Morgunblaðið - 23.02.1971, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. FEBRÚAR 1971
Búnaöarþing sett í gær;
Örlagaríkt fyrir land-
búnað þegar meðalhiti
lækkar um 1 gráðu
— sagði forseti Búnaðarþings
Frá setninfíu Búnað'arþings. Þorsteinn Sigurðsson, forseti þingsins, í ræðustól.
BÚNAÐARÞING var sett í
Bændahöllinni i gær að við-
stöddum forseta Islands, Krist-
jáni Eldjárn og landbúnaðarráð
herra, Ingólfi Jónssyni. Þingið
er hið 53. í röðinni, en búnaðar
þing eru nú haidin árlega. Setu
eiga á þinginu 25 fulltrúar,
kjörnir af búnaðarsamböndum.
Voru þeir og fleiri gestir mætt
ir við þingsetningu. Voru komin
11 mál til meðferðar, en venju
lega afgreiðir búnaðarþing um
30 mál.
Forseti búnaðarþings, Þor-
steinn Sigurðsson, bóndi á Vatns
leysu, setti þingið með ræðu.
Hann minntist í upphafi ræðu
sinnar Bjarna Bjarnasonar á
Laugarvatni, sem lézt á árinu,
en hann var m.a. búnaðarþings
maður um langan tíma og starf
aði mikið að búnaðarmálurn,
sem kunnugt er.
Það er örlagaríkt fyrir land-
búnaðinn þegar meðalhitinn
la'kkar um eina gráðu, sagði
Þorsteinn er hann bar saman
veðurtímabilið fi'á 1931—1960,
sem var hið hlýjasta á þessari
öld, og á móti undanfarin ár,
þegar veður hefur kólnáð til
muna. — Slíku hitafalli fylgir
ka‘l nær uindarutefenmigalausit,
sagði ræðumaður. Þar sem land
búnaðuritnm byggist nær ein-
göngu á grasrækt valda kalár-
in bændum þungum búsifjum.
Og þeim mun meiri sem rækt-
unarlöndin eru meiri.
Mest öll ræktun var gerð á
góðæristíma, þegar öll jörð kaf
spratt, sem fékk nægilegan
áburð. Það kemur á daginn, þeg
ar kólnar i ári, að til ræktunar
hefur ekki verið vandað sem
skyldi. Framræslunni er víða
ábótavant og yfirborðsvatnið,
laust og frosið, liggur á túnun-
um langtímum saman og ógnar
öllum gróðri. Um allar aldir
urðu bændur að standa undir
veðurfarsáföllum af eigin ramm
leik. Framsýnir menn s/áu í
byrjun þessarar aldar að við
svo búið mátti ekki standa og
stofnuðu Bjargráðasjóð íslands
með lögum 1913. Ræddi Þor-
steinn hve vanmegnugur sjóður-
inn var í fyrstu og það er að-
eins síðustu 20 árin að hanin lief
ur verið nokkurs megnugur. En
aðalþáttaskilin voru 1965, er lög
in um hann voru endurskoðuð,
endursamin og aukin. Var þá
stofnuð þriðja deild sjóðsins, af
urðatjónadeild, til að bæta
bændum það tjón er orðið hef
ir á bústofni þeirra af völdum
sjúkdóma. Fjárhagslegur grund
völlur afurðatjónanefndarinnar
er sá, að bændur leggja henni
til y4 af afurðasölutekjum sín-
um gegn jöfnu framlagi úr rík
issjóði. Því skal skotið hér inn
í að jafnframt var bændahallar
gjaldið lækkað sem þessu nam,
sagði ræðumaður. Hinn helming
ur þessa umdeilda gjalds, fer nú
til lífeyrissjóðs bænda. Þar með
er bændahallargj aldið að fullu
afnumið og fer nú til beinna
þarfa bænda eftir þeim leiðum,
sem hér er greint frá. Þykist ég
mega fullyrða að ekki verði veg
ið í þann knérunn aftur.
Þá minntist Þorsteinn á kvart
anir einstakra bænda um að
þeir vissu ekki um sjóðina. Það
má vera mikið sinnuleysi ef
bændur vita ekki deili á þess
ari hjálparstofnun, sem er búin
að ausa út til bænda um allt
land hundruðum milljóna króna,
sagði Þorsteinn. Eins og laga-
ákvæðin eru um afurðatjóna-
deildina, ber aðeins að lána
vegna dauða búpenings af völd
um smitandi sjúkdóma, en stjórn
in hefur séð í gegnum fingur
við menn og lánað út á tjón,
sem orðið hafa vegna mikillar
vangæzlu oft á tíðum og er þ»á
vægt að orði komizt. Mest var
lánað vegna lambaláts og kúa-
dauða.
Þorsteinn rakti yfirlit yfir
störf sjóðsins sl. 15 ár í stuttu
máli. Á því tímabili hefur sjóð
urinn lánað bændum aðallega úr
af urðatj ónadeildinni, 153.820.118
krónur og greitt í styrki 33.719.
042 kr. eða samtals kr. 200.274.
582,00. Af þessari fjárhæð hef
ur verið lánað og veitt sem
styrkir á undanförnum fjórum
harðindaárum, sem hér segir: í
lánum 141.833.100 krónur og í
styrkjum 23.116.580 krónur
eða samtals 165.050.280 krónur.
Þetta er miðað við árslok 1970,
en er þó ekki alveg nákvæm-
lega, því það færist nokkuð
milii ára. Til þess að inna þetta
af hendi hefur sjóðurinn orðið
að taka lán handa afurðatjóna-
deildinni, sem hér segir: hjá
Jarðeignadeild ríkisins 20 millj.
kr., hjá Seðlabanka íslands 47.
500.000 kr., hjá Landsbanka ís-
lands 18.750.000 kr., hjfe Búnað
arbanka fslands 18.750.000 kr.,
eða samtals 105 milljónir. Síðan
eru væntanlegar lántökur á ár
inu 1971 um 20 milljónir króna.
Vextir af þessum upphæðum eru
nokkuð misháir, en sjóðurinn
mun þurfa að greiða í vexti á
þessu ári fullar 11 milljónir kr.
Rétt frá sagt hefur sjóðurinn
fengið þetta fé að láni með fyr
irgreiðslu ríkisstjórnarinnar,
landbúnaðar- og fjármálaráð-
herra.
Af þessu yfirliti mega bændur
sjá að hér er um mikið fjár-
magn að ræða, sem þeir
hafa fengið með vildarkjörum
Þetta fé þarf sjóðurinn að fá
með skilum. Bændur verða að
AÐALFUNDUR Hundavmafé-
lagsiiinis var haldinm að Hótel
Söigu mdðviikud. 17. febrúair. Fjöl-
mieintnd var á fuindiimum og milkill
bairáttuihuguir í fóllki um að standa
vörð um dýrin síin og fara í hví-
vetma eftir reglium félagsins um
hundiaháld. Miki'll áhugi vair á
að lallir huinda'eiigeindur létu
hreinisa hundia sdna, og miuin það
mál veirða tekið fyriir hjá félag-
inu á næstuimni.
Fuinduriinin vottaði Dýravemd-
unairfélaigi Reykjavíkur þakklæti
sitt og alveg sérsitakliega fotr-
miainind þess, Marteiini M. Sfeaift-
feffls fyriir skelegga og eiiinairða
bairáttu fyrir málstað buinidavima.
Jafniframt saimlþykkti funduirirm
eimróma að víita stjónn Dýna-
vernduinarsaimbainds íslands fyrir
þá furðuiliegu afstöðu, sem hún
tók í umsögn sdmini til borgair-
yfirvailda vairðaindi hundalhald.
En sú umsögn skilat ebki á anm-
an veg ern þanin, að það Skuli
teljaist til dýraverndar að drepa
aHa þá hunda, sem fólk hefur
á heimilum sínium og anmaist aá
koistgæfni og alúð. Slík samrtök
sem hér um ræðir ætbu að vera
mimniuig orða dr. Koniriad Z. Loir-
enz, sem mainrna mest hefur ranm-
saikað atferli og sál'arlíf dýra, en
áilirt hainis á hunidaballdi í þéttbýli
er eftii*farandi: „Þér skuluð ekki
hálda að ómianiraúðleigt sé að baifa
huinda í bargum. Hamimgja
hunidsiins er framair öllu undir
því komin, hve mjikið þér getið
verið samviistum við hanm, og
hve oft hanin getuir fylgt yður
muna það og hrepparnir að sjá
sóma sinn í að standa við ábyrgð
ir ef lántakendur ber upp á
sker, en á því hefur stundum
orðið dálítill misbrestur.
Þá minntist Þorsteinn á fiski
rækt í vötnum og 'tjörnum um
allt ísland, og sagði að stjórnin
mundi leggja það mál fyrir bún
aðarþing. Flest þessi stöðuvötn
eru annað hvort fisklaus eða
fisklítil. Minnti hann á Kleifar
vatn, sem ummæli lágu um að
þar gæti enginn fiskur þrifizt,
en seiði voru í það sett og nú
eru þar orðnir all vænir fiskar.
Og þar með er afsönnuð þessi
gamla bábylja um fisklausu
vötnin. En til að eitthvað vinn
ist á, þarf Búnaðarfélag íslands
að fá fiskiræktarráðunaut i
sína þjónustu, sem ferðist um
landið og rannsaki hvar eru
beztu sltilyrðin fyrir slíkri rækt
uin og komi henni af stað, þótt
í smáum stil sé fyrst, þar sem
áhugi manna er mestur og skil-
yrðin bezt. Þetta er tvímæla-
laust stórmál fyrir mikinn fjölda
bænda, sagði Þorsteinn. En þetta
er líka geysimikið verkefni. Og
áreiðanlega getur þetta orðið
drjúgur tekjustofn fyrir flesta
bændur landsins, þegar fi’am í
sækir. Fiskarnir í tjörninni
verða nýr bústofn, fóðraðir að
einhverju leyti eftir vísindaleg-
um reglum. Og þessi búpening
ur verður ekki háður vorhretum
eða kiakabrynju vetrarins sem
veldur kali og grasbresti. Þá
verður gott að ganga í veiði-
tjörnina eða vatnið og fá það
á göinguferðiutm . . . “ Huindaviima-
félaigið telur eiimmitt hlutver'k
sitt vena það, að viinina að slí’ku
sambandi mamnis og hunds og
vernda það saimband.
Á funidinom vom eninfremur
bornar fram þaíkkir til Halldórts
Laxness og annanra, sem með
sbrifum sdwuim i blöðuim hafa
lagt máli þesisiu lið. Þá var Al-
bert Guðmjundssyni borgarfull-
brúa sérstabega þabbað að hann
eiinin borgarfulltrúaininia sibyldi
greiða aitbvæði með ti'llöguinini
um tabmarbað humdalhiaild í
borgarstjórn 17. des. sl.
Það vair upplýst, að á þeim
stutta tíma, sem undinsbriftar-
söfirauniin um tabmiairbað huind'a-
halld fór fram í vetur, höfðu uim
sex þúsuind borgairair skorað á
borgaryfirvöldin að verða við
þessairi beiðni. Öllu því fólki,
sem að þessu stóð var þaikkaður
áhuigi þesis.
Raddir komiu fram á fundiinium
uim að leita aðistoðar og styrks
huindaviniafélaga og dýraverndun-
arfélaga í niágraininalöndum okk-
ar. Það upplýstiist að þegar er
vakniaðuir áhugi erlendis um að
sýna málefni okkar samúð.
Stjórn féiaigsins skipa nú: for-
maður Óli Páll Kri®tjánisson
ljósimyndari, varaformaðuir Jakob
Jómassom. lækinir, ritairi Guð-
miumdur Hanmiesson ljósimyndari,
gjaldkeri Álfheiður Guðmunds-
dóttir húsfrú og meðstjórnemdur
Sigurður Þ. Guðimiuindsson læbn-
ir og Ásgeir Hanmes Eiríksson.
(Fréttatilkynning).
an góðan tekjustofn. Það verður
ennþá betra en að fú harðæris-
Lán úr bjangráðasjóði, þó góð
séu. Þorsteinn tók fram að hér
væri ekki um óraunsæjar hyll
ingar að ræða eða hégómamál,
heldur fyllstu alvöru og einnig
að Búnaðarfélag íslands vildi
ekki hlaupa fram fyrir Veiði-
málastofnun ríkisins eða Veiði
málanefnd heldur vinna með
þeim og njóta leiðbeininga og
aðstoðar á allan hátt.
Þá ræddi Þorsteinn eignarétt
bænda á löndum sínum, sem
þeir ættu að halda og í því sam
bandi ásókn kaupstaðafólks í að
kaupa lönd undir sumarbústaði.
Því miður hefðu rnargir bænd-
ur fallið fyrir þeirri freistingu,
að seija lönd undir sumarbú-
staði, sem eru fljótteknir pening
ar, en svo er haldið áfram að
selja þar til jörðin er búin,
sagði hann. Þetta er hörmuleg
skamimsýni; jafnvel hafa höfuð-
ból farið þannig. Sagði Þorsteinn
að spyrna þyrfti við fæti, fyrst
og fremst með þvi að treysta
Á FUNDI í Rithöfundafélagi ís
lands, sem haldinn var þann 19.
febrúar sl., voru eftirfarandi til
lögur samþykktar: „Fundur í Rit
höfundafélagi íslands, haldinn
19. febrúar, 1971, lýsir megnri
andúð sinni á, hvernig dagblöð
in Morgunblaðið og Tíminn hafa
að undanförnu notað samþykkt
rithöfundaþings um gestaprófess
or í íslenzkum samtímabók-
menntum við Háskóla íslands til
árása á núverandi bókmennta-
kennara við Háskólann og telur
það sízt til þess failið að skapa
það vinsamlega andrúmsloft
milli rithöfunda og Háskóla ís-
— Rækjuvinnsla
á Egilsstöðum
I ramhald af bls. 32.
rækju og er áætlað að unnið
verði við raekjuna fram eftir
vetri. Þetta er fjórða rækju-
vinnstustöðin, sem tekur tiil
starfa á Austuirlandi, en sú
fimmta mun fljótlega taka til
s'tairfa á Djúpavogi. — ha.
svo forkaupsrétt sveitarfélag-
anna að klækjpttii' menn geti
ekki smogið í gegnum þennan
rétt, eins og oft á sér stað. Og
í öðru lagi þurfi sveitarstjórn-
irnar að hafa lánafjármagn, til
að kaupa jarðirnar og vera ofur
lítið kjarkaðri en þær einatt
eru. í þriðja lagi, ef allt brestur
og hreppsfélagið missir af jörð
inni, þá á að fylgja sú kvöð
samkvæmt lögum, sem setja
þarf um þetta vandamál, að
hver sumarbústaðareigandi
greiði til hreppsfélags útsvar,
sem nemi einhverri útsvarstölu
af meðalútsvari í hreppnum,
segjum t.d. 50—75% af meðal-
útsvörum. Menn sem kaupa
hektara undir sumarbústaði fyr
ir á annað hundrað þúsund krón
ur, munar ekki mikið um slíkt,
en fyrir sveitina sem tapar jörð
inni, yrðu þetta ofurlitlar sára-
bætur.
Ýmislegt fleira drap Þorsteinn
á, svo sem fólksflóttann úr
sveitinni, ylrækt, skólamál og
fleira.
lands, sem að var stefnt með
samþykkt rithöfundaþings“.
Síðari tillagan hljóðar svo: —
„Fundur haldinn í Rithöfunda-
félagi íslands 19. 2. 1971 skorar
á menntamálaráðherra að sam-
þykkja að láta hið bráðasta
kome til framkvæmda „Frum-
varp að reglugerð um Rann-
sóknastofnun í bókmennta-
fræði við Háskóla íslands“, sem
samþykkt var ó fundi í heim-
spekideild Háskólans 2. sept.,
1969“.
Báðar tlllögurnar voru sam*
þykktar samhljóða.
Framhald af bls. 32.
verið felldir með 17 atkvæðum
gegn li kom að því að stinga
upp á mönnum í samninga-
nefnd. Var þá stungið upp á
allflestum þeim, er fundinn sátu
en enginn vildi gefa kost á sér
— lauk fundinum með því að
samþykkt var að bera samning
ana aftur upp og þá í hvoru fé
lagi fyrir sig.
Leitar Hundavina-
félagið styrks erlendis?
Tvær samþykktir Rit-
höfundafélags íslands
Frá rækjuvinnslu á Egilsstöðum.
Fundarsókn