Morgunblaðið - 07.09.1969, Blaðsíða 17

MOBGUNBLAÐIÐ, SUNN'UDAGUR 7. SEPTEMBER 1069
17
Eyþór Gunnars-
son látinn
Enginn veit sína ævina fyrr
em öll er. Eyþór Gunnarsson
lælknir lézt nú fyrir notókrum
döguim, á sextugasta og öðru
aldursári. Eyþór haifði átt við
milkla vanheilsu að búa árum
saiman. I>að hlýtuir að vera hart
fyrir milkilhæfan mann, að vera
hrifinn úr starfi einmitt á þeim
árum, þegar reynslia, þelklking
og or'ka njóta sín yfiirleitt bezt.
Eyþór var af höfðingslfóllki kom-
inn í báðar ættir og naut öín vel
á rneðan (kraftar han® entust.
Hann var milkills metinn læiknir
í sinini sérgrein og vel þolkikaður
af öllum þeim, er hann þelklktu.
Að upplagi var hann óvenju
dráttthagur maður og minnast
æslkufélagar hanis margra frá-
bærra sikopteikninga hans frá
þeim árum. Honuim var úr föð-
urkyni meðfædd nolkkur kald-
hæðni, sem þótti einikenna suma
hinna nafnlkunnu ættmanna
hans frá Sumartiðabæ, en af
þeim voru þelklktastir Gunnar
lí Vestmannaeyjum, tfaðir Ey-
þórs, og þeir Jón slkipstjóri, og
síðar bankastjóri, og Bogi yflr-
kennari Ólafssynir. Glettni Ey-
þórs var þó ætíð í hóf stillt,
hvort heldur í teilkningum eða
töluðu máli. Jafnaldrar hans,
þeir, er þekktu hann bezt, munu
ætíð minnast hans sem eins síns
ágætasta félaga.
Cóðirgestir
frá Luxemburg
í fyrri viku komu hingað í
opinbera heimtsólkn forsætisráð-
herra Luxemborgar og frú hans
ásamt fylgdarliði, þar á meðal
utanríkisráðherrahjónium lands
síns. Allt bauð þetta fóllk af sér
góðan þolklka og lét vel yfir för
sinni, þrátt fyrir harla óhagstætt
veður. íslendingax og Luxem-
burgarmenn voru löngum fá-
mennastir þeirra þjóða, seim áttu
fulltrúa á alþjóðaráðstefnum, þó
að nú miuni enn mannfærri iönd
vera orðin félagar Sameinuðu
þjóðanna. Þ-egar af þessum sök-
um og vegna svipaðra skoðana
á alþjóðamálum hafa fulltrúar
beggja, íslands og Luxemburgar,
löngum haldið kunningsdkap sín
á milli. Hin síðari ár hafa tengls-
in mjög styrkzt vegna þeirrar
fótfestu, siem Loftleiðir hafa
öðlazt í Luxemburg. Segja má,
að lendingarréttur Loftleiða þar
sé forisenda fyrir hintuim ánægju-
lega framgangi féiagsins svo að
ötulleiki og áræðni forystu-
manna þeas hafa fengið að njóta
siín. Heimhoð Luxemhurgar-
manna hingað var þess vegna
mjög veil til fundið. Mönnum
varð þá og ljóst, að þjóðirmar
tvær áttu ýmislegt fieira sam-
eiginlegt en flestir höfðu gert
sér grein fyrir. Saga beggja og
sjálístæðisviðleitni er að ýmsu
leyti mjög svipuð, þó að ólíiku sé
um sumt saman að jaifna.
„Verðum við
sjálfir“
Luxemburanmenn hafa fllest-
um frernur haft náið eamband
við aðrar þjóðir,, bæði yjð sína
næstu nágranna og nú á siðustu
áratugum við enn fleiri á al-
þjóðlegum vettvangi. Eins og
hinn slkörulegi forisætisráðherra,
Pierre Werner sagði, þá er Lux-
emburg á miörikum rómamslkrar
og genmanslkrar menningar og
þar eru töliuð flleiri en eitt tungu
mál. Þrátt fyrir þetta hefur
Luxem'burgarmönnuim tekizt að
I Reykjavikurhöfn.
(Ljósim. MbtL: Sv. Þorm.)
halda sérik'ymu/m sínum oig end-
unheimta sjálfstæði sitt. Um
þetta komst Werner svo að orði:
„Bnda þótt við leggjum milkla
áherzlu á alþjóðlega samvinnu
og samstöðu, verjum við með
festu og eimurð þjóðareinlkenni
okkar og sjálfstæði. Við tökum
þátt í breytingum heimsins, en
við verðum æviniega við sjálfir,
eða eins og segir í einu af þjóð-
ráðum oklkar í Luxemburg: „Við
viljum vera átfram, það sem við
erum.““
Þegar menn hugleiða þá ertf-
iðleika, sem Luxemburgarmenn
suður í miðri Evrópu hafa þurft
að yfirvinnia í þessum efnum,
þá bljóta menn að undrast van-
trúa sumra íslendinga á eigin
þjóðerni, þegar þeir fyllast —
eða þykjast fyllast — örvænt-
ingu um framtíð íslenzlku þjóð-
arinnar vegna þess að lokið er
í eitt síkipti fyrir öll einangrun-
inni, seim nærri hafði riðið okk-
ur að fullu.
Norðurlandaráð-
her
rar a
fundi
Breytingin lýsir sér m.a. í því,
að í þessari viku skuli hafa ver-
ið haldnir tvennir fundir ráð-
herra frá öllum Norðurtöndum
hér í Reykjavík. Fyrri fundurinn
var haiustlfundur utanrlkisráð-
herra Norðurlandaríkjanna
firnim. Tíðkanlegt er, að siíkir
fundir séu haldnir ár hvert, áð-
ur en þing Sameinuðu þjóðanna
hefst. f orði kveðnu fagna allir
því, að slíkt samráð sé haft,
enda stkapast með því mun meiri
lí'kur til að Norðurtöndin geti
haft einhver áhrif, en ef þau
ana áfram, hvert í sínu lagi.
Vegna umræðna sem hér urðu
í sumar um hugsanlega viður-
kennimgu á Bíafria, er sérstak-
lega athyglisvert að heyra þá
dkoðun utanrikisráðherranna,
að viðurkenning á Báafra mundi
Skúli fógeti forðum, svo sem
Grímur Thomisen Ikvað:
Fjórtánda sinni frægan bar
festar um hafið svamur.
Nú er þessi leið fljótfamari en
hún var á Skúla döguim. Óhætt
mun að segja, að fáir meirihátt-
ar erlendir valdaimenn hatfi hing-
að ciftar komið en Hertmain
Kling. Mikill barnadkapur væri
að ætla, að allir útlendingar, sem
hinigað koma, gerist þar fyrir
sérstakir vinir íslands. Að sjálf-
sögðu gezt öðnum mönnum mis-
jafnlega að ísllandi, einis og okk'
ur að þeirra löndum. En áhrifa-
milkill maður í utanríkisráðu-
neyti eins himna Norðurland-
anna, sagði, er hann hafði ferð-
azt einn dag um landið, eftir ut
anrikisráðherratfundinn, að nú
slkildi hanin mun betur en áður,
hvílilkt þre'kvirlki fslendingar
leystu, með því að balda hér upp
þjóðfélagi á borð við það, sem
REYKJAVÍKURBRÉF
50 ára flug
Þegsa dagana er þess einmitt
minnzt, að nú eru liðin rétt 50
ár frá því að flugvél hóf sig
fyrst á loft hérlendis. Framsýn-
ir menn beittu sér fyrir þeirri
tilraun. Hún bar raunar ekki
þegar í stað tilætlaðan árang-
ur, tfrekar en aft vill verða í
upphafi. Síðar var tilraunin end-
urnýjuð af öðrum ötulum bjart-
sýnisimönnum og fór enm á ný
út um þúfur. En stuttu síðar
komu til mokíkrir umgir áhuga-
menn, sem enn eru okfcar á með-
al. Þeim tókist hkjótt að koma á
reglubundnum flugferðum inn-
anlamds og síðar varanllegu milli-
lamdaflugi. Það er sízt til að
draga úr dugnaði og verðieik-
um þessarra manna, þótt sagt
sé, að þeim heppnaðist það, er
áður hafði mistðkizt, af því að
aðstæður voru orðnar mjög
breyttar frá því sem fyrr hafði
verið. Þar um réði að sjálfsögðu
mestu sú gerbreyting, sem varð
í síðari heimsstyrjöldinni. Auk-
in flugtækni og hinir miklu flug
vellir, sem vesturveldin byggðu
hér á strlíðsárunuim gerðu mögu-
lega þá öru framþróun, sem síð-
an hefur orðið. Framþróun, sem
elk/ki einungis lýsir sér i sjáltfum
hinum stöðugu flugferðuim, held
ur og í því að með þeiim var
einangrun landsins rofin fyrir
fullt og allt. Þeir, sem elkki gera
sér grein fyrir endalclkum ein-
angrunarinnar og öllum alfleið-
inguim þeirra, eru sUkir alftur-
halduimenn að þeim er eikki við
bjargandi.
Laugardagur 6. sept.
á þessu stigi sízt löguð til þess
að draga úr viðsjám suður þar.
Hitt skiptir miklu meira máli,
og yrði öllum aðilum gagnsam-
legra, ef hjálparistartfisemi yrði
komið í viðunandi horf, jafn-
framt því sem með öllum tiltæk-
um ráðum væri unnið að friS-
samlegum samningum. Óttast er
að viðurfcenning einstakra Evr-
ópuríkja á Bíafra mundi hafa
mjög ill áhrif á Afrífcurikiin og
þess vegna beinlínis spilla fyrir.
Karjalainen og Lyng útskýrðu
báðir þessi viðhorf. Skoðun
Lyngs er sénstáklega athyglis-
verð aif því að áður hefur komið
fram, að hann er Bíaframönnum
mjög velviljaður og héldu ýms-
ir, að hann mundi beita sér tfyrir
viðurkenningu á riki þeirra.
Dóimsimálaráðherrafundirnir
fjalla einkum um samvinnu
Norðurlanda í löggjafarmálum.
Þvílík löggjaifansamvinna er
mun eldri en ráðherrafundir í
núverandi mynd. Sú samviinna
hefur reynzt upþhatf margrar
nytsamlegrar löggjatfar á Norð-
urlönduim, er sett hefur verið nú
um h.u.b. aldarskeið.
Fjórtánda sinni
Meðal dómsmálaráðherranna
hafur Svíinn Herman Kling
lengzt gegnt embætti, verið ráð
herra allt frá 1957 og dómismála-
ráðherra frá 1959. Að þessu sinni
ikom hann i sjöunda skipti hing-
að til lands. Hann hefur því
farið nú, eins oft, þótt með öðr-
um hætti sé, yfir íslandsála og
gert er. Uim Herman Kling er
það svo, að hann leggur íslandi
lið, hvar og hvenær sem hann
má, og vist miega menn vita, að
efciki er ónýtt að eiga slíkan
hauk í horni.
Norræiin
iðnþróunarsjóður
Sagt hefur verið tfrá þvi, að
ráðgert sé að koma upp norr-
ænurn iðnþróunarsjóði, jafnvel
allt að 1300 milljónum króna ís-
lenzkium, til að greiða fyrir að-
ild felands að EFTA. Slíkir sam-
eiginlegir sjóðir til styrktar
atvinnulífi eiga að verða burðar
ásar í nánari efnahagssamvinnú
Norðurlandanna fjögurra, Nor-
delk, ef úr verður. Þass vegna
var eðlilegt, að á íslandi vaknaði
sú hugmynd, að hliðstæðum
sjóði yrði komið upp íslandi til
hags, til að jafina metin við hin
Norðurlöndin, ef úr aðild ís-
lands að EFTA getur orðið. En
slík aðild er forsenda þesis, að
síðar tjái að hugsa um aðild að
Nordelk. Slkilningur á sanngirni
einhvers tframlags annarra samn
ingsaðila til að létta inngöngu
íslands í EFTA, var frá upp-
hafi fyrir hendi hjá sumum samn
ingsaðilum íslands. Sjáltf hetfur
hugmyndin svo þróazt í marg-
háttuðum viðræðum, setm átt
hafa sér stað siðustu misserin.
Þar hafa margir lagt góð orð til,
en auðvitað ná þvílíkar hug-
myndir éklki fram að ganga fyr-
irhafnarlaust. Fulltrúar Islands,
bæði á meðal stjórnmálamanna
og embætiismanna, hafa þess
vegna átt um þessi efni mörg
viðtöl við ýmsa áhritfaimienn.
Þarf ekki getum að því að leiða,
að þá hefur það orðið að ámetan
legu gagni, að eiga góða að, er
lagt hafa málinu lið. Menn þurfa
og að gera sér þess grein, að
sumar ferðir, sam farnar eru út
fyrir landssteinana, og allir sjá
ekki þegar í stað nauðsyn á, eru
einmitt gerðar til þesis að hrinda
áleiðis málum, er kretfjast mik-
ils undirbúnings og ökíki tjáir að
hatfa hátt um fyrr en vel eru á
veg komin.
Vel ráðið
Nú á föstudaginn var í banfca-
ráði Landsbankans, ákveðið að
ráða tvo nýja bankastjóra. Urðu
þeir Jónas Haralz og Björgvin
Vilmundarson fyrir valinu.
Eklkert launungarmál er, að sam
kvæmt saimlkomulagi flolkfca á
milli er Björgvin Vilmundarson
valinn eftix tilnefningu Alþýðu-
flolklksinls, en Jónas Haralz
Sjáltfstæðisfloklksins. Björgvin
Vilmundarson hefur lengi starf-
að í Landsbankanum og getið
sér þar gott orð. Jónaz Haralz
hefur lengzt aif, frá 1957 stanfað
sem efnahagsráðunaiutur rikis-
stjómar íslands. Áður hafði
hann um 7 ára bil startfað hjá
Alþjóðabaníkanum í Washington,
og var siíðar um sinn á ný feng-
inn í þjóiirustu bankans til að
vinna að sérstaklega vandasöm-
um verfcefnum. Óhætt er að
segja, að engnn íslendingur hetf
ur í þassum efnum getið sér
betra orð erlendis, en Jónas Har
alz. Enginn hetfur öðllazt meiri
ýfirsýn um efnahag íslenzku
þjóðarinnar og vandamál ein-
stakra atvinnugreina hennar en
hann. Jónas kom hingað sem
efnahagsráðunautur ríkisstjórn-
arinnar á dögum vinstri stjórnar
innar. En skoðanir hans brutu
mjög í bága við hatftastetfnu og
miúsarholusjónaTiMið Fraimsókn-
ar og kommúnista. Þess vegna
hafa þessir kumpánar báðir fáa
svívirt meira en Jónas. Segir það
sína sögu. Út af fyrir sig ber
enginn brigður á afburða hætfi-
leika Jónasar Haralz. Að hinu er
fremiur fundið aif sumunn, að með
vali hans afeali Sjálfetæðismenn
sér sérstöikum fulltrúa í ba/nfca-
stjóm Landsbankans. Enginn
þarf þó að kvíða því, að val Jón-
asar verði til þess, að á Sjálf-
stæðismenn verði hallað í þess-
um þýðingarmesta viðskipta-
banka þjóðarinnar. Aðalatriðið
er, að hann er ótvírætt þeim
vanda vaxinn að stýra þessari
stofnun svo, að til heilla horfi.
Raunin mun og verða -sú, að við
val hans mun vegur Sjálfistæðis
flökkisins fremur vaxa eo
minnka.
30 ár
í þessari viku vom liðin 30
ár frá því, að síðari heimsstyrj-
öldin brauzt út. Á þessu tíima-
bili heifur margt farið vérr en
sfcyldi. Eitt hefur þó tekizt: Það,
að koma í veg fyrir nýja hei/ms-
styrjöld. Seinni heimsstyrjöldin
brauzt hins vegar út einungis 25
árum eftir upþhaf hinnar fyrri.
Á síðara árabilinu hefur oft litið
mun ófriðl'egar út en lengst af
gerði frá haustinu 1918 til hausts
1939. Því fer fjarri, að enn hafi
tekizt að koma á fullkomnum
friði, hvað þá að tryggja fram-
búðartfriðarhortfur. Að ekfci hetf-
ur þó tekizt verr en raun ber
vitni, er ekfci sízt að þakka stotfn
un og startfi Atlantshatfsbanda-
lagsins. Verndin, er það veitir
aðildaniikjum sínum, verður
einlkar Ijós, ef höfð eru í huga
örlög Téktkóslóvalkíu, er nú á
stöðugt við vaxandi frelsissvipt-
Framhald á bls. 23