síðan
hann var leystur úr stofufang-
elsi í Júgóslaivíu, sagði í viðtali
við „New York Times“, að Ba.nda
ríkjamönmum mundi reynast
aðveldar að fást við heimsveldis
sinnaða Rússa en byltimgarsimn-
aða ef Bamdaríkim héldu mæifcti
sínum óskerfcum oig hefðu sam-
vinnu við Sovéfcríkin á sviðum
menningair- og efnahiagsmála.
„Kína er hæfctulegt Sovétríkj-
umum“, sagði Djiias enn fremur,
„því að Kína gebur ekki fumdið
möguleika til úfcþenslu ammars
gtaðar en í Sovétríkjumum jatfn-
framt því sem Kínverjar hafa
vissfc þjóðernislegt tiikail til
Mongolíu og nokkurs hluta Sí-
beríu“.
Gestopo-menn
dæmdir
Darmstadt 29. nóv. NTB.
DÓMSTÖLL í Darmstadt dæmdí
í dag sjö fyrrverandi Gestapo
foringja til allt að fimmtán ára
fangelsisvistar fyrir striðsglæpi,
en þeir tóku þátt í morðum á
þúsundum Rússa og Gyðinga í
Úkraínu í heimsstyrjöldinni síð-
ari. Ein alvarlegasta ákæran á
hendur sjömenningunum var, að
hafa tekið þátt í hinum illræmdu
fjöldamorðum í Babi Jardalnum
árið 1941.
Þessi stríðsglæparéttarhöld í
Darmstadt eru hin umfanigsmesfcu
í Vesfcur-Þýzkalandi síðam lokið
var Austchwitz-málunum í Framk
furt fyrir þremur árum.
þjóðin hefur á margan hátt
sýnt skilning sinn á aðstöðu
íslendinga. Það er staðreynd,
sem allir íslendingar fagna
að á síðustu árum hafa Dan-
ir og íslendingar stöðugt ver-
ið að tengjast traustari tengsl
um. Framkoma þings og
stjómar Danmerkur við lausn
handritamálsins mótaðist af
drengskap og víðsýni, sem
allir íslendingar meta og
þakka. Milli Dana og íslend-
inga er nú ekkert ágreinings-
efni. Milli þeirra ríkir einlæg
vinátta, sem engan skugga
ber á.
Að loknu hálfrar aldar full-
veldistímabil er ný kynslóð
tekin til starfa á íslandi. Sú
kynslóð þakkar þeim, sem
færðu þjóð hennar fullveldi
og frelsi. Öllu máli skiptir
nú að þjóðin skilji og muni
að sjálfstæðisbaráttan er æv-
arandi. Henni lauk hvorki
1918 né 1944. Frelsið er fjör-
eggið í hendi allra kynslóða
á íslandi. Því megum við
aldrei gleyma.
Að svo mæltu árnar Morg-
unblaðið íslendingum gæfu
og gengis á tímamótum.