Morgunblaðið - 13.12.1969, Side 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 13. DESEMBBR 11969
SJOWARP
EFTIR
GÍSLA SIGURÐSSON
FÁTT er öllu vinsaella í sjónvarpi en
skemmtiþættir af því taigi, sem Svavar
Gests hefur farið af stað með .Um stjórn
á Sllíkum þáttum má slá þvi fastu, að
þar geriir enginn svo að öliluim lílki, og
eins hitt, að inn á það svið stefkkur eng-
inn alskapaður. Svavair Gests er heldur
ekki undantekning frá þeirri reglu.
Tveir fyrstu þættir Svavars lofa góðu
um, að hann eigi eftir að finna sjálfan
sig og ná sér vel á strilk, í sjónvarpinu,
elkki síðuir en útvarpinu. Enn verður
þó að telja, að Svavar eigi talsvert í
land að ná sama árangri og þá er honum
tókst bezt í útvarpinu. Flestuim gengur
illa að gleyma návist myndavélanna og
það sést á Svavari ekki síður en mörg-
um öðrum, að hann veit óþyrmilega af
þeim.
★
SYAVAR þyrfti að notfsera sér áhorf-
endur miklu betur, það er í rauninni
sérgrein hans og þar njóta haefileikar
hams og fyndni sín bezt. Styrkur hams
liggur í eldsnöggum tilsvöruim og frek
ar meinlitlum útú rsnúningum, en fjrrir
sjónvarpið hefur Svavar aulk þess þann
kost að myndast vel. Ég hygg að við
eigum eWki kost á mörgum sem geta,
svo vel sé, haft með höndum stjóm á
fjölbreyttum og fjömgum sjónvairps-
þætti í þessum dúr, og líklega getur
það enginn betur en Svavar. Þegar hann
er orðinn viðlíka slípaður og David
Frost, sem vel gæti orðið eftir 50—100
þætti, þá fer Svavar að verða tilhlöklk-
unarefni í sjónvarpinu og mná gera því
ókóna, að þau kvöldin verði éklki margir
á ferli úti við á Dalví'k og Dagverðar-
eyri.
★
SVAVARI tekst milklu síður að gera
alvöru viðtöl við menm. Viðtalið við
Vernharð Bjamason á dögunum fór að
mestu leyti í hundana, og hefur trúlega
verið óundirbúið og samtalið við Enok
rann út í einberan vandræðagamg, þegar
að farið var að kveða upp móralska
dóma í lokin. Saga Enóks hetfði getað
verið sæmileg, en með þessu varð út-
koman fyrir neðan frostmark.
★
INGIBJÖRG Guðmuindisdóttir kemur
prýðilega fyrir á srviði, en aulk þess hef-
ur hún þann hæfileika að geta talað
óþvingað og sagt eðlilega frá sjállfsögð-
um og hverisdagslegum hlutum, en það
virðist margt ungt fólk eiga ertfitt með.
Dekrið við bítlahljómsveitimar heldur
áfraim og fæ ég elkki með neinu móti
komið auga á, að Mánar frá Seltfosisi hafi
átt erindi til landsmanna allra í þessum
þætti. Kannski duga þessir skemimti-
kratftar í Þjórsárveri eða Selfossbíói, en
því eklki' þá að halda sig þar? Kosið
hefði ég, að framlag Árnesinga yrði ögn
dkárra; mætti ég heldur biðja um
hreppsnefndina á Stokíkseyri.
★
ÞAÐ er Mklega orðið gamaldags að
hatfa fallega söngrödd; helzt þamf hún
að vera mátulega hás, og nú eru góðir
tímar ef maður kemst hvarki upp né
niður, þá hækfkar maður sig bara og
lækkar um áttund, etftir þörtfuim. Sjálf-
sagt em kvartettar líka gaimaldags, en
þar fyrir hatfði ég óblandma ánægju af
söng Tónakvatettsins frá Húsavik. Ein-
hvern veginn faminist mér þeir betur í
essinu sínu í fyrra skiptið, þegar þeir
sungu Engimm grætur íslemding, og ðnm-
ur viðlíka lög, en núna, þegar þeir
spreyttu sig á Bellman. Þess ber lfka
að gæta, að það er ekki nóg að menn
syngi eins og englar, etf þeir standa
svo stífir, að hnúarmir á krepptum hnef-
unum hvítna. Dálítið frjálslegri, Húsvík-
ingar, og þá skuluð þið hatfa fullam
stuðning á móti þeiim hásu.
★
Þrátt fyrir tíðar fregnir atf ógnvekj-
andi hryðjuverfkum, sem framin em á
okkar dögum um víða veröld, er það
hald manina að þrátt fyrir allt sé mann-
úðim í framsókn. Ef sleppt er þeiim við-
bjóði og Skepnuslkap, sem hvarvetna
birtisf í styrjöldum, þá fer heimurinn
líklega batnandi og voldugar stofnanir
vinina stórvirki til gagns fyrir þá hrjáðu
og srniáðu. Hvert mannsbarn þéklkir sögu
Chamles Diekens um Óliver Twiisf og nú
þegar sjónvarpið hefur byrjað á fram-
haldsmyndafilokki um Oliver Twist, þá
verður ofarlegia í huga sú aðstaða, sem
munaðarlausium börmum var búin í
menmingarlamdi eins og Englamdi á þess
um tíima. Fljótt á litið virðist þetta
vera vel unnið etfini og vel þess virði að
fylgjaisf með því, þó ekki væri til anm-
ars em að heyra hvað leikaramir tala
frábærlega fallega enSku.
★
EN'N fengum við að sjá 'kvikmymd frá
1942; það var Majórinn og barmið, og
Billly Wilder leikstjórinn. Mér er sagt,
að þesisi mynd hatfi verið mjög rómuð á
sínum tíma og kammiski hefur eitthvað
verið í henni, sem hitti naglann á höf-
uðið á þriiðja ári iheimisstyrjaldarinmar.
Þá var tími hinna dáðu kvilkmynda-
stjarna og Ginger Rogers og Ray
Milland voru sannarlega í þeirra hópL
Fyrir fáeinuim áruim töluðu íslenzkir
bókmemntagagnrýendur um svolkallaðar
kerlinigabókmenntir. Á saima hátt mætti
kalla þetta kerlingamymd. Er það e/klki
fuH barnalegt í kvilkmynd, seim trúlega
er ætluð fullorðmum, að láta líta svo
út að þroskaður karlmaður sjái ekki
mun á 12 ára barni og tvítugri stúlfcu?
En málkið lifandis ósköp fór þetta ailt
veil að lofcuim.
★
ER rómantílkin frá 1942 alveg stein-
dauð? Sú spurming vaknaði eftir að hafa
séð nomska sjónvarpsleíkritið, eða öllu
heldur kvilkmyndina Barböru. En drott-
inn mimm dýri, þvílikur munur á list-
rænni útfærslu. Myndin var beinlímis
Svavar Gests.
Tveir fyrstu þættimir lofa góðu
geið fyrir augað, myndræn frá upphafi
til enda, vel tekin og prýðilega klippt.
Innilhaldið: Hirnn útbreyddi lífisledði
fólks, sem í rauninmi hefur all'lt, getur
allt, og á allt, nema hugssjónir. Inni í
þetta fléttaist svo nýmóðinis, skamdin-
avíslk frjáishyggja í ástum. Sú tilbreyt-
ing virtiist þó elkfci geta komið í veg
fyrir að ölluim persónunuim dauðdeddd-
ist, og kannski er það rétt, sem komiu-
greyið sagði, að það er hart að þumfa
að ihátta til að njóta einíhverrar blíðu.
★
KONA er nefnd Aðalbjörg Sigurðar-
dóttir, og höfuim við oft í hemni heyrt
áður, en einkum þó í útvarpinu. Frís'kir
voru þeir Helgi á Hratfnkelssitöðum og
Guðbrtandur Magnússon íjnr í þessuim
þætti, en erfiðaira mun þó reymast að
komast fram úir Aðallbjörgu. Það vair
satt að segja unun að heyra hama segja
frá viðburðamíku lífi sínu, og með fúllri
virðingu fyrir öllu, sem Aðalbjörg hef-
ur siagt í útvarpinu, finnst mér naum-
aist faira miUi mála, að hún er mikluim
mun þekkilegri og áhrifameiird í sjón-
varpi. Það er stórkastlegt, þegar fólk á
níræðisaldni heldur ungæðislegu fjöri
til viðbótar við lífsreynslu áranna. Elín
Pálmadóttir leiddi samtalið prýðilegia,
en þurfti sannarlega ekfld að toga svör-
in upp úr Aðalbjörgu og fátt er erfið-
ara í sjónvarpsisamtali en eimmitt það.
a Jónasardóttir
- Minning
F. 15. marz 1907.
D. 3. des. 1969.
Það var eimm messudag á
Þingeyrum suimarið 1923, að ég
sá Helgu í fyxsta skipti. Sveit-
in vair böðuð í sól_ og fólfc
fjölmermti till kirkju. Ég var ný
fluitt á þessar slóðir og mér lék
forvitni á að sjá og kynmast til-
voniandi nágrönmum og samferða
tfólki. Meðad kirkjugesta þenman
sólbjarta dag voru hjónirn á
Hólabaki með dóttur sdna Helgu,
þá 16 ára. Óðara og ég kom auiga
6 hana varð mér starsýnt á
umgu veikbyggðu stúlkuma með
björtu augum. — Eftir messu
kom fólfcið heim og þáði katffi-
sopa eina og þá var siður. Það
lteyndi sér efcíki að Helgu litlu
var eitthvað mikið niðri fyrir,
Ihún leiitaði mín með rauna-
mæddu augnaráði hvert sem ég
Ifór, en auðsjáanilega skarti hana
eimurð til að yrða á mig. —
Loks sigraðist hún á feimminmd
og kom til mdn fram í eldhús,
þar sem ég var að hella á könm-
uma, bauð mig velkomima í sveit-
&na, bætti svo við, að hún þráði
að kormast í skóla, og hvort ég
þefckti nýju forstöðukönuma
eem væntanlega kæmi í haiuist
®ð Kvenmaskólamuim á Blöndu-
ósi. — Ég hélt nú það, frænd-
kona mín Guðrún Þ. Björnsdótt-
ir frá Veðramóti var þá nýráð-
im forstöðukona við skólanm,
mifcilllhæf gátfukona. — Nú var
vandinn leystur og þar með hóf-
U9t okkar fyrstu kymni, síðam
höfum við Helga verið vimir og
ég metið hana meira eftir nán-
ari kymni. —
Helga var fædd að Geirastöð-
um í þingi 15. marz 1907. For-
eldrar hemnar voru hjónin Gróa
Sigurðardáttir og Jónas Björne-
son bóndi að Geirastöðum og
sdðar að Hóliabaki. Gróa var vest
firðingur að ætt, frá Vestur-
Botni í Patreksfirði. Kom hún
umig að Akri í A-Hvs tifl. frænd-
koruu simmar Guðrúnar Jómsdótt-
ur komu Pál3 Ólafssonar, hrepp-
stjóra og Dbrm. Jónaa faðir
Helgu var somur Björms Ey-
steinssomar, sem mifcil ætt er
komin af, og Guðbjargar Jónas-
dóttur frá Tindum, þau hjón
skildu og var þá Jónasi komið
í fóstur að Akri. Ein-a alsrystur
átti Jónas, Guðrúnu húsfreyju
að Guðlaugsstöðum í Blömdudal.
Hjónin á Akri voru talim miestu
merkismiammeskjur, minmtist Jón
as þeirra otft mjög hlýlega. Á
Akri bar fumduim þeirra saman
Gróu og Jónasar.
Helga átti nokkur ljúf
bemskuár á Geirastöðum með
ástrífcum foreMrum og einka-
systur Imgiibjörgu, sem var tveim
árum eldri en Heilga. Voru þær
syistur mjög samirýradiar, miáttu
ekfci hvor atf ammiarri sjá. Imgi-
hjörg glaðlynd og tápmikil, en
Helga feimdm og hlédræg, en báð
ar voru þær góðum gáfum gædd
ar. — Þær systur áttu bú í
Geirhól og uppi við tjörnima
fyrir vestam túnið, umdu þær
glaðar við leik og byggðu töfra
haliir, tjömdm var úthafið og
sigldu þær skipum sínum um
hafið fyrir þöndum seglum.
Svo var fflutt frá Geirastöð-
um og fram að Hólabaki, þar
hófu-st áhyggjur og raunir. Móð
ir Helgu fór að kenma alvar-
legs sjúkleika, er stöðugt ágerð-
ist og Imigibjörg systirin ldfs-
glaða veiktist og var flutt fár-
sjúk norður á sjúkrahúsið á
Akureyri, þar sem hún lézt eftir
míklar þjáningar. Meðan Ingi-
björg lá á sjúfcrafhúsimu skrif-
aði hún systur simni hvatningar-
bréf, hún vissi vel að hverju
stefndi, en það sem olli henmi
mestu hu-garangri var að vita af
Helgu heima, hún óttaðist að
hún miumdi missa alla fótfestu,
þegar hún væri ekki lemgur til
að styðja hama og telja í hama
kjarkinm. Svo barst helfregnim.
Heigu fanmst öll sumd lokast,
hygg ég að hún hafi aldrei beð-
ið þess bætur, svo náim voru
temgsl þeirra systra.
Hauistið 1923 settist Helga í
Kvennaskólamn á Blönduósi og
lauk þaðan prófi um vorið.
Þetta skólaár var skólanum
breytt í eims árs skóla, verk-
legt nám aukið, en dregið úr
bókmámi. Ekki var að því að
spyrja, að Helgu sóttist mámið
vel, var samvizkusöm og góður
skólaþegn. — En mú langaði
Helgu til að l’æra meira, um
framhaldsmám var þá ekki að
ræða norður þar. Hún var tvo
vetrarparta á Þingeyrum og laa
urndir kenmaraskólamn í Reykja-
vík, því þangað stefndi hu-gur-
inn.
í Reykjavíik átti hún eragam
að, sem gæti tekið hana í vetr-
ardvöl, en af tilviljum var leit-
að til Guðrúmar Helgadóttur í
Gróðrarstöðinmi við Laiutfásveg,
tók hún stumdum skólaifóilk í
fæði, taldi Helga það sitt mesta
Idtfstem að kormast til þeirrar
elskutegu góðu komu og kymra-
ast jafn ágætu fólki og þar var
í heimilirau. Kallaði húm Guð-
rún/u jafraan fóstru síma, og átti
enga ósk ríkari en þá, að geta
goldið hemnii rífculleg fósturlaumi.
Veraldarauiður var Helgu ekki
bamdbær, svo hún gat ekfci goM
ið í þelrri mynt. En í vel gerð-
uim eftirmæluim eftir Guðrúnu,
þegar hún féll frá o-g raú síðaist
fyrir nokkrum vitouim eftir Ei-
rík Eimarssom arkitekt hefur
Helg-a lýst heimil'inu í Gróðrar-
stöðinmi og sagt í stutitu máli
hvers virði það va-r hemni í tuigi
ára.
Þegar Helga kom í Kennara-
skólamm lék heilsa hemmiar á
veikum þræði, hún var buiguð
eftir veikimdi móður siramar og
systummissimm. En í skólamutm
opniaðist henmi mýr heimur,
hún hafði yndi af að læra, skóia
stjórinn sr. Magnús Helgaisom
reyndist hermi strax afburða
vel, hún eigmaðist góða féla-ga í
sfcólaniuim og svo hlýr fóstur-
faðmiur, sem beið henmar heima,
allt var þetta þumgt á mietum-
uim, til að lótta hernmi rnámið.
Kerumaraprófi lauk hún vorið
1929 rmeð ágætri eimlbuinm, henni
sóttist nárnið vel, var með þeim
hæstu í bekknum. Sjaldam hef
ég séð Helgu ein® glaða eins og
þegar hún kom norður um vor-
ið.
Efcki treysti Helga sér til að
benna að svo komnu máli, heram
fammst að ábyrgð kemnarastarfs-
ins miundi verða sér ofraiuin. Aft-
ur lokuðust su'ndim. Um þetta
leyti fór móðir hemmar suð'ur á
geðveikrahælið að Kléppi,
hafði öll þessi ár verið mikið
veik heima á Hólahaki, höfðu
veikindi henrnar llegið á Helg.u
eimis og þumgt farg.
Afbur birti till, hernni bauðlst
starf hjá Morgumiblaðimu í
Reykjavik og tók hún því feg-
iras hendi. Taldi hún það anmað
m'esta lán sitt að komast umdir
hand'arjaðar góðra húsbænda
og blanda geði við gott sam-
starfstfólk. Minmt'iist hún oft á
það, hve Morgumblaðsmenn
hetfðu reynzt sér vefl. Um hver
jól hetfði hún feragið frá þeirn
hlýjar kveðjur og góðar gjafir,
en hún gæti ekkert memia þakk-
að og beðið þeim blessumar. Atf
miikilli samvizku'semi og ósér-
hlífmi vanin Helga við Morgun-
bllaðið í mær tvo áratuigi, em
heilsuinmi hrakaði og var hemmi
þá ráðlagt að fara ultam sér til
heilsuibótar. Hún var skorim
uipp við skjaMkirtilveiki á rífc-
isspítalamum í Höfm. Lækniriinn
sem stumdaði hama reyradist
hemnd mjög vel. SenmiIIega hetfur
honiuim fumdizt einstæðinigurinm
frá norðurhjara all sérfcenmileg-
ur persónuileiki. ÞuiMi Hel'ga fyr
ir hamrn, sögu útikjiáilkans og
sagði horauim sitthvað úr Islend-
imgasögumuim og Edduim. Hún
furðaði sig á því, að læfcmir-
inm gaf sér oft tímia til að setj-
ast á rúmistiokkinm og hlusta á
hania.
Þegar hieilsan sfcámaðd bar
iækniriran mál á, að hamn viflldi
útvega herarai ókeypis vist á
hressingarhæli í Daramörfcu. Em
þrámdur var þar í götu, svo hún
gat ekki motið þess. Lá þá leið-
in heirn og að VLfilsistöðum, þar
sem hún dvaldi á amnam áratuig,
oft mjög illa haldin. En þá sem
fyrr átti hún góða að, læknama
á Vífilsstöðuim, var hún þeirn
mjög þakklát, einkuim yfirlækn
inuim Helga Imgvarssjmd, leitaði
hún til hans mieð hvers koraar
vamda, er að höndum bar og
leysti hamn úr rraeð raæmiuim gkilm
ingi á mammleg mein. Hún þakk-
aði honiuim einnig að hún komst
á Reykjaluirad, hún hlakkaði til',
ef hún gæti uinnið ögn fyrir sér
Framhald á bls. 25