Morgunblaðið - 09.06.1971, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. JÚNl 1971
Völvuleiðið á Hólmaliálsi.
Um Fag-radal Hg-giir IeSðin af
Héraði niður til f jarða. I Fagra
dal eru sumarhagar ánma
hans Magnúsar á Úlfsstöðum.
„Það er tæpast hægt að segja,
að þetta séu mjög góðir snniar-
hagar," sagði hann. „I»eir eru
varla nógu víðáttumiklir hér
aiistan við Fljótið. En þeir
skila fénu þó vel góðu.“
Leiðin Hggur fram hjá eyði-
býlinu Káifshóli. Þar rétt sunn
ar hafa mmn fyrir satt, að falli
niður Eyrargilsá sú, sem um
getur í Fljótsdælu, er Helgi
Ásbjarnarson sat fyrir þeim
Droplaugarsonum. Þarna aust
an Eyvindarár ætla menn, að
Knútusel Fljótsdælu hafi ver.
Ið og að Eyrargilsá sé Hrútá,
sem nú er nefnd. Þaðan er
hlemmivegur niður í Keyðar-
f jörð; þann fjörð, sem er lengst
ur og mestur allra Austf jarða.
FRÁ NÓTABASSANUM
TÆRGESEN
Búðareyri; í daglegu tali
Reyðarfjörður, verður fyrra
kauptún fyrir í firðinum.
„Mælt er“ — segir i Árbók
Ferðafélagsins um Austfirði
sunnan Gerpis, „að elzta hús á
Búðareyri eigi rót sína að
rekja tiil síldarútgerðarinnar.
Byggði það danskur nótabassi,
Tærgesen, úti i Litlu-Breiðu-
vík, en fékk emga sild og
hengdi sig í því. Síðar keypti
Jón Magnússon kaupmaður á
Eskifirði (og í Kaupmanna-
höfn) húsið, flutti það inn á
Búðareyri og hafði þar um
tveggja ára bil verzlun fyrir
Héraðsbúa. Síðar verzlaði
Kaupfélag Héraðsbúa um lang-
an tíma í húsinu, en nú er þar
gistihús, sem ekkert er út á að
setja nema ef til vill það, að
Tærgesen gamli sé þar stund-
um á ferli uppi á loftinu."
Eitthvað er nótabassinn far-
inn að þreytast á loftinu; alia
vega varð ég ekki þeirrar
ánægju aðnjótandi að hitta
hann. En góðar voru kökum-
ar, sem frammistöðustúlkan
bar mér í húsi hans.
Ein mesta herstöð Englend-
inga og Bandaríkjamanna aust
anlands á styrjaldarárunum
var á Búðareyri. Bandaríkja-
menn byggðu meðal annars
spítala stóran og sér enn leií-
ar hans með öðru í melunum
fyirir ofan kauptúnið.
ÞEGAR ESKFIRÐINGAR
DÓU, URÐU ÞEIR
REYÐFIRÐINGAR
Hörður Þórlhallsson heitir
sveitarstjóri þeirra Reyðfirð-
inga og settist í það embætti
beint úr viðskiptafræðideild
Háskólans í haust.
„Hér er atvinnul'íf allt beint
og óbeint tengt sjávarútvegin-
um,“ segir Hörður. „En þjón-
usta við uppsveitimar er og
drjúg.
íbúar hreppsins voru 646 við
síðasta manntal og gæti ég trú
að, að hér á mölinni væru alveg
í kringum 600 manns, en utan
kauptúnsins heyra 10 sveita
býli hreppnum til.
Stærsti atvinnurekandi hér
er Kaupfélag Héraðsbúa, sem
rekur verzlun, frystihús, slát-
urhús, vöruafgreiðslu :— en
hér fara í gegn allar vör-
ur upp á Hérað, sem ekki koma
með flugvélum eða bilum, og
svo er kaupfélagið með kom-
mölíin lika. Hér cs enginn
beinn framleiðsluiðnaður, nema
hvað tina má til smámatvæla-
iðnað hjá kaupfélaginu. Hrepp
urinn er aðaleigandi í Njörva
h.f., sem er útgerðarfélag, en
um þá útgerð er bezt að segja
sem minnst. Hún hefur ekki
gengið sem skyldi. Tveir einka
aðilar reyndu rækjuveiði í vét-
ur oig gekk sæmilega.
Stóf áðili hér á staðnum er
Vegagerð ríkisins, sem!,hefui
hér aðalbækistöð sína á i Aust-
urlandi og nefna má, að Eim-
' skip gerði í vetur Reyðarfjörð
að in n flutn iugs höfn, hvermig
svo sem okkur gengur að not.
færa okkur það. Okkur dreym
ir um að smíða hér góða
bryggju og síðar meir vöru-
skemmiur og jafnvel tollvöru-
geymslu til þess að reyna að
hagnýta þennan möguleika
sem bezt.
Það sem okkur vantar nú er
einhver smáiðnaður. Hann
þarf ekki að vera svo stór i
sniðum, en eitthvað verður það
að vera, sem tryggir okkur
fasta atvinnu. Þvl miður veit
ég ekki til þess, að nein-
ar ráðagerðir séu uppi um
slfkt."
Síðastliðin tvö ár hefur íbúa
fjöldi hreppsins staðið í stað
upp á mann, en ef litið er yfir
lengra tímabiJ má sjá fjölgun;
1910 eru íbúar 330, þrjátíu ár-
um siðar eru þeir orðnir 478
talsins og 1960 erú þeir 554.
Ilörður segir töiuvert um ung-
ar fjölskyldur 1 kauptúnimu,
,,en á veturna má segja að tæm
ist héðan hinn ungi blómi —
skólafólkið."
En þótt hreppsfélag sé smátt,
kemst það ékki hjá því að
halda uppi samfélagi sins
fólks óg á fáum bökum verða
byrðamar þyngri. Tekjúr
Reyðarfjarðarhrépp® er,u um 7
milljónir króna á ári og er þá
fneðtalið þéttbýlisfé og það,
sem úr jöfnunarsjóði
fæst. Sveitarstjómarkostnaður
inn einn nemur nálægt milljön
á ári, skólahald kostar nú ekki
undir 300 þúsundum, framlog
til almannatrygginga og at-
vinnuleysistrygginga em tæp-
lega 800 þúsund, sýslusjóðs
gjaM og sýsluvegasjóðsgjald
éru um hálft fimmta hundrað
þúsund og löggæzlukostnaður
milli 80—90 þúsundir á ári.
„Þetta em svona stærstu föstu
þættimir," segir Hörður. ,,,Ég
gæti trúað, að 30—40% brúttó-
teknanna megi fara í fram-
kvæmdir og þá er erfitt um
vik, þvi þegar sinna þarf ötlu
að einhverju leyti, verður ekk
ert nýtt gert."
fcn á siðasta ári bættist hálf
önnur milljón á tekjuhlið Reyð
arfjarðaríirepps og komu þeir
peningar frá nágrönnunum I
Eskifirði.
„Reyðarfjarðarhreppur átti
áður , land allt að Eskif jarðar-
kauptúni," segir Hörður, „og
vegna plássleysis voru þeir
komnir með nýju síldarbræðsl-
una, íþróttavöllimn og kirkju-
garðinn yfir til okkar. Eskfírð
ingar urðu þannig Reyðfirðing
ar, þegar þeir dóu; að vísu
ekkert óskemmtileg örlög, en
þessu vildu þeir þó breytá.
Samkomulag náðist ekki um ný
hreppamörk og fór málið fyrir
dómstóla með þeim lylktum, að
hreppamörkin vom færð á
Hólmaháls. Eskfirðingar fengu
sína síldarbræðslu, fótbolta-
völl og kirkjugarð og að auki
land.gott og tólf manns, en við
fengum eina og hálfa milljón
króna í staðinn."
Mér lék nokkur forvitni á
að vita, hvernig maður nýkom-
Með kortérs
millibili
— um Reyðarfjörð og Eskifjörð