Morgunblaðið - 16.02.1969, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. FEBRÚAR 1909.
Pr. Sigurbjörn Einarsson, biskup:
TASTfl
Með öskudegi byrjar sá tími kirkju-
ársins, sem heitir fasta (langafasta, sjö-
viknafasta).
P’lestir mumiu sfeiljia þetta orð. Það
merkir nánast sama og bindindi. Nú
er oftast átt við vín, þegar talað er
um bindindi. En það er hægt að neita
sér um fleira. Þegar menn takmarka
neyzlu sina í mat og drykk er það
kallað að fasta. Oftast hafa menn lagt
fleira á sig samhliða matföstu.
Föstur hafa verið iðkaðar í mörgum
trúarbrögðum. Tilgangurinn hefur far-
ið eftir eðli átrúnaðarins. Víða hafa
menn trúað því, að þeir gætu aflað sér
hylli guða sinna með því að fasta. Á
Indlandi hafa strangar föstur og önnur
meinlæti verið meðal viðurkenndra að-
ferða til þess að losa andann úr ánauð
iíkamans, sálina úr fjötrum endurgjalds
lögmálsins. í frumstæðari trúarbrögð-
um hafa töframenn talið föstur gagn-
legar til þess að ná tökum á öndum,
góðum eða illum, og hafa af. þeim tíð-
indi eða önnur not.
f Gamla tiestamentinu er oft minnzt
á föstu. Þegar vanda bar að, þegar
sérstakrar einbeitingar var þörf, þeg-
ar menn vildu gera yfirbætur misgerða
sinna eða voru í vafa um vilja Guðs,
þótti eðlilegt að fasta. En spámennirn-
ir fluttu nýjan boðskap um eðli og
markmið allrar trúariðkunar. Hjá þeim
fær fastan siðgæðislegan tilgang, sem
var áður óþekktur í sögu trúarbragð-
anna. Og þeir bylta um öllu mati: „Sú
fasta, sem Guði líkar, er að leysa fjötra
rangsleitninnar, l'áta rakna bönd oks-
ins, gefa frjálsa hina hrjáðu og sund-
urbrjóta sérhvert ok. Það er að þú
miðlir hinum hugruðu af brauði þínu,
hýsir bágstadda, 'hælislausa menn“ (Jes.
58).
Á þessum grunni stendur Nýja testa-
mentið. Þar er gengið út frá því, að
menn fasti. Jesús fastaði, þegar hann
var að búa sig undir starf sitt. Hann
varaði við því að fasta að hætti hræsn-
ara en gerir ráð fyrir, að lærisveinar
sínir muni fasta síðar meir, þó að ekki
væri eðlilegt að krefjast slíks af þeim,
meðan þeir nutu þeirrar gleði að hafa
hann hjá sér (Mark. 2, 18). Postulasag-
an ber með sér, að kristnir menn hafa
iagt á sig föstur af sérstökum tilefn-
um, en engar reglur eru um það settar í
Nýja testamentinu.
Sniemma á öldum mótast sú venja með
kristnum mönnum að undirbúa hina
miklu höfuðhátíð, páskana, með ýmsum
háttum, sem miðuðu að trúarlegu upp-
eldi saifnaða og eins'talklingia. Þegar á 4.
öld er farið að miða þennan tíma við
40 daga og var þá höfð hliðsjón af því,
að Jesús fastaði 40 daiga eftir ski.m
sína. Frá öskudegi eru 40 virkir dagar
til páska. Sunnudagar voru ekki tald-
ir með í þessu dagatali, því að þá var
aldrei fastað.
Smám saman voru settar reglur um
föstiihaldið: Menn skyldu neita sér um
kjötmeti og láta sér nægja eina fulla
máltíð á dag. Þeir áttu einnig að gæta
hófs og bindindissemi á öðrum sviðum.
Þá var brýnt fyrir mönnum að leggja
alúð við bænaííf sitt, prófa sjálfa sig,
leita sátta við aðra menn, líkna nauð-
stödduim og geffa til 'guðsþalklka.
Margt fór úrskeiðis á tímabilum.
Kirkjan gleymdi því stundum, að regl-
ur og fyrirmæii eru til masnsins vegna,
ekki í eigin tilgangi né hennar vegna.
Lúther var á móti því að binda mönn-
um byrðar mieð valdaboðum. Því voru
föstu f y r iinmæl i n feffld niöur í ibirkju
hans. En hún lagði ekki síður en áður
var gert áheralu á það, að föstutím-
inn skyldi örva til íhugunar, bænrækni
og mannkærleika.
Fyrr og síðar hefur föstutíminn rifj-
að upp píslarferil Krists. Menn minnast
þess, að Kristur leið vegna vorra synda
fórnaði öllu öðrum til hjálpar, lagði
lífið í sölur oss til lífs. Þetta hugleið-
ingarefni hlýtur að vekja til alvöru.
Og engum kristnum manni getur þótt
það óeðliilegt að temja sig vdð moiklkra
sjá'lfsafniei'tun, þegar hanin fylgir 'í anda
krossferli frelsara síns. Það er ekki
heldur langsótt að láta ákveðnar lífs-
venjur eða tilbreytni í lífsháttum minna
sig á þá staðreynd, að lífið er meira
en fæðan.
Guðræknisiðkanir fyrri tíma eru marg
ar fallnar í fyrnsku. Forfeður vorir
lentu stundum í öfgum. Það væri vel
fallið til áfellisdóms yfir þeim, ef öfg-
ar væru fátíðar orðnar eða horfnar.
Má vera að eitthvað hafi týnzt niður,
sem andlega glöggskyggnir menn höfðu
reynt að góðu og iðkað sér til ábata.
Nú vinnur enginn að sáluhjálp sinni
með því að fasta. En hitt hefur runnið
upp fyrir mönnum á síðustu tímum, að
það getur verið líkamleg hjeilsubót að
spara við sig mat. Stundum er það alger
nauðsyn, ef menn vilja bjarga heilsu
sinni og enda lífi. Og þær eða þeir,
sem telja sig þurfa að megra sigvegna
útlits síns, leggja víst stundum á sig
föstur, sem jafnast á við meinlæti fyrri
tíma.
Ættum við ekki að halda föstuna
að þessu sinni á gamla og góða vísu
að vissu marki? Ég minni aftur á orð
Biblíunnar: Sú fasta, sem Guði líkar,
er að þú miðlir hinum hungruðu af
brauði þínu. Getum við ekki orðið á
eitt sátt um það, að þetta sé frambæri-
leg kenning, hvað sem annars kynni
að bera í milli?
Margir eru hungraðir í heiminum.
Jafnvel hér á landi, þar sem margt óhóf
hefur verið áberandi undanfarin ár, er
nú þröngt í búi víða. En það hygg ég,
að miklum hluta þjóðarinnar verði fyrst
hugsað til Biafra, þegar þeir minnast
nauðstaddra manna. Það hefur verið
safnað verulegu fé hér á landi til
hjálpar þessu þjáða fólki, aðallega fyr-
ir forgöngu Rauða krossins. En mjög
margir finna, að við þurfum að gera
meira og getum meira gert. Ég lét þess
getið í einum þátta minna hér um dag-
inn, að ég mundi leggja til, að langa-
fastan yrði að þessu sinni tileinkuð Bi-
afra-mönnum sérstaklega, að þeirra væri
minnzt í kirkjum landsins og menn
hefðu a-lmenna samstöðu um það að láta
eitthvað af hendi rakna þeim til bjarg-
ar. Nú vil ég ítreka þetta og jafnframt
benda á, -að skipulögð fjársöfnun er að
fara af stað, sem mörg samtök eiga hlut
að. Þetta átak er miðað við tímann fram
að páskum, föstuna. Það verður reynt
að tryggja það, að allir geti verið með
í myndarlegu íslenzku framlagi til þess
að bjarga einhverjum í þessu landi ólýs
anlegra hörmunga, Biafra.
Ég hygg, að öllum væri hollt að neita
sér um eitthvað og verja því sem spar-
ast til þess að leggja skerf, meiri eða
minni, ti-1 þessara samskota. Við getum
flest sparað við okkur svo sem eina mál
tíð á viku, að ég niefni ekki munað og
óþarfa, sem flest okkar láta eftir sér.
Slíkt væri fasta, sem Guði líkar.
Lítil stúlka hafði fengið loforð um
peninga til þess að kaupa dá'lítiinn. hlut,
sem hún hafði fjarska mikla löngun L
Eitt 'kvöld urðu umræður í fjölskyld-
unni um börnin í Biafra. Litla stúlkan
lagði ekkert til mála og var lengi hljóð
á eftir. En um leið og hún bjó sig í hátt-
inn trúði hún mömmu sinni fyrir því,
að sig langaði ekki lengur í draumahlut
inn sinn. Hún vildi heldur gefa pen-
ingana einhverju svöngu, dauðvona
barni í Biafra.
Stúlkan litla túlkaði það mál sem ég
hef hér vikið að, á áhrifameiri hátt en
orð geta gert.
Sigurbjörn Einarsson.
Wilson segír leikrit
Hochnuts ruddalegt
MÓÐURMÁL
HAROLD Wilson, forsætisráð-
herra Brctlands, hefur vísað
með hörðum orðum á bug þeim
ásökunum í garð Sir Winston
ChurchUls, fyrrum forsætisráð-
herra, sem fram koma í leik-
ritinu „Hermennirnir" eftir Vest
ur-Þjóðverjann Rolf Hochhuth,
að Churchin hafi staðið að baki
dauða pólska hershöfðingjans og
stjórnmálaleiðtogans, Sikorskis,
árið 1943.
Kom þetta fram, er Wilson
svaraði fyrirspurn í brezka þing-
inu fyrir nokknum dögum, þar
sem áskorun kom fram frá þing-
manni einum um, að ný rann-
sókn yrði látin fara fram vegna
þessa máls. Kvaðst Wilson hafa
lesið allt það, sem fram hefði
komið hjá vitnum í fyrri rann-
sókn málsins, er fram fór eftir
flugslysið, þar sem Sikorski beið
ibana. Sagði Wilson að ekki væri
að finna neitit það í rannsókn
málsins, sem hefði að geyma
minnsta sönnunarvott um, að
hrap flugvélar þeirrar, sem fórst
við Gibraltar og Sikorski var í,
hefði verið annað en raunveru-
legt flu.gslys.
Engin ástæða væri til að láta
nýja rannsókn fara fram. Þetta
væri „mjög ruddalegt leikrit" og
ásökunum þeim, sem í því kæmu
fram, ætti að vísa á bug með
þeirri fyrirlitningu, sem þær
Sítt hór úr tízku
London 13. febr. — NTB
SÍTT hár er komið úr tízku hjá
'karlmönnum, og á hárið nú að
vera stutt að framan en heldur
lengra í hnakka og á vöngum,
að því er tveir brezkir rakarar,
Roger og Don s-egja. Þeir ættu -að
vita það, þar sem þeir starfa báð
ir hjá hinum heimsþekkta kven-
hárgreiðslumanni Vidal Sasson,
sem tók -að sér að -greiða karl-
mönnum, sem kvörtuðu undan
því að aðrir rakarar réðu ekki
við makka þeirra!
verðskulduðu, sagði forsæ-tisráð-
herrann. Var ljóst að Wilson
hafði gefið sér tíma til þess að
kanna ásakanir þær, sem fram
koma í leikritinu á h-endur
Churohill, mjög gaumgæfilega og
að hann áliti að hér væri um al-
vör-umál að ræða.
Wilson svaraði spurningum
um, hvort ekki væri rétt að birta
þau skjöl um þetta mál, sem
fyrir hendi væru, á þann veg, að
hann áliti, að það væri ekki
•nauðsynlegt. Það væri þeirra,
sem ásakanirnar bæru fr-am, að
koma fram með þó ekki væri
nema minnsta sönmmarvott þess,
að rannisóknarn-efndin, sem ann-
aðis-t rannsóikn flugslyssins á sín-
um tíma, hefði ekki komizt að
réttri niðurstöðu.
MÓÐURMÁL nefnist ný náms-
bók handa barniaskólum, sem
Ríkisútgáfa námsbóka hefur gef
ið út. Höfundur er Ársæll Sig-
urðason fyrrv. skólastjóri. Bal't-
asar hefur myn-dskreytt bókin-a,
sem prentuð er í litum.
Bók þessi er eins konar fram-
hald af Ritæfingum eftir sama
höfund og er einkum ætluð 10
ára nemendu-m. Hér er því um
að ræða hluta námabókar í móð-
urmáli, og er gert ráð fyrir einu
hefti til viðbótar. Bókin er með
nokkuð öðru sniði um fnamsetn-
ingu og efnisskipan, en hér hef-
ur tíðkazt. Við samningu henn-
ar hefur verið leitazt við að sam
eina í einni námsbók þrjá þætti
móðurmálskennslunnar: stílgerð,
stafsetningu og málíræði, þann-
ig, að hver þáttur vedtti öðrum
nauðsynlegan stuðning.
Áherzla er lögð á sjálfstæða
f-rásögn, m.a. með my-ndasögum
og sérstökum þáttum, sem líita
má á sem umræðuefni og inn-
gang að verkefnum, er á eftir
koma. Gerð hefur verið tilnaun
til að haga viðfangsefni þannig,
að allir hiafi næg venkefini við
si-tt -hæfi, en geti þó fylgzt að í
námsbókinni.
Bókin er sett í Alþýðuprent-
smiðjimni, en pren-tuð í Litbrá
h.f.
Kynlegir
forþegnr
Tustin, Kaliforníu,
12. febrúar — AP
Þ RI R vegalögreglumenn
ásamt lögreglumanni frá
Tustin þustu til aðstoðar er
þeir sáu sportbíl velta á New
port-þjóðveginum í gær, og
fundu alla farþega bílsins
ómeidda: 30 ára gamla dans-
stúlku, gleraugnaslöngu,
skröltorm og 25 kg. þunga
kyrkislöngu! Ungfrúin út-
skýrði, að eiturkirtlar snák-
anna hefðu verið fjarlægðir,
og hún notaði þá við dans-
sýningar sínar. Vildu lögreglu
mennirnir vera svo elskuleg-
ir að hjálpa henni að hand-
sama slöngurnar?
„Mér þykir leitt að þurfa
að viðurkenna“, sagði Lawr-
ence McMichael, lögreglu-
maður, „en ungfrúin verður
að handsama gripi sína ein
síns liðs!“ "
SÆKIÐ SUMARIÐ HEIM UM HÁVETUR
PÁSKAFERÐIR ÚTSÝNAR 1969
TORREMOLINOS
LONDON Brottför 28. marz.
Á SÓLARSTRÖND SPÁNAR
COSTA DEL SOL — er allt í feg-
ursta skrúða um páskana. Bezta
loftslag og sólríkasti staður Evrópu
með meira en 320 sólskinsdaga á ári.
Úrvalshótel og fjöldi skemmtl-
staða. Fyrir þá, sem kæra sig ekki
um að liggja alla daga í sólbaði er
fjölbreytt úrval kynnisferða um
Sólarströndina til Granada, Sevilla
eða yfir sundið til Afríku. Eftir-
sóttasti ferðamannastaður Spánar
árið um kring.
f sumar mun ÚTSÝN halda uppi
hálfsmánaðarferðum með þotuflugi
beint á COSTA DEL SOL, vinsæl-
asta ferðamannastað álfunnar.
Með fyrstá flokks gistingu er
verðið frá kr. 15.000.—

KANARIEYJAR — LONDON
Á KANARIEYJUM er sumarpara-
dís meðan vetrarríkið herjar á
norðurhjara heims, enda eru þær
aftirsóttasti dvalarstaður Evrópu-
búa á veturna og allt upppantað
marga mánuði fram í tímann. Vegna
sérstaklega hagstæðra samninga
getur ÚTSÝN boðið nokkur sæti
á mjög lágu verði til Kanarieyja
um páskana.
Verð frá kr. 24.800.—
ÚTSÝNARFERÐ — ÓDÝR
EN FYRSTA FLOKKS.
Ferðaskrifstofan
ÚTSÝN
Austurstræti 17.
Símar 20100 og 23510.