Morgunblaðið - 01.12.1968, Blaðsíða 3

MORGU'NBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 1. DESEMBER 1968
3
Dr. Sigurbjörn Einarsson, biskup:
Konungur þinn kemur
MANST þú eftir konungskomu til
Reykjavíkur? Þá var mikið um að vera,
var það ekki? Nú er ísland ekki lengur
konungsríki og fær ekki framar heim-
sókn konungs síns. ísland varð frjálst
og fullvalda fyrir 50 árum. Þá var að-
eins lokaskrefið eftir að því marki, að
vér yrðum að fullu lausir úr því sam-
bandi við konung, sem lengstum hafði
verið þjóðinni lítil blessun. Samt þóttu
það mikil tíðindi, þegar konungar vorir
komu hingað, enda komu þeir góðra
erinda. En í dag minnumst vér hins, að
frelsið kom, og vér biðjum þess, að
það fari aldrei aftur.
En í dag er ekki aðeins 1. desember,
heldur líka fyrsti sunnudagur í að-
ventu. Og aðventa þýðir konungskoma.
Guðspjallið, sem lesið er í dag í öllum
kirkjum, segir frá því, að Jesús kom tiR
höfuðborgarinnar í landi sínu. Og þá
rifjuðust upp fyrir fólkinu orð, semspá
maður hafði sagt fyrir löngu: Sjá, kon-
ungur þinn kemur til þín. Hann hafði
flutt fyrirheit um það að einhverntíma
mundi koma sannur konungur, einhver,
sem gott væri að lúta og láta ráða yfir
sér, alveg gott, Og þegar Jesús niálgað-
ist, fátækur farandmaður, ríðandi á
asna, sá fólkið allt í einu konung sinn,
þennan sanna konung, hann var að
koma. Og það varð gripið fögnuði og
söng: Blessaður sé hann, sem kemur.
Hvernig stóð á þessu? Ekki var Jesús
neitt líkur þeim konungum, sem þetta
folk kannaðist við. Hann var ekki held
ur í samræmi við þær hugmyndir, sem
það gerði sér um hinn væntanlega mikla
konung. En það skynjaði, að yfir hon-
um hvíldi tign og að hann hafði vald.
Tign, sem gerði mann ekki uggandi né
óttasleginn, heldur öruggan. Vald, sem
þvingaði ekki, heldur gerði mann frjáls-
ari, glaðari. Vegsemd, sem varpaði ekki
frá sér neinum skugga, heldur aðeins
birtu.
Þetta birtist eins og í leiftri. En sýn-
in 'hvarf, hrifningin hvarfi. Jesús féikk
kórónu af þyrnum, kross í stað hásætis.
Og hélt samt áfram að koma. f dag
kemur hann. Og einhverjir ganga til
móts við hann og blessa hann fyrir að
mega lifa undir valdi hans.
Aðventa — konungur þinn kemur.
Þú veizt sjálfsagt, að með aðventu
hefst nýtt ár, kirkjuárið. Það er nýjárs-
dagur kirkjunnar í dag. Hann er mán-
uði á undan nýjársdegi almanaksársins.
Kirkjan minnir á eilífðina og konung-
inn eilífa. Eilífðin var áður en tímarnir
hófust og hún verður, þegar allir tímar
eru á enda. Kristur er konungur tím-
ans og eilífðarinnar. Hann var krýnd-
ur konungur þinn áður en árin þín hóf-
ust. Þú mætir honum sem konungi þín-
um, þegar árin þín eru öll að baki.
Árið hefst með aðventu af því, að all-
ir dagar ársins eiga að beina þér til
móts við hann. Jóiin, páskarnir, hvíta-
sunnan, allir sunnudagarnir, eiga að
gera þig varan við, að hann er kominn
til þess að vera í nánd þinni, og kem-
ur þér til hjálpar hvenær, sem þú veit-
ir honum færi á að liðsinna þér. Þetta
á að helga og blessa alla dagana þína.
Heimspekingurinn Pascal sagði einu
sinni: Vér þekkjum konunglega tign og
yfirburði af ýmsum gráðum. Fyrst tign
valdsins. Þar er Alexander mikli. Hann
er fulltrúi þeirra yfirburða, sem fólgnir
eru í vopnasigrum, landvinningum. Sú
tign er hörð, kuldaleg, grimm, — og
hverful. Þá er vegsemd vitsins. Þar er
Archimedes verðugur fulltrúi og aðrir
konungar hugvits og snilli. Þetta vald-
svið er æðra en hið fyrra. En æðst er
það ekki. Það er líka svalt. Enginn
viidi ganga í greipar þess valds, sem
er aðeins vit, án tilfinninga, án hjarta.
Tign góðleikans er æðst. Vald kærleik-
ans er eina valdið, sem vér getum óhullt
ir lotið og gengizt undir fyrirvaralaust.
Og á þessu sviði, þessu æðsta sviði, er
Jesús Kristur hæstur, þar ber hann yfir
aila aðra, þar er hann konungurinn. Og
þar með er hann konungur konung-
anna.
Þessi orð hins franska spekings eru
sönn. Jesús Kristur birti tign góðleik-
ans m.eð lífi sínu á jörð. Hann er mynd-
ín af Guði, algóðum Guði. Hann hefur
birt oss það, að valdið, sem er hinzt að
baki alls og ræður efstu úrslitum í al-
heimi, er kærleikur.
Hann kom úr þeim heimi, þar sem
allt er gott, allt fullkomið, kom hing-
að til þess að vera með oss hér, þar
sem margt er ekki gott og allt ófullkom-
ið, og gefa þessum heimi ríki sitt. Góða
valdið hans, bjarta ríkið hans, verður
ekki bugað né brotið á bak aftur. Vér
getum hver um sig neitað að gangast
undir áhrif hans. Það er hið mikla tjón.
En hann mun bera sinn kross fram til
sigurs. Og við endalok aldanna mun
harun og ríki hans rísa eins og sólin að
liðinni nótt og enginn afkimi tilver-
unnar komast undan geislunum.
Mættum vér þá hafa þegið þau brot
af birtu hans, að vér getuim fagnað og
tekið undir gleðisönginn, sem fara mun
um alla tilveru: Blessaður sé hann.
Bið þú hann um þetta í dag. Þvf
hann kemur til þín í dag, konungur
þinn, til þess að heyra bæn þína og
blessa þig.
Sigurbjörn Einarsson.
Fremur var tíðindalítið á Al-
þíngi í síðustu viku, þingfund-
ir voru yfirleitt stuttir og um-
ræður litlar um þau mál, sem á
dagskrá komu, enda flest minni
háttar. Sennilega eru þessar
daufu umræður lognið á undan
þeim stormi sem skellur á, ef
að líkum lætur, er ríkisstjómin
leggur fram frumvörp um hliðar
ráðstafanir vegna gengisbreyting
arinnar, en samkvæmt þvi, sem
fram hefur komið mun það ekki
verða fyrr «n að loknum viðræð
um ríkisstjórnarinnar við full-
trúa ASÍ. Greinilegt var að al-
þingismenn höfðu, margir hverjir
hugann bundinn við ASÍ þing-
ið í vikunni og fylgdust spennt
ir með átökum og úrslitum þar.
Á miðvikudaginn var fram
haldið umræðum um þingsátykt-
unartil'lögu Eysteins Jónssonar er
fjallar um starfshætti Alþingis,
en hálfur mániuður var þá liðinn
frá því að flutningsmaðurinn
mælti fyrir tillögu sinni, og gerði
grein fyrir sjónarmiðum sínum í
þessu máli, en Eysteinn hefur,
síðan hann lét af formennsku
í F r aimisók n anf loklkum, venju-
lega verið spakari í málflutninigi
en áður og sleppt þeim leiðinlega
nöldurtóni sem löngum hefur ein
kennt ræður hans. Bjarni Bene-
diktsson forsætisráðherra flutti
ræðu á miðvikudaginn og gerði
grein fyrir skoðunum sínum á
málinu, og kom fram, að hann
er í grundvallaratriðum á önd-
verðu meiði við skoðanir Ey-
steins. Var fróðlegt að fylgjast
með umræðum þessara manna,
þar sem báðir hafa þeir að baki
langan feril sem flokkisleiðtog-
ar, þingmenn og ráðherrar og
því flestum hnútum kunnugir.
Það sem þeim Bjarna og Ey-
steini greindi einkum á var til-
högun umræðna á Alþingi og að
staða þingmanna, en Eysteinn
virðist í aðalatriðum ánægður
með það fyrirkomulag sem nú
tíðkast við umræður, en vill hins
vegar bæta aðstöðu þingmanna
til muna, m.a. með betri launa-
kjörum, og segir það hugmynd
sína að þau verði það góð, að
þingmenn geti gert þingmennsk-
una að aða'lstarfi sínu. Auk þess
vill Eysteinn að formenn stjórn-
arandstöðuflokkanna fái bætta að
stöðu og betri laun. í ræðu sinni
gerði forsætisráðherra að um-
talsefni hinar löngu umræður sem
nú tíðkast á Alþingi, og vildi
setja á þær skorður, sérstaklega
þó á fyrirspurnartíma og um-
ræður utan dagskrár. Þá ræddi
ráðherra einnig um stöðu Al-
þingismanna og lýsti þeirri skoð
un sinni að lífsnauðsyn væri fyr
ir Alþingi að þingmenn hefðu
sem nánust tengsl við atvinnu-
lífið í landinu, og þau fengjust
ekki betur á annan hátt, en þeir
væru sjálfir virkir þátttakendur
í því.
Ánægjulegt er, að nú skuli
hafnar umræður um starfshætti
A'lþingis, og vonandi verður nú
®kki látið sitja við orðin tóm, held
ur unnið að því að finna beppi-
lega og skaplega lausn á mjög
viðkvæmu vandamáli. Furðu-
legt er, hvað mikillar þröngsýni
gætir í afstöðu þingmanna til
starfshátta þingsins, svo sem
bezt má sjá af því að ekki náð-
ist samkomulag nema um nokkr-
ar minni háttar breytingar hjá
nefnd þeirri er vann að endur-
skoðun þingskapalaga.
Nauðsynlegt er orðið að gera
all róttækar breytingar á þings-
sköpum, ef Alþingi á að halda
nauðsynlegri reisn í augum al-
þjóðar og geta sinnt h'lutverki
sínu með æskilegum hætti. Það
er ekki nóg fyrir þingmenn að
hrósa sér af því að umræður
séu nú miklu málefnalegri og
lausari við persónulegan skæt-
ing en áður var, en ekki var
reyndar úr háum söðli að detta
í þeim efnum. Þingmenn verða
að breyta þeirri leiðinlegu venju
sem skapazt hefur í umræðum
um fjölmörg mál, stór og smá,
að teygja lopann, enda virðist á
tíðum eina markmiðið með slík-
um ræðuflutningi að fylla svo og
svo margar blaðsíður þingtíðinda
Skylt er að taka fram, að ekki
eru nærri því al'lir þingmenn
undir sök seldir, en alltof margir
flytja slíkar langlokuræður Aað
flestir alþingismenn eru flúnir úr
þingsölum áður en viðkomandi er
hálfnaður með ræðu sína. Eink-
um eiga hér hlut að máli nokkr
ir e'ldri þingmenn Framsóknar-
flokksins.
Svo sem forsætisráðherra vék
að í ræðu sinni væri hægt að ná
fram betri skipan í þessum efn-
um, með tiltölulega einfaldri
breytingu. — Ákveða tíma til
umræðna um hvert mál og skipta
honum milli þingflokka, líkt og
gert er í útvarpsumræðum. Vit-
anlega þarf að vera tryggt að
þingmenn geti komið tillögum sín
um og skoðunum á framfæri, og
ætti slíkt fyrirkomulag á eng-
an hátt að koma í veg fyrir það
enda sýnir reynslan það, að
lengstu ræðurnar eru ekki efnis
mestar.
Það væri sannarlega ótíma-
bær ráðstöfun ef farið yrði að
ti'llögu Eysteins Jónssonar og al
þingismenn gerðir að sérstakri
stétt sem mundi verða ef þeir
hefðu laun sín eingöngu fyrir
þingmannsstörfin. Oftsinnis að
undanförnu hafa þær raddir
heyrzt, og ekki að ástæðulausu
að tengsl alþingismanna við fólk
ið í ilandinu, séu ekki nógu mik-
il og fari stöðugt minnkandi.
Hvað mundi þá verða ef á Al-
þingi sætu 60 manna hópur at-
vinnupólitíkusa . Fremur væri á-
stæða til að gagnrýna það hvað
alþingismenn veljast nú úr til-
tölulega fáum stéttum, og hvað
hlutur opinberra embættismanna
í þeim hópi hefur stöðugt farið
vaxandi. Það er grundvallarnauð
syn að sem allra flestar starfs-
stéttir eigi sinn fulltrúa og mál
svara á Alþingi, menn sem hafa
af eigin raun kynnzt möguleik-
um og þörfum viðkomandi at-
innugreinar, og helzt þyrftu þeir
að starfa við hana, þann hluta
ársins sem þeir sitja ekki á Al-
þingi. Rétt er að vekja athygli
á því að ungt fólk hefur m.a.
bent á þessa staðreynd og gert
að kröfu sinni. Hitt er svo ann-
að mál, að vel getur verið að
laun alþingismanna þurfi að
hækka, enda mundu þeir ekki
vera ofsælir af launakjörum sín
um.
Kynlegt kapphlaup í ti'llögu-
flutningi stendur nú yfir á Al-
þingi milli tveggja reykvískra
varalþinigim. F ramsóíknarflokks-
ins, þeirra Tómasar Karlssonar
og Kristjáns Thorlacius. Er sá leik
ur háður meira af kappi en for-
sjá, og mun sumum eldri þing-
mönnum flokksins finnast nóg
um, en aðrir hafa gaman af.
Skúla Guðmundssyni þótti á-
stæða til að setja ofan í við
þann síðarnefnda, sem á mánu-
daginn mælti fyrir frumvarpi er
virtist flutt í þeim tilgangi ein-
um að jafna örlítið metin við
til’löguflóð Tómasar, þann tíma
sem hann var á þingi. Sýndi
Skúli fram á það með nokkrum
dæmum hversu lítil rök voru að
baki frumvarpi Kristjáns. Þing
menn hafa löngum fengið orð á
sig fyrir að vera lagnir að beina
frá sér þeim spjótum sem að þeim
eru send, en Kristján Thorla-
cius virðist ekki vera bú-
inn að læra þá list. Gat hann
á engan hátt snúið sig út úr
Hthugasemdum Skúla og brást því
illur við. Urðu málalok þau, að
þingheimur var farinn að hlæja
að tilburðum varaþingmannsins
og skeður það þó ekki oft. Hafði
því Kristján hlaup en ekki kaup
í ræðustólinn í það sinn, svo
sem stundum áður. ,
Tveir ungir varaþingmenn hafa
setið á Alþingi að undanförnu,
þeir Haraldur Henrysson og Ragn
ar Arnalds. Báðir eru þeir vara
þingmenn Alþýðubandalagsins, en
af ólíkum meiði. Kom glögglega
fram er menntamálaráðherra
skýrði frá áformum ríkisstjórnar
innar um gengisfellingarbætur til
handa íslenzkum námsmönnum,
að hinn nýi formaður Alþýðu-
bandalagsins mun reynast hlut-
verki sínu trúr, enda greinilega
orðinn vel skólaður af lærifeðr-
um sínum, Einari Olgeirssyni og
Magnúsi Kjantanssyni.
SteinarJ. Lúðvíksson.

GUNNAR M. MAGNÚSS
ISLENZKIR
AFREKSMENN
A LEIKVANGI
og I þrekraunum daglegs Kfs frá landnðmsSld tll 1911.
ÍSLENZKIR AFREKSMENN
á leikvangi og í þrekraunum daglegs lífs frá landnámsöld tii 1911
Fyrsta bindi.
GUNNAR M. MAGNÚSS tók saman
HRINGUR JÓHANNESSON, listmálari, myndskreytti
BÓK UM HREYSTI — HUGREKKi — HUGPRÝÐI
ÍSLENZKIR AFREKSMENN er einstæð
bók. Hún nær yfir tímabilið frá upp-
hafi íslandsbyggðar og fram til upp-
hafs þessarar aldar. Efni bókarinnar
er skipað niður á einfaidan og að-
gengilegan hátt. Þar er að finna fróð-
leik um kappa fornaldarinnar ailt til
afreksmanna þessarar aidar.
ÍSLENZKIR AFREKSMENN er hvort-
tveggja í senn; fróðiegt heimildarrit
og skemmtiiegt lestrarefni, sem mun
gleðja jafnt unga sem aldna.
BÓKAÚTGÁFAN
ÖRN OG ÖRLYGUR H.F.
Borgartúni 21, sími 18660.
(hús Sendibílastöðvarinnar)