Morgunblaðið - 21.03.1970, Qupperneq 11

MOBGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 21. MARZ 1'970 . . H
Lengi býr að fyrstu gerð
Skólamál hafa mjög verið til
umræðu í vetur eins og oft áður.
Það eru aðallega kennarar og
skólastjórar, sem látið hafa til
sín heyra á opinberum vettvangi
og þá aðallega um framhalds-
menntunina, minni gaumur gef-
in sjálfri undirstöðunni, barna-
skóla- og unglingastigi, þó að
þau mál hafi einnig verið drep-
ið á, m.a. hér í blaðinu.
Bent hefur verið á, og það með
réttu, að námskerfi okkar sé orð
ið úrelt að mörgu leyti. En er þá
nokkur goðgá að láta sér til hug
ar koma, að það þurfi að byrja
á að endurskoða grunninn, barna
skólanámið. Því miður hafa for-
eldrar lítið látið þessi mál til
sín taka opinberlega, en það er
ekki það sama og enginn áhugi
sér fyrir hendi, síður en svo.
Allflestir foreldrar hafa geysi-
mikinn áhuga á námi barna
sinna, ræða um þessi mál sín á
milli og vildu gjarnan leggja eitt
hvað til málanna. Þvi miður
vantar foreldrafélög við skólana,
slík félög gætu gert mikið gagn,
væri þar kominn vettvangur, þar
sem foreldrar og kennarar gætu
rætt saman um námið. Foreldra-
dagar í skólum, einu sinni til
tvisvar á skólaári, gefa ekki til-
efni til mikilla umræðna um
þessi mál.
Einn af þeim, sem ritaði um
skólamál í vetur, lét þess getið,
að almenningur ætti að veita
skólunum aðhald, það væri okk-
ar að knýja fram breytingar.
Foreldrar eru sjálfsagt ekki
sammála um fyrirkomulag náms
ins, en yfirleitt finnst öllum, að
illa sé farið með tímann í barna-
skóla, verkefnin ekki nægileg,
börnin venjast þar á litla vinnu
og svo að segja ekkert reynt tii
að kenna sjálfstæð vinnubrögð.
Það er fátítt að börn á skyldu-
námsstigi fái verkefni, þar sem
reiknað er með, að þau leiti sér
upplýsinga í bókum heima eða á
bókasöfnum.
Námsskráin sníður kennurum
sjálfsagt alltof þröngan stakk,
en það réttlætir samt á engan
hátt þessa tímasóun í námi hjá
meðalgreindum börnum og þar
fyrir ofan. Börnin venjast á, að
litlar kröfur eru gerðar til
þeirra, nám óg vinna alltof auð-
veld, þau þurfa ekki að leggja
sig fram. Er það, eins og allir
sjá, ekki bezta veganestið, sem
hægt er að senda þau með út í
lífið. Þau þurfa að læra að vinna
vel frá byrjun, því lengi býr að
fyrstu gerð.
í Kvennadálkunum í dag ætl-
um við að biðja nokkrar mæð-
ur að láta álit sitt í ljós á
skyldunámi barna og unglinga.
Konur þessar eiga það sameigin-
legt, að þær eiga allar börn eitt
eða fleiri, sem lokið hafa þessu
stigi og geta því dæmt um það í
héild. Þeir foreldrar, sem áhuga
hafa á að leggja eitthvað til
málanna, geta sent bréf til
Kvennadálkanna, Morgunblað-
inu.
B.I.
Elín Kaaber:
BREYTING, ÞEGAR í
GAGNFRÆÐADEILD KEMUR
Um barnaskóla þann, sem mín
börn . hafa gengið í, er ekkert
nema gott að segja, næg verk-
efni og góðir kennarar. Þar er
það einn kennari, sem fylgir
börnunum allan skólann, foreldr
arnir kynnast kennaranum og
geta leitað til hans, hvenær sem
er. Þó finnst mér, að tungumála
Elín Kaaber.
kennsla mætti hefjast miklu fyrr
en nú er. Enginn vafi er á, að
það yrði til bóta.
Það er mikil breyting, þegar í
gagnfræðadeildir er komið,
hverju sem um er að kenna.
Kennarar eru nú næstum eins
margir og námsgreinarnar, þó
að einn kennari teljist umsjón-
arkennari hvers bekkjar. Sam-
vinna er ekki mikil milli kenn-
ara og foreldra, gert er ráð fyrir
tveimur foreldradögum yfir vet
urinn. Einkennandi finnst mér
agaleysið á þessu skólastigi,
bötfinún va>ða uippii, og iiflar kirötf-
ur gerðar til framkomu, virðing
arleysið er í algleymingi. Skól-
inn á ekki einn sök á því, marg-
ir foreldrar virðast næstum al-
veg kærulausir um að setja
ákveðnar reglur á heimilunum,
börnunum leyfð hvaða vitleysa
sem upp kemur. Finnst mér hér
mjög mikil breyting til hins
verra frá því að elzta bam mitt,
nú 25 ára, var í gagnfræðaskóla.
Nýtt fyrirkomulag hefur nú ver
ið tekið upp, skólatíminn slitinn
í sundur og langt frí á milli.
Tíminn frá því að skóla lýkur
(oft kl. 10.30) og fram að há-
degi, er sjálfsagt ætlaður til
undirbúnings tímum eftir hádeg
ið. En reyndin hefur áreiðan-
lega orðið önnur hjá mörgum
börnum. „Shoppan", sem virðist
alltaf vera næsti nágranni ungl-
ingaskólanna, er sá staður, sem
dregur stóran hluta unglinganna
til sín, og fara þau þá ekki heim
fyrr en undir hádegi. Tíminn,
sem þarna var ætlaður til lestr-
ar, nýtist því ekki sem skyldi.
Það er mjög óheppilegt, að
slíta skóladaginn svona í sund-
ur, börnin eru að fara og koma
allan daginn.
Mjög væri æskilegt, að skóla-
dagar væru það langir, að lítil
eða engin heimavinna væri. Enn
fremur þyrfti að endurskoða hið
4 mánaða sumarfrí í skólum, þar
sem mjög er nú orðið erfitt fyr-
ir unglinga að fá vinnu, og eng-
um hollt að ganga um iðjulaus
allan þann tíma. Ef breyting
yrði á, væri áreiðanlega vinsœlt
að fá stutt vetrarfrí, eins og
tíðkast á hinum Norðurlöndun-
um. Sumarvinna unglinga, er
heldur ekki alltaf til góðs, mörg
þeirra virðast mega eyða öllu
sínu kaupi að eigin geðþótta og
þarf ekki að fjölyrða um, hve
óheppilegt það er. Öðru máli
gegnir, ef börnin hjálpa þannig
til með skólagönguna.
Ýmiss tómstundavinna á vegum
skólanna er mjög til bóta, og
einnig það, að skólaböllin eru
haldin í skólanum, og þurfa því
unglingarnir ekki að sækja uiti
langan veg til að komast á
skemmtanir.
Helga Gröndal Björnsson:
MEIRA SAMBAND HEIMILA
OG SKÓLA
Aðalgallinn, á barnaskólastig-
inu er að mínum dómi sá, að
verkefnin eru aílt of fábreytt.
T.d. mætti hefja kennslu í tungu
málum miklu fyrr en gert er hér
á landi. Að vísu hafa vérið gerð
ar tilraunir með tungumála-
kennslu fyrir 10 ára og eldri í
tveimur barnaskólum hér í borg
í nokkur ár, og virðist hafa gef-
izt mjög vel. Ég sé því ekki
ástæðu til að hika við að taka
Helga Gröndal Björnsson.
þetta nám upp hjá öllum skólum
borgarinnar, og gefa þannig öll-
um börnum jöfn tækifæri. Þá má
nefna lesgreinarnar. Það mætti
t.d. gjarnan byrja að kenna 7
ára börnum undirstöðu í landa-
fræði, náttúrufræði og svo auð-
vitað siðfræði og kristinfræði.
Börn eru yfirleitt mjög opin fyr
ir og áhugasöm, þegar þau
byrja í skóla, og er hættan sú,
ef verkefnin eru ekki næg, að
þá komi námsleiði í þau og þau
missi áhugann. Ennfremur finnst
mér, að gjarnan mætti byrja að
kenna börnum að taka til máls
og æfa sig i mælskulist, þetta
mætti gera méð því að láta þau
semja smásögur og lesa þær upp
sjálf eða eitthvað því um líkt.
Þá finnst mér ekki rétt eins og
virðist gert mikið hér, að blanda
saman í bekki börnum, sem ef
til vill eru mjög dugleg eða jafn
vel framúrskarandi og öðrum
sem eru lakari. Það held ég að
sé mjög slæmt bæði fyrir þau
duglegu og eins fyrir hin — og
ekki síður — sem ef til vill missa
kjarkinn og geta ekki fylgzt
með. Hvað viðvíkur gagnfræða-
stiginu, finnst mér nauðsynlegt
að auka kennsluna í 1. og 2.
bekk, svo að munurinn, þegar
komið er í landsprófsdeildir (fyr
ir þau sem þangað fara), verði
ekki eins mikill. Annars virðist
það vera eitthvað að aukast,
a.m.k. í sumum gagnfræðaskó'l-
um. Enginn vafi er á því, að rétt
ara er að dreifa námsefninu.
Ég dvaldist í Bandaríkjunum
s.l. sumar og fékk tækifæri til
að skoða ýmsa skóla víðs vegar
um landið. Þar kynntist ég mjög
eftirtektarverðri tilhogun á sam
starfi foreldra og kennara á
að ræða féfagasamtök, sem kall-
ast Parents Teachers Assocati-
ons, og starfa slík samtök alls
staðar í landinu eftir því sem
ég bezt veit. Þar koma foreldr-
ar og kennarar saman mánaðar-
lega og fjalla um nám barn-
anna, kennsluhætti og ýmiss
vandamál, sem upp koma. Að
mínum dómi væri mjög tímabært
að stofna slík samtök hér á
landi, því að það vita allir, sem
börn eiga í skóla, að samband
heimilanna og skólanna hefur
vægast sagt verið mjög lítið,
en þó er mér kunnugt um einn
skóla, Hlíðaskóla, sem hefur haf
ið fundi með foreldrum og kenn-
urum, og er það mjög til fyrir-
myndar. Það eru alls konar
vandamál, sem upp koma hjá
börnum og gott væri að geta
skipzt á skoðunum við aðra for-
eldra um, t.d. í sambandi við
klæðnað barnanna, vasapeninga,
útivist og margt fleira.
Fyndist mér, að skólayfirvöld
mættu gjarnan ræða þessi mál,
og vonandi verða svo stofnuð
foreldrafélög við alla barna- og
gagnfræðaskóla næsta ár, en
ekki höfð til íhugunar um
ókomna tíð.
>•
Ingrid Guðmundsson:
MÆTA ÞARF AHUGA
BARNANNA
Ennþá eru börnin að læra orða
lag bókarinnar, t.d. upptalningu
á fjörðum eða sveitum — án þess
að fá tilfinningu fyrir því, sem
lært er. — Myndir eru nauð-
synlegar í skólabókum barn-
anna, og gagnslaust að læra
nöfn og skaðlegt að fara yfir
Ingrid Guðmundsson.
efni — án þess að tileinka sér
það, sem ætlast er til.
Lestrarefni til prófs fyrstu ár-
in er tormelt, og mér er óskilj-
anlegt, að 7—8 ára bömum er
ætlað að lesa bækur, sem ætlað
ar eru eldri börnum hvað efni
og samsetningu snertir.
Ég hallast að því að leyfa
börnunum að njóta lífsins, en
mæta þarf áhuga þeirra, og
temja þeim að nota tíma sinn
skipulega, þegar þau eru að
námi. Að mínum dómi ætti að
vera um litla sem enga heima-
vinnu að ræða fyrstu ár skóla-
sögunnar.
Þá finnst mér alls ekki ein-
hlítt að raða í bekki eftir lestrar
hraða, en lestrarhraði virðist
það eina, sem lögð er áherzla á,
framsögnin gleymist að nokkru.
Ennfremur ætti strax í barna-
skólum að byrja á framsögn og
ræðumennsku, en það er náms-
efni, sem vantar í allt íslenzka
skólakerfið.
Agi er misjafn, en augljós
nauðsyn á, að vissum grundvall
arreglum sé hlýtt, ef hópvinna
á að takast, og þær verður kenn
arinn að setja og fylgja þeim eft
ir.
Samvinnu kennara og foreldra
mætti auka og mætti oftar ræð-
ast við, bjóða foreldrum til fleiri
funda og skemmtana barnanna
en nú er. Dreifa ætti viðtölum
um árið — eftir skólatíma, í stað
þess að láta mæðurnar biða £
biðröð eftir viðtali. Feðurnir
komast oft ekki að vegna vinnu
sinnar.
Signý Sen:
AGALEYSIÐ OFT EITT
HELZTA VANDMÁLH)
Ég hygg að skoðanir manna
séu yfirleitt óskiptar um, að nú-
gildandi námsskrá ætluð börn-
um á skyldunámstímabilinu sé of
væg (geri ekki nægar kröfur),
þannig að námið samkvæmt
henni verður nemendum upp og
ofan auðvelt um of. óþarflega
margar tómstundir skapast, en
þeim er því miður ekki alltaf var
ið til jákvæðra athafna.
Þessi skipan mála hefur oft
haft aðrar verri afleiðingar í
för með sér einkum fyrir nem-
endur, er hyggja á framhalds-
nám, eða hið svo nefnda „æðra
nám“, en þá fyrst byrjar námið
fyrir „alvöru“. Kröfurnar auk-
ast allt í einu að svo miklum
mun, að jafnvel góðir nemendur
lenda í forfærum. Skólastarfið
verður þeim ofviða, þar sem
þeir þekkja ekki vinnu, en nám
er að mestu leyti vinna. Að
sjálfsögðu eru til þeir nemend-
ur, sem af ýmsum ástæðum eru
síður bókhneigðir en aðrir, og
er þeim núgildandi námsskrá að
því leytinu þóknanleg sem hún
er væg, sem engan veginn má
skilja svo að sé sama og að hún
er æskileg. Því takmark þjóðfé-
lagsins í þessum efnum hlýtur
að vera það, að sérhverjum nem
anda sé búin sú námsskrá, er
bezt hæfi námsgetu hans. þroska
óskum og þörfum þess á hverj-
um tíma.
Þessu máli til úrbótar mætti
hugsa sér þá leið, að í gildi væru
tvær eða fleiri námsskrár, er
gerðu mismunandi kröfur eftir
Framhald á bls. 12
Signý Sen.