Morgunblaðið - 28.06.1970, Blaðsíða 18

f
18
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. JÚNÍ 1070
— Falstaff
Framhald af bls. 1«
og myndin í heild er víða líf-
laus, sérs’tahlega í upplhafi. Ég
leyfi imér að efast um, að Welles
telji sjálfur Falstaff þá rós í
Ihnappagatinu, sem erlendir gagn
rýnendur vilja vera láta; mér er
nær að halda, að (hann telji sér
íhafa tekizit bezt upp í „Citizen
Kane“ og „Réttarhaldinu" enda
eru það einu myndirnar, sem
hafa að öllu leyti orðið eins og
Ihann ætlaði sér, og einu mynd-
irnar, sem hann hafði algjör-
lega frjálsar hendur um gerð á.
Af þessiu má ljósit vera að von
brigði rnín eru fyrst og fremst
fólgin í efniismeðlferð myndarinn
ar. Hvað varðar stíllbrigði og
tækni er Welles-,,sjarminn“ til
staðar í þessari mynd siem öðr-
um. Dempuð lýsingin (hann tólk
myndina af ásettu ráði í hálf-
rökkri spánsika vetrar), gef-
ur henni nánast grafískt yfir-
bragð. Ótrúleg hugmyndaauðgi
í vali á so’ónarlhornum fyrir hvert
,,sikot“. Áhrifamiklar leikmynd-
ir og tjöld ásamt þaulhugsaðri
myndbyggingu sumra atriðanna,
valda því, að þau eru sem greypt
i huga manns á eftir. Lojgs dæmi
gerð Welles-klipping — eins og
t.d. í orrustuatriðinu, en þar kem
ur vel fram hugmyndaauðgi
hans og ímyndunarafl í t'öku og
klippingu. Margir vilja meina,
að þetta sé eitt magnaðasta orr-
ustuatri'ði kvikmyndanna fram á
þennan dag, og undir það get ég
fy'Milega tekið.
Orson Welles hefur jafnan átt
í hinu iruesta basli með tónsetn-
ingu við myndir sínar, og ætíð
af völdum peningaleysis, sem
hann þekkir vafalaust betur en
flestir aðrir kvikmyndagerðar-
menn. Hann varð t.a.m. orðinn
peningalaus, þegar tónsetja átti
„OtlheU)o“, og í miðju kafi varð
hann að taka að sér aurnt hlut-
verk í lélegum afþreyjara til að
afla nauðsynlegs fjármagns í
þassiu sikyni. Sama sagan endur
tðk sig í Réttarhaldinu. t>ar varð
Welles sjálfur að tala fyrir 11
pensónur í myndinni, breyta rödd
inni eftir þörfum, aulk þeiss sem
hann varð að sjálfsögðu að
leggja til eigin rödd í hlutverk
sitt í þeirri mynd. Tónsetning
Falstaff er slæm og án efa af
fjárhagsásitæðum. í byrjun mynd
arinnar sjáum við þá koma Fal-
staff og Sihallo'w, vin hans, og ef
veil er gáð, má sjá að talið er
ekki í samræmi við hreyfingu
talfæra þeirra. Þetta kemur þó
ekki að sök, því að þarna sem
víðar í myndinni beitir Welles
fjærmyndar-„skoti“ til að kom-
aat hjá því að þurfa að samræma
talið og hreyfingar munns. Einn
ig má endrum og eins sjá ,,skot“
á hnaklka þess er talar, og er til
gangurinn hinn sami. Loka verð
um við stundum vör við, að þeg
ar sá sem talar, er sem næist í
nærmynd á tjaldinu og gengur
frá tölkuvélinni, verður talið eft
ir en lækkar eklki eftir því, sem
maðurinn fjarlægist. Eteki finnst
mér þetta þó skaða myndina
verulega, en nefni þetta aðeins
til að undirstriika við hvaða örð
ugleika Welles á að etja í tevik-
myndagerð sinmi.
Welles hefur fengið afbragðis-
leikara til Hðs við sig í Falstaff:
Jöhn Gielgud, Jeanne Moreau,
Margréti Rutherford og Keith
Baxter. Gielgud og Baxter eru
aldeilis frábærir í hlutverkum
Hinrilks-feðganna, en konurnar
tvær fara með minni hlutverk.
Þó er óneitanlega ofurlítið skop-
legf að sjá Miss Marple hennar
Agötu Chriistie skjóta upp koll-
inum á 15. öld — maður á Rutlh-
erford ektei að venjast í öðru
gervi núorðið.
Að lokum: Myndir Orson
Welles eru jafnan viðburður,
hvar sem þær eru sýndar, og
enginn ætti að láta þær framhjá
sér fara. Yonbrigði mín stafa
vafalaust af því, að ég — nánast
ofstækisfullur aðdáandi Welles
— hef lesið yfir mig af erlendri
gagnrýni og umisögnum um
myndina. Ég get því með góðri
saimvizteu hvatt alla til að sjá
Falstaff; þetta er nú einu sinni
verfk snillings og ber snilligáf-
unni vitni í mörgu — þó að
verlkið í heild sé ekiki snilldar-
verlk. En verum þess þá minnug,
að snillingamir eru ekki ýkja
margir, og snilldarverlkin þar af
leiðandi af skomurn skamanti, sér
staklega í kvikmyndum, sem eiga
sér steemmista sögu allra list-
forma. Þar er þó Falstaff vel
fyrir ofan meðallag.
Bjöm V. Sigurpálsson
- Reykjavíkur-
bréf
Framhald af bl«. 1T
frá Auði Þorbergsdóttur, lög-
fræðingi, Þórulkoti, Beasaistaðá-
hreppi, og er það dagsett hinin
18. júní s.L
„í skirifum yðair vegna greinar
um ísliand (greinarnar voru
reyndar þrjár), sem birtust í
tíimiaritiinu Indu’Stria í miaí 1970,
kom fram að fróðlegt væri að
vita hvaða íslendinga greinar-
höfundur befur umigeugizt.
Vegna þess langar mig til að
upplýsa yður nokkuð. Höfundur
greinanna er sænsk bl'aöakona,
fil. maig. að menmtun, nafn henn-
ar er Lema Adeilsohn Svanfoerg,
hún er gift þingmanni, Ingvar
Svanbeng að nafni og eru þau
hjón bæði siocialdemocratar.
Lena Svan-berg stundaði nám við
Háskóla íslands veturinn 1956-
1957 og dvaldi hér á lamdi til
hauste 1957. Hún kom aftur hing
að til lamds sumarið 1968 og svo
emn í febrúar s.I., en þá dvaldi
hún hér á landi í um það bil 6
vikur. í síðustu ferð sinni, sem
farin var vegna fyrirlhugaðra
greina í Industria sat Lene
Svanberg líka fundi Norður-
l.ainid-a ráðts sem blaðamaður.
Greinar þær sem Lenu Svan-
berg var falið að skrifa um Is-
land fyrir Industria áttu að
fjalla aðallega um atvinnuvegi,
efmalhagsmál og EFTA.
Við efnissöfnun í greinarnar,
seim mursu vera skrifaðar í Svl-
þjóð, átti Lena Sva.mberg tal við
fjölda aðita og ferðaðist um
landi'ð. Hún fór m.a. til Aust-
fjan'ða, Mývatms og Akureyrar.
Hún talaði við fjölda fófks og
er mér kunnugt um nöfn nokk-
urra þeirra sem hún hitti að
máli. Þar á meðal voru Gylfi Þ.
Gíislaison, viðsteiptamálaráð-
herra, Auður Auðuns, alþingis-
maður, Bjarni Bragi Jónsson,
hjá efnahagsstofnuninni, Jónas
Haradz, banlkastjóri, Jón Sólneis,
banikautjóri og Jakob FrimaHps-
son, forstjóri KEA. Þar fyrir ut-
an las hún blöð, bækur og ýmis
konar hagEteýrskir.
Þá vil ég taka fraim, að undir-
rituð og Lena Svanbeirg höfum
verið vinkonur stðan hún var
hér vrð hásteólainám og hefur
nún umgengizt mig meir en aðra
Is'Iendiniga.
Af þeesari upptalningu sýnist
mér, að þér getið fenigið n'Okkra
hugmynd um það hvers teonar
fóik Lena Svanberg hefur talað
við, þá er hún var aið safna efni
í greinar sínar.“
Allt er þetta fróðleigt, en fáir
munu trúa því að þeír rnætu
meim, sem frú Auður Þorber'gs-
dóttk hér naf'ngr'einir, hafi sagt
hinni sænslku blaðaikonu þær
fjaristæður sieim meista athygli
hafa vakíð á greinum hemnar í
Sviþjóð, sem sé þá, að Norræni
Iðnþróuinnai.'sjóðurinn miuni ekki
v&rða notaður til efliu'gar ís-
lenzkuim íðnaði, heldur til að
fylla upp í gamlar skuldaiholur
v&gna þes's sð hér lifi allir að
sfcaðaCidrí umfram efni. Hitt mun
sanrvi nær, að þamn fróðleik hafi
hin sæneka blaðakona sótt til
an'narra íslendinga á borð við
þá, sum Ólafur Gunnarsson frá
Vík í Lóni, nýlega segiir að séu
farnir að sterifa „poeitiva airtikl-
air" í særask blöð um ísland' En
sann'Ieiksást Ólafs um íslenzk
málefni mrn'nir helzt á Magnús
siðleysu 'hérlendis. Og vel á
mlmiot. Enn hefur Magnús °iklkí
fengizt til þess að nefna dæmi
þe&s, hvenær IsTiendiingar hafi á
utanir'ikisráðherrafuindi Norður-
landa iofað ákveðinni afstöðu í
K'namál'um. ern síðan svikið og
alveg farið á línu Bandarítkja-
mianna. Ef Magnús veit no'kkurt
slrkt dæmi, af hverju þegir hann,
sto máligefinn mað ur, um þá
vitneskju »na?
/
K
I
i
1
l
*
I
f
t
«
■
I
I
i
■
i
«
i
l
l
i
i
I
v
SUMARVÖRUR
Danskir sumarkjólar úr bómullarjersey.
Buxnakjólar úr bómullarjersey,
teryline og prjónasilki.
Danskar sumar- og heilsársdragtir.
Midi og Maxi sumar- og og heilsárskápur.
TrZKUVERZLUNIN
ARÁRSTlG 1
M ♦.
í
I
I
!
$
#
$
s
¥
«
$
9
t
i
1
r
49
LISTAHÁTÍÐ í
REYKJAVÍK
USTAHÁTÍÐ
BARNANNA
í Iðnd í dag kl. 3 og 5
BARNATÓNLEIKAR r umsjá Rutar Magnússon.
Telpnakór Öldutúnsskólans í Hafnarfirði syngur undir
stjórn Egils Frrðleifssonar.
Nemendur tónskóla í Reykjavík, Kópavogi og Keflavik
leika einleik á trompet, fiðlu, pianó og gitar.
Barnalúðrasveitir Austurbæjar og Vesturbæjar leika saman
undir stjórn Páls P. Páissonar.
„Gt um græna grundú’ barnaballett eftir Eddu Scheving
og Ingibjörgu Bjömsdóttur.
Tónlist eftir Skúla Halldórsson.
Miðasala í Iðnó eftir kl. 2.00.
LISTAHÁTÍÐ I
REYKJAVÍK
ALLT A SAMA STAÐ
---—-e.
I HEMLAKERFIÐ
HEMLADÆLUR
HÖFUÐDÆI.UR
HEMLABARKAR
HEMLAROFAR
HEMLAVÖKVI
RÖR OG NIPPLAR
Af!t í rofkerfið
BILAVARAHLUTIR
Carter-blöndungar
Viftureimar og vatnshosur
UNDIRVAGNS-
HLUTIR
STÝRISENDAR, SPINDILBOLTAR,
SLITBOLTAR, SPINDILKÚLUR,
SPYRNUR, FJAÐRAGORMAR
í ameríska bíla.
ÓDÝRAR LJÓSASAM-
LOKUR 6—12.
SENDUM í KRÖFU - DAGLEGA NYJAR VORUR
EGILL VILHJÁLMSSON HF.
LAUGAVEGI 118. — SÍMI 2-22-40.