Morgunblaðið - 11.03.1971, Qupperneq 3

MOBGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. MARZ 1971
3
Handritamálið
Sigurður Bjamason, scnðiherra Islands í Danmörku, og Gunnar
Bjömsson, ræðismaður, fyrir ntan Hæstarétt áður en málið var
tekið fvrir í morgun.
Framhald af bls. 1,
ari, sem tók við af Gunnari
Christrup, hæstaréttarlögmanni,
er hann lézt í fyirra, komst að-
eins yfir að flytja um helming
ræðu sinnar i dag. Hann heldur
éfram málflutningi sínum á
imorgun og síðan flytur lögmað
ur danska ríkisins, Poul Schmidt,
ræðu sina, en hún mun einnig
taka hálfan annan dag. Eru því
möguleikar á, að málflutningur
haldi áfram ailt til mánudags
áður en máiið verður dómtekið.
H. C. CacrOsen sagði í ræðu
einni í dag:
„Ég etr þeirrar skoðnmar, að
þetta mál snúist ekki um það,
setm hið fyrra snerist um, þ. e.
hryort afh end ingarlögin séu í sam
xæmi við stjórnarskrána. Hér er
uma eignarnámsmál að ræða. Að
formi till snýst það um peniniga,
en það er ekki rekið aðeins pen-
inganma vegna. Tilgangurinn með
rekstri þessa máls er sá, að fá
því si-egið föistu, að danskar stofn
ari'iir, sem eiga verðmæti, sem
ekki mé seija, eigi sama rétt til
réttarvemdar og aðrir.“
Lögmaðuxien rakti síðan sögu
Árnasafns frá stoflraun þe‘Ss á 18.
öld og lagði áherzlu á, að hér
væri um að ræða aigjöra einka-
stofnun réttarlega séð. Eklki
mætti rugla Arnasafni saman
við ÁmiasatflnBsíofniun, sem væri
rikisstofnun. „Það er einnig
misskiilningur að álfta, að hand-
ritasafhið sé tii komið vegna
eérstakra aðgerða atf háifu rikis-
Isins," sagði hann.
Eftir að hafa slegið þvi fram,
að handrit þau, seim krafizt væri
að aifhent yrðu, væru að verð-
mæti á miffi hállfs og eins miHj-
arðs daniskra króna, sagði Caríl-
sen:
„Kennislluimáiaráðunieytið held-
wr þvi firam, að buirtiséð frá því,
hvað safníð missi, veirði það ekki
fiyirir tapL Þetta sjónarmið skýt-
<utr skökku við það, siem eðliiegt
má teljast, að ráðumeytið hlýtur
að verða skyldað að bera mjög
þumga sörmunarbyTði.“
„Ámasafh tapaði fyrsta Hæsta
iréttarmáiinu, þar sem komizt var
að þeiirri niðuirstöðu að afhend-
imgairlögin væro ekki ógild. En
jafnframt fékk Ámasafn viður-
kenninigiu Hæstaréttar á öfflum
þeim gruindveiQi, sem núveirandi
má] hviiiir á. Úrskurðað var, að
saÆnið væri ekki rdkisistofnun,
heMur sjáJfstæð stofnun. Enn-
fremruir var úrSkurðað að með
(afhendingar)lögunum væru
handritdn tekin af Árnasafni, og
yrði að iíta á það sem eignar-
nám, og sem slíkt felliur því mál-
ið undir ákvæði stjómarskrár-
innar um eignarnám."
„1 fyinri dómi sínum sá meiri-
hluti Hæstaréttar ástæðu til að
teka fnaim að það, sem fram hefði
kornið, gæfi ekld tiiefni til þess
að ætla að safnið miumdi verða
fyxir tapi, sem orðið gæti grund-
völiiur að skaðabótum. Þetta var
rétt, þvi dlíkum sjónarmiðum
var ekki fram haldið við þann
málariekstur. En þau sjónanmið
áttu heldur ekkd að koma fram
í því máli, þvi það sneriist að-
eiims um gildi iaganna Rök fyrir
skaðabótum eru því fyrst iögð
frem við það miál, sem niú ex rek-
ið.“
H. G. CarJsen sagði, og vitnaði
tif sérfróðra marana í lögvísimd-
um, að skaðabótarétturinn sam-
kvæmt stjórnarskrármi hefði tví
þættu htatverki að geigna. „Hann
á að bæta skaða, en hann gegnir
einnig fyrirbyggj andi hliutverki.
Hann á að hafa hemil á löngun
rálkiisvaildsins til þese að Jeggja
henduT á eigux borgaranna. Með
þessu er rikið þvingað til þess
að vega og mieta hvort eiignar-
nám borgar sig. Þetta er sjónar-
mið, sem fram kemur í þessu
máli. Það verður að kosta ríkið
eitthvað að gefa eigur arnanra."
H. C. Carfflsen sagði, að burt-
séð firá þessu fyrirbyggjandi
hluitverki skaðabótaréttarins
varðandi eignarnám, væri íyrir
hendi grundvöillur um skaða-
bótaskýldu rfikisinis, og héJt á-
fmm:
„Það er verið að gera rekstr-
argrundvöil sainsins upptækan,
og það verður að bæta svo safm-
H. G. Carlsen, landsréttarlög-
maður, flvtur málið fyrir Arna-
safm.
ið geti haldið áfram starfisemi
sinmi á grumdvelJi skipulags-
skrár sinnar."
Lögmaðurinm ræddi síðan þýð-
ingu þess, hverjar hömlur væru
sefitar varðandi ráðstafianir á
handritunum. „Safnið getur
hvorki selt þau raé setí þau að
veði. En það hefur Önnur rétt-
indi varðandi þau. Safnið áfeveð-
ur m. a. hvar þau ökuild vera og
hverníg beri að nota þau i sam-
ræmi við skipulagsskrána."
„Ríkið hvetur sjálfit til tak-
mörkumar á ráðstöfunarrétti verð
mæta í eigu sjálfseignasitofriaria,
sem hafa aimennt notagildi,"
sagði H. G. Carlsen. „Það striðir
gegn réttlætiskenndbmi að rikið
muni hér eftir geta eignað sér
I SEPTEMBER 1968 vajr Stjórn
wnarfélag Norðurlands stofnað,
en nú um helgina, 12.—14. niarz,
verðnr haldinn stofnfundwr
Stjórnunarfélags á Austurfandi.
Fundurinn verður haldinn að
Vafask.jálf, Egilsstöðum.
Pöstudaginn 12. marz verður
undirbúningsfiundur, en laugar-
daginn 13. marz verður kynn-
ingamámskeið um grejðsluáætJ-
öffl slík verðmæti, sem ráðstöfun-
aréttur er takmarkaður á, án
sQoaðabóta. Ég held því fram, að
þetta þýði að forsendur tak-
mörkunar ráðstöfiunarréttar séu
brostnar," sagði Carlsen og héit
siðan áfram:
„Ég vil ekki mótenæla þvi, að
takmörkum ráðstöfunanréttar geti
hafit vissa þýðinigu þegar svo er
komið, að málið snýst um krón-
ur og aura. Hugsanlegt er, að
hún kunnd að leiða til þess að
skiaðabæturnar verði eitthvað
lægri, en það er hins vegar ekki
spumiing, sem fyrir liggur í
þessu máli.“
Lögmaður Árnasafns mun
halda máiflutningi sinum áíram
á morgun, fimmtudag.
anir, sem Benedikt Antonsson,
viðsikiptaíræðingur stjómar.
Sunnudagiran 14. miarz fflytja
erindi Jakob Gíslason, orkumáJa-
stjóri, fonmaður SFl og Sveinn
Björmsson, framteværndastjóri
IMSÍ, en síðar verða aJmenmar
umræður um vandamáQ við
stjómun íyrirtæteja. Er vonazt
eftir þátrttöteu víða að af Auist-
fjörðum.
St j órnunar f élag
Austurlands stofnað
ÚT ER KOMIN ONNIJR BÓKIN í
BÓKAFLOKKNLM
ÞRIÐJI HEIMURINN:
BARN, BARN, BARN...
Bókaútgáfan Þing,
Langholtsvegi 135 simi 8 44 91
Bókin Bam, bam, bam ... er önnur í bókaflokknum „þriðji
heimurinn" og er eins og hin fyrri: Hungur eftir Friðrik Pól
Jónsson, ungan mcmn sem slundar nóm í Frakklandi.
EFNISYFIRLIT
1. Bam, bam, barn ...
2. „Fjölgunarsprengingin"
3. Kenningar um íbúafjölda.
4. Fjölskylduáeetlanir og takmörkun bameigna.
5. Skólamál í þriðja heiminum.
STAKSltl wn
„Fullkomið
ábyrgðarleysi“
XJndir ofannefndrí fyrirsögn
birti Þjóðviljinn i gaer forystu-
grein uni Alþýðubankann og
ráðningu bankastjóra þar og
segir svo: „Það hefur vakið at-
hygli og víða heldur ónotalega,
að nýi bankinn, sem ber sæmd-
arheitið Alþýðubanki skuU í upp-
hafi starfs síns hafa verið dreg-
inn inn í atvinnubótaúthlutun tU
Alþýðuflokksforingja, sem sizt
liefur þótt skorta slíka hyglun
fram að þessu. Hér er átt við þá
furðulegu ákvörðun meirihluta
bankaráðsins, að bankastjórar
við þennan litla og nýfædda
banka skuli vera tveir frá upp-
hali ; auk Jóns Hallssonar, þess
manns, sem stjórnað hefur Spari-
sjóði Alþýðu alla hans tið, er
þarna troðið í bankastjórastarí
forystumanni Alþýðufiokksins,
Óskari HaUgrimssynL Eiwra
bankaráðsmanna, Einax Ög-
mundsson, greiddi atkvæði gegn
tiUögnnni um tvo bankastjóra
og að henni samþykktri lét Ein-
ar bóka þessa athugasemd: „Ég
tel að kosning tveggja banka-
stjóra sé fullkomið ábyrgðar-
Ieysi með tUliti tU f járhagslegrrar
getu stofnunarinnar og gangi f
berhögg við þær skoðanir, sem
bankaráðsmenn hafa margoft
látið í Ijós. Þar sem eftir þessa
samþykkt er nauðsynlegt að
stinga upp á tveimur og kjósa
tvo svo að gUt sé, mun ég ebM
geta tekið þátt f kosningunni.“
Það er alveg með óIHdndwm
hvernig Alþýðuflokknum tekst
að troða aðaigasðingrum símuim I
embætti og störf; það hefur
lengi þótt við brenna S störfunn,
sem ráðherrar Alþýðuflokksins
ráða yfir að þar sé undantekn-
ing ef nokkur kemst að, sem
eklri hefur unnið sér verðieika
I innsta hring flokksins. Hltt
hefði verið eðlilegt, að fyrirtæki
eins og Alþýðubankinn gæti ver-
ið laus við slíka starfsútvegim
og er ekki ólíklegt, að margir
muni telja ráðningu Óskars HaU-
grímssonar, sem óþarfs foamka-
stjóra Alþýðubankans óþðrf
mistök.“
Flugvallar-
málin
Framtíðarskipan flugvailar-
mála höfuðborgarsvæðisins var
til umræðu í Sameinuðu Alþingl
í fyrradag og spunnust um það
mál miklar umræður. Tvennt
vakti sérstaka eftirtekt í þess-
um umræðum. I fyrsta lagi
skiptar skoðanir þriggja Sjálf-
stæðismanna, sem þátt tóku i
þessum umræðum. Ingólfur
Jönsson, samgöngumálaráð-
herra, kvað það sina skoðiui, að
byggja ætti lítinn flugvöll á
Álftanesi fyrir innanlandsflug
en að KeflavíkurflugvölUur yríH
framtiðarmiðstöð milUlanda-
flugs. Matthías Á. Mathiesen,
taidi, að KeflavikurflugvöUur
ætti í framtíðinni að þjóna bæðí
millilandafliigi og innanlands-
flugi en að gera ætti Alftanes
að fólkvangi fyrir höfuðborgar-
búa. Geir HaUgrímsson, borgar-
stjóri, taldi nauðsynlegt að skoða
betur minnihlutaálit flugvaUa-
nefndar frá 1967, en þar er lagt
til, að á Álftanesi verði byggður
stór flugvöllur, sem líka þjónl
mUIilandaflugi. Borgarstjóri tók
þó ekki afstöðu með þessari hug-
mynd, en benti á að þrównta
væri ör og væri hyggilegt að
taka heldur meira en minma
land frá til ráðstöfunar síðar. 1
öðru lagi vakti það athygM, að
þeir Jón Skaftason, Geir Gnnn-
arsson og Gils Guðmundsson
tóku ailir þátt í imiræðum án
þess að lýsa nokkurri skoðun í
þessu máli. Þeir voru skoðana-
lausir.