Morgunblaðið - 28.03.1971, Síða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. MARZ 1971

FRAMHALD AF
FORSÍÐU
Verötd
á yngri
árum
Smástyttur af ýmsum kunnum persónum úr sögrum Dickens. — Urðu þær mjög algrengrar á etnsk-
um heimiliun í lok Viktoríutimans.
Dickens
verið tvær fóstrur á ferð (önn
ur göð og ástrtk, hin öllu
sku'ggalegar innrætt — eins og
Dickens hefur það gjarnan); til
þess skortir þó líkur.
Hvað það, sem hún kann að
hafa gert til þess að stuðla að
hamingju Dickens hins unga,
þá fékk hún það fulliaunað sið
ar meir, er hann tók að nota
nafn hennar í sögur sinar.
Ein.kum mætti minna á brúði
Sam Wellers, „hina bráð-
greindu og snoppufrtðu þjón-
ustuetúltou" Nupkins dómara,
en hún hét — Mary. Og hafi
hin upprunalega Mary komizt
í hál'fkvisti við Pegigotty,
fóstru Daviðs Copperfields, þá
hlýtur hún að hafa verið sann-
kölluð fyrirmyndar fóstra.
Hins vegar birtist hún í
öðru ljósi í „Nurses Stories“,
ritigerð eða essegju, sam kom í
„Ail Year Round“ árið 1860,
og ennfremur í „The Holly
Tree“, jólasögunni, árið 1855.
„Hin unga kona hafði djöfui-
legt gaman af skelfingu minni,"
og „hún hét Miskunn, enda þótt
hún hefði enga með mér.“
Henni er lýst svo:.......guggin
ko-na, með dautfleg augu, kónga
nef oig á grænum kjðl.“ Þetta
er heldur ólíikt brúði Sam
Welilers. „Ég vona að hún hafi
fengið þakkarskuld múna
greidda í sömu mynt, martröð-
um og svitaböðum," bætir
hann svo við.
Eins og aligengt er uim sögur
þær, sem þjónuistuifóilk segir
sikjödstæðingum síniuim, þá var
voveiflegur tónn í sögum fóstr-
unnar og það eru þessar sög-
ur, sem Didkens á við, er hann
segir lö.n,gu siðar: „Mig igrun-
ar, að fóstrur oikkar eigi sök á
flestum þeim dimmu slkúmaskot
urn, sem við verðuim nauðuigir
viljiugir að heimisækja atftur."
Þeissuim „dimmu sikúmastoot
um“ lýsir hann á þann hátt í
grein þessari, að þau verða hlá
leg í augum okkar. Diokens
ræðir um þau í hinnm föður-
iega tóni sögumannsinis, sem
hann bregður einnig fyrir siig,
er hann minnist leikfanga
sinna. Þarna er að finna „Morð
ingja kaftein", sem brytjar eig-
intoonur siínar niður i spað
(æfcli Mary Weller hafi yfir-
fært „Bláskegg" á enska
Mynd Williani Rainey frá 1915 sýnir »<> hann er undir sterkum
áiirifiun frá teiknaranum Hugh Tliomson og þeirri teiknimynda-
hefði, sem spratt af Játvarðar tímabilinu.
grund?). Gaman væri, ef satt
reyndist, að ef „Morðingi katft
einn“ hefði verið aðalfúímenn
ið i sögum þeim, sem Dickens
voru sagðar í æstou, þessum
manni, hvers verk voru þrung
i.n því sérstæða og næstum
heligisiðakennda hlutvertoi, sem
morð gegna í mannldifinu. En
hér eruim við enn að ræða um
minnið oig það er hlutdrægt.
Þessari sögu og mörgum öðr
um um reiimileika oig hræðilega
gdæpi reyndi hiinn ungi Didk-
ens að vísa á bug seim upp-
spuna einum, en Mary Weller
(hafi það verið hún) sá ævin-
lega við þvi með því að bæta
við, að þetta heíði kornið fyrir
mág sinn, miágkonu, eða ein-
hvern annan vandamann.
Raunar gerði hún sjálfa sig að
söguhietju a.m.ik. einnar sögu,
uim: . . . „góða og fatHlega þjón
ustustúlku, sem gift var sveitar
kráreiganda einum; þessi krár
eiigandi hafði það merkilega
einkenni, að hann gekk alltatf
með sillk'ináitthúfiu og vildi
undir enigum kringiumstæðum
taka hana ofan. Loks kom þar,
nótt eina, þegar hann var í
fasta svefni, að hin góða og
fagra kona lyifti silkihúfunni
llíitið eifct upp hægra miegin og
komst þá að raun um það, að
'hann hafði ekkiert eyra þeim
megin. Hún álytotaði þeigar af
miikilili skarpskyiggni, að hann
væri hinn stýfði húsbrjótur
(iillræmdiur innbrotsþjöfur, sem
hafði misst amnað eyrað við
framikvæmd eins hinna hroða-
lagu glæpa sinna), og hefði
kvænzit benni í þvá au'gnamiði
að eiga hægara með að koma
henni fyrir kattarnef. Hún brá
skjótt við, hitaði eldsikörung
inn og batt snöggan enda á
feril hans. Vegna þessa var
hún kölluð fy.rir Georg kon-
ung í höll hems og launaði
tiignin henni, mörgum fögrum
orðum, hygigni hennar og hug-
dirfð."
1 þessari endursöign Dickens
koma fyrir motokrir orðshættir
þeirrar tegundar, sem hann not
aði tiil að lýsa fráleitum atvik-
um eims og þessu: t.d. „hafði
það mertoilega einkenni"
o.s.frv. Það er augljióst, að
hamn hefur hafit geysigaman af
frálleitni og fáránleik þessara
sagna barnfóstru sinnar og
sömiu ánægju virðist hann hafa
haft af samningu og orðun ým-
issa hinna fráleitari og voveif
legri atburða í eigin skáldsög
um.
En hann befur bersýnilega
einnig haft mikla ánægju af
hinum n&kvæmu, hlóðidrifhiu
lýsingum sagnanna i sjiálfum
sér. Tilvitn'un hans i „djöfu'l-
lega ánægju" hennar (sjá að
framan), er einkennileg blanda
aðdáunar og áisökunar. Hann
hlýfcur að hafa gert sér grein
fyrir þwí, að hann hefði eikki
Auglýsendur notfærðu sér sögu
framd
„Rauðhetta litla var fyrsta ásti
fengið áð kvænast Rauðhet
fyrir nokkurn mitn viiljað vera
án martraðanna og svitabað-
anna, sem síðar komiu honum i
svo góðar þarfir.
Ánægja sú, sem hann hafði
af því að spinna upp voveif-
lega atburði virðist hafa dvín
að, er árin færðuist yfir hann.
En í fyrri verkum hans t.d.
þar sem Squeers kúgar skjói-
stæðiniga sina í Dotheboyis Hall
eða QuHp kveliur konu sína
Hér fer Dirk Bogarde með aða
ir sögu Dickens „A r