Morgunblaðið - 22.10.1969, Qupperneq 25

MORGUNBLAfHÐ, MIÐVIKUDAGUR 22. OKTÓB'ER 1968
25
Þingmenn hvetja til andstöðu
NATO gegn grísku stjórninni
Þingmannasamkunda bandalagsins
skorar á aðildarlöndin að berjast
tyrir endurreisn lýðrœðis í Crikklandi
Allar líkur benda til þess,
að Atlarutshafsbandalagið
muni beita áhrifum sínum til
þess að lýðræði verði aftur
komið á í Grikklandi. Á mánu
daginn samþykkti þingmanna
samkunda bandalagsins álykt
unartillögu, þar sem skorað
er á ríkisstjómir aðildarland
anna að beita ölluim tiltækium
ráðum til þess að fá grísku
stjómina til að efna til
frjálsra kosninga og hverfa
aftur til þingræðislegira stjórn
arhátta. Það hefur vakið sér-
staka ánægju, að Bandaríkja-
stjórn gat fallizt á þessa til-
lögu, og þannig verður því
um að ræða samræmdar að-
gerðir bandalagsins í því
skyni að víkja herforingja-
stjóminni í Aþenu frá völd-
um.
Saimþykkt ályktunartillög-
unnar er síðasti og milkilvæg-
asti áfanginn í baráttu, sem
hefur verið háð gegn grísfcu
herfoiringjastjórninni í ýmsum
alþjóðlegum stofnunum.
Um alllangt skeið hafa Dan
mörk, Noregur, Svíþjóð og
Holland beitt sér fyrir því,
að Grikklandi verði vikið úr
Evrópuráðinu á þeirri for-
sendu, að þingræði hafi verið
afnumið í Grikklandi og manin
réttindi fótum troðin.
LÖGREGLURIKI
Stjórnmálanefnd þingmanna
samkundu NATO, sem samtíi
ályktunartillögu þá sem nú
hefur verið samþykkt, segir
í skýrslu, sem lögð var fram
að Grikkland sé lögreglu-
ríki.
f skýrslunni er deilt á
grísku stjómina fyrir af-
skipti hennar af málefnum
grískra háskóla, hömlur á
starfsemi verkalýðsfélaga,
eftirlit hennar með öllum fjöl
miðlunartækjum, handtökur,
útlegðardóma og pólitísk rétt
arhöld og strangt eftirlit henn
ar með öllum ritum, sem eru
gefin út.
Skýrslan hlaut góðar imdir
tektir á þingmannasamkund-
unni, sem sótt var af 200 þing
mönnum frá öllum aðildarlönd
um bandalagsins nema Grikk
landi. Þau aðildarríki banda-
lagsins, sem mest hafa beitt
sér fyrir því að gripið verði
til aðgerða gegn Grikklandi,
em Bretland, Noregur, Dan-
mörk, Holland og Vestur-
Þýzkaland. Samþykktir þing-
Pipinelis.
mannasamkundunnar em
ekki bindandi fyrir ríkisstjórn
ir aðildarlandanna, en þar
sem fulltrúar hennar em jafn
framt fulltrúar þjóðþinga, sem
samþykkja fjárveitingar sem
nauðsynlegar em áframhald-
andi tilvist NATO, verður
Atlantshafsráðið að taka til-
lögur samkundunnar til
gneina.
Með samþykkt tillögunnar
hefur þingmannasamkundan
raunverulega tekið þá af-
afstöðu, að endurreisn lýðiræð
is í Grikklandi sé mikilvæg-
ari bandalaginu en hemaðar-
staðan við austanvert Miðjarð
arhaf. Þar hefur sovézk flota
deild þó sífellt látið meira að
sér kveða að undanfömu og
þótt gríski flotinn sé lítill, er
hann miifcilvaegur Ihluti af
flotastyrk NATO á þessum
slóðum. Þingmeninirnir gera
sér grein fyrir því, að Grikk
ir kunni að draga úr hemað-
arlegum tengslum sínum við
NATO eins og Frakkar gerðu
á sínum tíma-vegna samþykkt
arinnar, en höfundur skýrslu
stjómmálanefndarinnar, Erik
Blumenfeld, heldur því fram,
að „ef NATO þarfnist Grikk-
lands, þá þarfnist Grikkland
NATO ennþá meir“. Formað-
urstjórnmálanefndóirinnair er
bandaríski öldungadeildar-
þingmaðurinn Jacob J. Javits.
ÚR EVRÓPURÁÐINU?
Almennt er búizt við, að
Grikklandi verði innan
skamms vikið úr Evrópuráð-
inu, en nýlega neitaði herfor-
ingjastjórrún að víkja úr ráð-
inu fyrr en það færði sönnur
fyrir ásökunum sínum gegn
henni. Panayotis Pipinelis ut-
anríkisráðherra hefur í sjón-
varpsviðtali sakað Dani, Norð
menn, Svía og Hollendinga
um að reyna að kollvairpa
ríkjandi stjórn til þess að
þröngva upp á grísku þjóðina
sínum eigin hugmyndum um
lýðræði, alveg á sama hátt og
Rússar gerðu í Tékkóslóvak
íu.
Pipinelis sagði í viðtalinu,
að Grikkir mundu heldur berj
ast gegn þessum „hræðilegu"
ásökiunum í Evrópuráðinu en
segja sig úr því og verða sak-
aðir um veiklyndi og strok.
„Núverandi stjóm Grikk-
lands er að reyna að koma
á laggimar nýju stjórnar-
kerfi, þar sem lýðræði mun
tryggja lög og reglu og fram-
farir í stað þess að grafa und
an þessum þáttum“, sagði
hann.
Grikklandsmálið verður tek
ið fyrir á fundi utamrákisráð-
herra aðildarríkja Evrópu-
ráðsins í desember. Ráðgjafa
þing Evrópuráðsins hefur þeg
ar hvatt til þess að Grikk-
landi verði vísað úr ráðinu.
Nýlega skilaði niefnd, sem var
skipuð til þess að rannsaka
ásakanir um brot á mannrétt-
indum í Grikklandi, skýrslu
til Mannréttindanefndair Evr-
ópu eftir eins árs starf. f sjón
varpsviðtalinu varaði Pipinel
is utanríkisráðherrama við
því að taka ákvörðun um hugs
anlega brottvikningu Grikk-
lands áður en þeir hefðu
kynnt sér rækilega skýrslu
Mannréttindanefndarinnar.
AIIRIF BANDARfKJANNA
í umræðum þingmannasam-
feundu NATO uim Gr.ikfclands-
málið, þar sem kom fram hörð
gagnirýni á herforingjastjóm
ina, hélt danska þingkonan
Else Merete Ross úr Róttæka
vinstri flokknum því fram, að
brottvikning Grikklands úr
Evrópuráðinu mundi ekki
leiða til þess að pólitískir fang
ar í Grikklandi yrðu látniir
lausir, að réttarriki yrði end-
urreist og að efnt yrði til
nýrra kosninga. „Einia ríkið,
sem getur haft áhrif á Grikk-
land eru Bandaríkin", sagði
frú Ross. „Við verðum að
skora á bandarísku stjómina
að hjálpa okkur að breyta
stjónninni í Grikklandi,"
bætti hún við.
- FJÁRLAGARÆÐA
Framhald af bls. 20
af þessum sökum getur það rýrt
samkeppnisaðstöðu fyrirtækja, ef
virðisaukaskattur er ekki í gildi
í viðkomandi landi og mun það
hafa átt sinn þátt m.a. í því, að
virðisaukaskatturinn var inn-
leiddur samtímis í Efnahags-
bandalagslöndunum, og Danir
urðu fyrstir til að innleiða hano
Norðurlandannia, m.a. vegna við
skipta sinna við Bfna(hagsbanda
lagslöndin. Málið þarf því að
skoðast rækilega niður í kjölinn
Jón Ármann Héðinsson lagði
í gær fram á Alþingi tillögu til
þingsályktunar um aukna hag-
nýtingu á saltsíld. Er tillögu-
greinin svohljóðandi:
Alþingi álýkltiar aið riaora á
íilká'sisltjórniiinia iaið slkipa 5 mianinia
miefnid, -er tnaninsalkíi mlöguflleilkia á
alufciinmii hiaignýtimglu saltsíldiair til
últlfliuitninigis. Þessi raninsióten bein-
ilsrt aið 'flraimileiðsfliu á síldairfliöfeium
og söilu á þeim í smiápalklkiniinig-
uim. Efltintaildijr afðfllaír tiflineiflná
mlenin í meflnidlinia: LamdssJam-
eimnig hér á landi og hefur þeg-
ar verið haft samband við danska
fjármálaráðuneytið, sem hefur
lofað að veita alla aðstoð varð-
andi upplýsingar um reynsluna
í Danmörku af skatti þessum,
en rétt þótti að bíða með að
leggja málið fyrir hér þar til að
sýnt væri hver reynslan yrði af
skattinum í Danmörku. Með
hæikíkiun söluskattsins hér á landi
gæti orðið mikilvægara að inn-
leiða virðisaukaskattinn vegna
þess að kenfið er þainnig upp-
byggt, að það feiur í sér traust-
ara eftirlit með skattheimtunni,
banld ísienzlkra útveglsimiainina
einin mamn, fóiog síldairsaflltemda
samieigimiega einn roaimn og við-
dkiptamiáfllaináðuinieytið eiinn
miamn. Fanmiaður nieflmdiairilnimar
verði Skiipaðuir án tifliruefnámgar.
Neflmdlin sflcilii 'tiíilöguim sínium
eági Síðar en í flebrúarlolk 1870.
í íltairfllegri greinargerð geirir
svo fluitindimgsmaiðiuir tillöguimmair
greiin 'fyrir hieruni og kemiur þar
m. a. flraim, að aðieiins 62 sfciip
stuimdiuðu sfflid'veiðair si. suimiar á
miótJi 23'4 Skipum á/rið 1865.
en hins vegar þá eir kerfið það
flókið að ýmsu leyti og margþætt
að það hefur í för með sér aukna
fyrirhöfn fyrir greiðendur og hin
ýmsu fyrirtæki. ÖU þessi atvik
verður að sjálfsögðu að meta, en
ég tel rétt að stefma að því, að
virðisaukaskattsmálið verði tek-
ið til heildarathugunar hjá okk-
ur á næsta ári, og menn hafi gert
sér grein fyrir kostum þess og
göllum, er næsta þing kemur sam
an.
Lokaorð
Svo sem greinargerð mín um
stöðu ríkissjóðs nú og undanfair-
in tvö ár hefir leitt í ljós, hefir
ríkissjóður verið með nokkrum
rekstrarhalla á árunum 1967 og
1968 og verður það sennilega
einnig í ár. Þessi rekstrarhalli
er að vísu smávægilegur miðað
við hinar efnahagslegu aðstæður
í þjóðfélaginu og hversu djarft
hefir verið teflt varðandi afkomu
ríkissjóðs til þess að reyna að
íþyngja borgurunum sem minnst
á erfiðleikatímum. Vegna erfið-
leika á innheimtu ríkistekna og
vaxandi veltufjárþarfar ríkis-
úitgjöldum hafa 'hins vic'gar anynd
útgjöldum hafa hinsvegar mynd
ast svo miklar lausaskuldir við
Seðlabankann, að þar er um
hættulega þróun að ræða fyrir
I efnahagskerfið í heild. Við af-
greiðslu næstu fjárlaga verður
því að sýna þá gætni, að um-
fraim allt sé hægt að fraimtovæma
þá lækkun lausaskulda, sem lagt
er til í frumvarpinu og helzt að
mynda nokkum greiðsluafgang,
er geti or.ðið rekstrarfé níkis-
sjóðs, sem myndi koma atvinnu-
lífinu í heild til góða í auknum
útlánamöguleikum Seðlabankans
og styrkja efnahagskerfið. Þróun
©fnahagsimála á yflirstandandi ári
staðfestir ótvírætt, að efnahags
aðgerðir ríkisstjómarinnar hafa
í öllum meginatriðum verið rétt-
ar, sem birtist í senn í batnandi
gjaldeyrisstöðu, stórvaxandi inn
stæðum í lánaistof<nunuim og nýj-
um þrótti, sem er að færast í at-
vinnulífið. Það er að vísu svo,
að um stundarsakir getur jákvæð
þróun þjóðarbúskaparins haft
neikvæð áhrif á stöðu ríkissjóðs,
og er þróunin í ár, þegar bæði
hefir stórlega dregið úr innflutn
ingi og viðskiptaveltu, glöggt
dæmi þess. Þegair til lengdar læt
ur falla í sama farveg þróun
þjóðarbúskapar og ríkisbúskap-
ar í þrengri merkingu.
Það er þegar orðið ljóst, að
með skynsamlegum viðbrögðum
tekst þjóðinni á ótrúlega skömm
um tíma að hefja sig upp úr
þeirni miklu lægð efnahagslegra
erfiðleika, sem hún hefir verið í
um skeið, og það er engum efa
bundið, að þessir erfiðleikar,
sem eru einstæðir meðal þróaðra
þjóða, geta orðið okkur til góðs,
ef við drögum af þeim rétta lær-
dóma. Þótt ekki sé rétt af mér
að fella neinn dóm uim stjórn
ríkisfjármála á þessu tímabili,
þá má benda á, að á þessu erfið-
leikatímum hafa ekki verið skert
nein félagsleg hlunnindi þjóðfé-
lagsborgairanna heldur beinlínis
með ríkisfnamlögum komið í veg
fyrir kjaraskerðingu öryrkja og
aldraðra og stórfelld aukning
orðið á framlögum til heilsu-
gæzlu og menntunar. Hins vegar
hefir auðvitað reynzt óumflýjan
legt að beita öllu tiiltaelku að-
haldi um ríkisútgjöld og synja
um framlög til margvíslegra um-
bótamála, sem vissulega hefði ver
ið æskilegt að sinna. Ég lýk máli
mínu með því að benda á þá stað
reynd, sem ætti að vera öllum
ljós, en sem því miður gleymist
of oft, að ríkissjóðurinn er sam-
eignarsjóður allrar þjóðarinnar,
sem er lágmarkskrafa til okkar
hvers og eins, að við umgöngumst
að minmsta kosti ekki með minni
náðdeild en okkar eigin fjár-
muni og að jafnhliða sérhverri
kröfugerð okkar á hendur þess-
um sameignarsjóði verðum við
annaðhvort að vera reiðubúin að
draga úr kröfugerð á öðrum svið
um eða mæta með jákvæðu hug-
arfari nýrri fjáröflun.
Þingsályktunartillaga:
Hagnýting á saltsíld
— Þorsteinn Jónsson
Framhald af bls. 10
feturn í aðflugi till lending-
ar, að ég sá bjartmann frá
brennandi flugvélarflakinu
sunnan vallarins.
Rétt eftir að við vorum
lentir tók að lyfta sfcýjum og
birta til, og varla voruim við
stignir út úr vélinni, þegar
Óslkar Óskar sendi okkur
kveðjuna og urðum við að
fleygja oflakur flötum. Stalkk
ég mér niður á milli ruinna,
og lenti með andlitið á kafi í
þykkum köngulóarvefi, og er
það í fyrsta skipti, sem ég
hefi staðið upp aftur á með-
an enn heyrðist hvinurinn í
fallandi sprengjum! Enginn
þeirra féll mjög nærri, en
hvar þær lenda veit maður
ekki fyrr en þær springa!
Oft finnst oikkur stafa meiri
hætta af hinum sfcotglöðu
loftvarnarslkyttum Biafra-
manna heldur en spreingjiu-
vélinni, og mætti segja mér
að Ósikari Óskar sé stundum
gkemimt, þegar hann heyrir
okkur vera bölva í gegnuim
talstöðina, þegar akotið er á
okkur í misgripum fyrir
hanin. Erum við Bklega þá
jafn fegnir og hann að skot-
fimi þeirra er ökki í beinu
hlutfalli við gkotgleðina.
Sem betur fer er langt frá
því að við séum ónáðaðir á
hverri nóttu. Stundum þarf
sprengjuflugmaðurinn að
tafca sér frí, og jafnvel oftar
eru veðurguðirnir á móti hon-
um. Aufc þeas erum við með
ýmsar ráðagerðir til að gera
starf hans ennþá erfiðara en
það er núna, og væri óvarlegt
að ræða slífct hér. Nægir að
segja, að við erum bjartsýnir
á framtíðina.
Eftir vifcu, eða nánar tiltek-
ið 19. cikt., er liðið eitt ár
síðan við hér hjá Transavia
flugum oikfcar fyrstu ferð til
Biafra. Upphaflega flaug
Transavia leiguflug fyrir
skandinavisfcu kirfcjiusamtök-
in Nordchurchaid, og notaði
tiil þess bæði eigin flugvélar
af gerðinni DC-6 og flugvélar
af sömu gerð, sem það leigði
af Loftleiðum. Síðar meir var
Flughjálp stotfnuð, seim
keypti þessar vélar af Trans-
avia og Loftleiðum og tóku
þau félög svo að sér sam-
eiginlega að sjá um refcstur
þeirra.
Á þessu tímabili hafur
fjöldi fslendinga starfað
lengri eða skemmri tíima á
vegum Transavia við þetta
hjálparflug, og er óhætt að
segja, að þeir eigi drjúgan
þátt í hversu giftusamlega
þetta heíur takizt. Á vegum
félagsins er nú búið að
fljúga 460 ferðir til Biafra, og
flytja þangað 14.600 lestir af
matvælum og lyfjuim.
Sunnudaginn 19. okt. höld-
um við hátíðlegan, og von-
umst til að margir taki þátt í
að gleðjast með okkur yfir
náðum áfanga.
Þorsteinn E. Jónsson.