Morgunblaðið - 22.12.1968, Page 23

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. ÐESEMBER 1%8
23
faeRvnar. Séra Sveinlbjöm í Hblti
ivar a'fi beggjia. Ekki veit ég,
hvort þeiim Efetu-Grunidarhjón-
um hefur fumdizt þetta allfýsi-
teg för fyrir Elíiniu. En þar sem
hún sneri sér til þeirra sem ailda-
vina sín og sinna urðu þaiu aS
veita henmi það li@, er hún baS
um og þaiu gátu veitt.
Kristjana átti líka bróður í
Mamitoba o:g treysti hún homum
il að teggja Eliímu lið, ef hún
þarfnaðis.
Elim lagði þá af stað að heim-
am undam Fjöllum, eftir að hafa
kvatt alla vimi og nóigranma, í
júmílok 1926, með Guðbjörgu
sína, sem þá var orðim 9 ára,
Sína góðu stjúpu kvaddi hún
|»á í Reykjavík, sáuist þær ekki
síðan, Kristím dó 1930. >ó Sveim-
björn bróðir Elímar tæki að sjállf-
sögðu vel á móti þeim mæðigum
þegar vestur kom hlaut Elín að
6já, að hanm var aðeims fátækur
maður, sem varð að vimma hörð-
um höndum og átti nóg með sig
og sírna. Þau Sveinbjörm og Sig-
urlín höfðu eigmast 3 dætur eftir
að veistur kom og fengu þanmig
Guiðbjörgu síma borgaða, sem
þau höfðu orðið að skiilja efitir
heima.
Elín var að eðlisfari höfðimg-
lunduð, hún hafði líka vanizt
við það í æsku að sjá fremur
veitt en þegið. En það hefur oft
reynst sárt, að eiga komumigs-
hjarta með kotungseignum. Það
er ég hrædd um að Elím Kjant-
ansdóttir hafi oft mátt reyna.
Hún tók þá þann kost að vinna
hjá vamdalaiusum fyrir sér og
sinni elshulegu dóttur, er var
hiemnar einasta ymdi af von.
Meðal anmars sleit húm sér út við
mjaltiir á búgörðiuim, sem var ein
ðrðugasta vinna, áður en vélarn-
ar komiu t£. Hún var orðilögð
tfyrir hve dugleg og fljót hún var
að mjólka heima í Holti, nú kom
það henni í góðar þarfir.
Svo örðúgain róður átti hún við
að sjá þeirn mæðgum fyrir nauð-
synjum, að hún varð að selja sitt
íaitega heim'asætuverk, kyrtilinm
sinm, sem ég man að var rómaður
fyrir fegurð. Hún fékk þá 50 dali
fyrir siitt stóra verk og hefur þá
samnast sem oftar, að neyð er
engim kaupmaður.
Loks átti hún orðið 18 ára
elskuitega dóttur, sem tekin var
að styðja hana í barátummi og
Joíaði miklu um framtíðiina. —
En þá kom allllt í einu him lymiska
hönd hvíta dauðams og svipti
henni frá hlið ei'nstæðinigsmóður-
innar. Mun þá ©kki hafa rnunað
miklu, að hin stillta og staðfasta
Elín firá Hoiiti örviinglaðisit og
gæfist upp.
En Drottimn hefur löngum
reyrnst nógu rilkiur til þess að
teggja 'Mkn með þraiuit. Einmitt
þegar mest á lá kom ágætur ís-
tendinigur henmi til bjargar. Það
var Sigvaldi Nordal, sem var
mjög vel séður og álitinn efnaður
í SeLkirk í Manitoba, þar sem
Elín var nú eims og á flæðiskeri
Stödd. Hamn var búinn að missa
2 konur og átti uppkomin börn,
sem öil voru farin að heiman.
Hann bauð nú Elinu að korna
til sín og þá hún það með þökk
að leita skjóls í húsi góðs og
göfuigs íslendiings. — Hann gerði
það heldur ekiki endasleppt við
hama, því að hann giftist henni
og tókiust rnieð þeim góðar og
farsælar ástir. Nordall var orðinn
aldraður maður þegar þetta
gerðist, líklega korninn yfir sjö-
tugt, en hainn eltist líka mjög vel
og varð háaldraðiur maður.
Elín var um fimmtugt, þegar hún
fann sína óbrotgjörnu ást. Þau
li.fðn samam ekki allfá ár og var
mjög ástúðlegt með þeim. — En
stjúpbörnin voru henni aftur á
móti víst ekki rneit ásitúðleg. Þeim
geð j aðist ekki að þessari ráða-
breytni föður síns í ellinná. En
hann lét það vist ekki rneit aftra
sér frá að sýna þessari elskutegu
þriðju konu sinni ást og um-
hyggju.
Þau máttu heldur ekki skilja
meðan þau lifðu bæði. Þegar
hann vegna el'lilasleika ekki gat
Ibúið tengur heiimia, fluttu þau
bæði að Gimli elliheimili ís-
tendimga í Manitoba, dvatdi Eiín
þar hjá honium þar til yfir lauk.
Hún þóttist þá of umg til þess
að setjast uipp á elliheimili, en
hélt aftur til eignar þeirra hjóna,
sem var húsasamstæða við aðal-
igötu Seikirk bæjar, þar höfðu
þau búið.
En Elín maut þar ekki lengi
skjóls, öll ei'gnin brann niður
eina örlaganótt, utan eitt lítið
garðhús, sem eftir sóð. Þama
stóð nú Elín emnþá einu sinmi ein
og alls'Laus yfir rústum vona
sinna. Hún reyndi svo að hírast
í þessu litla húsi, sem naumast
var mannabústaður, sízt af ölllu
í vetrarkuldunum. Varð hún þá
oft að teita skjóls amruarsstaðar
og kaupa sér hótelherbergi fyrir
lífeyri sinn, hefur þá enn oft
verið bágt til bjargar fyrir hana.
Nú var Sveinbjörn bróðk hennar
lönigu dáinn. En ekkja hans og
dætur lögðu hennim oft það lið
sem þær máttu með pæniniga-
gjöfum.
Loks tók hún að kenna þráláts
sjúfcleifca, sem var mjög kvala-
fullur, en hún bar þó með mikilli
prýði og þrautseigju. En nú fór
hún þó fyrir allvöru a@ hiugsa
heim, þamgað sem hún átti enn
þá marga frændur og vini, er
alltaf minntust henmar með mik-
illi hlýju og virðingu.
Ennþá þurfti hún að finna
heimiii, sem vildi veita henni
viðtöku, því að enmþá mátti hún
ekki hugsa tii að fara á elli-
heimiili. Þá er það, að dóttur
dóttir Kristjönu á Efetu-Grumd,
sem þá var dáirn, gerir það í
samræmi við síðustu ósik ömmu
sinnar að bjóða Elínu inm á sitt
heimiLi, hvort sem hún vilji til
lengri eða skemmri tíma. Þessi
kona sem heitir Elín Guðmiunds-
dóttÍT, lá í vöggu sinni nýfædd
í baðstofunni á Efetu-Grumd,
þegar Elín Kjartanisdóttir kvaddi
þar og fór til Ameríku. Nú var
Elín Guðmiunidsdóttir búsett í
Reykjavík og gift góðum mannd,
sem lét það fúslega eftir henni
a@ gjöra síðustu bón ömrnu
sinnar, sem hafði alið hana upp
og sýnt henni mikið ástríki.
En það tók Elírnu NordaL þó
mokkurn tíma að leysa landfestar
þar vestra og koma sér heim.
Hún át'ti orðið svo mangar vin-
konur, sem höfðu verið henni
góðar og sjálpsamar í einstæð-
ingsskap hennar og naumium.
Loksins sá hún sér efcki anrnað
fært en þiggja það góða boð,
sem hún fékk hér heima. Slíkt
igat hún ekki fenigið annarsstaðar
en á íslamdi. Þar var hægt fyrir
höfðingja að bjóða og höfiðingja
að þiggja. Hún lagði þá upp frá
Amierí’ku 7. sept. 1961. íslend-
inigafélagið bongaði fynir hana og
greiddi götu henmar til New
Yonk. En frændur og vimir heima
greiddu farið frá New York til
Reykjavík'ur.
Loksins að morgni hins 18.
sept. var hún eins og úr helju
heiimt á ílugvellinum í Reykja-
vík.
Ég hafði vel getað trúað, að
hún væri nú farin að sljóvgast
og bogna eftir allar þær hryðjur,
er hún þurfti að stamda af sér
oft eim og óstiudd í stóra landinu,
en það bar ekki neitt á því, hún
var andlega hress og svo stál-
mimmug að undri sætti, ekiki eim-
ungis á það Liðna, eins og oft á
sér stað um aldrað fólk. HeMur
fylgdist hún vel með ölLu á vett-
varngi dagsins. 74 ára var hún
enn viljasterk og óbrotin.
Það var tvennt, sem Elín hafði
mikið yndi af og gat notið til
síðustu stundar, þótt það væru
mokkuð óskyW ariði, það var að
spiLa á spil, eins og hún kaLlaði
það og svo sömgur og hljóðfæra-
sLáttur. Það var henni til ama,
að hún koms't of sjaidam 1 sam-
band við fólk, sem iðkaði spila-
miennsku. Hún hafði oft unnið
táil verðlauna, þar sem hún spil-
aði vist í klúbb í Selkirk. Þó
gerðu margir það fyrir hana, sem
buðu henni heim, að bjóða þeim
með henni sem viidu spiia. Ég
gieymi ekki ljómanum, er brá
yfir andlit hennar, þegar hún
talaði um boð, þar sem lýsingin
gat endað með þessum orðum og
það var spi'lað á spii. Þeir voru
margir frændur og vimir hennar,
sem kepptust um að gera henni
ánægju og gleði. Það nær enda
að hún kom í góðæri til íslands
aftur og hana skorti heldur ekki
neitt þann tíima, sem hún átti
eftir að Lifa hér.
Hennar stærsta gleði var þó
ef til vill sú, að fá að njóta há-
sumarins heima í sinni æsku-
byggð undir Eyjafjöilum. Kom
hún oft til að dvelja þar 2 mán-
uði meðal frænda og gamalla
vina. Bezt og Lemgst undi hún sér
þá í Skógum, hjá Tómasi frænda
símum og komu hans Kristímu, því
að Þórður Tómassom spilaðd fyrir
hama öll henmax góðu og gömiu
lög, sem mes't og bezt votru iðkuð
í æsku hennar heima í Holti. Þá
söng hún á hæstu nótum með
ungri og skærri xödd. Var þá
öll kvöl og krankleiki gleymd,
þótt þau lúrðu á næsta Leiti. 1
Reykjavík var það Siguringi
Hjörleifeson kennari, sem oft
skemmti henind með hljómjliist
sinmi, bæði heirna hjá henni, því
orgel var á heimrliruu þar sem
hún dvaldi og lika heima hjá
honum. Þau voru bræðrabörn
Elín og hann og reyndist hanm
henni góður frændi.
4 systurbörn átti hún líka 1
Reykjavík, sem voru henni ljúf
og elskuleg. En Sigríður systir
henmar var látin fyrir rúmu étri,
þegar hún kom heim. Elín var
svo frændrækin að hún naut þess
betur, þess góða, sem henni var
sýnt, eftir því sem sá var skyld-
ari henni, er í té lét.
Eftir að hún kom heirn var
hún tekin á Landakotsspítalann,
tiil þess að lina þrautir þær, sem
hún hafði Lenigi liðið, af tauga-
herðingi í hægri kinn. Það tókst
þá, að Losa hana við þrautimar
algjört um tíma. En þá 'kom ti'l
amnað mein er í kyrnþei var
byrjað að búa um sig í hægra
brjósti hennar ,var það þá einnig
tekið. Hún komst furðu fljótt til
heilsu eftir þessar aðgerðir og
gat aftur tekið til við að sfcrifa
vinkonium sínum vestamhafs og
heima. Hún skrifaði mjög góða
riithönd, eins og margir frændur
hennar gjörðu og það var henn-
ar líf og yndi að halda vakandi
sambandi við vini sína mieð
bréfaviðskiptum. Einnig skugg-
inn við heimkomu Elínar var sá,
að eirðarleysi bægði henni frá að
njóta umönnuinar Elínar Guð-
mundsdóttur og manns hemnar,
þar til yfir Lauk. Hún fór aiustur
í Hveragerði og dvaldi þar á elli-
heimilinu, frá ársbyrjun 1955,
þar til að heilsu hennar var svo
komið, að hún átti að leggjast
inn á sjúkradeildina að Grund,
seint á síðastliðmum vetri. Þá
vax hún búin að gamiga meira en
heilt ár með allamaðan hægri
handlegg, og var þannig svipt
þeirri stóru ánægju að skritfa
vinium sínum og eins að spila á
spil. En énnþá söng hún á hæstu
nótum og lét ekki bugast, þótt
hún þyrfti oft á kvalastillandi
sprautum að halda.
Seinast á afmælisdaginn sinn
25. maí, þá 81 árs, sömg hún eins
og lævirki, meðan Siguringi
frændi hennar spilaði fyrir hana.
Okkur sem oftast komum til
hennar, datt ekki í bug að hin
stóra stund værd svo nœrri. En
að morgni þess fyrsta júní var
hún látin. Hún líktist helzt hús-
inu, sem byggt er á bjargi. Ég
þori að segja að ofckiur öllum
frændum hennar og vinrnm var
bæði hlýtt og bjart í buga, með-
an við stóðum yfir moldum
hennar í Ásólfsskálakirkjugarði
og hún var lögð þar tii hvíldar
meðaf fræracUiðs og vina frá
Holti.
Friður sé með sál hennar, sem
raú er að fullu komin heim og
blessuð veri minnirag hennar!
Reykjavik, 21. okt. 1968
Anna frá Moldnúpi.
Sigurður Sölvason
Til vinar míns og velgerðarmanns Sigurðar Sölvasonar,
kaupmanns, Skagaströnd.
Með þér átti ég marga glaða stund,
mér fannst gott að koma á þinn fund.
Lund þín var svo létt og frjáls og glöð,
þér létt var starfið handtök voru snör.
Starf þitt virtist teikandi og létt,
líkt og væru engin takmörk sett.
Þinni orku þetta veittist svo,
þú stapf þitt leystir margoít á við tvo.
Greiða öllum gera vildir þú
gjald fyrir það hljóta muntu nú.
Þegar hiorfinn þú nú héðan ert,
þá sézt bezt, hve slíkt var mikils veirt.
Þessi kveðj’uorð mín eru fá,
efni rniín til þess svo fjarsfka smá.
Að orða það, sem al'lra helzt ég vil,
enda þv*í — og Drottins raáð þig fel.
H. J,
Jólnblað Homors
JÓLABLAð HAMARS í Hafn-
arfirði er komið út fjölbreytt af
efni að venju og prýtt fjölda
mynda. Af efni þess miá rneðal
annars nefna Ævintýri Mímín-
álfanna, íþróttasíða, Borið niður
í bragfræði eftir Magnús Jóns-
son, Lagt upp í langa ferð eft-
ir Björn á Sjóraarhóli, „Það væri
■hægt að kalla mig Austur-ís-
lending" viðtal við Franz E. Si*
emsen ræðismann í Lubeck, Með
hervakt um borð — Páll Dan-
íelsson ræðir við Ólaf Þórðar-
son skipstjóra, Jólaminningar eft
ir Rannveig Vigtfúsdóttir. Ýmis-
legt fleira er í jólablaði Ham-
ars. — Forsíðumyndin er nótur,
sem er lag eftir Jóel Fr. Ing-
varsson, fyrrum skósmíðameist-
ara.