Morgunblaðið - 21.04.1971, Blaðsíða 10

10
\
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21. APRTL 1971
og hann mátti ekki heyra á afhendingu
handritanna minnzt. H. C. Hansen, sem
þá var forsætisráðherra var málinu mjög
hlynntur, en hendur hans voru bundnar
eins og okkar. Hann veiktist síðan árið
1959 og þá varð ég forsætisráðherra I
forföllum hans, en gat lítið gert, því að
kosningar voru framundan. Nú í kosn-
ingunum 1960 vildi svo heppilega til að
Retsforbundet og Starke þurrkuðust út
af þinginu og þar með var sú hindrunin
úr sögunni og hægt að hefjast handa.
— Var málið erfitt?
— Ég átti ekki von á því að málið
vekti svo mikinn úlfaþyt, sem raun bar
vitni, og þá einkum starfsfólk safna,
sem var óskaplega hrætt við það for-
dæmi, sem þetta mál gæfi. Það var tal-
að um það að á tímum yfirráða Svía
í Danmörku, hefðu þeir flutt ýmsa
danska dýrgripi til Stokkhólms, og hvort
að Danir myndu nú fara að heimta þá
til baka. Nú, það voru einnig illar taug-
ar i ýmsum vegna sambandsslita Islands
við Danmörku á styrjaldarárunum. Ég
leit þannig á málið að afhending hand-
ritanna væri að vissu leyti viðurkenning
á íslandi sem sjálfstæðri þjóð, en höf-
uðatriðið í minum augum var að með
afhendingu handritanna sýndu Danir
bræðraþjóð sinni vinarbragð. Ég minnist
þess einnig, að einhvern tíma voru 100
Danir spurðir um það úti á götu hvað
handritín væru og aðeins 2—3 vissu
eitthvað um þau. Af sama fjölda Islend-
inga voru það aftur á möti aðeins 2—3,
sem vissu ekkert. Þetta sýnir glöggan
mun á þjóðunum og þess vegna var það
ekkert áUtamái, að handritin hlytu að
fara til ísiands, því að þar voru hin
réttu heimkynni þeirra.
— Hvernig gekk svo málsmeðferðin I
þinginu?
— Hún gekk mjög vel, lögin voru
samþykkt með 110 atkvæðum gegn 39,
sem segÍT sína sögu. Nú, þegar búið var
að samþykkja lögin fór svo Paul Möll-
er af stað, með þessa þjóðaratkvæða-
greiðslutillögu sína. Þá sagði ég við hann,
allt í lagi, við skulum leggja málið fyr-
ir fólkið í næstu þingkosningum, en
ekki beinni þjóðaratkvæðagreiðslu og
hann féllst á það.
— Voruð þér hræddur við þjóðarat-
kvæðagreiðslu ?
— Það var ekki rétta orðið, en það
er ógerlegt að reyna að imynda sér
úrsUtin, en mér fannst ekki ástæða tfl.
að hætta á neitt. Það kom svo í ljós
i næstu kosningabaráttu, að handrita-
máUð kom þar ekkert við sögu að ráði,
það var að vísu minnzt á það, en ekk-
ert alvarlega.
— Ýmsir héldu því fram að hér væri
um mikilvægt utanríkismál að ræða og
stjórnin hefði ekki farið rétt með það.
— Það er rétt að lögin segja fyrir
um, að rikisstjórnin geti ekki tekið á-
,Ég og Jörgen
Jörgensen
ákváðum í bíl
á leið frá
Þingvöllum
að málið yrði
að leysa‘
— sagði Viggo
Kampmann fyrr-
verandi forsætisráð-
herra Dana
kvarðanir um mikilvæg utanríkismál,
nema fá samþykki utanrikismálanefnd-
ar þingsins. Við hefðum því átt að
leggja máUð fyrir nefndina, en gerðum
það ekki. Það skipti í raun og veru
engu máli, því að meirihluti nefndarinn-
ar var með afhendingunni. Ég segi það
við menn núna, að við höfum ekki lagt
málið fyrir nefndina, því að það hefði
ekki verið utanríkismál, heldur mál
tveggja bræðraþjóða.
— Hvað teljið þér að haíi skipt mestu
máU í sambandi við farsæla lausn máls
ins?
— Það er mitt álit, að íslendingar
standi í stærstri þakkarskuld við Jörg-
en Jörgensen, fyrrverandi kennslumála
ráðherra. Hann öðrum fremur lagði
fram stærsta skerfinn. Það eru auð-
vitað margir aðrir, sem unnu af ósér-
hlífni að málinu, og Erik Eriksen, fyrr-
verandi forsætisráðherra, er þar fram-
arlega í flokki.
— Hvað með þátt yðar?
— Sem stjórnmálamaður vann ég að
mörgum málum, en ég held að þáttur
minn i handritamálinu gleðji mig mest.
Það hlýtur alltaf að vera ánægjulegt
fyrir norrænan stjórnmálamanna að
miðla vináttu milli Norðurlandaþjóða
og þannig lít ég á lausn handritamáls-
ins. Að lokum vil ég segja, að ég veit
að Jörgen Jörgensen hefur skráð mjög
nákvæmlega alla þætti handritamáls-
ins og afhent Ríkisskjalasafninu gögn-
in. Þegar hann er látinn og skjölin
gerð opinber held ég að það verði Ijóst,
að það var samvinna okkar, sem leiddi
til endanlegrar lausnar handritamáls-
ins.
ÞEGAR lögin um afhendingu handrit-
anna voru samþykkt í danska þjóðþing-
inu árið 1961, var Viggo Kampmann for-
sætisráðherra og má því segja, að hand-
ritamálið hafi verið leitt til lykta í stjóm
artið hans, þó að 10 ár hafi liðið unz
formleg afhending fór fram. Kampmann
er nú hættur þingmennsku, en stjóm-
málalega er hann ennþá „aktivur" eins
og hann sagði við fréttamenn Mbl. ívið
tali á skrifstofu sinni í danska Bókasafns
skólanum, þar sem hann er deildarstjóri.
— Hver var aðdragandi þess að mál-
ið var lagt fyrir og afgreitt af stjórn
yðar?
—- Það vornm við Jörgen Jörgensen
fyrrverandi kennslumálaráðherra, sem
tókum ákvörðun um að málið yrði að
leysa, eitt sinn er við vorum í heimsókn
á Islandi. Ég vax þá f j ármálaráðherra.
Við vorum í bíl á leið frá Þingvöllum
til Reykjavikur og leið afskaplega veL
Þegar við vorum komnir á móts við hús
Halldórs Laxness, sögðum við hvor við
annan: „Nú er ekkert sem heitir, málið
verður að leysa."
— Það liðu þó allmörg ár, þar tfl mál-
ið var formlega tekið fyrir.
— Það leið nokkur tími, en það var
líka ýmislegt, sem þurfti að undirbúa.
Þá vorum við í stjómarsamvinnu við
Retsforbundet, með Starke i fararbroddi,
Jochumssonar 1874 með öðrum hætti en
hann ætlaði þá:
álasi annaria þjóða fyrir. Og hefur
sami stórhugur birzt bæði 1928, er mik-
ilvæg skjalagögn voru send hingað úr
rikisskjalasafninu danska, svo og 1930,
er ómetanlegir fomgripir voru sendir
heim.
En þjóðþingið danska hefur og stað-
fest tilverurétt Háskóia íslands með því
að ákveða, að Stofnun Árna Magnús-
sonar skuli héðan í frá starfa í tveimur
deildum og skal flytja til Islands hand-
rit þau og skjalagögn, sem Háskóli Is-
lands skal varðveita og hafa umsjón
með ásamt því fé, sem fylgir þeim. Skal
hvoru tveggja mynda Stofnun Áma
Magnússonar á tslandi. Er hér lögð
mikil skylda á Háskóla Islands og er
það einlæg von hans, að hann sé þessu
hlutverki vaxinn og verði þessi gjörð,
sem er einstæð milli þjóða, til þess að
mynda ný og varanleg tengsl við Hafn-
arháskóla á jafnréttisgrundvellL
Rætast nú orð séra Matthíasar
Magnús Már Lárusson
Framhald af bls. 9
Velbornu gestir!
gullspjöldin helgu
sannfróðrar Sðgu
sjáið þér geymd.
Litil er lands vors
lífs-vöku-íþrótt,
þó skal hún aldrei
alþjóðu gleymd.
sem Brynjólfur biskup Sveinsson færði
áa hans, Friðriki III, að gjöf fyrir rúm-
um þrem öldum; hin fyrstu af mörgum,
sem eftir eiga að koma heim; og handrit
in eru oss dýrmæt, því að þau hafa
miðlað oss þreki og varðveitt tengsl
vor við hið liðna; ekki eingðngu vor
heldur og frændþjóðanna hinna, sem
öflum er kunnugt og almennt viður-
kennt. Og opinberir sendimenn og ráð-
herrar, núverandi og fyrrverandi, stað
festa með komu sinni einlægan hlýhug
og mikla dirfsku þjóðþingsins danska
með þvi að brjóta meginreglu safna með
því að láta af hendi rakna af því, sem
mikilvægast er og mun verða í íslenzkri
menningu, og hefur þjóðþingið sætt
Þökk fyrir heimsókn,
hugprúðu vinir,
hollvinir Islands,
handan um sjá.
Hhýtum nú heims-bönd
heilagrar elsku;
þá sigrar andinn
eld, frost og hel!
Quod feiix faustumque sit; sé það
góðu heilli gjört.
Magnús Már Lárusson.