Morgunblaðið - 28.06.1970, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. JÚN3 1070
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjómarfulltrúi
Fréttasljór.i
Auglýsingastjóri
Rftstjóm og afgreiðsla
Auglýsingar
Askriftargjald 165,00 kr.
f lausasölu
hf. Arvakur, Reykjavik.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjöm Guðmundsson.
Bjöm Jóhannsson.
Ami Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Aðatstraeti 6. Sími 22-4-80.
á mánuði innanfands.
10,00 kr. eintakið.
ÖRLÖG DUBCEKS
¥ kommúnistaríkjunum er
*- einstaklingnum sýnt tak-
markalaust virðingarley si.
Vilji valdhafanna og duttl-
ungar ráða jafnvel örlögum
heilla þjóða. Kremlverjar
skirrast einskis til að láta
áform sín rætast, hversu fjar
stæðukennd sem þau virðast
öðrum. Síðustu mánuði hef-
ur þetta sannazt enn einu
sinni í Tékkóslóvakíu. Sovét-
ríkin hafa ekki látið sér
nægja að hneppa tékkóslóvak
ísku þjóðina í herfjötra, held-
ur krefjast þau þess, að þeir
einstaklingar, sem hún dáir
mest, séu niðurlægðir og sett-
ir til hliðar.
Á sínum tíma var Alexand-
er Dubcek ekki aðeins tákn
nýrrar frelsisvonar í Tékkó-
slóvakíú, barátta hans kveikti
einnig vonarneista í öðrum
kommúnistaríkjum og utan
þeirra. Á Vesturlöndum
freistuðust menn til að trúa
því, að honum kynni að tak-
ast að rjúfa skarð í einræði
Sovétríkjanna í Austur-Evr-
ópu. En það hefði vafalítið
leitt til betri sambúðar Evr-
ópuríkja. Friðarhjal Sovét-
ríkjanna hafði þó megnað að
hafa þau áhrif, að menn vildu
ekki trúa því, að þau myndu
kæfa frelsi Tékkóslóvakíu
með her sínum. En þegar á
reyndi hræddust Kremlverj-
ar frelsið meira en mannorð
sitt, þeir sendu óvígan her
sinn yfir nágrannaland sitt
og bandamann.
Að óreyndu hefðu flestir
talið, að Sovétríkin létu þar
við sitja. Þau teldu nægilegt
að hafa þjóðina í herfjötrum
og sýndu henni ekki frekari
svívirðu. Annað hefur komið
á daginn þau tæp tvö ár, sem
rauði herinn hefur stjórnað
málum Tékkóslóvakíu. Þeg-
ar leiðtogar landsins höfðu í
ramn verið gerðir handbendi
Kremlverja, var talið nauð-
synlegt að níðaist á þeim eft-
ir öllum tiltækum leiðum. Of-
beldismennimir vildu einnig
svipta fórnarlömbin ærunni,
líklega í því skyni að upp-
hefja sjálfa sig í augum fylg-
ismanna sinna.
Saga Alexanders Dubceks
er skýrasta dæmið um þess-
ar starfsaðferðir. Hægt og
sígandi hefur honum verið
vikið út í yztu myrkur.
Kjarkur andstæðinga hans
var ekki meiri en það, að
þeir þorðu ekki annað en að
vinna verkið í áföngum, enda
þótt takmarkið væri alltaf
augljóst. Nú hefur hann loks
verið sviptur mestu forrétt-
indum, sem almennum borg-
ara í kommúnistaríki getur
hlotnazt, flokksskírteininu.
Hann er orðinn einn í þessum
sviþlausa og réttlausa fjölda,
sem engu fær ráðið um örlög
sín. Það er táknrænt, að á
sama tíma síkuli Stalín verða
reist stytta aftur við veggi
Kremlar.
S.U.S. 40 ára
¥ gær voru liðin fjörutíu ár
-*■ frá því að ungir Sjálf-
.stæðismenn komu saman á
Þingvölium og stofnuðu Sam
band ungra Sjálfstæðis-
manna. Það voru vissulega
mikil tímamót, þegar ungir
Sj álfstæðismenn um land allt
skipuðu sér í eina fylkingu
og stofnuðu eigin landssam-
tök til þess að vinna að fram-
gangi sjálfstæðisstefnunnar
méð krafti og atorku æsk-
unnar. Starf ungra Sjálf-
stæðismanna hefur án nokk-
urs vafa komið Sjálfstæðis-
flokknum og íslenzku þjóð-
inni að ómetanlegu gagni. Úr
•röðum ungra Sjálfstæðis-
manna hafa straumar nýs
tíma ævinlega komið inn í
flokksstarfið og á þann hátt
stuðlað að stöðugri endur-
nýjun og ferskleika. Þannig
hefur Sjálfstæðisflokkurinn
ævinlega verið frjótt og vak-
andi afl í íslenzkum stjórn-
málum, það hefur verið gifta
þeirra, sem í flokknum hafa
starfað og raunar allrar ís-
lenzku þjóðarinnar.
Með sjálfstæðisstefnuna að
bakhjarli hafa ungir Sjálf-
stæðismenn barizt ótrauði r
fyrir hugsjónum sínum, fyrir
framförum og freisi á Is-
landi. Ósjaldan líta menn til
baka, þegar merkisatburða er
minnzt, og nú þegar fjórir
áratugir eru liðnir frá stofn-
un Sambands ungra Sjálf-
stæðismanna er vert að líta
yfir farinn veg. Það eru ótal
mál og viðfangsefni, sem
ungir Sjálfstæðismenn hafa
glímt við á þeseum árum,
mörg hafa komizt í heila
höfn, önnur hefur dagað uppi;
það er eðli hlutanna. Ungir
Sjálfstæðismenn dagsins í
dag standa í þakkarskuld við
frumherjana, forystumennina
og hinn mikla fjölda ó-
breyttra liðsmanna, sem allir
hafa unnið mikið og fórnfúst
starf. En fjörutíu ára afmæli
er einungis áfangi á langri
leið; mest er nú um vert að
l'íta með stórhug og baráttu-
gleði fram á veginn. Enn um
langa framtíð verða ungir
Sjálfstæðismenn að vera
OBSERVER >f OBSERVER
Wallace undirbýr
baráttuna 1972
EFTIR
WILLIAM MILLINSHIP
Waghington, 4. júní.
GBORGE Wallace, litli en
baráttuglaði Suðurrilkjamað-
urinn, sem fékk næstum 10
milljónir atkvæða í forseta-
kosningunum 1968, hefur
komizt hjá stjórnmálalegri
gleymsku með því að vinna
útnefningu Demókrataflto/kks-
ins til ríkisstjóra Alabama.
Hann mun örugglega sigra í
kosningunum í nóvember,
þar sem repúblikanar munu
jafnvel elkki útnefna neinn
gegn honum og hann hefur
einnig núna stjórnimálalegan
grundvöll til þess að hefja
nýja baráttu fyrir forseta-
kosningunuim 1972, ef hann
kýs svo.
Hann steig út úr fylgsnum
sínuim og vann undirbúnings-
kosninguna (enginn hinna út-
nefndu hafa unnið þann 50%
naeirilhluta, sem nauðsynliegu-r
var til sigurs í mánuðinum
áður), með því að treysta á
hina vel reyndu tilvitnun
sína í kynþáttahatur. Eftir
ósigurinn, sagði andstaeðingur
Wallaces, Albert Brewer rík-
isstjóri, að kosningabaráttan
hefði verið „sú sóðalegasta,
sem ég hef nofckru sinni séð
í Alabama."
Snemma á ferli sín.um til-
kynnti Wallace, að hann
myndi aldrei láta nolkkurn
„útnegra" sig í heknaríki
sínu og átti með því við, að
hann myndi aldrei leyfa and-
stæðingi að vera meira á móti
negrum en hann sjálfur. En
í forsetakosningunum 1968
gerði hann eins lítið úr þessu
eins og hann gat. Núna, þegar
hann barðist fyrir stjórnmála
legri tilveru sinhi, vitnaði
hann kerfisbundið í ótta
hvítra Suðurríkj arnanna við
hinn svarta atkvæðastyrk.
Hann sagði, að Brewer
hefði aðeins verið hærri í
fyrstu lotu undirbúningskosn-
inganna vegna þess, að hann
hefði stuðning „blokkarat-
kvæðanna“, sem á við hina
svörtu kjósendur, sem aug-
sjáanlega höfðu margir kosið
Brewer. Wallace rannsaikaði,
hvernig kosningin hafði farið
á kosningasvæðum þeldökkra
til þess að sýna fram á,
hversu Brewer nyti mikils
stuðnings hins þeldölkka
minnihluta.
Án þess að beita beinum
George Wallace
ásökunum, gaf hann í skyn,
að Birewer hefði keypt þenn-
an stuðning, með því að gera
leynilega samninga við öfga-
sinnaða negra. Á fundi nokkr
uim sagiði hann: „Þið vitið, að
stjórnmálamaður gefur út lof-
orð vegna fimm atkvæða, svo
ég veit ekki hvers konar lof-
orð hann gefur út vegna
250.000 ........ Ef bltoíkkar-
atkvæðin ráða undirbúnings-
kosningunum, þá ráða þau
stjórmmáluim Alabama í
næstu 50 ár“.
George Wallace neitar að
taka á sig nokkra ábyrgð
vegna hinnar lubbalegu árás-
ar gegn Albert Brewer og
fjölskyldu hans. En hinir nafn
lausu kynþáttabæklingar,
sem hefur verið dreift, geta
vel hafa aflað Wallace nokk-
urra atkvæða. Einn bækling-
ur sýndi litla hvíta stúlku á
strönd, en umlhverfis stóðu
glottandi svertingjabörn. Und
ir stóð: „Vaknaðu Alabama,
3. júní gæti það verið of
seint. — Er þetta það, sem þú
vilt?“ Stór flögg voru sett
á bíla og á stóð: „Ég er fyrir
B og B — Brewer og þá
blökku". Sum dreifiritin voru
mað fölskum myndum af
Brewer í fylgd með Cassíus
Clay.
Þrátt fyrir allt sigraði
Wallaoe hinn lágtstemmta,
hægfara Brewer aðeins með
naumum meirihluta, og þetta
er að töluverðu leyti vegna
þess áramgurs ríkisstjórnar
Nixons að vinna fylgi í Suð-
urrflkjunum og bæta svæðinu
við saimsteypu Repúblikana-
flókksins 1972.
Á meðan á baráttunni stóð,
réðst Wallace aldrei beint
gegn forsetanum eða varafor-
setanuim, þar sem hann vissi
um vinsældir þeirra.
Hann hélt því hins vegar
fram, að hin íhaldssama af-
staða þeirra, væri tilraun til
þess að yfirbjóða Wallace
sjálfan. Aðeins með því að
kjósa hann væri hægt að
halda pressunni áfram og
koma í veg fyrir að ríkis-
stjórnin hneigðist til vinstri. i
I raun og veru hefur Wall-
aoe ekki gefið upp hvort
hann muni í raun og veru
gefa kost á sér til forseta-
kjöris 1972. En ef hann stígur
inn á þjóðarsviðið aftur, þá
er haldið að hann muni að-
eins heyja baráttu í Suðurríkj
unum. Fyrir tveimur árum,
þegar hann háði kosningabar- l
áttuna um allt landið, vann
hann aðeins 5 riki í Suðrinu,
— Alabama, Missisippi, Ark-
ansas, Louisiana og Georgíu.
Ef hann einbeitti kröiftum
sínum að Suðurríkjunum, þá
gæti hann einnig náð Norður-
og Suður-Karólínu, Tennessee
og Flórida og þá gæti hann
vefl. fengið nægilegt kjör-
mannafylgi til þess að knýja
fram leikþrot hjá damókröt-
um og repúblikönum og þann
ig ráðið úrslitum.
Endurbót á kjörmanna-
kerfinu myndi útiloka þenn-
an möguleika, en eklki er tal-
ið líkdegt, að það verði komið
á fyrir næstu kosningar. i
Það eru margar kenningar
uim Uklag álhrif Waliaoeis á
hina flokkana, ef hann leggði
út í forsetaikosningarnar 1972.
Ein e«r sú, að hann mundi
skaða repúblikana, annað
hvort með því að ná Suður-
ríkjunum eða með því að
freista repúblikana til slíkrar
hægrisinnaðrar Suðurríkja-
baráttu, að þeir muni tapa at-
kvæðum annars staðar. Önn-
ur er sú að Wallace mundi
draga að blá-flibba-atkvæði
sem annars færu til demó-
krata. Wallaoe sjálfur hrósar t
sér af því að hafa sigrað '
Humprey 1968. Kosninga-
fræðingar deila enn uim,
hvort hann gerði það eða
ekki.
En það er öruggt, að stóru
flokkarnir tveir, munu leggja
mikið erfiði á sig til þess að
henda reiður á hinurn sroá-
vaxna næsta rfkisstjóra í
Alabama á tímanum til nóv-
ember 1972.
OBSERVER >f OBSERVER
Góð laxveiði á ösku-
svæðunum nyrðra
merkisberar í fylkingar-
brjósti í stöðugri framfara-
sókn þjóðarinnar. Um nokk-
urn tíma hafa ungir Sjálf-
stæðismenn haft foirgöngu
um að færa nýtt líf, nýja
starfshætti í stjórnmálastarf-
semina. Á því sviði hafa þeir
verið brautryðjendur og enn
bíður þeirra mikið starf á
þeim vettvangi. Það er lán
hinna ungu Sjálfstæðismanna
á fjörutíu ára afmæli þeirra
samtaka, að framumdam eru
stæ'rri og viðameiri verkefni
að fást við en oftast áður.
BÆNDUR á öskufallssvæðunum
nyFffra, elinkum í Húnaþingi
hafa óttazt mjög áhrif öskufalls
íns á lífið í veiðivötnunum, eaida
ekki óeðlilegt, svo skaðvæn-
leg áhrif sem fluoreitrunin hafi
haft á bústofn þeirra eink-
um jórturdýr. Veiðitölur úr án
um nyrðra gefa þó hugmynd um
það alð fluoirinin heifur a.m.k.
ekki einn haft skaðvænleg áhrif
á laxagengd. Síðustu töhir um
laxveiði í Húnaþiingi eru þessar:
I Miðifjarðará eru nú uim þessa
helgi komnir á land 20 laxair,
í Víðidalsá 40 laxar, á Blöndu
svæðinu uim það bil 50 laxar.
í Vatnsdalsá hófst veiðtitíiminn
í fyrradag, svo að fréttir .af veiðt
þar ha.fa enn ekiki borizt.