Morgunblaðið - 24.09.1971, Blaðsíða 19

MORGUíNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 24. SEPTEMBER 1971
19 ^
STORIÐJA
Virkjunaráforni við Sigröldu grera ráð fyrir 175 niilijón rúrametra lóni á þessum stað, ofan við
ölduna sem þeir standa á Halldór Eyjólfsson starfsmaður Landsvirkjunar og' Páll Flygenringf,
yfirverkfræðingur Landsvirkj unar.
Framhald af bls. 17.
fjóram sinnum hæira árið 1973,
4 sininium hærra 1974, 3,6 sinin-
um hæira 1977, og rúmlega 70%
hærra árið 1980 án söiiu raif-
magns til álversins. Ekki er ólík
tegt, að af þessu megl teiða, að
rtoíkkuð svipað muni eiiga sér
stað í samibandi við virkjun
Tungnaár i smá áföngum ann-
ars vegar en einum stórum
áfaniga hins vegar, enda þótt
fcpinigumstæður þurtfi ekfci að
vera náfcvæmtega þær sörnu.
Eitt er víst, að með smááfanga
viríkjunum verður verðið frá
Tungnaárvirkjun ekki 32—35
aurar, heidur ailt annað og
meira, og ber að sjálifsögðu að
upplýsa það, hver mismun-
urinn á raforkuverðinu er áætl
aður eftir því, hvort um stór-
vtrfcjun í einutm áfaniga er að
ræða og með framhaldi Hraun-
eyjaífossvirkjunar eða minni
áfangavirkjanir á hvorum
staðnum um sig og þá einniig,
hver tímamismunurinn er á
virkjunarframkvæmdum og
fiulinýtinigu virkjananna.
Það er alvarlegt mál að vilia
ffðlfci sýn um það, hvað liíiklegt
sé, að t.d. raforkuverð til
hiúsahitunar muni verða og
teveiikja þanniig tálvonir hjá
almenningi. Lofcs rná efcfci
ganga fram hjá því, að raf-
orfcusalan er efcki það eina,
sem skiptir máii í sambandi við
stóriðju, heldiur öli þau önnur
áhrif, sem vaxandi stóriðja hef
ur á þjóðaibúskap okkar ís-
lendiniga. Á sanminiginin við ál-
bræðsluna ber að líta sem
heild, bæði samninginn urn
orfcusöluna og framleiðslu-
gjaldið og einnig þau margvís-
legu önnur örvandi áhrif á iðn
þróun í landinu, sem slík stór-
iðja leiðir til og álbræðslan
hefir t.d. leitt til þar sem ís-
len/ík iðnfyrirtæki hafa feng-
ið stór viðfangsefni, sem þau
eila hefðu ekfci haft tækifæri
til að giíma við og njóta góðs
af.
SIGLT í KJÖLFARH):
Magnús Kjartansson segir á
einum stað í viðtalinu við Þjóð-
viljann: „Hingað berast stöðugt
íyrirspumir um þau kjör sem i
boði kynnu að vera fyrir er-
lenda aðila. 1 svörum við þeim
fyrirspumum hefur rífcis-
stjómin jaflnan lagt áherziu á,
að því aðeins verði samið um
notkun erlends fjárfestiniga-
fjármagns hér, að íslendingar
haft algjörlega undirtöfcin
sjálfir eigi t.d. meginWluta í við
komandi fyrirtæki og eignist
ifyrirtækið á tilteknum ára-
fjölda. Þegar þessum erlendu
aðilum er greint frá þessum
viðhortflum rífcisstjómarinnar,
telja þeir þau mjög eðlileg.“
Ef Magnús Kjartansson, iðnað-
arráðherra, heldur, að þetta sé
einhver nýlunda að ræða við
erlenda aðila á þessum grund-
veili, þá er það milkiill misskiln
inigur. Ég hefi marglýst þvi yf-
ir á Alþinigi og annars staðar á
opinberum vettvangi, að í við-
ræðum fuiltrúa fyrrverandi
ríkisstjómar við erlenda aðila,
hafi jaflnan verið lögð áherzla
á meirihluta aðstöðu Islend-
inga, eða að Istendingar eign-
uðust meirihlutann á tilteknu
árabiii. Hér er þvi efcki um
neina nýja stefnu að ræða,
heldur verið að sigla í kjölfar
fyrrverandi rífcisstjórnar. fs-
lenzfca rífcið á meirihliuta hluta
fjárins í kísiliðjunni við Mý-
vatn, en ameríska fyrirtækið
Johns Manville minnihluta og
sveitarfélög í Þinigeyjarsýslu
nokkurn hluta, og þeim befur
staðið til boða stærri hluti en
þau hafa kosið að eiga. Þegar
það var ákveðið að vera efclki
hiuthafi í álbræðslunni, þá
bygigðist það á vandlegri at-
hugun. Sjáifur gerði ég mér
sérstakit erindi til Noregs til að
ræða við sérfræðiniga urn fyrir-
fcomulag hugsanlegrar eign-
araðildar eða það fyrirfcomu-
iaig, sem valið var, að erlendi
aðilinn ætti ailllt hlutaféð og
hefði alla áhættuna, en við
ofcfcar hagnað af orfcusölu,
framleiðslugj'aldi, viinnulaun-
um, vörufliutningum með ffar-
sfcipum og ýmsu öðru móti. Þeir
sérfræðinigar, sem óg ræddi
við, töldu enigan efa á þvi, að
það fyirirkomulag, sem við
kiusum, væri okkur öruggast
og hemtugast, en það byggist á
því, að framleiðslla á hrááli er
aðeims einn htekfcur í langri
keðju iframleiðsluhátta. 1
fyrsta lagi er að hafa tök á
bauxitinu, það er að segja hrá-
efninu úr iðrum jarðar, síðan
að vinna það I súrál og síðan
hráálið úr súráli og síðan alla
þá huigsanlegu framileiðslu, úr
hrááli, sem nú er stunduð. Sá
aðili, sem aðeins ætti hluta af
einni þessara framleiðslugreina
það er framteiðslu hráálsins,
væri að sjalfsögðu mjög háður
og ósjálfstæður aðili igagnvart
öllum hinum, bæði þeim fram-
teiðsluháttum, sem á undan
koma, og þeim, sem á eftir fara,
þ.e.a.s. mörkuðunum fyrir hrá-
álið. Hdtt er svo rétt, að um
það var rætt á sínum tirna við
Svisslendingana að vera hugs-
anlegir samaðilar þeirra eftir
að við hefðum kynnzt refcstri
áilivers og þessum málum nánar,
ef t.d. yrði að ráði að reisa ál-
bræðslu á Norðurlandi. Einnig
hefur verið rætt við aðra ál-
framleiðendur um þann mögu-
leika, að Islendingar byggðu ál
bræðslu sjálfir, sem erlendir
aðilar fjármögnuðu og Islend-
iragar greiddu svo lánin með
allri framleiðslu sins hrááls,
sem þeir erlendu skuldbyndu
sig ti’l að kaupa á tiltefcnu ára-
bi'li. Það eru hugsaniteg fleiri
íorrn í slífcum atvinnurekstri,
og eiitt karan að henta betur í
sambandi við áiflramteiðslu t.d.
en í sambandi við ýmiss konar
aðra stóriðju, "svo sem oiíu-
hreinsun, máimblendisfram-
Ieiðslu, þunigavatnsframteiðslu
og amnað fleira.
ÞÁTTUR RAFORKU TIL
HÚSAHITUNAR
Loks eru nokkur orð um
húsahitun með raforku. Það
mál var sett í athugun i tíð fyrr
verandi rikisstjórnar. Ég mun
minnsta kosti tvisvar ef ekki
oftar á síðastliðnu Alþingi hafa
gert grein fyrir, hvernig fram-
vinda þeirra mála væri, en þvi
miður gengu athuganir sérfræð
inga miklu hægar en ég hefði
óskað. Þeir höfðu þó lofað álits
gjörðum á þessu sumri og helzt
ekki seinna en í ágústmánuði,
en þær munu ókomnar enn.
Sjálfur flutti ég breytingartii-
lögu á síðasta Alþingi í sam-
bandi við breytingu á Lands-
virkjunarlögunum, að það
skyldi verða eitt af verkefnum
Landsvirkjunar að vinna að
því i samvinnu við rafveitur á
orkusvæðum sinum að raforka
komi í stað annarra orkugjafa
við hitun húsa og annarra
þarfa eftir því, sem hagkvæmt
er talið. Samkvæmt þessu laga-
fyrirmæli hefur Landsvírkjun-
arstjórn nú verið að láta vinna
sérstaklega að athugun á mögu
leikum til húsahitunar. Sex
þingmenn Sjálfstæðisflokksins
fluttu einnig á síðasta þingi tii
lögu til þingsályktunar, sem
leggur áherzlu á athugun húsa
hitunar með rafmagni. Tillagan
var samþykkt og felur í sér
stefnumótun Alþingis á þessum
vettvangi. Ég held hins vegar,
að um það sé ekki deilt meðal
sérfræðinga, að jarðvarminn,
þar sem hans er kostur, sé veru
lega hagkvæmari en húsahitun
með raforku, og á það er að
líta, að einmitt á orkusvæði
Landsvirkjunar, þar sem fólks
fjöldinn er mestur er jarðvarm
inn einnig mestur, hér I Reykja
vík og á Reykjanesskaganum.
Af þessu leiðir að sjálfsögðu
að húsahitun getur aldrei orð-
ið nema smáþáttur í stórvirkj-
unum og engan veginn nægi-
lega stór þáttur til að grund-
valla á stórvirkjanir, enda þótt
núverandi ríkisstjórn hafi tal-
ið, að svo gæti orðið, þegar
hún gaf út sína stefnuyfirlýs-
ingu við stjórnarmyndunina.
Notkun raforku til húsahitunar
er heldur alls ekki sambærileg
við notkun raforku til efnaiðn
aðar, sem nýtir orkuna jafnt
og þétt, nætur sem daga og vet
ur, sumar, vor og haust.
Með húsahituninni er um að
ræða notkun raforku, með
miklu verri nýtingu og óhag-
kvæmari, þar sem hún er mis-
munandi bæði á vetrum og
sumrum og einnig á hverjum
sólarhring.
LEIKT.IÖLD, —
STEFNUBRE YTING:
I sjónvarpsviðtali við
Magnús Kjartansson, iðnuðar-
ráðherra, s.l. þriðjudag voru
birtar myndir með glæsilegum
leiktjöldum í baksýn, geysimik
ið orkuver og stóriðjufyrir-
tæki, og þar og 1 hljóðvarpi
lagði ráðherrann áherzlu á þá
miklu stefnubreytingu, sem nú
ætti sér stað í sambandi við á-
kvörðun um Sigölduvirkjun.
Jú, vissulega er um stefnubreyt
ingu að ræða. Magnús Kjart-
ansson, iðnaðarráðherra, er fall
inn frá tillögu sinni, sem hann
flutti á síðasta Alþingi, um 30
M.W. virkjun í Brúará í Efsta
dal. Sú breyting er einnig frá
fyrri stórvirkjunarákvörðun-
um, að engin trygging er fyrir
orkusölu. Þetta telur ráðherra
sér og ríkisstjórninni til ágæt-
is, en mér þykir hins vegar
ekki óliklegt, að margir líti
öðruvísi á og telji, að við stæð-
um allmiklu betur að vígi, ef
við hefðum stóra orkusölusamn
inga, þannig, að við hiklaust
gætum ráðizt í einu átaki í stór
virkjun við Sigöldu og i beinu
framhaldi þar af stórvirkjun
við Hrauneyjafoss. Það, sem
gerzt hefur nú, er það, að lög-
gjöf frá Alþingi um Sigöldu-
virkjun hefur ekki verið kast-
að í bréfakörfuna, heldur hef-
ur núverandi ríkisstjórn, fall-
izt á tillögu eða samþykkt
Landsvirkjunarstjórnar um Sig
ölduvirkjun á grundvelli lag-
anna. Með öðrum orðum, ríkis-
stjórnin hefir ekki hafnað
þeirri skoðun og tillögugerð
Landsvirkjunarstjórnar, að rétt
sé að ráðast i virkjun við Sig-
öldu nú, annaðhvort I áföng-
um eða í einum áfanga. En það
kemur fram í greinargerðum
Landsvirkjunarstjórnar, að
hún leggur áherzlu á og tengir
vonir við, að takast megi að ná
samningum við erlenda aðila
um stóriðju, sem geti orðið
grundvöllur hagkvæmustu
framkvæmdarinnar við virkjan
ir í Tungnaá, sem gefi lands-
mönnum kost á ódýrastri raf-
orku og styrki mest að öðru
leyti iðnþróun og þjóðarbú-
skap landsmanna.
Fyrsta vélstjóra,
netamann 09 matsvein
vantar á 200 lesta togbát frá Keflavik.
Upplýsingar i símum 2064 og 1893. Keflavík.
ÍBÚÐ TIL LEICU
í miðborginni.
Hentug fyrir tannlækna, eða sem
skrifstofuhúsnæði.
Upplýsingar í síma 40160.
Röskur maður
óskast nú þegar til ýmissa starfa utanhúss og innan.
Þarf að hafa bilpróf.
Upplýsingar í síma 26222 kl. 9—17 í dag.
Elli- og hjúkrunarheimilið GRUNO.