Morgunblaðið - 11.10.1970, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. OKTÓBER 1970

Útgefandi htf. Arvakur, Reykjavik.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Rrtstjórar Matthias Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjómarfulltrúi Þorbjöm Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Ámi Garðar Kristinsson.
Ritstjóm og afgreiðsla Aðalstraeti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, Sími 22-4-80.
Askriftargjald 165,00 kr. é mánuði innaniands.
I tausasölu 10,00 kr. eíntakið.
STYRJÖLDIN í INDÓKÍNA
TVTú er ekki lengur við hæfi
að ræða eingöngu um
styrjöldina í Víetnam. Hún
hefur breiðzt út til nágranna-
ríkjanna og er nú raunveru-
lega um að ræða styrjöldina
í Indókína, því að hernaðar-
ásfcand ríkir í Kambódíu og
Haos, ekki síður en í Víetnam.
í því er furðuleg mótsögn
fólgin, að jafnframt því, sem
þessi styrjöld hefur breiðzt
út, hefur hún fallið í skugg-
ann fyrir öðrum heimsvið-
burðum og er ekki lengur
efst á blaði þegar fjallað er
um alþjóðleg vandamál.
Að sumu leyti stafar þetta
af því, að athygli heimsins
hefur í auknum mæli beinzt
að atburðunum í Austurlönd-
um nær, en að öðru leyti
vegna markvissrar stefnu
Bandaríkjastjómar — að
hægja á hernaðaraðgerðum
og koma ágreiningsefnum á
það stig að unnt væri að taka
upp samningaviðræður um
þau.
En hvaða skoðun sem
ménn vilja hafa á stefnu
Bandaríkjastjórnar er aug-
ljóst, að forsetinn er stað-
ráðinn í því að leysa Víet-
nam-málið með einum eða
öðrum hætti áður en forseta-
kosningar fara fram í Banda-
ríkjunum síðla árs 1972. Með
stefnu sinni hefur honum
þesar tekizt að draga úr þeim
miklu deilum um Víetnam,
sem einkennt hafa bandarískt
þjóðlíf hin síðari misseri. Nú
hefur Nixon lagt til, að komið
verði á vopnahléi og jafn-
framt boðizt til að kalla heim
allt bandarískt herlið á þess-
um slóðum.
Fram til þessa hafa Norður-
Víetnamar jafnan sett þau
skilyrði fyrir alvarlegum við-
ræðum um Víetnam, að allt
bandarískt herlið yrði kallað
þaðan. En nú þegar hafa 155
þúsund bandarískir hermenn
verið sendir heim frá Víet-
nam, og í vor verður sú tala
komin upp í 260 þúsund eða
helming alls herliðs Banda-
ríkjanna í Víetnam. Og nú
hefur forsetinn lýst sig reiðu-
búinn að kalla allt herlið
heim. í samræmi við fyrri af-
stöðu Norður-Víetnama hefði
því mátt búast við, að þeir
myndu fallast á þessar tillög-
ur í aðalatriðum. Fréttir af
viðbrögðum fulltrúa Norður-
Víetnama á samningafundun-
um í París vekja því furðu,
en þeir lýstu því yfir á
fimmtudag, að tillögur Nix-
ons væru einungis kosninga-
plagg. Þessi viðbrögð Norður-
Víetnama benda því til þess
að þeir hafi í raun ekki áhuga
á, að samið verði um frið í
þessari langvinnu styrjöld í
Víetnam. Viðbrögð Sovét-
stjómarinnar em á sama veg
og því virðist sem kommún-
istaríkin telji sig hafa hag af
því, að styrjaldarrekstrinum
verði haldið áfram.
Listmunauppboð
Sigurðar Benediktssonar
¥Jm þessar mundir eru list-
^ munauppboð Sigurðar
Bem iiktssonar að hefjast á
n>' í>essi listmunauppboð eru
fyrir löngu orðin mikilvægur
þáttur í menningarlífi höfuð-
borgarinnar og raunar lands-
ins alls. Þau eru menningar-
viðburður og um leið
skemmtileeur þáttur í borg-
arlífinu. Þar koma saman
menningarstraumar úr ýms-
um áttum o" persónuleg sam-
bönd. sem hafa eert mörgum
kleift að ei^nast fáe-ata bók,
dýrmætt málverk eða aðra
listmuni.
Sigurður Benediktsson er
brautryðjandi á þessu sviði
menningarlífs okkar. Hann
hefur sett sitt sérstaka svip-
mót á listmunauppboðin og
það er nú tilhlökkunarefni á
hverju hausti, þegar þau hefj-
ast. Borgarbúar hafa kunnað
vel að meta þennan þátt í
menningarlífi borgarinnar
eins og mikil og stöðug að-
sókn sýnir bezt.
Auglýsingabann
íslendingar hafa oft furðað
sig á viðbrögðum ná-
granna okkar á hinum Norð-
urlöndunum í sambandi við
áætlunarfhm Loftteiða milli
Bandaríkjanna og Norður-
landanna með viðko’mu á Is-
landi. Hefiir stöðugt verið
þrengt að bessu flugi Loft-
leiða og um skeið var allt út-
lit fyrir. að bað hlyti að stöðv
a?t. Þessi afstaða frírmdþjóða
okkar á hin i n Norðurlönd-
N or ður landanna
unum hefur verið okkur lítt
skiljanleg. Á alþjóðlegan
mælikvarða eru Loftleiðir
smáfyrirtæki og komast ekki
í hálfkvist við risafyrirtækið
SAS. sem heldur uppi flug-
samgöngum um allan heim.
Auk þess bætist við sú stað-
reynd, að um margra ára
skeið hafa viðskipti okkar við
Norðurlöndin verið þeim mun
hagstæðari en okkur, þar sem
við höfum keypt mun meira
TIST
{ij:\ims
áSd
ALLAR bæfcuir, sem Eridh Maria Rem-
arque skirifaði frá árinu 1929, guldu þess
að þær voru borniar saman við þá fyrstu
og stóðust enigam. veginn þamin samjöfn-
uð bókmianmitalega séð. Þeissi fyrsba bó'k
hams var að sijáifsögðu „Tíðmd'alaust á
vesturvígstöðvuinium". Höifuinidurinn vaxð
heimsfræguir á svipsbumdu. Bókiin var
pren'tuð í milljónaupplögum og þýdd á
ótal tun'gumál. Hún vakti umhugsuin,
umræðuir og víða gremju og haifði djúp
áhrif á liesendur sína. Óþairft er að fjöl-
yrða um efni heniniar hér, þar sem hún
mun fleisbum kuun. Hún lýsir hifi
óbreytfcra hermainna þýz'bra í fyrri
heknisstyrjöldinini, en í hemini hafði
Remarque tekið þátt, þá ungur miaður.
Remarque hél't að vísu ótrauður
áfram að skrifa bæfcur, sumar þeirra
eru góðar, en engu að síður verður
ihanin efcfci ‘talimn í röð stærri spámamina,
var iðulega kallaður „one book
author“. Að vísu vakti ,,Sigurboginn“
sem fcom út nær tuttugu árum síðar
mikla athygli og Mklegt er að þessar
'tvær bæ'kur verði till þess að halda nafni
hans á lofti; ýmsar aðrar eru þegar
fallnar í gleymsku og dá. Þegar ,,Tíð-
indalaust á vesfcurvígstöðvuinum“ kom
út vair hainm 'hafinin til skýja, en honum
tókst aldrei að uppfylla þær vonir og
þau fyrirheit, sem gafin voru þar. Þessu
hlutskipti deildi hainn með ótal rithöf-
undum fyrr og síðar; þeirra mesta
ógæfa er að vekja með fyrstu bófc
sinm-i slíka athygl'i, að allar göfcur síðam
standi aðrar bækur þar í skugga — svo
framanlega sem höfumdurinin er ekki
gæddur hæfileikum af guðs náð.
Remarquie var sjötíu og tveggja ára,
þegar hanm lézt nú fyrir skömmu. Harnn
fæddist í Þýzkalandi og ólst þar upp.
Hann lauik miámi í menm'taikóla, en gekk
síðan í herinm og barðist í heimsstyrj-
öldinmi fyrri, svo sem að var vifcið.
Þegar heim kom fór hamin í kenmara-
skóla, vann við útgáfufyrirtæki, var
um árabil íþróttafréfctaritari. Eftir að
niasistar komust til valdia í Þýzikalaindi
sætti hamn ofsóknum, bækur hans voru
Erich Maria Remarque
brenmdar og baninaðar þar í landi. Hanm
fluttist til Bandaríkjanna og öðiaðist
bandarískt ríkis'fang, en síðustu árin
var hanm búsettur í Sviss.
Áhrifa heimsstyrjaldarininiar fyrri gætti
alla tíð í bókum hanis og frá því efni
gat hanm ékki slitið hugann síðan. Þar
sem homum var eikki gefin sú andama
snilld a@ endumýja sig og leita nýrra
leiða tók fljótlega að gæta endurtekm-
inga í verkuim hans. Hanm vildi leggja
fraim sinin skerf til að mömmum Skildist
brjálsemi og tilgangsleysi styrjalda,
Honium tókst fyrir fjörutíu áirum að
vekja menm til umhugsunar urn þaíð,
þótt bókin breytti hvorki gaimgi lieima-
miáia né himintumigla. Em honum tókst
ekki að fylgja eftir og dýpka áhriif
þeirrar bókar, þrátt fyrir heiðarlega
viðleitni og stöðugar Skriftir.
Á efri árum lagði hanm sig etftir að
saifna dýrmætum tieppuim, áfcti mál-
verkasafin gott, verðmæt amtifclhúsgögn
og þekkta eiginfconu Paulinie Goddard,
leikkonu. Undantfarin rösk tíu ár kom
ekki bók frá hendi hans. h. k.
Hjartahrörnun o g kölk-
un tíðasta dauðaorsökin
KÖLKUNAR- og hrömunar-
sjúkdómar í hjarta eru algeng-
ustu dánarorsakir Islendinga, ef
frá eru taldir fæðingaráverkar.
Samkvæmt skýrslu í september-
hefti Hagtíðinda létust 187.2 af
hverjum 100 þúsund íbúum úr
fyrrgreindum sjúkdómum t
fyrra og er það allveruleg fjölg-
un frá því sem var fyrir tveim-
ur áratugum, en á árunum 1951
—55 létust af sömu orsökum
117.6 af hverjum 100 þúsund
íbúum.
Á síðwisfcu tveiimur áratuigum
hefur dauðisfölluim atf völdum
illkynja æxla í barkia, berkjum
og luinigum fjölgað mlkitð, en á
árunium 1951—55 léfcuist 4.9 af
hverjum 100 þús. úr þeissum
sjú'kdómuim en á síðiasfca ári lét-
ust 12.3 af hverjum 100 þús.
Flestir létuist atf þessum sjúk-
dómuim árið 1(967, 14.6 af hverj-
uim 100 þúsuindum.
Dauðisiföll vegnia illfcyrujaðra
æxla í iegii hafa vterilð breytileg
frá ári til árs, þainniig létust 6.5
af hverjium liOO þús. atf þess-
um söikiuim á árunum 1951—55,
11.3 árið 1966, 5.0 árilð 1968 og
11.8 árið 1969.
Dauðlsfölliuim atf völdum ill-
kynjaðra æxla í maga hefur íar-
ið fæ'klkiaindi oig létuist þainmiig 51.7
atf hverjum 100 þús. á árun-
um 1951—55 á móti 23.7 í fyrra.
Fj'öldi sjálfsmorða er sam-
kvæmt þesisum skýrislum breyti-
tegur frá ári til ára. 11.8 fyrir-
fóru sér eða létuist atf völdum
sj álfsáiverfcia af hverjum 100 þús-
undurn árin 1951-55, en 9,9 á sl.
ári. Tfðiuist urðu sjálfsmorðin
árið 1906, en þá lébuist 18.9 atf
hverjum 100 þúsuindiuim af þeim
söikuim.
Ráðuneyti skipað
í Bólivíu
JUAN Jose Torrea, forseti
Bólivíu, skipaði í dag 16 miemm í
ráðuinieyti sitt. Er hér uim að
ræða bæ'ði hermenn og borgara-
lega embættismienn. Flestir hinna
nýju rfáðherra eru úr fl'okki
þj'óðemiissinma, en þar á Tornes
miesfcu fylgi að fagrna.
frá þeim, en þau af okkur.
Væri því ekki ósanngjarnt,
að sá munur yrði að ein-
hverju leyti bættur upp með
flugi Loftleiða til Norður-
landanna.
En ágreiningsefni íslend-
inga og hinna Norðurland-
anna í sambandi við flug Loft
leiða eru komin á alveg nýtt
stig, þegar upplýst hefur ver-
ið að opinberir aðilar á hin-
um Norðurlöndunum leggi
blátt bann við því, að flug
Loftleiða til Norðurlandanna
sé kynnt í kynningarbækling,
sem dreift er um öll Banda-
ríkin og íslandi var boðin að-
ild að. Þetta er forkastanlegt
framferði, sem er óviðunandi
með öllu. Með anniarri hend-
inni undirrita Norðurlöndin
samkomulag við ísland um
flug til Norðurlandanna —
sem að vísu er lítt viðunandi
— en með hinni hendinni er
unnið að því að gera íslend-
ingum ókleift að kynma þetta
flug. Það hljóta að vera ein-
hver takmörk fyrir því, hvað
opinberir aðilar geta lejrft
sér.