Morgunblaðið - 25.02.1969, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 25. FEBRÚAR 1969.
15
NATO og fjórveldaráðstefna
efst á baugi í Evrðpuferð Nixons
VÆRI ég trúgjam maður að
eðlisfari, myndi ég ekki hika
við að telja sjálfum mér trú
um, að Nixon hefði lesið
Morgunblaðið með morgun-
kaffinu og ákveðið að nú
væri timi kominn til að láta
til skarar skríða. Eg hafði
varla póstað síðustu grein,
þar sem ég kvartaði undan
aðgerðarleysi forsetans, er
hann kvaddi fréttamenn á
sinn fund og byrjaði að ryðja
úr sér. Það er þó heldur ó-
trúlegt að Nixon sé áskrif-
andi að Mbl. og því verðum
við að gera ráð fyrir að hér
sé um hreina tilviljun að
ræða.
Það v-ar þó emgin tilviljun
að ein af fyrsbu stórákvörð-
uinium Ni xons stkyldi vera að
heimsækja Evrópu og ræða
við helztu bandamenn innain
Atlantshaifsibandalagsine. —
Talið er að heimsokm þessi
hafi mörig uppörvandi átirif á
evrópsfca leiðtoga, sem löng-
um hafa ekki farið dullt með
óánægu síma yfir því af-
skiptaleysi, sem þeim var
sýmt í stjónnartíð Johnsons.
Sagan segir, að sumir evr-
ópsfeu semdiiherrarniir í Was-
himgbon hafi stóreifazt um að
Johmson vissi hvað þeir hétu,
hvað þá meira. Þetta karnn
að vera ein af ástæðuinum
fyrir því, að Nixon lætiur
vamdamiál Evrópu siitja fyrir
ráðbtafimu við bamdamemn
Bamdaríikjamma í Víetmam.
Nixon sagði, er hanin hafði
skýrt frá tiihögun heimsókn-
ariimmar: „Ég treysti því að
áraimgurinn af þeissari ferð
miirani verði til að halda sam-
an og treysta bandala-gið
mikla, er við stofmuðum fyriir
20 ánuim vegma ótta um sam-
eíginllegt öryggi okkar“.
Óskild vandamál
Víst má telja að framtíð
NATO verði efst á baiuigi í
viðræðum forsetans við leið-
toga Evrópu. Vandamálin
eru margvísleg og sum ó-
skild, eftiir því hvaöa land á
í hlut. Hvermig á að aðstoða
Breta við immgömgu í Efma-
hagsbamdaiLagið án þess þó að
blamda sér í málefmi Evr-
ópu? Hvemig á að halda á
máluim í sambandi við V-
Berlín án þess að lenda
harka'lega saman við Rússa?
Og síðast en ekki sízt, hvað
á að gera við De Gaiulle? Á
þessum vándamálium finnst
eragin skyndilausn og það er
ekki útitokað að heknsófcn
forsetans til V-BerMnar eigi
eftir að hleypa hitamum upp
að suðuimarki. Þrátt fyrir síð
ustu ögranir kammúndstia í
samibandi við fyrirhuigaðar
forsetafcosnimgar V-Þýzfca-
lands, hefmr Nixon gert það
ljóst svo ekki verðnr um
viilzt að etekert mumi hindra
för hans til borgariimmair. —
Ýmsir stjómmálafrébtairitar-
ar hafa skrifað um aðigerðir
þessar og benda þeir á að
rétt eftir að John F. Kenne-
dy bók við embæbti var svip-
að uppi á tenimgnum hjá
Rússum, því að alir vita að
þeir eru á bak v'ið þetta. Ul-
bricht myndi ekki girípa til
slíkra ráðstafana án sikip-
arna frá Krernfl og þar hefur
haran einmitt verið sl. mámiuð.
Rússar vom að þreilfa fyrir
sér uim Kemmedy og hamm
svaraði með því að refca
hleypa nýju Mfi í samstkipti
þjóðamma og sérsibaklega að
emduirmýja persómuieg kynni
leiðtoganma. Tvö önmur atriði
má lesa úr tilgaogi þessarar
ferðar. Hið fyrna er, að Nix-
on ætlair sér auiðsjáanfiega að
sýna fram á, að hann sé og
muni verða framikvæmda-
samur forseti og að hann
ætli sér að taka virtoa af-
stöðu til máia, sem fyrirrenn
ari harns lét sitja á hakamum
fyrir Vítanam. Hann miun
auðvitað fylgjast með friðar
viðræðunium meðain harnn er
í París, en þær epu elkki taild
ar meðal aðalástæðu ferðar-
iramar. f öðru lagi virðist för-
in í beimu sambandi við
stefmu forsetans í samsfcipt-
um Bamdaríkjamiraa við Sovéit
ský eru á tofti .sem sérfræð-
iimgar beggja þjóða reyma nú
að lesa úr og noba til ýmsar
aðfeiðir og leiðir. Þeir bjart-
sýmustu segja að funduirinn
geti orðið seint í vor eða
fyrrihliuta sumars.
Fjórvelldafundurinn
Það vafcti mikla atfhyigli
í síðustu viku er stjóm
Nixons gaf í Skyn að hún
væri í 'grumdval larat riðum
tilbúin til að . taka undir tit-
lögu De Gaulles Frafcfciands-
forseta um að halda fjór-
veldaráðstefmu um dedllur
Araba og ísraels. Þessi á-
kvörðum er í algerri amdstöðu
við stefrau Johnsons, sem vís-
aði tillögumni upphaflega á
bug fyrir mámuði. Johnsom
var hræddur um að Fra/ktoar
og RúsS'ar myndiu tafca sam-
an hömdium á slífcum fundi,
að Bretair mymdiu reyma milli
vegimn og að Baimdaríkin
yiðu því ein til dbu'ðninigs
ísrael. En það sem ísraeis-
menm óttast mest er, að fjór-
veldafumdur muini knýja
fram lausm, sem brjóti í
Nixon á fundi með bandaríska öryggisráðinu.
bamidarískt herfylki ofan í
kok á þeirn. Flestir telja lík-
legt að Nixon myndi grípa
tii svipaðra ráðstaifama, ef til
fcæmi, ef Rúasar eru þá alvax
iega að kamma styrlkieika
haras. Einlhvern vegiimn finnst
mamni það ótrúlegt þar sem
fjórveldaráðstefma um á-
standið fyrir botnd Miðjarð-
arhafs er nú mjög til um-
ræðu.
„Samfélag Bandaríkjanna
og Evrópu
Á fundi með fréttamömm-
um vísaði Nixon oft til þess
er harnn mefndi „Samtfélag
Bamdarífcjanina og Evrópu“.
Hann sagði að aðaltilgamguir-
imn með ferðinei væni að
treysta þetta samtfélaig og
sérstafclega þar sem Rússar
eiga eraga sæludaga um þess-
ar mundir. Nixon hefur lagt
á það rika áherzlu umdamtfar-
ið að áður en til topptfundar
milli Bandaríkjamma og Sovét
ríkjairama gæti komið, teldi
hann lamgmikilvægasit að
ræða við evrópgka banda-
memn. Stjórnmlálafréttaritar-
ar segja þetta eiimslkonar yíir
borðlástæðu, bæði vogma orð-
rérns síðustu mámaða um
samnimg miili Was/hington og
Mosfcvxu, sem að gerði evr-
ópSka leiðtoga órélega svo og
til að treysta stöðu Nixoms
meðal bamdaimamma áður en
til hins óhjákvæmilega fund-
ar við Kreml'armenin kemur.
Hvenær það verður er eklki
gott að segja, en mörig veður
bága við haigsmuni þeinra og
skilyrði. Nixom hefur ákveðið
að tafca jákvæða aistöðu til
málsins. Hvíta húsið lagði þó
á það ríka áherZiu, er álkvöirð
umin var tiiikymnt, að Baimda-
ríkin vildu fyrst sjá Sovét-
rífcin sýrna viiij'a til að mimnfca
pólitíska spenmu fyrir botni
Miðjarðarihafls, efcfci aðéins
með tómum orðuim, Um þessi
atriði er nú fj alliað í aðal-
stöðvum Sameimuðu þjóð-
amna í New Yoifc. Talsmenm
Nixoms sögðu lífca að tifigaimg
urinn væri eiiraumgis að að-
stoða Guimmar Jarriinig, sátta-
semjara SÞ, sem heflur unnið
að lausn málsins sl. 15 mám-
uði. Stóra spurnimgin er. að
þeirra sögn, hvað Sovétrífcin
hatfi í huga í Araibalöndium
hvað þeirra eigin hagsmuni
smertir.
Tilgangurinn
Diplómatar hjá Saimeinuðu
þjóðumum hatfa túlkað á-
fcvörðun Nixons á ýmsa vegu,
en aftirfaramdi þrjú atriði
hafa risið hæst:
Nr, 1. Nofckur Skoðana-
ágreinimgur við ísiraal, til að
sýma Aröbum að Nixon sé
jákvæðari í afstöðu sirani til
máilsins en þeir halidi.
Nr. 2. Skref í ábtiima til að
miiranfca spemmuma og van-
tnai^gtið, sem rífct hetfur í
samskiptum Fralkka og
Bamdarífcjamaimma al. áratug,
en Frákkar hafa hvatt til
fjórveldaráðstefmu frá því að
6 daga stríðiniu laiufc 1967.
Nr. 3. Að bjóða Rússum
upp á diplómatísk samSkipti
við tvö og aöeims tvö NATO-
lönd. Bæði Johnson og
Kenmedy hikuðu við að
gamga framhjá bamdamönimun
um, en heimsókn Nixons til
ýmissa Evrópul'arada er ætlað
að draga úr hugsaníleg.ri tor-
tryggni.
ísraelsmenn óánægðir
Arabar ánægðir
ísraelsmemn eru laimgt frá
því að vera ánægðir með
þessa nýju þióun mála, því
að þeir hafa viljað leg.gja á-
herzlu á að knýja Araba til
beimma samningaviðræðma.
Arabar aftur á móti eru á-
mægðir. Fjórveldaráðsbefniain
miun nú knýja báða deiluað-
iia til að gera mámari girein
fyrir afstöðu simrai till hugs-
amlegrar lausnar. Enm er ó-
ljóst hvort ísrael kummi að
láta af aflstöðu sinmi, að
sfcipta eimgömgiu við Árába,
en stjórmim í Telavirv er nú
umdir mi'kilM pressu. Ef hún
laétur undan, mumiu Araibax
telja það sigur, em etf hún
neitar mun eimamgrun ísra-
els aufcast.
Þó afstaða Nixons hatfi ó-
meitaralega sett fsraelsmemin í
nokkra klípu og glatt hjarta
Nasers og bamdaimiainma hams,
mumu Bandaríkim etftir sem
áður fara til fjórveldaráð-
stefmunmiar sem talsrmenn
fsraels. Líklegt er að Banda-
ríkin telji sig skutfdbundiin
ísrael, til að viðhald'a jatfn-
vægi á meðan Sovéitxífcin
halda uppi látlausri bairáttu
fyrir málstað Araba. FLestir
telja þó að mokfcuð hatfi tosn-
að um stetfmu Bamdaríkjamma
í þessu roáli frá því sem ver-
ið hefur. Má telja víst að ait-
burðir næstu vikma eigi eftir
að varpa mokfcru Ijósi á það,
sem framumdan er á sviði
ailþjóðastjórramlála og að við
fáum að sjá ýmsar vísbend-
imgar um hugsanlegar leiðir
til lausmar þeirra vandamála,
sem efst eru á baiuigi. — Þau
verða efcfci leyst á sbuittum
tíroa en það er uppörvandi að
eimhver hreyfimg dkuli kom-
in á meðall leiðtoganina.
Greiðslustaður víxils
Útgerðarfélag Stykkishólms
hyggst kaupa bót í Sandgerði
NÝLEGA var kveSlnn upp í
Hæstarétti dómur í máli, þar sem
reyndi á lagaákvæði um greiðslu
stað víxla. Var málið höfðað af
Hjörlcifi Hallgrímssyni, Vest-
mannaeyjum Regn Kristjáni
Gíslasyni og Emii M. Andersen,
útgerðarmönnum Vestmannaeyj-
um. 'f.
Mál þetta var höfðað til inn-
heimtu á tveimur víxlum sam-
tals að fjárhæð kr. 83.995,60, sem
voru samþykktir af Kristjáni
Gíslasyni, en gefnir út af Emil
M. Andersen og ábekktir af hon-
um. Samkvæmt víxlinum sjálf-
um var greiðslustaður hans í
Landsbanka íslands, Vestmanna-
eyjum. Nú er Landsbanki íslands
ekki til í Vestmannaeyjum og
voru víxlarnir til innheimtu í
Útvegsbanka íslands þar. Voru
víxlarnir afsagðir sökum greiðslu
falls á réttum tíma.
Niðurstaða varð sú sama bæði
í héraði og fyrir Hæstarétti. Var
talið, að samkvæmt 2. gr. 3. mgr.
víxillaganna nr. 93/1933 hefði
greiðslustaður víxlanna átt að
vera heimili samþykkjanda. Þar
hefði því átt að sýna þá til
greiðslu, en ekki í Útvegsbank-
anum og þar hefði afsagnargerð-
in átt að fara fram samkvæmt
91. gr. víxillaganna. Afsagnar-
gerðin hefði því verið gildislaus
í þessu tilviki. Samkvæmt 53. gr.
víxillaganna hefði víxillétturinn
því glatast gagnvart öðrum en
samþykkjanda víxlanna.
Útgefandi víxlanna, Emil M.
Andersen var því sýknaður af
kröfum stefnanda í málinu, en
samþykkjandi víxlanna einn
dæmdur tij greiðslu þeirra.
Njarðvíkingor
Sjálfstæðisfélagið Njarð-
víkingur heldur félagsfund i sam
komuhúsimu Stapa sunnudaginn
2. marz kl. 3. Umræðuefni: 1.
Fjárhagsáætlun hreppsins. 2. AI
menn hreppsmál. Einnig verða
kaffiveitingar. Allt Sjálfstæðis-
fólk ve'lkomið.
STYKKISHÓLMI 24. febrúar
Sl. laugardag var haldinn í
Stykkishólmi hluthafafundur í
Útgerðarfélagi Stykkishólms, en
félagið var stofnað í janúar sl.
til atvinnuaukningar í bænum.
Fundarefnið var aukning hluta-
fjár og önnur mál. Jón Magn-
ússon, formaður félagsins reifaði
málin.
Á fundinum komu fram 3 til-
lögur: Sú fyrsta um að auka
hlutafé félagsins í hálfa aðra
milljón og var hún samþykkt
einróma. Einnig kom fram til-
laga um að félagið léti hið allra
bráðasta semja um smíði tveggja
báta í Stykkishólmi, af hentugri
stærð fyrir staðinn, og var þessi
tillaga samþykkt samhljóða.
Loks var rætt um bátakaup
fyrir fólagið og lá fyrir fund-
inum drög að kauptilboði um
kaup á Mb. Guðbjörgu í Sand
gerði, sem er 200 tonna skip. Um
það mál urðu skiptar skoðanir,
tillaga um að fela stjórninni að
reyna að festa kaup á bátnum
var samþykkt af hluthöfum, sem
réðu yfir 221 atkvæðum. 93 á
móti, 56 sátu hjá Nefnd er að
athuga þessi mál nánar. Fór svo
á vegum félagsins til Reykjavík
' ur í gær. — FréttaritarL