Morgunblaðið - 14.10.1969, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 14. OKTÓBER 11960
Ríkiö kaupi 500
EINTÖK AF HVERJU SKÁLDRITI
EIN AF tillögum þeim, sem
stjórn Rithöfundasambands ís-
lands leggur fyrir fyrsta almenna
þing íslenzkra rithöfunda, er svo
hljóðandi:
„Ríkið kaupi 500 eintök
handa almenningsbókasöfnun
um af hverju skáldriti eftir
höfunda í Rithöfundasam-
bandi Islands og íslenzkum
tímaritum um bókmenntir".
í greinargerð með tillögunum
segir: „Slí'k skipan er þegar kom
in á í Noregi fyrir nolkkrum ár-
um, nema þar eru keypt þúsund
eintök, og kemur engum þar í
landi til hugar, að frá henni
verði horfið að fenginni reynslu.
Þetta myndi gerbreyta aðstöðu
íslenzkra höfunda til að fá bæk
ur sínar gefnar út og sómasam-
leg höfundalaun fyrir þær, jafn-
framt því sem stórhækfkaði risið
á islenZkri bókaútgáfu, þegar út
gefendur þyrftu ekiki lengur að
Iáta óvissuna um sölumöguleika
fæla sig frá að gefa út jafnvel
hinar ágætustu bækur. Mest væri
þó um vert, að bókaskostur safn
anna yrði stórum íslenzkari, yxi
að gæðum og efldi lestrarþroska
fólksins, sem söfnin eiga að
þjóna.
íslenzka ríkið hefur um árabil
keypt tiltekinn fjölda eintaka af
öllum dagblöðum landsins til að
létta þeim róðurinn. Sambæri-
legur stuðningur við bókmennt-
irnar er knýjandi nauðsyn".
Tillögur Rithöfundasambands-
ins hafa vakið athygli og um
þær spunnizt talsverðar umræð
ur í útvarpi, blöðum og manna á
meðal. Vegna þess að tillagan um
kaup 500 eintaka af öllum skáld
ritum félagsbundinna íslenzkra
rithöfunda handa almennings-
bókasöfnunum er ein hinna mik
i'lvægari, langar mig til að leggja
fáein orð í belg.
HVER YRÐI KOSTNAÐ-
URINN ?
Samkvæmt bókaskrá Bóksala-
félags íslands 1968 voru á því
ári gefin út 26 Skáldrit eftir fé-
lagsbundna íslenzka ritíhöfunda,
þar af 5 barnabækur. Samanlagt
verð 500 eintaka af þessum bók
FORNAR leifar mannavistar
hafa fundizt undir kjallara Upp-
salahússins við Aðalstræti, sem
rifið var fyrir skömmu. Því
hefur verið ákveðið að láta kjall
arann standa opinn í vetur og
munu frekarj rannsóknir hefjast
þar strax og veður leyfir næsta
vor.
Mibl. hiafðd samibaind við þá
Þór Mafgmiússion, þjióðlmiintiiaivöirð,
sem gerði prófraninsófcniT í kjiall-
ara 'hiússiinis sl. fösitruidag ásamit
þeim Þoirfcelli Grímssyni og Þor-
leifi Eiruarssyni. Sagði Þór, að
Itialliið væri að gaimli Vikiuirhiær-
inn, eða eimíh'ver aininiar forn
Reykj aivikiurbær hefði sbaðið hiin
um rnegin við götumia, beimit á
naióti kirkóuigairðdmum. Þar sem
bæjiarsitæði til fornia voru oft
mjög stór og smiáfæirð till, getur
vél átt sér stað, a@ bæjarsitæð-
ið ihatfi niáð úit á svæðið seun
Upipsálahúsið stóð á. Ef kjallar-
inm heÆði reymzt vema graifimm
nilður fyrir öll m'ainmi v istairlög
ihieiflði hamm verið fylillfur uipp ag
glertt bilasitæði á svæðiiniu, En þar
sem þmemenmimigarniir fluimdiu
ýmisa smiáh/luiti umdiir kjallaram-
um öllum í bandi (að undanskild
um þeim fáu, sem aðeins voru
gefnar út í kápu) er fjórar millj
ónir og fiirmm þúsund krónur.
Þá eru ótalin tímarit um bók-
menntir og skáldrit, sem hugsan
legt er, að ekiki séu talin í bóka
slkránni. Því hæklka ég töluna í
4,2 millj. króna.
Þetta er bókhlöðuverð.
Bókaverzlanir fá lægst 20%
í sölulaun af umboðssölubókum.
Algengt er, að bóksalar kaupi
bækur af útgefendum gegn stað
greiðslu og fái þá 30% aifslátt.
Þegar keypt væru 500 eintök í
einu lagi, væri ekki fráleitt að
reikna með þriðjungsaflslætti. Þó
verða hér aðeins dregin frá 30%.
Yrði þá nettóverð hjá útgefend
um samtals tvær milljónir niu
hundruð og fjörutíu þúsund kr.
Þar má enn koma til frádráttar
sú fjárhæð, seom almenningsböka
söfn vörðu á árinu 1968 til kaupa
á fyrrnefndum Skáldrituim, því
að þau útgjöld hefðu sparazt, etf
söfnin hefðu fengið bækurnar að
öðrum leiðum. Hve mifclu það fé
nemur, veit ég ekki með vissu,
en vonandi hefur það elklki verið
undir 440 þús. kr„ eða sem svar
ar rúmlega 50 eintökum af hverri
bók að meðaltali hjá ölluim söfn
unum samanlagt. Þá verður nið
ur staðan þessi: 2,5 milljónir kr.
hefði verið hámarksaukning rik
isútgjalda árið 1968 vegna fram
kvæmdar á tillögu Rithöfunda-
sambandsins.
HVAÐA BÆKUR HEFÐU
SÖFNIN FENGIÐ ?
í tillögum Rithöfundasam-
bandsinis er ekki farið fram á
meira í fyrsta áfanga en að keypt
verði skáldrit félagsbundinna
höfunda innan Rithöfundasam-
bandsins. Vitanlega yrðu þesisi
skáldrit misjöfn að gæðum, eins
og önnur mannanna ver'k. En til
þess að almenningur, sem notar
opinber bókasöfn, geti gert sér
grein fyrir, hvað söfnin hefðu
fengið fyrir snúð sinn og borið
saman við aðrar bækur, sem
keyptar eru handa söfnunum,
verða hér talin skáldverk þau,
sem félagsbundnir íslenzkir höf
'Uim, svo sem kolaimolia og aiðra
litla aðflluitta hluiti, sýmiir það
átviírætt aið uimddr kjallarianrum
er að finma mienjiair mianiniavigtiar
og verðuir því ekfcí hróflliaið flrek-
ar við kjaUarianium fyrr en að
lokimmi máfcvæmri ranmisókm.
f niðursuðuverksmiðjunni Ora
í Kópavogi er um þessar mundir
unnið að kappi við að sjóða nið-
ur murtu, sem þykir herra-
mannsmatur víða erlendis.
Murtan veiðist aðeiinis uim 3ja
vilkmia skeið á haiuistiin, og umid-
amifarim tvö ár baifla veiðaæmiar
hruigðiizt mieð öl'Bu. Númia er últ-
litið heldlur betra, að því er
Tryggvj Jónssom hjá Ora tjáði
MM. í gær. Verksmiiðjain heflur
þegar flem/gið uim 115 tonm tál
undar létu frá sér fara árið
1968:
A. Ljóð — Einar Ólafur Sveins
son: Ljóð; Hannes Pétursson:
Innlönd; Jóhannes úr Kötlum:
Sjödægra; Jón úr Vör: Mjall-
hvítarkistan; Jónas E. Svavár:
Klettabelti fjalllkonunnar; Nina
Björk Árnadóttir; Undarfegt er
að spyrja mennina; Tómas Guð
mundsson: Fagra veröld.
B. Skáldsögur — Agnar Þórð
arson: Hjartað í borði; Guð-
mundur Frímann: Stúlkan úr
Svartaskógi; Gunnar Dal: Orð-
stír og auður; Halldór Laxness;
íslandsikiluiklkan og Kristnihald
undir Jökli; Jaikobína Sigurðar-
dóttir: Snaran; Jón flrá Pálm-
holti: Tilgangur í lífinu (Smá-
sögur); Jón Óskar: Leikir í fjör
unni; Kristmann Guðmundsson:
TilhugaMf og Blábrá og fleiri
sögur; Ólafur Jóh. Sigurðisison:
Litbrigði jarðar og Við Álfta-
vatn; Óskar Aðalsteinn: Úr dag
bók vitavarðar; Steinar Sigur-
jónsson: Brotabrot (þættir);
Thor Villh.jálmsson: Fljótt fljótt,
sagði fuglirm; Vésteinn Lúðvíks
son; Átta raddir úr pípulögn;
Nómskeið í Nýjn-
testomentisfræði
í FYRRAVETUR héllt dlr. Jalkob
Jómsson niámislkeið í Nýjiaitesta-
miemitisifræðum og flór kieninsdam
flnaim í félaigsftnekniillti Haflftigirims-
kirkjiu á hiáifs mámiaðar tál
þrággá'a vdlkinia flresti. Þá var far-
ið í ýmis 'uindirstöð'uiatriðii þess-
ainar flræðigineiiniair, bæiðli mieð sam
töliuim og fyrinl'esfhrum:. Þéttitak-
enidiuff v>oru um 30 miamms á öftll-
'Uim aldri og úr ýmsum srtiainfs-
gmedinium, t. d. mierniemidiuir úa-
æðri dbóluim, fcenmairaff, verzAum-
armieinin, húsflreyjlur o. fl.
Námisfceilðluinium veffðiuir hafldlið
áfiram í vetur og verður þalð að
miofldkiriu leytá flramlhafld nám-
sflaeáiðsiinis í flynna, en þó eiga mýir
þá'tittalfcenidluff að geta hatft flulil
niot aif þvá. Nædt verður fairið
í Fj a'lflræðuma mieð skýrimigum
og aamitölium, alflimiikiB mieð (hlið
sijóm af rabbínáismianiumi.
Ekki verðuir váltiað 'um fjölda
þáttitalkieinidia í veftiuir fyrr en um
mæstu helgi, er afláar umsótonár
hafa borizt.
vinmsfliu, em hamm kvaöst vama að
beildarmiaigmið yrði um 25 tomrn
að þesHu simmi. Þegair bezit lét
fyrir fáeimum ámum vainm veirk-
smiðj'an frá 40—90 tornm af
miurtu.
Muirtam er ffliuitlt úít tál B'amidia-
ríkjiammia, V-Þýzfkalamidis og
Fralkfciamis, og þykiff þair Ihieinra-
miaranismiaituir, eins og fytnr seigir.
Saigðii Trygigvi að ágætt verð
fleragist fyirir m'uirtuma á þessum
miartoaiði.
Þórunn Ellfa Magnúsdóttir: Kóng
ur vill sigla.
C. Bamabækur — Ármann Kr.
Einarisson: Óli og Maggi finna
gu'lls'kipdð; Axel Thoxsteinsson:
Smalastúlkan sem fór út í víða
veröld og önnur ævintýri; Hann
es J. Magnússon: Gaukur keppir
að marki; Stefán Júlíusson:
Kári litli og Lappi; Þórir S.
Guðbergsson (ásamt Rúnu Gísla
dóttur): Eygló og ókunni maður-
inn.
Ég er í engum vafa uim, að
hver sem einlhverja nasaisjón hef
ur fengið af bóikaforða almenn
imgssafna viðurken-nir fúsfega,
að bókakostur þeirra yrði mun
vandaðri og einkum íslenzkari,
ef farið yrði að tillögum Rithöf-
undasambandsins. Aufcnu-rn bóka
gæðum fylgir vaxandi bók-
menntaþroslki lántaken-da, en það
er nú einmitt grundvallarmark-
mið alimennin-gsibófcasafna. Þes-s
vegna má óhætt fullyrða, að meg
inuppskeran félli í hlut þjóðar-
innar sjálfrar, þótt ávinningur
höfunda og útgefenda yrði
einnig ótvíræður.
FIIHM HUNDRUÐ EINTÖK
ALGERT LÁGMARK
Einhver kann að hugsa sem
svo; 500 eintök er óþanflega mik-
ið. Norðmenn eru t-uttugu sinn-
uim fleiri en íslendingar, og þó
kaupir norska ríkið elkki nema
1000 eintök.
Slilk viðlmiðun er alröng og ó
nothæf í þessu tilviki. Séu 1000
eintök háfsamfteg tala í Noregi,
væru 1000 eintök meira en hóf
samleg krafa á íslandi, þar sem
bókamarkaður er ai eðlilegum
ástæðum mikið þrengri hér en
þar. Þó förum við aðeiras fram á
500.
Mergurinn málsiras er sá, að
með þessum ráðstöfunum er ver
ið að leysa frumvanda, sem er
nokkurn veginn hinn sami í fjöl
byggðu landi og fámennu, líkt
og frumþarfir einstaklingsinis eru
áþekkar, hvort sem hann er bor
inn með stórþjóð eða smáþjóð.
Færri en 500 eintök koma ekki
að tilætluðum notum, enda hefur
rSkið ærna þörtf fyrir þá tölu
fulla. Þes's vfgna er óskandi, að
þeir sem annars skiija, hve þarft
mál er hér á döfinni, spilli því
ðkiki í meðförunum með landlæg
um 9másálarskap. S-l'íkt væri hið
mesta mein.
Skipting bókanna miili safna
mætti hugsa sér í stóruim drátt-
um á þessa leið:
Borgarbókasafnið í Rey’kjavík
20 eintök.
Lands-bókasafn 10 eintök.
Háskólabó-kasafn, bæj'arbóika-
í VETUR rniuin Fluigtféftaig íslands
flljúga inmiainflainids í Datramörfcu,
svipað ag í fynravetiuff, og em niú
að j'afraaði þrjér ábaflnir fré Fluig
féflagiwu í Kaupmaniraahöfn.
F.í. fllýgur frá Kaiupmiamnialhöfin
tiiil Rörune á Borg-uindairhólmi og
-aru ferðiir daigfllegia -nú til að byrja
ALÞÝÐUSKÓLINN á Eiðum á
50 ára aflmæli á þess-u hausti og
var þe-ss minnzt við s-kólasetn-
ingu 5. október. Var þá m.a. til-
kynnt að stoflraaður hefði verið
minniragarsjóður um Ásmiund
Guðmumdsson fyrrverandi bisk-
up íslands, en hamn var fyrsti
skólastjóri Alþýðusfcólans á Eið
um. Einar Þorsteinsson sókmar-
prestur á Eiðum gekkst fyrir því
að sjóðuriran vair stofnaður og
fékk góðan stuðnin.g frá fyrsta
árgan-gi nemenda Ásmundar bisk
í tilefni
rithöfunda-
þings
söfnin í Kópavogi, -Hafnarfirði,
Akureyri 5 eint. hvert, samt. 20
eintök, í Vestmannaeyjum og á
ísafirði 3 eint. hvort, samt. 6 ein
töik, önnur bæjar- og héraðsbóka
söfn 2 eint. hvert, samt. 50 eint.
Sveitarbókasöfn í Grindavík,
Sandgerði, Seltjarnarnesi, Ólafs
vík, Suðureyri, Bíldudal, Þing-
eyri, Hnífsda-1, Bolungarvík,
Höfða-kaupstað, Dalvík, Rauíar-
höfn, ÞórShöfn, Vopnafirði, Reyð
arfirði, Fáðkrúðsfirði, Stofckseyri,
Eyrarbaiklka, Hveragerði, Þorláks
höfn, 2 eint. hvert, samt. 40 eint.
önnur sveitarbókasöfn 1 eintak
hvert, samt. 178 eintök.
Bó'kasöfn í heimaviistarskóluim,
sjúkrahúsum og hælum, 2 eirat.
hvert að meðaltali, sa-mt. 76.
Samtals alls 400 eintök.
í bóikaskiptum við erlend söfn,
svo sem bókasöfn við háskóla,
þar sem íslenZka er kennd — og
afgangurinn forðabúr til endur
nýjunar á bókakosti safnanna,
eftir því sem hann gengi úr sér
100 eintök.
SamtaLs alls 500 eintök.
GANGA TILLÖGURNAR
OF SKAMMT ?
Ég tel það til marfcs um, hve
tímabær tillaga þessi er, að menn
eru þegar farnir að finna til
þess, áður en hún er 'komin til
framikvæmda, að hún gangi of
slkammt. Þannig benti kunnur
blaðamaður réttilega á það fyrir
sikömmu, að hún leysti efcki
vanda nýgræðinga, s-em eru að
gefa út fyrstu eða aðra bók siína.
Þetta er alveg rétt. En ég tel lít
imn vafa á, að fruimsmáðir, sem
að beztu manna yfirsýn þættu
fullnægja sanngjörnum kröftum,
fengjust felldar in-n í kerfið, þeg
ar búið væri að kom því á. Slíkt
er nánast framfcvæmdaatriði,
sem enguim vandlkvæðum þyrfti
að valda, þegar dkilningur væri
á annað borð valknaður á því,
hvert nauðsynja-mál hér er um
með en veffða síðar sex daga vik-
umiaff. Þá verður og balLdið uppi
niæturfliugi mieð fladþe'g'a, f-ra-gt og
pósit firá Kaupmia-nmialhöfin til Bil-
lumd og Árósa. Auk þessa fllýgur
Friendiáh ip-vélin áætflumiairfkig
miiflli íslands, Færeyj-a, Noregs
og Darameirlfcuir.
ups u-ndir forystu Aðalsteims
Eirikssoraar námsstjóra.
Tiligaragur sjóðlsins hefur emra
ekfci verið ákveðinm-, em þar mun.
verða gert í samráði við efckju
herra Ásmundar. Mun hom-um
verða varið í anda Asmundar
biskups til einhvers góðs mál-
efnis í sam-bandi vúð gamla og
nýja ruemendur EiðiaskóíLa.
'Þeir Nemendur Ásmunda-r og
aðrir, aem vilja styðja að vexti
þessa sijóðs eru vínsamlega beðn-
ir að hafa samband við sófcnair-
prestinn á Eiðum.
Fornar leifar finnast
í Uppsalakjallara
Betri murtuveiði nú
en undanfarin 2 ár
að ræða.
Einar Bragi.
F. I. í innanlands-
flugi í Danmörku
Minningnrsjóður um Ásmund
Guðmundsson biskup —