Morgunblaðið - 26.06.1970, Blaðsíða 15

MORGUNIB'LAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 26. JÚNÍ ÍWO 15
BÓKMENNTIR - LISTIR BÓKMENNTIR - LISTIR =
BÓKMENNTIR - LISTIR
sögu. En í sýningarskrá er grein
argóður formáli, sem raunveru-
lega segir allt, sem segja þarf
um þessa listamenn, enda hefur
einn af þekktustu listfræðingum
Breta skrifað það lesmál.
Það er gömul skoðun hér á
íslandi, að Bretar séu manna
íhaldsamastir, og getur verið að
um nokkurn sannleik sé þar að
ræða. En eitt er víst, að í list-
um eru þeir eins frjálslyndir og
þeir eru fastir á forna siði á
ýmsum öðrum sviðum. Það hef-
ur gerzt kraftaverk í listum á
Bretlandi síðustu tuttugu ár, og
nú er svo komið að þeir standa
gráir fyrir járnum í fremstu víg
línu þess sem eitt sinn var nefnt
á franskri tungu avant-garde.
Um leið, og ég hvet fólk ein-
dregið til að koma í heimsókn í
Ásmundarsal þessa stundina,
langar mig til að ljúka þessum
línum með því að vitna til þess,
er Edward Lucie-Smith segir í
niðurlagi formálans í sýningar-
skrá:
Það er trúa mín, að með þeirri
þróun, sem á sér stað í dag i
iðnþróuðu löndunum, eigi grafík-
list eftir að verða snar þáttur í
lífi okkar. Málverk, fyrirferða-
mikil, þung og dýr munu smátt
og smátt lenda á listasöfnum, og
grafík koma á veggi okkar í
staðinn. Grafíkmyndin er óhá-
tíðleg og hressandi einföld. Hún
birtir okkur meginþættina í hæfi
leikum listaimannsms, hina beinu
staðbæfinigu. Og um leið mun
hið gamla séreignansjónarmið
um fruimmyndina hverfa. Þannig
er mér innan brjósts framrni fyr
ir hdnum nýja áihuiga á grafík og
grafíkmyndgerð. í slíku hugar-

Grettir, eftir Sigurjón Ólafsson.
raunverulega norska menningu,
sem ekki hefur haft kynni af
verkum Edvards Munch.
ÍSLENZK NÚTÍMALJÓÐLIST
Á MIKLATÚNI
Nú er sá dagur upp runninn,
að opnuð hefur verið fyrsta sýn-
ing í hinu nýja myndlistarhúsi á
Miklatúni. Þessi glæsilega bygg-
ing er hvergi fullgerð enn sem
komið er, en vonandi verður það
Mynd eftir David Hockney
ástandi er það eðlilegt, að ég
hrífist af hinni fjölþættu sköpun
grafíkmynda, sem margir þekkt-
ustu listamenn Breta fást við, og
ég vona, að aðrir geri það einnig.
Þessi sýning á því sérstakt er-
indi til unga fólksins, ekki síður
en þess fullorðna. Stórkostleg og
merkileg sýning, sem allir verða
að njóta.
EDVARD MUNCHf
IÐNSKÓLANUM
Þessari merkilegu sýningu
verður sérstaklega getið hér í
blaðinu, en mig langar til að
vekja aðeins athygli á þeirri stað
reynd, að hér er um einstakt
tækifæri að ræða til að kynnast
verkum þessa mikla meistara
frændþjóðar okkar, Norðim.anna.
Ég efast um, hvort hægt er að
koma eins góðri sýningu á grafík
saínan og hér ber raun vitni.
Svo stórkostleg er þessi sýning,
að slík kemur ekki aftur til ís-
lands á okkar dögum, því að hér
erú dýrgripir, sem fara verður
sérstaklega varlega með. Það má
þvf. ekki fara á mis við þessa
sýningu, og ég vóna, að fólk geri
sér það ljóst, að énginn þekkir
á næsta ári. Þarna munu íslend
ingar eignast glæsilega menning
arstöð, sem vonandi á eftir að
verða lyftistöng fyrir íslenzka
list og glæða þekkingu og áhuga
allra landsmanna fyrir mynd-
list.
Heildarsvipur þessarar fyrstu
sýningar innan veggja þessa fram
tíðarhúss er fjörlegur, og það er
ferskur blær yfir flestum þeim
verkum, sem valin hafa verið til
sýningar, enda ekkert verkanna
eldra en fimm ára. Hér er að
finna fjölda stíltegunda, og er
það skiljanlegt, þar sem valið
var með það fyrir augum að sýna,
hvað væri verið að gera í mynd-
list hérlendis eins og stendur.
Það eru 36 listamenn, sem hér
eiga hlut að máli, og samanlagt
eru 101 verk á sýningunni. Auð
vitað er hér misjafn sauður í
mörgu fé, en samt hefur tekizt
furðu vel að koma jafn ólíkum
verkum, og hér um ræðir í eina
heild og sýna á þann hátt þá
breidd, sem er í íslenzkri nú-
tímalist. En þetta hugtak spann-
ar hér yfir allt það, sem gert er
í myndlist og álitið er, að hafi
einhverja þýðingu.
Að sjálfsögðu eru ekki allir
listamenn með á þessari sýningu,
en samt hefur verið kappkostað
að gefa sem fjölbreyttaSta mynd
af málverkinu á íslandi nú. Það
var einnig reynt að sýna ekki
verk neins listamanns á tveimur
stöðum, þ.e.a.s. að forðast endur
tekningar, og það hefur tekizt,
nema hvað tveir málarar, sem
sýna á Miklatúni, sýna einnig
sem myndhöggvarar á Skóla-
vörðuholti.
Af þeim, sem verk eiga á þess
ari sýningu, hafa einir fjórir ekki
sýnt verk sín áður, og af þeim
hópi má sérstaklega benda á eftir
tektarverð verk eftir Jón Þ.
Kristjánsson og Karen Valgerði
Ek. Af eldri málurum á þessari
sýningu eru það Þorvaldur Skúla
son, Jóhann Briem og Svavar
Guðnason, sem mestan styrk gefa
þessari sýningu.
Sigurður Sigurðsson á þarna
tvö landslagsmálverk, sem eru
með því bezta, er ég hef séð eftir
hann. Vilhjálmur Bergsson vekur
einnig athygli með verkum sín-
um. Eiríkur Smith á þarna mun
merkilegri verk en á sýningu fyr
ir ári síðan. Hringur Jóhannesson
og Ágúst Petersen verka heldur
daufir. Guðmunda Andrésdóttir
er heldur ekki eins kraftmikil og
oft áður. Leifur Breiðfjörð sýnir
mjög þokkaleg verk og eitt mál-
verk eftir Mattheu Jónsdóttur
stendur sig með prýði. Jóhannes
Jóhannesson er hressilegur og á
þarna fallegan vegg. Bragi As-
geirsson er nokkuð sérstæður, en
mjög persónulegur. Sveinn Björns
son hefur ekki áður sýnt eins
samstæð verk.
Eins og allir sjá, er þetta leSa,
stikla ég á stóru, og hef ég tekið
hér upp sarna sið og víða tíðkast
erlendis, þar sem margar sýning
ar eru í gangi á sama tíma, þ.e.a.
s. reynt að vera eins fáorður og
hægt er, bæði til að geta spann-
að breitt svið og hlíft lesendum.
Þessi aðferð er ekki notuð nema
þar sem allt logar í sýningum,
ef svo mætti segja, en það er nú
einmitt það, sem er að gerast
þessa daga í Reykjavík.
Listahátíð í Reykjavík 1970 hef
ur tekizt mæta vel að mínum
dómi, hvað myndlist snertir. Verk
munu vera til sýnis í Reykjavík
eftir nær því hundrað myndlist-
armenn, innlenda og erlenda.
Siíkt hefur ekki komið fyrir áður
hér í borg, og vonandi er þetta
aðeins byrjun. Þetta sagði ég um
sýningu Emilg Nolde, svo kom
Munch nokkrum dögum seinna
og allir hinir. Strengjum þess
heit að endurtaka Listahátíð að
tveim árum liðnum, ef nokkur
möguleiki er á þvi. Ég enda
þetta skrif með því að óska öll-.
um íslendingum til hamingju
með að eyða einu sinni fjármun-
um í list, en ekki bara í niður-
greiðslur og nefndarstörf.
Valtýr Pétursson.
Myndir eftir Braga Ásgeirsson.
Ávarp til Austf irðinga
— vegna stofnunar samtaka um náttúruvernd
NÁTTÚRUVERND hefúir veriitð
mijög á dagstkrá viða um lörad alð
uindiainifönniu, og árá@ 1970 er hielg-
að niáttúnuiverinidianmáluim í alðild-
annfkj'uim Bvrópiuiráðlsiinis, þair áem
íslain'd er aðili.
'Meið niátitúiruvemnd er ábeifint
að skynsaim leguim samsteiipifcuim
miairmsiinis viið uimfh'Vemfið, svo aið
þa® haldiisit lífivæinliegt og néát-
úrulegum venðimiæitium sé elktoi
spillit og sóa® að óþöirfiu. Þanimiig
mliðiair niáfibúiruivennd a@ vilðhaldi
líínsenlnia aulðliindia mieð skipu-
legni og hlóflagri inytjuin þeiirna,.
Náfitúnuiveinnid er aindsbaða hvens
kornair náinyrkj'U, an þar mieð er
eiklkii dregiinin í 'eifa réöbuir miainins-
iinis tlil að 'baiginýfia sér gæði lainids
og sjávar, svo frami það leiðli
ekiki til vanainlegnair nöakuimair á
æskdeigu jiafinivæigi í náfitúnuininli.
Með nláfibúiruiveinnd sikal uininiið
gagn þanfla'uisiuim spjöllum á urn-
hverfiiniu og að var'ðveizlu líf-
rænna og ólí'finæininia nátllúru-
fyr'iiríbæirla, sem hiatfit geta gildi
í rnút'íð og fnaimibíð.
Ví'ða uim löind er niú vá fyriir
dyruim vegma óbilgjairnirar uim-
ganignii mianinisiinis við líáttúruima.
Memguin aif ýrmsu tagi ógmar líf-
rílki á láði og í legi og þar nneð
mianimiinium sjálfiuim. Þessii þnóuin
er óhagstæðuiat hjá þeim þjóðuim,
sem vilð þébtbýli búa og leingst
enu á veg kominiair í fiætonivæð-
inigiu. í mönguim lönidum er mú
bnuigðið bant við til að rmæfia
þessuim miikla vainida.
Aðstaða otobair íslendiiiniga 'eir
uim miangt sénsitæð á þessu sviði
sem öðnuim. Áðuir fynr háði þjóð-
in 'barða og stnamiga barábfiu fynir
fiilvenu isilninii, og getok þá mtjöig
á lanidsigæðiin. Bmn hefiuir þeiinri
öfiuigþ'róuin ökitoi að fiullu venið
smúiið við, og nýj'ar hætfiur enu
í uppsiglimgu mieð bneytifium ait-
vinnu- og lífs/hátobum þjóðamininiar.
Bran á sér sbað miltoil gröðumeyð-
inig viða um laind, ag fii'gkstafiniair
við liaindið enu í haöbfiu sötouim
ofve'iði. V'ið miairgar verkleigai
finamikvæmdir enu að óþörfiu og
í gáleysi finamiiin ólbæfiamleg nátit-
únuspjöll, og uimigerugnn mianima í
byggð og óbyggð er mjög ábófia-
vainit.
Á öðrum sviðum er Sfiaða öklk-
ar mun befini en Ihjá flesbum ná-
gnainmiaþjóðium. Menigun er hér
tilfiöiulega lífiil enm sem komið
er ífit sniontliinin aif mainmavöldum,
ef gróðiuineyðiinigin er uindanskiMin.
Þessa jákvæðu þæltti þurfiuim við
að notfæna öklkuir og læna af
dapumri neynislu anmairna þjóða.
Náfibúnuvennd geniisit elkki af
sjálfiu sér eða mieð lagasebnimigu
aiinmii samain. Til að tiryggja fnam-
ganig nátfiúruvenndansijómianm'iiða
þunfia allir, sem skilniimg og
áhiuiga hatfia á nátitiúinuvennd, að
laggja mélstaðiniuim lið. Því höf-
uim við, sem að ávainpi þeisisu
stöndum, ákveðið að vi/nna a@
stiofmun samitiaitoa áhuigamiamraa
uim mátitiúruviennd í Auistfinðimga-
fjónðumgi. Heibuim við á alla þá,
sem leggja vilja nátibúruivennd í
fjórðiun,gnum lið, alð gairuga í sam-
fiökin 'hið fynstia, en fiormleguir
stafinfumduir þeinna verðúir hald-
iinin síðáumians. Þeiiir sem óska
efitir ilnmgörugu í samtökin gefia
látið skrá sig hjá einttivenjum úr
undinbúniiimgsnieifindinind, sem urad-
iinnitiar þefifia ávarp. Aulk beinmair
aðildar eimstaklimga að samfiök-
uinium, ódkum við efittr því, að
félög, klúbbar, fyritnfcætoi og
stO'fmiamiir verði styikfianaðila'r
samitiakanma.
Samitökiin miurnu viirama að náfit-
úruvennd á bneiðum gnuindvelli
í samræmi við lög um nátitúru-
vennd og í samwimrau við alla þá
aðttla, imraan ag utain fjórðlumigls,
sem láta sig niátfiúruvenrad vanða.
Þessi 'raáfitúinuivenndarsa-mifiök
muirau mieðal aniniarts beáta sér
fynir eftirfiainaindi:
a) Fnæðslu um raáttúnuvernd
mieðal almenni'nigs
b) heiiimiidasöfniuin um náfit-
únufarsleg efná iinman fjónð-
umgsins
c) iramnisákraum á tilfiekinuim
svæðum
d) tiillöigugeirð í náfitúnuverind-
uraanmáluim
e) bæfifini aðstöðu fyrár al-
menning til að fræðiast og
fierðiasit um laindið án þess
að valda .sipjölluim.
Við hei'tum hér mieð á Ausbfinð-
iiraga að veita þessum raátitúmu-
vennidlarsamtökuim bnautiangenigá
þegar frá upphafá. Við vænibum
þess, að áhiugafólk um niáfitiúmu-
venrad láfii hið fyrstia skná siig iran
í samltökin. Við mæluimist tiil þeas
váð félög, klúbba, stafinianiir og
fyráirtæki, að þau geriist styrtofiair-
aðilair samtakanma. Tryggjum
þamnúg, a'ð myndarlega verðtt
staðfið að ná'fibúnuvennid á AuiSfiuir-
lamidá í finamlbíðininá.
Hallonm'ssfiað, 14. júná 1970.
í undirbúnlinigsniefind: Séma Sig-
miar Torfason, Skeggj astöðium,
Bakkaf iirðá; Vígluindur Pálssom,
bóndi, Refsstað, . Vopmafiiirðá;
Imigvar Iiragvamsson, bóndi, Desjar-
mýri, Borgarf irðli; Siigumðluir
Blöndal, Skógarvönðuir, Hall-
ommisisfiað; Brlimg Gairðair Jóraais-
som, rafveáituisfijómi, Egilsstöðuim;
Oddiur Ragnianssom, skrfifistafu-
miaðluir, Seyðásifirðá; Hjörleifuir
Gufitianmsson, kenmari, Neskaiup-
Stiað; Hálmiair Bj ainniaisoira, dkiip-
Stijóni, Eskifliinði; Ságfiús Kri'sti\n.s-
som, bifineiiðarstjári-, Reýðarifiiirðii;
Jóm Brlimguir Quðimiuindssian, sveit
anst'jóni, Fáskrúðstfiirðá; Petina
Sveiinisdóitibiir, húsmóðiir, Stöðvair-
finði; SLgrlður Hielgadóttiiir ’hús-
möðir Sbaðiaribong, Breiðdal; séna
Tnausti Pébursson, prófiaist'uir,
Djúpavogi; Bgill Bemediktssom,,
bóndii, finá Þáriisdal, Láná; Siguirð-
ur Hjaltiaison, sveitiarstjóni, Höfira,
Honniafirði; Hálfdán Bjönrasson,
bóradi, Kvískerjum, Öræfum.