Morgunblaðið - 31.08.1971, Blaðsíða 15

15 j
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 31. ÁGÚST 1971
Heimsókn bandarísku þingmannanna
„Ætli demókratar sættist
ekki á Humphrey“
Eætt við Edward J. Derwinski, full-
trúadeildarþingmann og repúblikana
FORMAÐUR bandarísku þing-
mannanefndarinnar er Edward
J. Derwinski fulltrúadeildar-
þingmaður frá Iilinois. Derwin-
ski er repúblikani 45 ára að
aidri. Hann hefur verið þing-
maður síðan 1958. Mbl. ræddi
við hann á Loftleiðahótelinu í
gær um tildrög heimsóknarinu-
ar og ýmis önnur mál.
í upphafi viðtalsins sagði
Derwinski brosandi: „Ég vil
taka það fram að heimsókn okk
ar hingað stendur í engu sam-
bandi við stjórnarskiptin eða
fyrirhugaða endurskoðun varn-
arsaminirigLsins. Ákvörðulnm um
að koma hér við á leiðinni til
Paríisar var tekin í maí, og vor-
Mim vi'ð þá eiinikum með það í
huga að fæstjir höfðu komSð til
ísjlandls, en aJlir till Bretlanids og
mieginlandsins, þannig að ís-
land væri okkur nýtt og auk
þess gæfist okkur kostur á að
kynnast landi og þjóð og þeim
vandamálum sem þið eigið við
að etja. Verð ég að segja að við
sjáum ekki eftir þeirri ákvörð-
un, því að dvölin hér hefur
verið alveg sérstaklega ánægju
leg.“
— Hvaða mál hafa helzt ver
ið rædd á fundum ykkar með
íslienzkum þtngmönnum?
— Við ræddum auðvitað fyr
irhugaða endu-rskoðun varnar-
samningsins. Ég á sæti í utan
ríkismálanefnd fulltrúadeildar-
innar og tel því einkar gagn-
legt að hafa fengið tækifæri til
að kynna mér þessi mál hér. Til
kynning ríkisstjómar ykkar
kom okkur nokkuð á óvart eft
ir áratuga friðsamleg og góð
samskipti, en við ætlum að bíða
ábekta og sjá hvernig málin þró
ast, því að okkur skilst að af-
staða stjórnarinnar sé ekki ó-
hagganleg. Það er ekkert að
því að taka svona samninga til
endurskoðunar og vega og meta
hag beggja þjóða svo og mikil
vægi landsins fyrir NATO.
— Önnur mál?
— Efnahagsmálin hafa mikið
verið til umræðu og þingmenn-
i.rnir spurðu mikið um efnahags
ráðstafanir Nixons forseta og
áhrif þeirra á viðskiptin í heim
inum. Nú við ræddum einnig
ýmis vandamál, sem þið eigið
við að etja sérstaklega landhejg
ismálið og það sem framundan
er í því. Einnig fræddumst við
um efnahags- og viðskiptalíf
ykkar og mengun sjávar var
mikið rædd. Sjálfum gafst mér
tækifæri til að ræða stuttlega
við utanríkisráðherra og 2—3
þingmenn, sem fara á Allsherj-
arþing Sameinuðu þjóðanna í
haust, en ég verð þar í banda-
rísku sendinefndínni.
— Hvert er álit yðar á efna-
hagsráðstöfunum Nixons?
— Ég styð þær eindregið og
tel þær mijög tímabærar. Verö-
og launastöðvunin er eðlilega
bráðabirgðaráðstöfun, því að
bandarískt efnahagslif getur
ekki þriifizt iinnian þrönigis
ramma. Ég geri því ráð fyrir að
þessi ráðstöfun verði fyrst af-
numin. Hvað 10% tollinum við
víkur hefu.r hann þegar borið
árangur, því að honum var eink
um beinf gegn Japönum, sem
hafa á undanförnum árum sent
flóð af ódýrum varningi á banda
rískan markað, en jafnframt
heift frjálsan inimfluitming frá
öðrum löndum til Japan, Yenið
heifur nú hæklkaö og þróuniitn i
alþjóðagjaldeyrismálum &r á
réttri leið og ég hef trú á að
innan skamms verði komin ný
og raumsærri gengiisslkráinimig er
ieinidra gjaTdimiöla gagmvart
Bamdanílkjadölilar. Við eruim
eleki aö fara fnam á nein sór-
rótjtindi eða beima spjötuim dkík
ar gegm vetsitirænum þj'óðum,
við viljuim aðeims tryggja o(kk-
uir eðliiilieigam og heilbriigðan
siaimlkieppniilsigrumidvöM.
— Það hefur verið rólegt í
löndunum fyrir botni Miðjarð-
arhaf3 undánfarið. Teljið þér
að lausnar sé að vænta þar á
næstunni?
— Ekki hef ég trú á að það
verði á næstunni, en ég geri
heldur ekki ráð fyrir að til á-
taka eigi eftir að koma þar aft-
ur. Framundan eru langar og
erfiiðar samímimigiajviðræðiuir. —
ísraelar gera sér grein fyrir því
að þeir geta ekki lifað í stöð-
ugri spennu og Sadat hefur
styrkt mjög stöðu sína, þannig
að líkurnar fyrir því að hægt
sé að setjast að samningaborð-
inu eru nú meiri en oft áður.
Einnig tel ég að hin misheppn
aða byltingartilraun kommún-
ista í Súdan og þáttuf Sovét-
stjórnarinnar í þvi máli hafi
veikt mjög stöðu Rússa meðal
Araba.
— Nixon hyggst heimsækja
Kína áður en langt um líður,
hvert er álit yðar á þeirri heim
sókn?
— Um það er erfitt að segja.
Ég heif sjáilifur miímar efasemd-
ir um gildi heimsóknarinnar,
því að það er ógerningur að
gera sér grein fyrir afstöðu Kín
verja. Hvaða kröfur þeir muni
gera og hvort þeir muni á ann
að borð koma fram sem ábyrg
Edward J. Derwinski
fulltrúadeildarþingmaður
þjóð. Hér á ég ekki við hin stöð
uga jjndbandatriska áróður
þeirra, sem við tökum ekki al
varlega, heldur aðeins að Kín-
verjar eru óleyst dærni og erf-
itt að reikna þá út. Ég tel þó
að heimsókn þessi verði mjög
soguleg og árangur hennar kann
að verða mikill og snerta mörg
svið alþjóðamála.
— Nú eru forsetakosningar í
Bandarikjunum á næsta ári. Er
kosningaskjálftinn kominn í
menn?
— Undirbúningurinn er í full
um gangi en menn byrja ekki
að skjálfa að ráði fyrr en í for
setakosningunúm, sem byrja í
marz og þá verður það aðaliega
í herbúðum demókrata. Repú-
blikanaflokkurinn stendur etn-
huga að baki Nixons, en demó-
kratar eru sundraðir og flokks
skipting Lindseys borga>rstjóra
New York hjálpar þar áreiðan
lega ekki til.
— Hver haldið þér að verði
frambjóðandi demókrata?
— Ég hugsa að mikill klofn-
ingur verði á flokksþinginu en
að undir lokin sameinist menn
um Humphrey, sem málamiðl-
un.
— Hvað um Kennedy og
Muskie?
— Kennedy gæti náð útnefn-
ingu ef hann sæktist eftir henni,
en hann næði aldrei kosningu
sem forseti. Chappaquididiclk er
miöinniuim of ofarlega í hiutga.
Muskie er búinn að vera á
toppinum lengi, en hann hefur
ekki sótt á heldur misst fylgi.
Annars á ég ekki von á að nokk
ur demókrati geti sigrað Nixon,
því að hann er mjög sterkur for
seti, sjáðu Vietnam, Kinaheim-
sóknina, efnahagsráðstafanirn-
ar, demókratar verða í ver3tu
vandræðum með að semja mál-
efnayfirlýsingu sína.
— ihj.
„Endurskoðun þarf ekki
að þýða breytingu“
Stutt spjall við John J. Sparkman,
öldungadeildarþingmann
JOHN J. Sparkman er elztur
bandarísku þingmannanna,
sem hér eru í heimsókn, 72
ára að aldri. Hann hefur setið
á Bandaríkjaþingi samfleytt i
35 ár, fyrst í fuHtrúadeildiimi
frá 1936—’'46, en sL 25 ár í
öldungadeiidtnni. Hann er
demókrati frá Alabama. Spark
man er einn af virtustu þing-
ntönnum Bandarikjanna og á
sæti 1 mörgum nefndunt Banda
ríkjaþings. Hann var varafor-
setaefni demókrata í forseta-
kosntngunum 1952, er Adlai
Ekkert til, sem heitir tómarúm
í vörnum heims
Rætt við William Saxbe, öldunga-
deildarþingmann
WILLIAM Saxbe, öldungadeild
arþingmaður frá Ohio er 55
ára að aldri. Hann er repúblik-
ani og var kjörinn til öldunga-
deildarinnar árið 1968. Hann
hafði þá gegnt mörguni trún-
aðarstörfum fyrir fylki sitt,
verið þingmaður á fylkisþing-
Inu og dómsmálaráðherra. Mbl.
ræddi stuttlega við Saxbe á
Loftleiðahótelinu í gær.
— Hver er tilgangur heim-
siókniar þ migma'ninanef nda.r ixiin-
ar?
— Við eruim á leiðirwii til
ParLsar til að siitja ráðisteifiniu
þimigimiamna ag okteuir fanmst
kjöriið að komia við á íslamidi í
leiöinmi, Istenclimigar eru vel
metin þjóð i Bamdaríkj'umiutrrL
Margir oktear visisu lltið uon
lciind ag þjóð og þau vanidaimiál,
sem hér er vi'ð að etja og því
lanigaði okteur tiil að kynmast
þeiim aif eigim raun og hitta
þimigmiemmima ykkair.
— Hvert er álit yðar á land-
iniu efitiir þesisa stutibu heiim-
isióteni?
— Ég er mijtög hriiflimn og
fimirust milkið til þess koma, sem
ég hef séð hér. Islemdimgar eru
duigmiiikil og starflsöm þjióð,vel
mienmituð, persónutekjur eru
háar og lifmaðarhættir greimi-
lega á mj'ög háu stiigi. Þetta
er þeim miun aðdáunairverðara,
er till'it eir tefeið tiil þess að land
ið er harðbýlt og loftslag erf-
itt.
— Núveramdi ríki'sstjórn Is-
lanidts heflur lýst því yfiir að
hún vilji endurskoða vamar-
samniim.g íslands og Bandarifej-
anrna og að unnið verði að brotit
fluitnimigi bandarískra her-
mainna héðan á næsbu fjórum
árum. Hefur þetta miál eitt-
hvað verið rætt sdðustu daga?
— Við hilttuim þim'gmemm yfek
ar I gær og var þetta miái m.a.
rætt. Margir bandarísikir þinig-
menin hafa llátið í Ijós og þar
er ég samnnála að við vflj-
um ekki vera nokkurri þjóð
byrði. Ef þið tel'jið að gagn-
fevæmur hagur sé efeki afi sainv
komiulagi þjóða vorra þá eru
það forréttindi ykkar að siegja
þvi upp. Hitit er annað mát, við
hljótum eimniig mieð tilliiti tfl
útgjalldalækfeunar alrífcisims, að
William Saxbe,
öldungadeildarþingmaður.
kan na hversu miklu við höf-
um efni á. Hvort íslamd kemuir
þar við sögu veit ég ©kfcli, em
hitt er armað mál, það er etok-
ert till, sem heiltir eyða í
varnarmálum heimsims og ef
við förum héðam, er það eðLi-
legt að einihver ammar feomi i
staðimm. Við erum tiibúnir til
að standa við oktoar skuMbiind-
imigar, en ef íslenzka rífcilsstjóm
im viill t.d. gera samminig við
Sovétrilkim í staðimm, þá eirþað
henrnar mál.
Stcvensom fór fram á nióti Eis
enhower.
Er blaðamaður Mbíl. hiitti
hanm að máli á LofltHeiðahótel-
iinu í gær var Spartaman að
feoma frá Keflavíkurflugvelli.
Blaðamaður spuirði Sparkmam
um áiit hanis á fyrirhuigaðri
endurskoðun vamarsaimmiimigs-
ins og hanm svaraði: „Þaö etr
mjög eðliteglt að sliikiir samn-
imigar séu betonir ti’l enduirskoð-
urnar, en það þarf ekki aðþýða
breytimgiu, allavega voma ég að
ekki verði nieinar stórtætoar
breytimigar á hiimium góðu sam-
skiiptum BandarSkjamna og Ls-
lands á undamifömium áratuig-
um. Það mieitar enigimm milkil-
vægi Islands flrá hemaðarlegu
sjónarmiði, en við verðum eimm
ig að hafa í huga að henstöðim,
hér er etoki stór og ég ISit á
hana sem athugumarstöð, en
eklki beint vopnaða herstöð,
þótt að samníimtgurimm frá 1951
heiti varnarsammnigur.
— Mike Mansfiield ölduniga-
deildarþiimgmaður o,g leiðtogi
demókrata i deildiimni heflur lát
ið þau orð falila eftir að Nixon
ti'llkym;nti nýju efnahagsráðstaf-
aniimar, að hanm mumi fllytja
nýja tillögu um að Bamidarito-
in dragi stórtega úr heraiflla
sírnium í vetuir. Teljið þér að
ömniur slífc ttliaga geti náð
fram að ganiga nú?
— Það er erfitt að segja um
það, en ég hef aldrei stutt þess
ar tiillögur MamisÆMds. Ég tel
að eifct ríiki geti ektoi eimMiða
tekið srvo stórar ákvarðamlr, er
hafa áhrif á stöðu NATO. Slk
ar ákvarðanir eiga NATO-rík-
im að tafca sem eim heild. Hitt
er svo annað, að náist samm-
iimgar við Varsjárbandalagslönd
in um gagnkvæma fæfetoum í
herjum í Evrópu horfir máldð
öðru vísi við. Að þessu er ver-
ið að viinma, en um áramgur
verður ekkert fullyrt á þessu
stiigi málsims.
— Nixon forseti heflur ný-
tega tHtoymmt umflamgsmestu
efnahagisaðgerðir Bandarikj-
anna á sL 40 árum. Hvað er
John J. Sparkman,
öldungadeildarþingmaðt l r.
yðau- álit á þessium aðgerðuim?
— Ég itel þær mjög góðair
og tímabærar og styð florseit-
ann eindregið i þessu máli.
Sum atriði aðgerðamma þurfla
samþykki þingsiins, eimis og
stoattaatriðin, en ég tel emigjam
vafia á að þinigiö samþykki tiib-
löguirmar. Það eru að vísu ým-
is atriði, sem þarf að athuga
námar og marka skýrari Mn-
ur. Hvað verð- og laumasitöðv-
umdmni viðvíkur, er hér aðeims
uim bráðabirgðaráðstöfun að
ræða, sem á að gefa efinaihag®-
málanefmdimmi tirna til aðkoma
fram með rnýjar tHlögur, setti
eiga að geta tryggt að haagt
verði að hamla gegm verðbóLg-
urnni Qg autoa kaiupmátt iauma.
— Að lokum, hver eru helztu
verkefinii, sem liigigja fyrir þimig
iniu, þegar það kemur saman í
næsta mánuði?
— Fyrsta mál'ið verður efffli-
lega að afgreiða efnahagsað-
gerðir Nixons, en síðam eru ým
is máll, sem taka við og það er
hætt við að nóg verði að gera,
efltir áraimótim, þegar kosnimga
skjálfitimm kemur í menm.
— Verður Vietnaum ofai'iiega
á baugi í kosnimgabaL'áttunmi?
— Nei, Vietmam er búið að
vera sem kosmimigamál, áætJlium
florsetauns um brottfl'Utnimig her
manma obkar flrá S-Vietmam er
rnjög góð og hafiur staðizt fyllllL
tega.